ТУП - ФИЗИОЛОГИЯ. Типтік оу бадарламасы ж оары ксіптік білім бакалавриат бекітемш
 Скачать 112.88 Kb.
|
|
Зат және қуат алмасу. Тағамдану. Жылу реттеу. Сыртқа белу Зат және қуат алмасу. Организмдегі зат алмасу туралы ұғым. Қоректік заттардың пластикалық және энергетикалық ролі. Азоттық тепе-теңдік. Азоттың оң және кері балансы. Организмнің энергиялық тепе-теңдігі. Зат және қуат алмасудың реттелуі. Зат алмасуды және қуат шығынын анықтау әдістері. Тікелей және тікелей емес калориметрия. Тыныс коэффициенті. Фи-зикалық және физиологиялық калориметрия. Незігі алмасу. Тағамданудың физиологиялық нормалары. Негізгі алмасуды анықтау әдістері. Рубнердің "Беткей заңы". Жалпы және жұмыстық алмасу. Әр түрлі жастағы организмнің энергетикалық шығьшдары. Тағамдық заттардың арнайы - динамикалық әсері. Қабылдайтын асқа және тағамның сипатына байланысты ас қорыту бездерінің секреторлық қызметінің өзгеруі. Орынды тамақтанудың физиологиялық негіздері. Рубнердің тозу коэффициент. Ақуыздарға, майларға, көмірсуларға, минералды тұздарда және дәрумендерге тәуліктік кажеттілік. "Тағамдық заттардың изодинамика" заңы және оның жетіспеушілігі. Тағамдық рациондарды құру ережелері. Жылу реттеу. Сыртқы орта температураларының өзгерістері кезінде ішкі орта температурасының тұрақтылығын қамтамасыз ететін қызметтік жүйе. Жылу реттелудің нервтік және гуморалды механизмдері. Жылу алмасу. Адам температурасы және оның тәуліктік ауытқуы. Терінің әртүрлі бөліктерінің және адамның ішкі мүшелерінің температурасы. Физикалық және химиялық жылу реттелу. Зат алмасу жылу түзілудің кезі ретінде. Жылу өндіруде әртүрлі ағзалардың ролі. Жылу беру. Денеден жылу шығудың тәсілдерді. Жылу берудің физиологиялық механизмдері (тері тамырларындағы қанайналым, тер бөліну және басқа). Сыртқа бөлу компоненті организмнің ішкі ортасының тұрақтылығын қамтамасыз ететін күрделі қызметтік жүйелер ретінде. Сыртқа белу мүшелері, олардың қызметтері және организм гомеостазьш сақтауға қатысуы. Нефрон бүйректің құрылымдық-қызметтік бірлігі ретінде. Бүйректегі қан айналым, оның реттелу ерекшеліктері. Зәр түзілудің негізгі үрдістері (шумақтық сүзілу, түтікшелік реабсорбция және секреция). Арте-риялық қысымның зәр сүзілу үрдістеріне әсері. Қайталамалы — кері ағыс жүйесі. Соңғы несеп. Бүйректер қызметінің реттелуі. Талдағыштардың физиологиясы Талдағыштар туралы түсінік және олардың бөлімдері. Талдағыштардың қызметтік ерекшеліктері. Сезім мүшелері, талдағыштар туралы түсінік (И.П. Павлов). Сыртқы әлемді тануда талдағыштардың маңызы. Талдағыштардың қызметтік ұйымдастырылуы. Талдағыштардың шеткі (рецепторлық) бөлімі. Талдағыштардың өткізгішдік белімі. Арнайы және арнайы емес жолдары. Афференттік қозуды өткізуде және қайта өңдеу үрдісіне қыртыс асты туын-дылардың қатысуы. Талдағыштардың қыртыстық белімі. Талдағыштардың әрекеттінің реттелуі. Таддағыштардың бейімделуі. Көру талдағышы. Рецепторлық аппарат. Шыбық және кішкене колба-лардьщ маңызы. Түсті қабылдауда ауытқулардың негізгі түрлері. Бинокуляр-лы көру. Аккомодация және бейімделу туралы ұғым, механизмі. Рефракция және оның бұзылыстары (алыстан көрмеушілік, жақыннан көрмеушілік, астигматизм). Кәру талдағышын зерттеу әдістері. Көздің өткірлігі. Көру алаңы. Мари-отта тәжірибесі (соқыр дақтьщ табылуы). Түрлі-түсті көру арқылы анықтау (Рабкин кестесі). Қарашың рефлекстері. Есту, тепе-теңдік талдағыштары. Есту талдағыштарының дыбысты аулаушы, дыбысты өткізгіш және дыбысты қабылдағыш аппараттары. Дыбыстарды қабылдау қағидасы (Г. Гельмгольц, Г. Бекеши және т.