появление газеты. ГАЗЕТА ПАЙДО БЎЛИШИ,ҚАНДАЙ КЎРИНИШДАЛИ. збек ва инглиз параллел корпусларида газета матнларининг лингвистик базасини шакллантириш асослари
 Скачать 42.84 Kb.
|
|
ЎЗБЕК ВА ИНГЛИЗ ПАРАЛЛЕЛ КОРПУСЛАРИДА ГАЗЕТА МАТНЛАРИНИНГ ЛИНГВИСТИК БАЗАСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ АСОСЛАРИ 1 БОБ ГАЗЕТА МАТНЛАРИ ТИЛИНИНГ ЎРГАНИЛИШ ХУСУСИЯТЛАРИ ГАЗЕТА ПАЙДО БЎЛИШИ,ҚАНДАЙ КЎРИНИШДАЛИГИ УСЛУБЛАРИ ВА УНИНГ МАМЛАКАТЛАР ОРАСИДА ШАКЛЛАНИШИ ГАЗЕТА ТУРЛАРИ (ЭЛЕКТРОН ТУРЛАРИ ) ХАҚИДА. 2 БОБ : ПАРАЛЛЕЛ КОРПУСЛАРДА ГАЗЕТА МАТНЛАРИ БЕРИШНИНГ ЛИНГВИСТИК АСОСЛАРИ "Газета" сўзининг ўзи италян тилидан келиб чиққан бўлиб, Венецияда босма нашрлар кичик тангалар - "газета" учун сотилган, шунинг учун маълумот варақлари ушбу пул бирликлари учун бир хил ном билан атала бошланди. Биринчи нашрлар ҳафтада бир марта нашр этилар эди, аммо вақт ўтиши билан улар ҳар куни нашр этила бошланган. Бунга параллел равишда публицистик жанрлар тизими шакллантирилди, уларнинг дастлабкилари рисолалар, репортажлар ва ахборот хроникалари эди. Биринчи газетанинг пайдо бўлиши дунёдаги энг улуғвор воқеалардан бири эди. Ўрта асрларда ривожланган Европа мамлакатларида ахборот характеридаги "учар варақалар" пайдо бўлди. XVII-аср газеталарини бир бирига боғлаб турадиган жихатларидан бири бу уларнинг хар хафтада чоп этилиши эди. Газета революцияси 1650 йилда “Einkommende Zeitung” газетаси, хар кунлик газета сифатида Лейпцигда чоп этилишидан бошланди.1 “The Daily Courant” номли газета эса кунлик газета сифатида чоп этиладиган иккинчи газета эди ва бу иккала газета фақатгина ноқонуний тарзда тез чоп этиш ва сотиш орқалигина мавжуд бўла оларди. Биринчи марта газета Юлий Цезар ҳукмронлиги даврида, ҳарбий ҳаракатлар, мансабдор шахсларнинг тайинланиши, ёнғинлар ва бошқа воқеалар ҳақидаги хабарлар кундалик бюллетенда эълон қилина бошлаган пайтда пайдо бўла бошлади.Россияда газеталарнинг пешқадамларидан бири бу “Куранты” эди, у ўз ичига чет эл агентлари ва “Aмстердам Газетте” ҳисоботларидан парчаларни олар эди. “Вести курант” элчи котиблари томонидан бир неча нусхада тайёрланган. Янгиликлар Европанинг турли мамлакатларидаги мухбирларидан тўпланган; баъзан хорижий газеталарнинг янгиликлари қайта нашр этилган ва таржима қилинган, шундан сўнг “Вести Курант”га жойлаштирилган. Ушбу нашр жуда чекланган тиражга эга бўлиб омма учун мўлжалланмаган, бу эса ҳақиқий газета мезонларига умуман тўғри келмасди. Мамлакатда даврий нашрларнинг асосчиси Буюк Пётр бўлиб, унинг енгил қўли билан 1703 йилда давлатнинг ҳарбий ишларига оид янгиликлар нашр этила бошланди. Газеталар сони тез суръатлар билан ўсиб бориб, ихтисослаштирилган нашрлар, хусусан, диний, санъатшунослик, педагогик, тиббий ва ҳоказолар пайдо бўлди. Шу билан бирга, муҳаррирлар одамларга кундалик янгиликлар кераклигини тушуна бошлайдилар, шунинг учун улар маълумотларни катта босма нашрларда нашр эта бошлайдилар. XX-асрга келиб, Россияда жуда кўп турли хил газеталар мавжуд эди. Ўша пайтдаги ҳар бир сиёсий кучнинг назорат остидаги тарғибот газетаси бўлган. Болшевиклар ҳокимият тепасига келгач, шафқатсиз цензура даври бошланди. Газеталар давлат томонидан назорат қилиниб, танқидий ва мухолиф фикрларни чоп этиш таъқиқланди. 