жасанды интеллект. ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ статья. Адатпа білім берудегі жергілікті жне аламды арасындаы айшылы, ндылы айырмашылытары мен састытарына негізделген. Дл осы цифрлы орта ндылыты атынасты алыптастыратын, тарататын жне жзеге асыратын ортаа айналады.
 Скачать 363.88 Kb.
|
|
АҢДАТПА Білім берудегі жергілікті және ғаламдық арасындағы қайшылық, құндылық айырмашылықтары мен ұқсастықтарына негізделген. Дәл осы цифрлық орта құндылықтық қатынасты қалыптастыратын, тарататын және жүзеге асыратын ортаға айналады. Қоғам өмірінің барлық салаларында нақты және виртуалды қоғамдастықтардың маңыздылығының жалпы өсуінің фонында жасанды интеллект құндылықтар қауымдастығын белгілей отырып, әлеуметтік қатынастар мен саяси саланы едәуір өзгертеді. АННОТАЦИЯ Противоречие между локальным и глобальным в образовании базируется на ценностных различиях и сходствах. Именно цифровая среда становится средой формирования, трансляции и реализации ценностных установок. На фоне общего роста значимости реальных и виртуальных сообществ во всех сферах жизни общества ИИ с фиксацией ценностных общностей серьезно трансформирует социальные отношения, политическую сферу. ANNOTATION The contradiction between the local and the global in education is based on value differences and similarities. It is the digital environment that becomes the environment for the formation, broadcast and implementation of value attitudes. Against the background of the general growth of the importance of real and virtual communities in all spheres of society's life, AI with the fixation of value communities is seriously transforming social relations and the political sphere. ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ – ЗАМАН ТАЛАБЫ ! Г.Т.Туганбаева, № 32 орта мектебі Тараз қаласы, gulnar-ali@mail.ru, Соңғы ғасырдың жартысынан бері түрлі елдің ғалымдары адамның санасы сияқты әртүрлі функцияларды басқара алатын күрделі механизмді жасанды жолмен жасауға тырысып келеді. Әзірге адам санасының аналогы жасалған жоқ. Оны ғылымда "жасанды интеллект" дейді. 1956 жылы Джон Маккарти есімді америкалық бағдарламашы АҚШ-тың Дартмут колледжінде өткен ғылыми конференцияда бұл терминді алғаш рет қолданған. ЮНЕСКО сарапшылары жасанды интеллектті (ЖИ) білім беруде қолдану туралы зерттеу дайындады. Бұл жұмыста әлемде, әсіресе дамушы елдерде, жасанды интеллектті білім беру процестеріне енгізу мысалдары жинақталған, оқытудың нәтижелерін жақсарту үшін жасанды интеллектті қолдану мүмкіндіктері талданған, білім беруде жасанды интеллектті белсенді қолданудың проблемалары, тәуекелдері мен салдары қарастырылған. Жасанды интеллект қоғамдағы әр түрлі топтарға (мысалы, мүгедектер, босқындар, оқудан тыс қалғандар немесе оқшауланған қоғамдастықта тұратындар) оқудың тиісті мүмкіндіктерін ұсынады. Мысалы, робототехника ерекше қажеттіліктері бар оқушыларға үйден немесе ауруханадан сабаққа қатысуға, төтенше жағдайлар мен дағдарыстар кезінде оқудың сабақтастығын сақтауға мүмкіндік береді. Осылайша, бұл технология инклюзивтілікті және білімге кең қол жетімділікті қолдауға қабілетті. Жұмыста жасанды интеллектті қолданудың маңызды артықшылықтарының бірі оқушылардың