б.). Бинаурадды есту. Тепе-тендік талдағышы және дененің кеңістікте, оның қозғалған кездегі қалпын бағалаудағы ролі. Тепе-теңдік аппаратын жаттықтыру. Есту және тепе-теңдік талдағыштарьш зертгеу әдістері. Есту өткірлігі. Аудиометрия. Сомато-сенсорлық, аурулық талдағыштар. Тактильдік талдағыш. Тері рецепторлары. Жанасу, қысым және шайқалуды қабылдаудағы рөлі. Эсте-зиометрия. Температуралық талдағыш, организмнің ішкі және сыртқы орта температурасын қабылдаудағы, температуралық гомеостаз сақтаудағы ролі. Термометрия. Ноцицепция. Аурудың биологиялық маңызы. Ноцицептивтік жуйе туралы қазіргі көзқарастар. Антиноцицептивтік жүйе. Дәм және иіс се-зу талдағыштары. Дәм сезу талдағышы. Дәм сезудің жіктелуі. Иіс сезу тал-дағышы. Иістердің жіктелуі, оларды қабылдау қағидалары. Ольфактометрия. Жоғарғы жүйке іс-әрекетінің физиологиясы Организмнің шартты-рефлекторлық қызметі және оның нейрофизиоло-гиялық механизмдері. Жоғарғы жүйке қызметі туралы түсінік. Туа пайда болған мінез-құлық түрлері (шартсыз рефлекстер және инстинкт), олардың маңызы, жіктелуі. Шартты рефлекс - адам мен жануарлардың тіршіліктің өзгеру жағдайларына бейімделу түрі ретінде. Шартсыз рефлекстің шартты рефлекстен айырмашылығы. Шартты рефлекстердің жіктелуі. Шартты реф-лекстердің қалыптасуының физиологиялық механизмдері. Үлкен жарты шар-лар қыртысының анализдік-синтетикалық қызметі. Динамикалық стереотип, оның физиологиялық өзегі, оқыту және еңбекке деген дағдыларды қалыптастыру үрдісіндегі маңызы. Қызметтік жүйелер тұрғысынан біртұтас тәртіптік актінің архитектурасы (П.К. Анохин). Медицина теориясы мен тәжірибесі үшін жоғарғы жүйке жүйесі қызметі туралы ілімнің маңызы. Жоғарғы жүйке жүйесі қызметін зерттеу әдістері. Шартты рефлек-стердің пайда болу шарттары және қалыптастыру әдістері (И.П. Павлов). Жоғарғы жүйке жүйесі қызметінің тежелу құбылысы. Оның механиз-мдері туралы қазіргі таңдағы көзқарастар. Ұйқы. Қыртыстың тежелу түрлері. Сыртқы (шартсыз) тежелу, пайда болу механизмдері, маңызы. Тежелу шегі, пайда болу шарттары, маңызы. Ішкі (шартты) тежелу, түрлері, сипаттамасы. Қыртыстық талдауды және шартты рефлекторлық қызметті іске асыруда те-лселудің қатысуы. Сергектік. Ұйқы, оның түрлері және кезеңдері. Ұйқы ме-ханизмі туралы қағидалар (И.П. Павлов, Гесс, П.К. Анохин және т.б.). Түс керу. Гипноздық лсағдайлардың физиологиялық негіздері. Жоғарғы жүйке жүйесі қызметінің типтері. I және П сигналдық жүйелер. Адам және жануарлардың жоғарғы жүйке жүйесінің типтері (И.П. Павлов), олардың жіктелуі, сипттамасы, зерттеу әдістері. Жоғарғы жүйке жүйесінің қызметінің типологиялық қасиеттерін құруда тәрбиелеудің ролі. Адамның жоғарғы жүйке жүйесінің ерекшеліктері және оның жануарлардың жоғарғы жүйке жүйесінен айырмашыльғы. И.П. Павловтың бірінші және екінші сиг-налдық жүйелер туралы ілімі. Адамның жоғарғы жүйке жүйесі қызметінің типологиялық ерекшеліктерін анықтау. Эмоция. Эмоциялық стресс. Ес. Эмоциялар, олардың биологиялық ролі. Жіктелуі. Эмоцияның теориялары. Ес, оның түрлері және механизмдері. Адамның жоғарғы психикалық қызметтері. Адамның психикалық қызметтерінің ерекшеліктері (назар, қабылдау, ойлау, сана, сейлеу). Назар-дың физиологиялық механизмдерін түсініп ұғынуда И.П.Павлов, АЛ.Ухтомский еңбектерінің маңызы. Адамдағы абстрактілі ойлау қабілетінің дамуы. Сейлеу. Сөйлеу қызметтері. Адамның сөйлеу қабілетінің дамуымен байланысты үлкен ми сыңарларының қызметтік ассметриясы. Психикалық қызметтерді жүзеге асыруда орталық жүйке жүйесінің қызметтік жағдайының маңызы. Психикалық қызметтерді зерттеудегі физиологиялық әдістер. Анфимов-тың реттеу кестесі бойьшша адамдағы сенсорлық - қимылдық реакциялардың жылдамдығы мен дәлдіктерін зерттеу. Эмоциялық қозғьштық және эмоция-лық тұрақтылық бойынша темперамент түрлерін анықтау. Естің басым ке-летін түрінің анықтау (есту, көру, моторлық - есту, аралас). Мақсат-бағдарлық қызмет және еңбек физиологиясы. Еңбек әрекетінің физиологиялық