1702 йилда “Ведомости” нашри пайдо бўлди, унинг ташаббускори Пётр 1 эди. Ведомости ўртача 2 минг нусхада чиқди. Ундаги мақолалар баъзан императорнинг ўзи томонидан ёзилган. Бутунроссия таркибига кирган озодлик ҳаракатининг янги босқичи чор Россиясининг чеккасида миллий матбуотнинг ривожланиши - даврий нашрлар: газета ва журналларнинг нашр этилиши билан белгиланди. Босма сўз- халқни равшан қилди. Биринчи қозоқ газеталари ҳақида гап кетганда, биз, энг аввало, 1870-йил 28-апрелда Тошкентдаги Туркистон бош ҳукумати марказида нашр этила бошлаган “Туркистон улаятйн газети”ни чақирамиз. Бу мустақил нашр эмас, рус тилида чиқадиган 19-сонли “Туркестанские ведомости” газетасининг иловаси эди. 1888 йилда Омскда Чўл генерал-губернаторлиги томонидан нашр этилган "Дала улаятйн газети" газетаси чиқа бошлади. 1902 йилдан кейин иккала газета ҳам Акмола ва Семиреченск вилоятларининг "Ведомости" газеталарига қўшимча сифатида нашр этилган. Бу органлар ҳокимият буйруғи билан мустамлакачиларнинг истилоларини мустаҳкамлаш ва Шарқда тобеларнинг маънавий итоаткорлигини таъминлаш мақсадида чиқарилган.1 Бу газеталар ҳукуматга тегишли эди. Улардан ташқари қозоқлар бошқа газеталарни билишмасди. Мустамлака маъмурияти уларда подшоҳ фармонларини, давлат органларининг фармойишларини чоп этди, империя сиёсатининг моҳиятини тушунтирди. Шундай қилиб, ушбу нашрлар маълумот олиш учун эди.2 Шу билан бирга, газеталарга империя ҳомийлигидаги мустамлака минтақасининг турмуш тарзини тарғиб қилиш вазифаси юклатилди. Шу мақсадда норасмий бўлимда Қозоқ халқи ва бошқа туркий халқларнинг тарихи, этнографияси (халқ урф-одатлари, анъаналари), адабий меросига оид материаллар чоп этилган. Бу ҳолат биринчи рус инқилобигача давом этди. Айнан шу пайтдан бошлаб халқ онгини уйғотишга қаратилган ҳаракат бошланди. 1905-1907 йиллардаги воқеалар Қозоғистонда ҳам катта акс-садо топди. Қозоқ камбағаллари чор мустабид тузумига қарши курашга кўтарилган рус ишчи ва деҳқонларидан қолишни истамади. Бу кураш жараёнида Россия империясининг демократик кучлари цензурани бекор қилишга эриша олмади, балки сўз ва матбуот эркинлиги эълон қилинди. Бу инқилобий нашрлар, ҳукуматга қарши газета ва журналлар чиқариш имконини берди. Aсрлар давомида турли цивилизациялар босма нашриётдан, янгиликлар ва маълумотларни тарқатиш учун фойдаланганлар. Милоддан аввалги 59-йилда ташкил этилган “Aкта Диурна” биринчи расмий газета ҳисобланиб, Юлий Цезар жиддий сиёсий воқеалар ҳақида халқни хабардор қилиш керак деган хулосага келади ва бу хабарни барча йирик шаҳарларда чоп этишни буюрган. Ўша вақтлардан “Aкта Диурна” жамоат жойларидаги катта тахталарга осиб қўйилган ва одамларга ҳарбий кампаниялар, қатл ва жанжаллар ҳақида хабар берган. VIII-асрда Хитойда ўзига хос газеталар пайдо бўлди - биринчи Хитой газеталари варақалар шаклида тарқатилди. Дунёдаги биринчи газеталардан бири Қадимги Хитойда нашр этилган. Тахминан 1300 йил муқаддам Хитой ҳукумати “Тчин Пао” номли газета чиқарди, бу эса “Пойтахт янгиликлари” деган маънони англатарди. Бу Рим империясининг қулашини бошдан кечирган Европа халқлар миграциясининг оғир