физикалық тұрғыдан бір жерде болмайтын жағдайларда бірлескен оқыту мүмкіндігі, сонымен қатар оқуды әр түрлі тәсілмен жекелендіру мүмкіндігі екендігі атап көрсетілген. ЖИ мүмкіндіктері дамыған елдерде ғана емес, дамушы елдерде де белсенді қолданыла бастады. Мәселен, 2016 жылы Қытай үкіметі жоспар құрды, оған сәйкес ел 2030 жылға қарай әлемдегі ең үлкен жасанды интеллект дамудың полюсіне айналуы керек. Қытай осы жоспар бойынша технологиялық дамудың бір бөлігі ретінде өзінің ұлттық интеллектуалды стратегиясын анықтады. Латын Америкасында бірнеше бастамалар соңғы жылдары білім беруді компьютерлендіруге белсенді ықпал етті. Болашақта ЖИ кеңінен қабылдау жағдайында цифрлық технологиялармен жұмыс істеудің жаңа дағдыларын қалыптастыру маңызды. Зерттеуде, жалпы алғанда, компаниялардың жасанды интеллектті қолдануға жедел көшетіні атап өтіледі. Бұл дегеніміз әр түрлі салаларда жасанды интеллектті қолданумен байланысты жаңа жұмыс орындары мен дағдыларға сұраныстың арта түсетіндігін білдіреді. Осылайша, білім беру секторы үшін осы процестерге жауап беру және қолданыстағы оқыту бағдарламаларын қайта құру өте маңызды. Авторлар әлемдегі бірде-бір ел интеллектуалды автоматтандыруға толықтай дайын емес екендігіне назар аударғанымен, бірқатар елдер өздерінің білім беру жүйелері ЖИ қоғамы талап ететін құзыреттіліктерді игеруге қолайлы болуын қамтамасыз ету үшін қазірдің өзінде жұмыс істейді. Білім берудің әртүрлі деңгейлерінде - мектептің бастауыш сыныптарында да, университеттерде де, қосымша курстарда да жаңа бағдарламалар енгізілуде. Мысалы, 2016 жылы Сингапурдың Ақпараттық-коммуникациялық медианы дамыту жөніндегі басқармасы (IMDA) PlayMaker бағдарламасын іске қосты, ол 160 мектепке дейінгі орталықта роботтар ұсынды, бұл ең кішкентай оқушылардың робототехникаға, бағдарламалау мен информатикаға деген қызығушылығын дамыту және осыған құзыреттілік қалыптастыру. ойын арқылы бағыттар. Мұндай елдердің күш-жігері жасанды интеллектке жауап берудің келісілген саясат базасын құрудың бастапқы нүктесі бола алады. Жасанды интеллектті білім беру процестеріне енгізу бірқатар қиындықтармен және тәуекелдермен байланысты. Мақалада жасанды интеллектпен жұмыс жасау кезінде туындауы мүмкін келесі қиындықтар атап көрсетілген: тұрақты даму үшін жасанды интеллект бойынша кешенді мемлекеттік саясатты құру, білім берудегі инклюзивтілік пен теңдікті қамтамасыз ету, жоғары сапалы деректер жүйесін дамыту, жасанды интеллект негізінде оқытуға мұғалімдерді дайындау және жасанды интеллект білім беру процестерін түсіну, деректерді жинау, пайдалану және тарату кезіндегі этика. Саясатты құру кезінде осы аспектілерді ескеру қажет, және бұл зерттеу осыған байланысты негізделген және тиісті саясат шараларын қабылдауға көмектесе алады. Егер біз нақты өмірде ЖИ қолдану саласын қарастыратын болсақ, онда ЖИ әр түрлі жағынан көрінуі мүмкін екенін түсіну өте маңызды, сондықтан ол белгілі бір қызмет саласы үшін пайдалы болуы мүмкін. ЖИ қолдану аясы көптеген салаларда өте қарқынды кеңеюде. Олардың ішінде біз ең танымал салаларды қарастырамыз. ЖИ бағыттары: - білімді ұсыну және қолдану (сараптамалық жүйелерді құру); - ойлау процестерін символдық модельдеу (теорема, шешім