ЕДШ. 3 таырып бойынша баылау сратары
 Скачать 23.95 Kb.
|
|
№ 3 тақырып бойынша бақылау сұрақтары. ЕДШ дегеніміз не анықтама беріңіз? Емдік дене шыныктыру (ЕДШ), емдеу және қалыпқа келтіру мақсатындағы сақтандыру денешынықтыруының құралдар кешенін пайдалану жолымен емдеу әдісі ретінде ауруханалар, емханалар, шипажайлар, жүйесінде кеңінен қолданылады. ЕДШ-ын оташылдық, дәрі-дәрмекпен емдеу секілді негізгі әдістердің қосымша емдеу шаралары есебінде қарас- тыру керек, ол медициналық қалыпқа келтіру әдістерінің бәрі болып табылады. ЕДШ-ның негізгі құралдары - практикалық медицинада бұрыннан белгілі дене жаттығулары. Яғни, б.д.д. ертедегі Қытай медицинасында тыныс алу жаттығуларына басты назар аударылған медицина- лык гимнастикасы қолданылған және жазба деректері бізге жетіп отыр. Адам ағзасына ЕДШ әсер ету механизмін келтіріңіз. Науқастарды емдеуді ұйымдастыруда қимыл-қозғалыспен тыныштық жағдайда болу бір- біріне қарама-қайшы келмей, бір-бірін толықтырып отырады. ЕДШ-на тән әдіс - науқасты дене жаттығуларының көмегімен жаттықтыру, ол жалпы және ар¬найы жаттығу деп бөлінеді. ЕДШ-ның негізгі қүралдары - дене жаттығулары, олар гимнастикалық, спорттық-қолданбалы (жүру, жүгіру, жузу, есу, шаңғымен жүру және т.б.), қозғалыс және спорттық ойындарға бөлі- неді. Сондай-ақ ЕДШ-да еңбек ету сипатындағы жаттығуларда пайдаланылады. Дене жаттығуларымен шұғылданғанда күн, ауа, су секілді табиғи факторларды пайдалану олардың тиімділігін арттырады және шыны- ғуға жәрдемдеседі. ЕДШ-ды қолданудың түрлері емдік гимнастика, таңертеңгілік гимнастика, мөлшерленген жүріс пен се- руендеу, терренкур, қатал мөл- шерленген түрдегі спорт жаттығуларымен шұғылдану, ойындар. ЕДШ механикалық әрекетін сипаттау. Физиотерапия тағайындалмас бұрын физикалық жаттығуларды қолдану міндеттері анықталады, осы мәселелерді шешу үшін құралдар мен формалар таңдалады. Мұның бәрін дұрыс жасау үшін аурудың даму кезеңін, организмнің оған реакциясын, ауру процесіне қатыспайтын барлық органдар мен жүйелердің күйін, науқастың психикалық реакциясын ескеру қажет. ауру және оның басқа да жеке сипаттамалары. Барлық жағдайда дене шынықтыру жаттығуларының жалпы және жергілікті әсерін біріктіру принципін сақтау маңызды, бұл қалпына келтіру көбіне науқастың денесінің жалпы жағдайына байланысты екенін ұмытпаңыз. 4. Физикалық терапия нұсқаушысының жұмысында «техникалық аспект» нені білдіреді? 5. ЕДШ әсер етуінің нейро-рефлекторлық механизмін сипаттау. Салауатты өмір салтының маңызды аспектісі - жеке бағдарламаға енгізілген осы әдістерді кешенді пайдалану. Бұл физикалық, әлеуметтік, эмоционалдық, рухани, интеллектуалды денсаулықты қамтамасыз ету үшін қажет. Еңбек қабілетін қалпына келтірудің ең маңызды факторы - бұл дұрыс режимді сақтау, яғни жұмыс пен демалыс кезеңдерінің кезектесуі. Өнімділікті жақсарту үшін алдын-ала жақсы демалу керек. Жұмыс пен демалудың жалпы уақыты (пассивті және белсенді) 1: 2-ге байланысты болуы керек деп есептеледі, яғни 8 сағаттық жұмыс күнімен демалу 16 сағатты құрауы мүмкін.Бұған ұйқы және түрлі іс-шаралар жатады; өзіне-өзі қызмет ету, өзін-өзі дайындау (арнайы әдебиеттерді оқу, оқу тапсырмаларын орындау), бос уақыт (көркем әдебиет оқу, театрларға бару, кинотеатрлар және т.б.), белсенді демалыс (ашық ойындар, спорттық секциялардағы сабақтар, өз бетімен жалпы дене шынықтыру, серуендеу, және т.б.) және т.б.). Жұмыс кезінде шаршаудың жоғарылауының алдын-алудың қарапайым әдісі - тынығу үзілістері, оның ішінде өндірістік гимнастиканың дене шынықтыру жаттығулары 5-10 минутқа үзіліс жасау және дене шынықтыру минуттары. 6. ЕДШ нұсқаушысына қандай гигиеналық талаптар қойылады? ЕДШ ға арналған құралдары дизенвекциялау әр қолданыстан кейін. Бір реттік клёнка ларды сүлгілерді қолдану . Әр ЕДШ өткен сөң науқастың орнын тазалау. Әр науқаспен қатынаста бір реьтік қолғап маска болуы керек. 