даврини бошидан кечираётган бир пайтда пайдо бўлди. Шундай қилиб, ҳукумат ўз фуқароларини энг муҳим воқеалар ҳақида хабардор қиларди. Иероглифлар ўйилган тахталардан газеталар босилган, сиёҳ билан қопланган ва чоп этилган. Ушбу технология жуда ноқулай эди , чунки тахта тез-тез бўёқ билан қопланганидан тезда ёмонлашарди. (Хитой ойлик журнали) - 1815-йил 15-августда Малайзияда нашр этилган бу хитой тилидаги дунёдаги биринчи замонавий газета. У мамлакат ва жаҳон жамоатчилиги, маданий ва ижтимоий ҳаётидаги воқеаларни ёритиб борди. Газета мазмуни хилма-хиллиги ва хитой тилининг нисбий мавжудлиги туфайли машҳурликка эришди. Aммо ҳукумат газета давлат ҳаётига оид фактларни нотўғри кўрсатаётганини аниқлади, шунинг учун у ёпилди. (Шарқий- Ғарбий ойлик журнали) - 1833 йил 1 августда нашр етилган бу Хитойда нашр этилган биринчи замонавий Хитой газетаси. Газета саҳифаларида таниқли сиёсий ва жамоат арбоблари, нуфузли олимлар, таниқли адиблар, маданият ва санъат усталарининг мақолалари ўрин олган. (Abelha da China -Хитой ариси) - 1822 йил 12 сентябрда ташкил этилган. Бу чет элликлар томонидан асос солинган биринчи Хитой газетаси ва Макаодаги биринчи газета.1 У португал тилида нашр қилинди. Газета нашр этилиши давомида бош муҳаррир лавозимини аввалига Aлмейда Карвалю, кейин эса Aнтонио де С.Гонкало де Aмаранте эгаллаган. Газеталар Aмерика колонияларига 1690-йил 25-сентябргача етиб бормади, Бенжамин Харрис “Public Occurrences” (Оммавий ҳодисалар), “Foreign” (Хорижий) ва “Domestic” (Ички) нашрларини чоп этди. Харрис Aнглияга қарши католикларнинг фитна уюштиргани ҳақидаги мақолани чоп этиш учун Aмерикага қочиб кетишдан олдин Aнглияда газета муҳаррири эди. Унинг янги мустамлака газетасидаги биринчи мақолада шундай дейилган эди: "Яқинда Плимутнинг баъзи қисмларида насронийлашган ҳиндулар Худонинг раҳм-шафқати учун миннатдорчилик кунини ўтказдилар (Ҳаррис, 1690)." Бироқ, "Оммавий ҳодисалар" даги бошқа мақолалар Харриснинг илгари мунозарали услубига амал қилди ва нашр фақат битта сондан кейин ёпилди.1 Кейинги Aмерика газетаси The Boston News-Letter пайдо бўлгунга қадар ўн тўрт йил ўтди. Ўн беш йил ўтгач, The Boston Gazette нашр эта бошлади, шундан сўнг дарҳол Филадельфиядаги American Weekly Mercury нашри пайдо бўлди. Харриснинг изидан бормасликка уриниб, бу дастлабки мақолалар мустамлакачиларни хафа қилмаслик учун сиёсий муҳокамалардан эҳтиёт бўлишди. Узоқ вақт йўқ бўлганидан сўнг, сиёсат 1721 йилда Aмерика газеталари, New England Courant да Жеймс Франклин чечакка қарши эмлашлар ҳақида танқидий мақола эълон қилганида, яна кайтди. Кейинги йили газета мустамлака ҳукуматини ўз фуқароларини қароқчилардан ҳимоя қила олмаганликда айблаб, Франклинни қамоқда қолдирди. Aмерика журналистикасининг кейинги ривожланиши кўп жиҳатдан Бенжамин Франклин фаолияти билан боғлиқ. Франклин Филаделфияга кўчиб ўтди ва 1729 йилда Пенсилвания газетасини нашр ета бошлади ва бу колониялардаги енг профессионал, маълумот берувчи, қизиқарли ва даромадли газетага айланди. Газетада Франклин ҳамма нарсани ўзи қилди, матбаачи, мухбир ва муҳаррир сифатида ишлади.2 Франклин ҳокимиятни динни масхара қилгани учун яна ҳақорат қилгандан сўнг, суд унга "New England Courant." ёки шунга ўхшаш бошқа рисолалар ёки газеталарни чоп этиш таъқиқланган, деб қарор қилди, бундан ташқари, бу биринчи навбатда вилоят вазири томонидан назорат қилинарди. Бу буйруқдан сўнг дарҳол Франклин қоғозни укаси Бенжаминга топширди. 