Микоздар қоздырғыштары. Ауруханаішілік инфекциялар.. Микробиология. Таырыбы Микоздар оздырыштары. Ауруханаішілік инфекциялар
 Скачать 63.31 Kb.
|
  РефератТақырыбы: Микоздар қоздырғыштары. Ауруханаішілік инфекциялар. Орындаған: Факультеті: Курсы:  Тобы: Қабылдаған:  Алматы, 2021 ЖоспарыI.Кіріспе. II.Негізгі бөлім. 1)Тропикалық микоздар 2)Кератомикоздар 3)Дерматомикоздар 4)Руброфитиялар, Трихофитиялар 5)Хромомикоз(Chromomycosis) III.Аурханаішілік инфекциялар. 1) АІИ тудыратын негізгі қоздырғыштар. IV.Пайдаланылған әдебиттер. КІРІСПЕ Микоздар-әртүрлі патогенді және шартты-патогенді саңырауқұлақтар түрлерінің үлкен санынан( 200-ден астам ) туындаған инфекциялардың кең таралған тобы. Саңырауқұлақтар өсімдік тектес эукариотты микроорганизмдерге жатады. Жасушалық ұйымның жоғары деңгейінен басқа, осы топтың микроорганизмдері морфологиялық әртүрлілікті, күрделі өмірлік циклдерді, жыныстық және асексуалдық көбею циклдерін сипаттайды. Саңырауқұлақтар жасушалы микроорганизмдер түрінде болуы мүмкін (ашытқы, ашытқы тәрізді саңырауқұлақтар), бірақ көбінесе олар мицелиалды құрылым түрімен сипатталады. Саңырауқұлақтардың көпшілігі қоршаған ортаның әртүрлі табиғи субстраттарының еркін өмір сүретін тұрғындары болып табылады және олардың аз ғана бөлігі адамның жұқпалы ауруларының қоздырғышы ретінде тұра алады. Саңырауқұлақтардың метаболизмінің, химиялық құрамының және морфо-функционалды ұйымдастырылуының ерекшеліктері осы микрооргандар тудыратын инфекциялардың ерекшелігін анықтайды. Сонымен, жасуша қабырғасының құрамында хитин саңырауқұлағының болуы және олардың негізгі жасушалық формаларының салыстырмалы түрде үлкен мөлшері қоздырғышты хост иммунитетінің факторларымен инактивациялауды қиындатады. Бірі шегін мұндай өзгешеліктер болып табылады қоздырғыштарының резистенттілігі, микозов іс-әрекетке антибактериалды антибиотиктер. Инфекция тудыратын саңырауқұлақтар таксономиялық тұрғыдан жетілмеген өсімдіктердің осы кең тобының әртүрлі отбасыларында, кіші сыныптары мен сыныптарында таратылады. Оларды жүйелеу және егжей-тегжейлі сипаттау арнайы әдебиеттерде егжей-тегжейлі сипатталған (Кашкин п. Н.және басқалар. 1978, 1979; Rippon J.W.,1982). Туындаған микоздың клиникалық-патогенетикалық ерекшеліктерін, тіндік тропизмді, паразиттік морфогенездің өзіндік ерекшелігін және микотикалық инфекциялар қоздырғыштарының патогенділік деңгейін ескере отырып, шартты түрде бірқатар топтарға бөлуге болады: кератомикоз қоздырғыштары, дерматофиттер, "шынайы" паразиттік диморфизмі бар саңырауқұлақтар, шартты патогендік ашытқы тәрізді және "оппортунистикалық" инфекциялардың қоздырғыштары. Микоздардың күрделі проблемаларының қазіргі жағдайына қысқаша талдау: -соңғы уақытта саңырауқұлақ инфекцияларының, оның ішінде созылмалы ағыммен және терең микоздардың жиілігі мен ауырлығының күрт артуы; - аурудың пайда болуында, патогенезінде, ағымында және нәтижесіндегі, әсіресе туа біткен иммун тапшылығы мен АИТВ инфекциясының пандемиясына байланысты иммун тапшылығы жай-күйінің маңызы; - "оппортунистік" инфекциялар проблемасындағы микоздардың үлкен үлес салмағы; - медицинаның басқа салаларындағы жетістіктердің (антибиотик-және гормондық терапияның жетістіктері, аралас терапия, трансплантология, бірқатар хирургиялық араласулар) микоздар ағымының жиілігі мен ұзақтығын арттыруға әсері. Сондай-ақ, иммундық жүйенің терең бұзылулары бар ұзақ өмір сүретін адамдардың пайда болуы бұрын микоздардың ықтимал қоздырғышы болып саналмаған саңырауқұлақтарда патогендік қасиеттердің пайда болуына жағдай жасайтындығын атап өткен жөн. Тропикалық микоздар Жіктелуі: Кератомикоздар (кебекті немесе түсті теміреткі) Терең микоздар (актиномикоз, хромамикоз, бластомикоз, споротрихоз) Кандидоз (терінің, шырышты қабаттың және ағзалардың зақымдануы) Дерматомикоздар (эпидермофития, рубромикоз, трихофития, микроспория, фавус) Кератомикоздар Қоздырғышы: Pityrosporum orbiculare немесе Malasseria furfur Клиникалық корінісі Көбінесе кеуде мен арқада,кейде мойында,иықтың үстінде,бастың шашты бөлігінде орналасады.Аурудың дамуына басты себеп-тершеңдік. Теріде қызғылт-қоңыр түсті,бет қабыршақтанған ұсақ дақтар пайда болады.Үлкейе келе,бір-бірімен қосылып,шеттері иректелген ірі көлемді дақтар түзеді. Ауру бірнеше айға,жылға созылады. Күнге күйген адамдарда ауруға шалдыққан жерлердің терісі сау теріден өзгеше ағарып көрінеді. Диагнозы Терідегі дақтарға йод ерітіндісін не анилин бояуын жаққанда зақымданған теріге бояу көбірек сіңеді. Бальзер сынағы мерездік лейкодермадан айырмашылығы: кебекті теміреткі дақтарының көлемі әр түрлі және бір-бірімен қосылып кетеді. Дақтардың бетін шыны затпен тырнағанда қабыршақтар жаңқаланып түседі. Кебекті теміреткі бастың шашты бөлігінде орналасқанда оның диагнозын анықтау үшін Вуд шамы қолданылады: қараңғы бөлмеде Вуд шамының сәулесін түсіргенде дақтар қызғылт-сары немесе күрең түске боялады. Емі Зақымданған жерге 2%-тік спирттегі йод ерітіндісін,нитрофугин,басқа фунгицидті заттар жағады. Жайылған теміреткіде,натрий тиосульфатының 60 % ерітіндісі мен тұз қышқылының 6 % ерітіндісін жағу керек (Демьянович әдісі - “қотырды” қара). Ауру қайталамау үшін бірнеше апта бойы зақымданған ошақтарды 2 % салицил қышқылының спирттегі ерітіндісімен немесе 5 % Ac.hydrochlorici diluti ерітіндісімен күніне 1 реттен сүрту керек; 10-20 % күкірт майын, УКС, 20%-бензилбензоатты пайдалануға болады. Дерматомикоздар Эпидермофития Қоздырғышы: Trichophiton mentogrophytes тобы. Терінің жоғарғы қабаттары мен тырнақтың жұқпалы ауруы. Шаштар зақымданбайды. 2 клиникалық түрлері бар: терінің ірі қатпарларының немесе шап және аяқ басының эпидермофитиясы. Көбінесе шап терісінде,кейде қолтық астында, әйелдердің емшек безінің астында,сау теріден анық шектеулі қызғылт түсті дақтар пайда болады.Аздап қышыну сезімі болады.Жедел басталып,ауру бірнеше күннен бірнеше айға,жылға созылады Табанның сыртқы және ішкі жағында,көбінесе күмбезінде көпіршіктер пайда болады. Ұзақ уақытқа созылады,әсіресе көктемде,жазда қайталауға бейім. Жұғу жолы Моншада –ортақ ваннаны,жөкені қолданғанда және киім,дәрет ыдысы арқылы жұғады.