негіздері. Физикалық жұмыс кезінде организмде пайда бола-тын физиологиялық езгерістер. Әр түрлі еңбектерді орындау кезіндегі орга-низмнің вегетативтік қызметтерінің өзгеру ерекшеліктері. Қол еңбегінің күш дамуына, төзімділікке, организмнің жұмысқа деген әсері. Физикалық жаттығу, оның адамның жұмысқа деген қабілетіне әсері. Қол еңбегі мен ой еңбегінің ерекшеліктері. Қазіргі өндіріс жағдайындағы адам еңбегінің ерек-шеліктері (гипокинезия, орны шектеулі жүктемелер, жұмыстың бірыңғайлылық, эмоциялық кернеу). Тәуліктік, апта бойы жұмысқа деген қабілеттің қорғаныс қалпы. Еңбек үрдісі кезіндегі жұмысқа деген қабілеттің өзгеруін бағалау әдістері. Белсенді дем алу және оның механизмдері (И.М.Сеченов). Дем алые Кезінде организмдегі түрлі жүйелердің қалпына ке-луінің әр түрлі жылдамдығы. Бейімделу физиологиясы. Биоритмология. Бейімделу түсінігіне анықтама. Организмнің жеке-дара бейімделуі. Бейімделудің негізіне жататын биологиялық және әлеуметтік факторлар. Бейімделудің түрлері, кезендері және критерилері. Бейімделу реакцияларының даму механизмдері. Тұрақтылық. Бірқатар факторларға (күшті бұлшық ет қызметіне, гиподина-мияға, гипоксияға және т.б.) организмнің арнайы бейімделу әзгерісі. Бейімделудің әлеуметтік тұрғысы. Хронобиология. Биоритмнің жіктелуі. Ырғақтың сыртқы генераторларын қабылдау механизмдері, эпифиздің, пшо-таламустың, гормондардың өзара әрекеттесуінің ролі. Уақытты субъективті қабылдау. Ырғақтың әлеуметтік генераторлары. Десинхроноз. Ескерту: * - пәнніңмазмүнын 20%-ға дейін жоғары оқу орны өзгерте алады 3 Оқу және оқыту әдістері Дәрістер: жалпы шолу, өзекті мәселелер Тәжірибелік сабақтар: тақырьш бойынша тәжірибелік жұмыстарды орындау (жануарларды тәжірибелік зертгеу, клиникалық-физиологиялық әдістемелердің игерілуі), аспаппен жұмыс, зерттеу нәтюкелерін талқылау, хаттамаларды дайындау. Оқытушы басқаруымен студенттердің өзіндік жұмысы: барлық туын- даған сұрақтар бойынша кеңес беру, тақырыптарды дербес игеру, жоспар- да көрсетілген тәжірибелік жұмыстарды орындау, презентацияларды және рефераттарды дайьшдау, ахуалдық есептерді шешу, кестелермен, атластармен, оқулықтармен жұмыс, тест тапсырмаларын орықдау, инте- рактивтік оқыту бағдарламаларымен жұмыс, шағын топтарда жұмыс істеу, шекаралық бақылау. Студенттердің өзіндік жұмысы: әдебиеттермен жұмыс істеу, жаттығулар мен тапсырмаларды орьшдау, тақырыптық рефераттарды дайьшдау және қорғау. 4 Білімін бағалау Ағымды бақылау: тестілеу, ауызша сұрастыру, тәжірибелік жұмыстарды, ахуалдық есептерді, жүмыс хаттамаларын тексеру, рефераттарды қорғау. Аралық бақылау: коллоквиум. Қорытынды бақылау: емтихан (тестілеу/ әңгімелесу, тәжірибелік дағдыларды қабылдау). 5 Құралдар мен жабдықтар Құралдар: электрокардиограф, электроэнцефалограф, реограф, электростимулятор, гальванометр, қол динамометрі, спирометр, спирограф, пнев-мотахометр, артериялық қысым елшегіш құрал, фонендоскоп, портативті аудиометр, көру аймағын анықтауға арналған периметр, үндестікті анықтауға арналған камертон, электротермометр, электромиорефлексо-метр, микроскоп, механикалық кимограф, миограф, компьютерлер, муль-тимедияльщ проекторлар, графопроектор, экран, диапроекторлар, микро-фондар. Жабдыкгар: компьютерлік бағдарламалар және мультимедиялық оқу құрал жинағы, Рабкин, Сивцев кестелері, бой және салмақ өлшегіштер, хирургиялық қайшылар, көз қайшылары, анатомиялық іскек, хирургиялық іскек, кассеталық магнитофон, физиология бөлімдері бойьшша кестелер, бақалар, жалпы қан анализін анықтауға арналған лабораториялық жинақ. 6 Пән сағаттарының үлестірілуі
7 Дәрістер, тәжірибелік сабактар, ОСӨЖ, СӨЖ тақырыптық жос-парларының жобасы*. 7.1 Дәрістердің тақырыптық жоспарының жобасы**
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||