1447 йилда Иоганн Гуттенберг босмахонани яратди ва шу билан замонавий газета даврининг бошланишини белгилади. Янгиликлар варақалари, савдогар синфини муҳим савдо янгиликлари билан таъминлади. XV-асрнинг охирида бундай варақалар кўплаб немис ерларида тарқалди. “Kultur und Presse”нинг истеъдодли муаллифи Эмиль Лебле газетани “босма орқали кўпайтириш қобилияти туфайли вақти-вақти билан пайдо бўладиган,ҳар бир инсон манфаатларига таъсир этувчи ва воқеалардан олинган жамоавий ва ранг-баранг контентнинг,яқин ўтмишда ва ҳозирда,оммага очиқ рўйхати” деб таърифлайди.1 XVII-аср бошларида газеталар мунтазам нашрлар кўринишида тарқала бошлади. Фақат 17-асрда Германияда жуда кенг тарқалган даврий нашрлар пайдо бўла бошлади. 2Қоида тариқасида, бу ҳафталик нашрлар эди. Биринчи нашри 1605 йилда нашр этилган Страсбургдаги "Relation" газетаси ҳисобланади. 1609 йилда Шимолий Германиянинг Wolfenbüttel шаҳрида "Aviso" ("эълонлар") газетаси нашр этила бошланди. Германиядаги энг кенг тарқалган голланд француз тилидаги газеталар: Gazette de Leyde, Nonvean Journal Universel, Gazette Amstardam, Gazette Uirecht ва Фридрих II ҳукуматига қарши бўлган машҳур Гаага ҳафталик Mercure historique et politique эди. Биринчи кундалик газета Teglich Neu Einlaufenden Kriegsund Welthendeln бўлиб, 1650 йилда Лейпцигда 2000 тиражи билан нашр этилган. Ундан кейин 1661 йилда Leipziger Zeitung (Leyptsig Gazette) чиқди. Даврий нашрлар Германиянинг сиёсий ҳаётини акс еттирган, аммо аллақачон Zeitung Dust und Nutz - Қувонч ва завқ учун газета (1695) каби кўнгилочар нашрлар мавжуд эди. 1712 йилда Гамбургда “партиясиз мухбир” газетаси яратилди ва бир неча ўн йиллар давомида нашр этилди. Газеталарда эълонлар ва иқтисодий маълумотлар бор эди.1884 йилда немис асли америкалик О. Мергентҳалер дунёдаги биринчи торли қуйма машинасини яратди. Баъзи газеталар император фармонлари билан яратилган бўлиб 1763 йилда Кёлнда "Imperial Post Office Gazette" пайдо бўлди, у 1795 йилда " Cologne Gazette" деб ўзгартирилди. XVIII асрда немис сиёсий матбуотининг ташқи ва ички ривожланиши жуда камтарона муваффақиятларга эришди. Берлин газеталарига катта қизиқиш уйғонди, аммо бу ёш Пруссиянинг кучли ва ташаббускор руҳини акс эттира олмади. 1785 йилда Штутгартда Кристиан Готфрид Элбен томонидан асос солинган Schwäbische Mercur компаниясига асос солинган, аммо у XIX-асргача катта рол ўйнай бошлаган. Aугсбургда: 1690 йилда асос солинган протестант “Augsburgische Ordinari-Zeitung”, ҳозирги “Augsburger Abendzeitung” ва императордан имтиёзга эга бўлган католик “Augsburgische Ordinari-Post-Zeitung”, ҳозирда “Augsburger Postzeitung” бор эди, аммо газеталарнинг мазмуни ҳам ёмон эди. Шу қадар аҳамиятсиз мафкуравий юк бор эдики, узоқ вақт давомида фақат замондошларнинг масхара қилиш нишони бўлиб хизмат қилди. Бу газеталар асосан Eвропа қитъасида содир бўлаётган воқеалар ҳақида нашр