Қатты терлеу,компресс, ұзақ байланып жатқанда таңғыштар теріні ылғалдандырып аурудың жұғуына мүмкндік туғызады. Шап эпидермфитиясы эпидемиялық таралуы мүмкін. Диагнозы Лабораториялық зерттеу нәтижесімен дәлелдейді. Микроскопиялық диагностика: Қабыршақтарда, көпіршіктерде мицелий жіптері табылады. Табанда, башпайлар арасында “мозайкалық саңырауқұлақтарды” көруге болады. Емі Терінің зақымданған жерін 3 күн фунгицидтік дәрілер ерітінділер мен ысқылайды,сонан соң үш күн фунгицидтікмай жағады.Қайталаудан сақтану үшін терінің қатпарларын ұзақ уақыт 2%-тік салицил спиртімен сүртіп және 5-10 % бор қышқылын сеуіп тұру керек. Сонымен қатар, терінің зақымданған ошақтарына 2% йод тұнбасын немесе Вилькинсон майын жағады.Ем біткен соң бірнеше аптадай қайталанудан сақтану үшін башпайлар арасын 2 % салицил немесе 1 % тимолдың спирттегі ерітіндісімен сүртіп,10 % бор опасын сеуіп тұру керек. Арнайы емес десенсибилизациялық емге кальций хлоридін,натрий бромидін тамырға егеді және гистаминге қарсы препараттарды қосып береді. Руброфитиялар Қоздырғышы: Tr.rubrum Castellani Клиникалық көрінісі: Алақан,табан,тырнақ жиі зақымданады.Терінің ірі қатпарларындағы руброфития анық шектеулі,сәл көтеріңкі, дөңгелек қызғылт дақ пайда болады, қатты қышынады.Ауру ұзақ дамиды, жиі уақытша жазылады да,әсіресе жылдың жылы кезінде жаңадан асқынады. Жазық жерде руброфития жамбаста,тізеде,сиректеу-қарында, арқада орналасады. Жұғу жолдары Ванна Дәрет ыдысы Клеенка арқылы Емі Алақан мен табан зақымданған кезде мүйізденген қабатын кератолитикалық маймен сылу керек (Ариевич майы,10-20% салицил майы),кейіннен фунгицидтік препараттарға көшеді (күкіртт-қара май). Жасалынған емге қарамай,ауру тез жазыла қоймайтындығын ескере отырып,бұл емді бірнеше рет қайталаймыз. Трихофитиялар Трихофития тек адамдарда болатын антропофильдік саңырауқұлақтардың немесе адамда да, малда да паразиттік өмір сүретін-зоофильдік саңырауқұлақтардың әсерінен дамитын жұқпалы ауру. Қоздырғышы Антропофильдік-Trichophyton endotrix, Зоофильдік-Trichophyton ectotrix. Клиникалық түрлері 1. Жазық терінің үстірт трихофитиясы(trichophitia superficialis cutis glabrae)- 1.Жазық терінің үстірт трихофитиясы(trichophitia superficialis cutis glabrae)-терінің ашық жерлерінде,бір немесе бірнеше анық шектелген,қызғылт дақтар шығады.Субъективті сезімі болмайды. 2. Бастың шашты бөлігінің үстірт трихофитиясы(trichophitia superficialis capitis)-саңырауқұлақтардың әсерінен шаштың сынып,сиреуі. 3. Жазық терінің терең трихофитиясы(Trichophytia profunda cutis glabrae)- сау теріден анық шектелген,ақшыл-қызыл түстес табақшалар түзіледі. 4. Бастың терең бөлігінің терең трихофитиясы(Kerion Celsi)-бастың шашты бөлігінде көкшіл-қызыл түсті,сау терінің үстінен көтеріңкі, ісік тәрізді, шектелген қабыну сіңбесі пайда болады. Аймақтық лимфа түйіндері үлкейеді, ауырады, дене қызуы көтеріледі, науқас адамның жалпы жағдайы нашарлайды. 5. Сақалдағы терең трихофития(Sicosis parasitaria)-сақал мен мұрттың терең трихофитиясы бастың шашты бөлігіндегі өзгерістермен бірдей. 