Тиреотоксикалық криз. Тиреотоксикалық криз Енсебаева Алуа. Тиреотоксикалы криз
 Скачать 111.35 Kb.
|
|
Тиреотоксикалық криз Тиреотоксикалық криз (ТК) – тиреотоксикоздың ауыр асқынуы, ол қалқанша без гормондарының көп бөлінуінің нәтижесі болып табылады және 8%-25% жағдайда көпжүйелі зақымданумен және өліммен сипатталатын сирек ауру. Тиротоксикалық криз емделмеген тиреотоксикоздың нәтижесі ғана емес, оны емдеудің қате тактикасының көрінісі болуы мүмкін. Асқынуға әкелетін факторлар: қалқанша безге операция жасау; тиреотоксикоздың ауыр көріністерінде радиоактивті йодты қолдану; стресстік жағдайлар және физикалық шамадан тыс жүктеме; жүктілік және босану; Интеркуррентті аурулар (жанама ауру).  Тиретоксикоз кезіндегі физикалық тексеру: Қалқанша безінің көлемінің ұлғаюы; Жүрек қызметінің бұзылыстары (тахикардия, қатты жүрек тондары, кейде ұшында систолалық шу, систолалық және диастолалық қан қысымының жоғарылауы, жүрекшелер фибрилляциясының ұстамалары); орталық және симпатикалық жүйке жүйесінің бұзылыстары (саусақтардың, тілдің, бүкіл дененің треморы, тершеңдік, тітіркену, мазасыздық пен қорқыныш, гиперрефлексия); метаболикалық бұзылулар (жылуға төзбеушілік, салмақ жоғалту, тәбеттің жоғарылауы, шөлдеу, өсудің жылдамдауы); асқазан-ішек жолдарының бұзылуы (бос нәжіс, іштің ауыруы, перистальтиканың жоғарылауы); Көздің белгілері (экзофтальм, қорқынышты немесе сақтықпен қарау). Тиреотоксикалық кризді емдеу қандағы қалқанша безінің гормондарының мазмұнының жоғарылауынан туындаған дененің интоксикациясымен күресуге бағытталған; бүйрек үсті қыртысының жедел жеткіліксіздігін жеңу, сусыздануды жою, жүрек-қантамыр жүйесінің қызметін түзету және т.б. Шұғыл көмек: Айналымдағы қалқанша безінің гормондары деңгейінің төмендеуі (парентеральді енгізуге арналған тиреостатиктер жоқ, сондықтан препараттар назогастральдызон арқ. қолд). ПТУ (пропилтиоурацил) бір рет 600-1000 мг бастапқы дозада, содан кейін әр 4 сағат сайын 200-250 мг дозада, тиамазол - 60-80 мг тағайындайды. Терапияның міндетті компоненті бейорганикалық йодты тағайындау болып табылады: Люголь ерітіндісі (8 мг/тамшы) әр 6 сағат сайын 8 тамшы немесе калий йодидінің қаныққан ерітіндісі (35-50 мг/амшы) әр 6 сағат сайын 5 тамшы. Қалқанша безінің гормондарының перифериялық әсерінің әлсіреуі. β-блокатор пропранолол әр 4 сағат сайын 60-80 мг дозада к/і енгізу (бастапқы доза 0,5-1 мг) жүрек қызметін бақылай отырып, баяу жүргізілуі керек. Бірнеше сағаттан кейін 2-3 мг пропранололдың келесі дозаларын 10-15 минут ішінде енгізуге болады (Қандағы айналымдағы гормондардың концентрациясын төмендету мақсатында перитонеальді диализ және плазмаферез қолданылады). Өмірлік маңызды функцияларды сақтау. Гипертермия антипиретиктермен емделеді, таңдаулы препарат – парацетамол. Салицилаттарды (салициламид, аспирин) енгізу қарсы болып табылады, өйткені соңғылары қалқанша безінің гормондарын ақуызды байланыстырудан босатуға ықпал етеді, олардың бос фракциясын арттырады. Күніне 3-5 литр мөлшерінде жоғалған сұйықтықты (гипертермия, терлеу, құсу, диарея салдарынан) міндетті түрде ауыстыру. Жүрек жеткіліксіздігі бар емделушілерде сақ болу керек. Витаминдердің жетіспеушілігін толтыруды ұмытпау: тиамин, тиреотоксикозда клиренстің жоғарылауы байқалады. Аритмияны және жүрек жеткіліксіздігін емдеуге антиаритмиялық препараттар, вазодилаторлар және диуретиктер кіреді. β-блокаторлар терапияның негізгі компоненті болып табылады. Пропранолол және басқа да селективті емес β-адреноблокаторлар анамнезінде бронх демікпесі, өкпенің обструктивті ауруы болған жағдайда қарсы көрсетілген. Бұл жағдайларда таңдаулы препараттар кальций өзекшелерінің блокаторлары, селективті β-блокаторлар, резерпин болып табылады. Жүйелік декомпенсацияны болдырмауға бағытталған шараларға салыстырмалы бүйрек үсті безінің жеткіліксіздігін жеңілдету кіреді. Таңдау препараты - 300 мг дозада парентеральді енгізілетін гидрокортизон, содан кейін пациенттің жағдайының динамикасына байланысты бірнеше күн бойы әрбір 8 сағат сайын 100 мг енгізу. Арандатушы факторға бағытталған терапия. Фебрильді қызбамен ауыратын барлық науқастарға қанның, қақырықтың және зәрдің бакпосев көрсетіледі. Гипогликемия, диабеттік кетоацидоз, инсульт, өкпе эмболиясы жағдайында осы жағдайларды емдеудің стандартты схемалары қолданылады. Аддисондық криз Аддисондық криз – күрделі адинамиямен, тамырлы коллапспен, сананың біртіндеп қараюымен көрінетін ауыр жағдай. Бүйрек үсті безі қыртысының гормондарының секрециясының кенет төмендеуімен немесе тоқтауымен дамиды. Шағымдары: айқын әлсіздік іштің ауыруы, жүрек айнуы, құсу; «жедел іштің» клиникалық белгілері бел аймағындағы өткір ауырсыну Клиникалық көрінісі: Ауыр гипотензия Іштің ауырсынатын пальпациясы/іштің алдыңғы қабырғасы бұлшықеттерінің кернеуі Дене қызуы Шатасу, делирий Жедел бүйрек жеткіліксіздігіне әкелетін олигурия Зертханалық өзгерістер: Гипонатриемия (<132 ммоль/л) Гиперкалиемия Гиперкальциемия Креатининнің жоғарылауы Криздің жиі себебі: АІЖ - 32,6% және 24,3% - басқа локализацияланған инфекциялар болып табылады. Шұғыл көмек: Глюкокортикоидты препараттар. Ол ағынмен және тамшылатып н/е б/е енгізіледі. Әдетте енгізудің барлық үш жолы біріктіріледі. Гидрокортизон сукцинатын 100-150 мг ағынмен к/т енгізуден бастаңыз. Препараттың бірдей мөлшерін 500 мл тең мөлшердегі натрий хлоридінің изотоникалық ерітіндісінде және 5% глюкоза ерітіндісінде ерітеді және 40-100 тамшы/мин жылдамдықпен 3-4 сағат бойы тамшылатып енгізеді. Бұл ретте препараттың суспензиясын 50-75 мг дозада әрбір 4-6 сағат сайын б/е енгізу жүргізіледі.  Минералокортикоид - ДОКСА (дезоксикортикостерон ацетаты) бірінші күні б/е 5 мг (1 мл) 2-3 рет, екінші күні 1-2 рет енгізіледі, содан кейін дозаны күніне 5 мг-ға дейін немесе 1-2 күн кейін төмендетеді. Инфузионды терапия орталық веноздық қысымды және сағаттық диурезді (бірінші күндегі инфузияның ең аз көлемі 2,5-3,5 литрге дейін) бақылаумен жалпы қабылданған әдістер бойынша жүргізіледі, қажет болған жағдайда – полиглюкин 400мл дозада, плазма. Симптоматикалық терапия. |