этарди, баъзан эса Aмерика хақида янгиликлар ёзиларди. Қизиғи шундаки, француз газеталари Британия қироллик оиласидаги можаролар ҳақида, инглизлар еса Франциянинг ҳарбий хатолари ҳақида ёзган. Оммабоп матбуотнинг дастлабки белгилари Эмил де Жирардин томонидан Парижда (1836) Ла Прессега асос солинганида пайдо бўлди, уни матбуотнинг биринчи баронларидан бири деб аташ мумкин. У тиражини 20 000 га ошириш ва шу тариқа ўз газеталарининг нархини пасайтириш учун янги функциялар ва серияларни киритди. Жирардиннинг ажойиб замондоши Луи-Дезире Верон эди, у Ревуе де Парис (1829) га асос солган ва либерал кундалик Ле Cонститунелле (1835) ни қайта тиклаган. Ихтиёрий француз муаллифлари бу газеталарда, айниқса, Тангуй қонуни (1850) ёзган мақолаларига имзо қўйишни талаб қилганда, ўзларининг адабий истеъдодларига эътибор қарата олдилар. Аммо ҳозирги замонда ҳам маълум даражада сақланиб қолган француз газеталарига нисбатан бу адабий тарафкашлик муҳим янгиликларнинг йўқлигини яшира олмади.1 Биринчи француз газетаси "Газетте" (кейинчалик "Газетте де Франце" деб номланган) 1615 йилда кардинал Ришелье ҳомийлиги ва фаол ҳамкорлигида пайдо бўлди. Биринчи муҳаррир ва принтер Теофраст Ренауд эди. Биринчи ҳафталик нашр 1631 йил май ойида чиқди. Олти сантиметрлик газетанинг ҳар бир нашри бир варақдан (саккиз саҳифага ўралган) иборат бўлиб, икки қисмга бўлинган. Биринчи саҳифа Газетте деб номланган, иккинчиси - Nouvelles ordinaires de divers endroits ва у одатда чет эл ва миллий янгиликлар билан бошланган.2 Биринчи хорижий янгиликларнинг аксарияти тўғридан-тўғри кардиналдан келган ва кўпинча ўз қўли билан ёзилган. 1672 йилда Жан Донно де Виз Mercure galant ига асос солган. Кейинчалик унинг номи Nouveau Mercure (1717-1721), ва 1728 йилда Mercure de France га ўзгартирилди, бу ном 1853 йилгача газета ўз фаолиятини тўхтатгунга қадар кичик ўзгаришлар билан қолди. Унинг кўплаб таниқли муаллифлари бор эди ва 1790 йилда унинг тиражи тез ўсиб, 13 000 нусхага этди.1 Газеталарни таверна ва клубларда овоз чиқариб ўқиб, қўлдан-қўлга тарқатишган. Матбуот давлат хизматига асосланган республикачиликни тарғиб қилишда ўзининг юқори ролини кўрди ва даромад олишнинг либерал, индивидуалистик мақсадини пастга туширди. Радикаллар инқилобда энг фаол бўлган, аммо қироллик тарафдорлари бостирилгунга қадар ўзларининг Ami du Roi (Қиролнинг дўстлари) матбуоти билан мамлакатни босиб олишган. Наполеон ҳар бир бўлимда биттадан, Парижда эса тўртта газетага рухсат берди ва уларнинг барчаси қаттиқ назорат остида эди. 1848 йилги инқилобий кунларда собиқ Сен-Симонян аёлларни озод қилиш клубини тузди; 1848 йилда янги Ла Воих дес Феммес газетасига кўра, у ўз номини (Аёллар Овози Жамияти) га ўзгартирди. Бу Францияда ўзини "социалистик ва сиёсий журнал, барча аёллар манфаатларининг органи" деб еълон қилган биринчи феминистик кундалик еди. Бу бошқа иккита феминистик газета каби бир неча ҳафта давом этди; аёллар баъзан журналларда, кўпинча тахаллус остида мақолалар чоп этишарди.2 Париждаги кундалик матбуот тиражи 1870-йилдаги 1 миллиондан 1910-йилда 5 миллионга ошди; кейин у тенглашди ва 1939 йилда 6 миллионга етди. Реклама тез ривожланиб, барқарор молиявий базани таъминлади. 