6. Тырнақ трихофитиясы-тырнақта ақшыл-сұр дақтар, сызықтар пайда болады. Кейін тырнақ қалыңдайды,борпылдақтанып тез сынады да үгітіледі. Емі 2-3 апта сыртқа, зақымданған тері ошақтарына фунгицидті препараттар (2-5% йодтың тұнбасы немесе 10 % күкіртті қарамай жағады) Рентген сәулесі мен шашты жұлып тастау бактериостатикалық, бактериоцидтік әсер ететін көптеген антибиотиктер пайдаланылады. Антимикоттик гризеофульвин (гризовин,фульцин) ішуге таблетка түрінде беріледі. Микроспория Microsporum тобына жататын жіпше саңырауқұлақтар қоздыратын ауру. Ауру адамнан немесе жануарлардан(көбінесе мысықтардан,иттерден) жұғады. Саңырауқұлақтың белгілі көптеген түрлерінен тек адамға патогенді,ең көп кездесетіні Mic.ferrigineum мен Mic.Audouini және адамға да жануарларға да патогенді Mic. Lanosum. Жылқыда паразиттік тіршілік ететін Mic.eguinum өте сирек кездеседі. Клиникасы Микроспория теріні,бастың шашты бөлігін;кейде- тырнақты зақымдайды.ауру үстірт түрде дамиды;терең түрлері сирек кездеседі. Микроспориямен көбінесе мектепке дейінгі балалар ауырады;кәмелетке толған кезеңде ауру, әдетте, өздігінше жазылады.Ересек адамда микроспория тек жазық теріні зақымдайды. Диагностикасы 1.Микроскопиялық зерттеу 2.Бактериологиялық зерттеу 3. Люминесцент тәсілі Емі Мамық микроспорумның қоздыруынан дамыған микроспорияда гризеофульвинді ұзақ уақыт қлолдану қажет және фунгицидтік майларды жергілікті ем үшін бірге пайдалану керек. Хромомикоз(Chromomycosis) Тропикалық және субтропикалық елдерде байқалатын сирек кездесетін тері ауруы.Еуропалық хромомикоздың қоздырғышы Hormodendron rossicum Meriini атты саңырауқұлақ. Зақымдану тек аяқтардың артқы (балтыр,сан,бөксе) бетінде орналасады:анық шектелген дөңгелек, сопақтау немесе көпбұрышты табақшалар пайда болады.Оның бетінде ақшыл-сұр немесе қызыл түсті,борпылдақ қабықпен жабылған жұмсақ папилломатоздық өскіндер дамиды.Ауру бірнеше жылға созылады,өздігінен жазылмайды.Лимфогенді және гематогенді таралу мүмкіндігі бір. Клиникалық диагнозы Микроскопиялық зерттеуде қоздырғышы табылуымен дәлелденеді.Қоздырғыш қабықта,қабыршақта,папилломатоздық өскіндерде және жырық тәрізді жараның қырындысында, сонымен бірге гистологиялық зерттеуде анықталады. Эпидемиологиясы Хромомикоз көбінесе шіріген ағаштан,тот басқан металлдан болған жарақаттың үстінде дамиды.Сонымен,саңырауқұлақ сыртқы ортада тіршілік етіп,адам терісіне түскен соң тек тиісті жағдайда патогенді қасиетін білдіреді. Емі Кішкене ошақтарды хирургиялық жолмен кесіп алады немесе электрокоагуляция жасайды.Ірі ошақтарды өткір қасықпен сылып тастайды.Витамин Д2 (150-200 000 бірліктен тәулігіне) ұзақ уақыт емдеу,ошақтың ішіне амфотерицин Б антибиотигін егуге болады. Аурухана ішілік инфекция Аурухана ішілік инфекциялар бүкіл әлемдегі денсаулық сақтаудың маңызды мәселелерінің бірі болып саналады. Бұлардың тигізетін әлеуметтік-экономикалық зардабы өте үлкен. Қазіргі кездегі емдеу-диагностикалық технологиялардың жетістіктеріне қарамастан, АІШ мәселесі медициналық және әлеуметтік қажеттікті бұрынғыдан да көп керек етеді. Өзіміздің және шетел зерттеушілерінің мәліметтеріне қарайтын болсақ, АІИ ауруханада жатқан адамдардың 5-20% кездеседі. АІИ қазіргі кезде өсіп-дамуы мына факторларға байланысты: Ірі ауруханалық комплекстердің құрылуы. Аурулардың бір-бірімен күнделікті және тығыз араласуы. Инфекцияны тудырушылардың күшті және жасанды жұғу механизмінің қалыптасуы. Бұл инвазивті емдеу мен диагностикалық процедураға