7. ЕДШ кабинетіне қандай талаптар қойылады? ЕДШ-ның нұсқаушысы (емдеу денешынықтырудың әдіскері), ЕДШ саласында дайындығы және жоғары немесе арнайы орта білімі бар адам. ЕДШ-ның әдіскері дәрігерлердің басшылыгымен жұмыс істейді, стационарлық емдеу мекемелерінің, емханалардың, дәрігерлік-денешынықтыру диспансерлерінің, санаторийлердің және басқа да мекемелердің штатында болады8. ЕДШ кезінде пациентке қойылатын талаптарды тізімдеңіз. 9. Массажға анықтама беріңіз. Массаж дегеннің өзі адам денесіне мөлшермен берілетін механикалық тітіркендіру. Ол массажистің қолымен немесе арнайы аппаратпен орындалады. 10. Массаж түрлерін атап өтіңіз. Массаж бірнеше топқа бөлінеді. Олар емдеу, гигиеналық, косметикалық және спорттық массаждар. Сондай-ақ осыларға қосылатын массаждың тағы бір түрі — адамның өзіне-өзі массаж жасауы (самомассаж). 11. Массаж денесіне физиологиялық және терапиялық әсер ету механизмін сипаттаңыз. Массаж жасағанда теріде, бұлшыұ етте, буындарда жатқан жүйке талшықтары тітіркенеді. Ол тітіркеністер ми қабығына беріледі. Әрбір жүйке талшықтары ұштарының өз аттары бар. Мәселен, теріде – экстрорецептор, бұлшық ет, сіңір, шандырдан шыққандар – проприоцептор, қан тамырларынан кеткендер – ангиорецептор және ішкі ағзалардағы – интерорецептор деп аталады. Осы рецепторлардың бәрі тітіркеністен бірлесіп, миға әсер етеді. Ал оның өзі жоғарғы реттеуіш күштің қызметіне әсерін тигізіп «қарауындағы» барлық мүше ағзаларға жауап реакция келіп түседі. Содан денеде әр түрлі қимылдық өзгерістер туады. Жауап реакциясының күші, айқындалуы жоғарғы жүйке жүйесіне тікелей байланысты, сол сияқты, тітіркенген жердің көлеміне, массаждың методикасы мен тәсілдеріне, аурудың біліну белгілеріне де тығыз байланысты. Тағы бір көңіл аударатын мәселе – массаждың тиімділігінде үлкен роль атқаратын – гуморалды фактор. Массаждың әсерімен ұлпалардың ішінде жоғарғғы активті (белсенді) зат құрылады. Ол қан айналымын және зат алмасуын үдетеді. Міне, соны гуморалды зат дейді. Массаж денедегі барлық сұйық заттардық қозғалысын арттырады. Мәселен: қан, лимфа, ұлпааралық сұйықтың, ұлпалардың өзара созылуы, орын ауыстыруы т.б. Механикалық фактор зат алмасуын арттырып, денедегі тоқыраушылыққа жол бермейді. Массаж жасаған жердің ыстығын көтереді. Сонымен массаждан жүйке импульстары ағындап, мми қыртысына келеді. Онда қоздыру және тежеу сияқты екі түрлі толқын пайда болады. Олар сол жүйке талшықтары арқылы денедегі мүшелерге беріледі. Олардың жауап реакциясы бойындағы аурудың өршуіне не өшуіне әсер етеді. Осыған орай емдік массажды тек тәжірибелі маман жасау керек деген ұғым туады. Массаждан кейін адамның денесі сергіп, рахатттанып, көңіл – күйі көтеріліп, жылынып, ауырған жері басылады. 12. Массажға көрсеткіштер мен қарсы көрсеткіштерді атаңыз. Кейбір кезде бойда ширақтық аңғарылса, басқа жағдайда керісінше, ұйқы басып кетеді. Массаж дұрыс орындалмағанда, массаждың өзіне тән талаптары бұзылғанда немесе аурудың асқынып, массаж болмайтын кезінде организм массажды көтере алмайды. Сондықтан массажды аурудың ерекшелігіне лайықтап жасау керек. Кейбір ғалымдар массаждан кейін дененің қызарып, талаурап, қаты ауыратын жағымсыз реакцияларын көрсеткен. Бұл көбінесе жасы келген қарияларда байқалады. Сол сияқты науқас адамды дұрыс отырғызбасане дұрыс жатқызбаса да осындай жағымсыз реакция береді. Мысалы, жүрегі ауыратын адамның белінде құяң болса, оны етпетінен жатқызғанда жүрек нашарлап кетеді. Сондқтан ондай ауруға массажды отырғызып жасаған абзал. Ішкі ағзалардың функционалды қызметін, науқастың ауырған жерін анық білмей массаж жасауға болмайды. Массажды зерттеген ғалымдар оның орталық жүйке жүйесіне, қан тамырына, теріге, бұлшық еттерге, буындарға, зат алмасуына үлкен әсер ететінін айқын көрсетеді. |