1881 йилдаги янги Либерал матбуот тўғрисидаги қонун бир асрга хос бўлган чекловчи амалиётлардан воз кечди. 1860-йилларда тақдим этилган юқори тезликда айланадиган “R. Hoe & Company, Hoe press”лари ишлаб чиқариш вақтини қисқартириш ва нашр қилиш харажатларини камайтириш имконини берди. Оммабоп газеталарнинг янги турлари, айниқса “Le Petit Journal”, янгиликлардан кўра турли кўнгилочар ва ғийбатларга қизиққан аудиторияга етиб борди. У Париж бозорининг чорак қисмини эгаллаб олди, қолганларини эса нархларни пасайтиришга мажбур қилди. Асосий кундалик газеталарнинг ўз журналистлари бор эди, улар янгиликларни етказиш учун курашдилар. Барча газеталар Agence Havas (хозирги Agence France-Presse) телеграф янгиликлар хизматига таяниб, мухбирлар тармоғига ега ва бутун дунё бўйлаб хизмат кўрсатиш учун Reuters билан шартномалар тузган. Савдоли эски газеталар жиддий сиёсий масалаларга эътибор қаратгани учун ўзининг содиқ мижозларини сақлаб қолди. Ассумптионистларнинг Рим-католик ордени бўлган Ассумптионистлар миллий газета Ла Круани яратиш орқали босим гуруҳлари билан оммавий ахборот воситаларида инқилоб қилдилар.1 У энг замонавий технологиялар ва тарқатиш тизимлари билан инновациялар киритиб, маҳаллий дидга мослаштирилган минтақавий нашрларни таклиф қилиб, анъанавий католикликни астойдил қўллаб-қувватлади. Секуляристлар ва республикачилар газетани ўзларининг энг ашаддий душмани деб билишади, айниқса Дрейфус ишини танқид қилишда етакчилик қилганда. Дрейфус хоин сифатида, антисемитизмни қўзғатган. Дрейфус авф этилганда, радикал ҳукумат 1900 йилда бутун Ассумптионист ордени ва унинг газетасини ёпди. 1 https://chrontime.com/publication-metamorfozy_pressy_za_dve_tysjachi_let 1 http://www.tarih-begalinka.kz/ru/timetravel/page3280/ 2 http://presscenter.kz/istorija-kazahskoj-zhurnalistiki/ 1 Министерство образования Российской Федерации Российский Университет Дружбы Народов Филологический факультет. Москва 2010.стр 4-12. Тема: История газеты в Китае. Чжао Ваньи. https://www.referat911.ru/Jurnalistika/istoriya-gazety-v-kitae/116948-1982346-place1.html 1 https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/4-2-history-of-newspapers/ 2 Лучинский Ю. Очерки истории зарубежной журналистики https://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Gurn/luch/02.php 1 Л. Саламон “Всеобщая история прессы” перевод с немецкого Э.Б. Глава 2 http://evartist.narod.ru/text2/29.htm#з_04 2 https://otherreferats.allbest.ru/journalism/00554210_0.html 1 https://www.britannica.com/topic/publishing/Growth-of-the-newspaper-business-in-the-English-speaking-world 2 Jeremy D. Popkin. Press, Revolution, and Social Identities in France, 1830-1835. University Park, Pennsylvania: Pennsylvania State UP, 2002. Pp. 329. ISBN 0-271-02153-5 1 Patrick H, Hutton, ed. Historical Dictionary of the Third French Republic, 1870-1940 (1986) 2:690-94 2 Harvey Chisick, "The pamphlet literature of the French revolution: An overview." History of European ideas (1993) 17#2-3 pp: 139-163. 1 Theodore Zeldin, France: 1848-1945 (1977) ch 11, "Newspapers and corruption" pp 492-573; pp 522-24 on foreign subsidies. |