қабылдау және ойын теориясы, жоспарлау және реттеу, болжау); - табиғи тілмен жұмыс істеу (ақпараттық іздеу, мәтінді іздеу, машиналық аударма); - робототехника (нысандарды басқару, орналасқан жері қозғалысты анықтау, жоспарлау); - машиналық шығармашылық (кино және ойын саласында пайдаланылатын нақты суреттерді жасау); - зерттеудің басқа салаларында (компьютерлік ойындарда интеллект программалау, сызықтық емес зияткерлік ақпараттық қауіпсіздік жүйелері). - машиналық оқыту (таңбаларды тану, қолжазбаны тану, дауысты тану, мәтінді талдау); - жасанды интеллектті биологиялық модельдеу (нейрондық желілер). ЖИ адам нейронының математикалық моделі жасаған нейрондық желілерге негізделген. Біздің жасушалардың әрқайсысы аксондар мен дендриттерден тұрады. Жасанды интеллектіні қолдану салалары жасанды интеллектті қолдану салалары өте үлкен. Медицинада. Бұл салада жасанды интеллектті қолданудың артықшылығы-ақпараттың үлкен көлемін есте сақтау және өңдеу мүмкіндігі. Мұнда бар, олар кеңес пациенттердің оларды емдеуге, анықтауға, кейбір аурудың арнайы белгілері және ұсынуға профилактикалық шаралар [1]. Өндірісте және ауыл шаруашылығында. Бұл салада жасанды интеллектті қолдану көрсеткіші өте жоғары. Болашақта тіпті адамның көмегі қажет емес. Мысалы, Корея Республикасында 2023 жылы барлық әрекеттер жасанды интеллект көмегімен жүзеге асырылатын зауытты ашады. Мұнда бәрін сатып алудан бастап дайын өнімді жүктеуге дейін роботтар жасайды. Өнімнің сапасы арнайы бағдарламалық жасақтаманың көмегімен бақыланады. Ауыл шаруашылығында жасанды интеллект өсімдіктердің жағдайын, ылғалдылық деңгейін, тыңайтқыш көлемін бақылайды. Сонымен қатар, ол арамшөптерді бірден анықтап, өсімдіктің өсуіне ешқандай қауіп төндірмей жояды.  Қоғамда. Бүгінгі таңда жасанды интеллект жол кептелісі мәселесін шешу үшін қолданылады. Ол үшін ЖИ нақты уақыт режимінде бағдаршамдардан ақпарат жинайды, машиналар арасындағы қашықтықты, болған аварияларды талдайды, жол-көлік қатынасын реттеу бойынша жұмыс жүргізеді. Мұндай жүйе көптеген елдерде қолданылады. ЖИ бағдарламалары көбінесе арнайы дайындалған программалау тілдерінде жасалады Пролог, LISP, Smaltalk және т.б. оларды классикалық basic, Pascal және т. б. программалау тілдерінде жасауға болады, бірақ мұнда олар үлкен көлемде және қолдануға икемді емес [2]. Ақылды үй жобасында. Бүгінгі жасанды интеллект үй жағдайында кеңінен қолданылады. Мысалы, жасанды зиялылар бар, олар ертең таңертең бізді оятып, таңғы ас дайындайды. Болашақта қажетті өнімдерге тоңазытқыштардың өздері тапсырыс береді. Үйдің сыртқы түрін жапқан кезде дабыл автоматты түрде іске қосылады. Болашақта жылу жүйесі адамның температурасына автоматты түрде бейімделетіндей етіп жасалады. Пайдаланылған әдебиеттер: 1. Клоксин У., Меллиш К. Программирование на Прологе. - М: Мир, 2007. 2. Стерлинг Л., Шапиро Э. Искусство программирования на языке Пролог.- М.: Мир, 2002. 3. Братко И. Программирование на языке Пролог для искусственного интеллекта. – М.: Мир, 2002. 4. Ахметова М. Сарапшы жүйе және оның құрамы: Оқу құралы. – Алматы, ҚазҰТУ, 2004,- 100 б. 5. Попов Э.В. Экспертные системы: Решение неформализованных задач в диалоге с ЭВМ.- Наука, 2017. - 288 с. |