байланысты. Емдеу мен диагностикада стерилизацияның ерекше әдістерін қажет ететін күрделі техниканы қолдану да өз әсерін тигізуде. Инфекциондық ауру туғызушылардың жұғу механизмінің белсенділігі. Әсіресе, емдеу орындарындағы аурулар мен дәрігерлердің тығыз араласуы кезінде тұрмысты-контакті ауа арқылы таралуы мүмкін. Стационарға әлі анықталмаған инфекциондық ауруларымен түскен адам инфекцияның негізгі көзі, қайнары болып табылады. Антимикробтық препараттарды бақылаусыз қолдану. Әр түрлі дәрілік заттарға, қоршаған ортаның қолайсыз факторларына бейімделген микроорганизмдердің қалыптасуы. Халықтың қоршаған орта өзгерістеріне, өмір сүру шарттарына төзімділігі мен тұрақтылығының төмендеуі. АІИ этиологиясы бойынша екі топқа бөледі: Облигатты Облигатты-патогенді микроағзалардың қоздыруы бойынша. Бұл топқа «дәстүрлі»инфекциондық аурулар-бала аурулары, ішек аурулары, ВГВ, ВГС және т.б. жатады. Бұл аурулардың үлесіне АІИ 15% келеді. Таза стационарда патогендік тудырушылар келесі жағдайларда болуы мүмкін: стационарға патогендік қоздырғышты тасушының түсуі; егер аурухана жұмысшыларының арасында қоздырғышты тасушы болса; ауруларға келушілер немесе беріп жіберген киімдер мен тамақ арқылы; Шартты Шартты-патогенді микроағзалардың, сонымен қатар адамның қалыпты микрофлорасына, кіретіндердің қоздыруы бойынша. Бұл топқа шартты-патогенді микроорганизмдердің тудыратын аурулары жатады. Бұны іріңді-қабынбалы аурулар анықтайды. Қоздырғыштары: стафилокок, стрептокок, грамотрицалық бактериялар. Кейбір кездерде ауруханаішілік ауруларды псевдомонадалдар, легионеллалар, ротовирусм туғызады. Зәр шығару жолдарының патологиясы грамотрицалық микро-ағзаларға байланысты Көкшіл ірің таяқшасы төменгі тыныс жолдарының инфекциясын тудырады. Психиатрлік стационарда ішек инфекциясы, гастроэнтерологиялық стационарда-хелинобактериоз және т.б. кездеседі. АІИ тудыратын негізгі қоздырғыштар:
АІИ эпидемиологиялық ерекшеліктері: Инфекцияның даму көздерінің молдығы. Іріңді хирургияда, күйіктің, уролоргиялық, туберкулездік стационарларда аурулардың инфекция көзі ретінде басымдылық көрсетуі. Онкологиялық стационарда, ВИЧ ауруларының бөлімдерінде экзогендік аурулардың көптеп болуы ЛПУ-дың жұғу механизмі тек шынайы жолдармен ғана емес, сонымен қатар артифизиальдік, жасанды, инвазивтік және емдеу процедураларына байланысты да жұғады.Әр түрлі типті стационарларға арға тән факторлар мен контигенттердің болуы. АІИ қоздырғыштарының көзі ретінде аурулар, медициналық жұмысшылар, ауруларға келіп-кетушілер көрсетілген. Инфекцияның берілуінің аэрозольдік жолы стафилокок және стрептокок инфекцияларының таралуында маңызды орынды алады. Инфекциялық ауа легионеллездің пайда болуына әкеледі. Жатын орын жабдықтары да анафилококтың пайда болуына әкелетін фактор болып саналады. Тұрмыстық берілу жолы грамотрицательдік бактериялардың туғызатын ауруларымен байланысты. Пайдаланылған әдебиеттер: Шлегель Г.Общая микробиология. М., 1987. 567с. Мишустин Е.М., Емцев Е.Т. Микробиология. М., 1987. 391 с. Гусев М.В. Микробиология. М.: МГУ. 1992. 448 с. Стейниер Р., Эдельберг Э., Ингрем Д. Мир микробов в 3-х томах. М.: Мир 1979. |