1-5 электроника. 1 емтихан билеті рісті транзисторлар

• Название: 1 емтихан билеті рісті транзисторлар
• Дата: 20.02.2023
• Размер: 2.02 Mb.
• Имя файла: 1-5 электроника.docx
• Тип: Документы; #946810

№ 1 ЕМТИХАН БИЛЕТІ

1.Өрісті транзисторлар.

Өрістік транзистор – бұл күшейткіш құрамы негізгі тасушының ағынымен көрсетілген, өткізгіш арна арқылы өтетін және электр өріспен басқарылатын жартылай өткізгіш аспап. Өрістік транзистордың жұмысы бір типті ғана тасушыларды қолдануға негізделген – негізгі, сондықтан оларды униполярлы деп те атайды. Өрістік (арналық) транзистор – жұмыстық токтың өзгеруі кіріс сигналы тудыратын, оған перпендикуляр бағытталған электр өрісі әрекетінен болатын транзистор. Өрістік транзисторларда кристалл арқылы өтетін токты тек бір таңбалы заряд тасушы – электрон немесе кемтік тудырады. Заряд тасушыларды басқаруға негізделетін физикалық эффектілерге қарай өрістік транзисторлар шартты түрде 2 топқа: басқаратын р-п электрон-кемтіктік ауысуы бар немесе металл-шалаөткізгіш түйіспелі оқшауланған жапқылы металл-диэлектрик-шалаөткізгіш (МДШ) транзисторлар деп бөлінеді.

Өрістік транзисторлар.

Транзисторлардың өрістік деген түрі бар. Мұнда да биполярлы транзистордағы сияқты үш электрод бар. Бірақ мұнда олар жаппа (затвор), бастау (исток) және құйма (сток) деп аталады. Ал бастау мен құйманың ток жүретін арасын арна (канал) деп атайды. Бұл транзистордың тогы бекітпе мен бастаудың арасына берілген кернеудің әсерінен пайда болатын электр өрісі арқылы басқарылады. Сондықтан да оны өрістік транзистор дейді. Мұндай транзисторларда ток арна арқылы тек бір ғана түрлі зарядпен пайда болады (электрондармен немесе ойықтармен). Зарядтарды арнаға кіргізетін электродты бастау деп атаса, зарядтардың арнадан кететін электродын құйма деп атайды. Ал арнаның кедергісін реттейтін электрод бекітпе деп аталады.
2.Тұрақты ток күшейіткіштері

Тұрақты токтың күшейткіштері (ТТК) деп- нольдік жиілікке дейін, баяу өзгеретін сигналдарды күшейтуге арналған құрылғы 9.1-cуретте. Тұрақты токтың күшейткішінің АЖС-сі көрсетілген. ТТК-ның ерекшелігі күшейткіш каскадтарды бір-бірінен ажыратуға арналған жеке элементінің болмауында, және де сигнал көздері мен тұрақты токтың жүктемесінде.



Сурет 9.1. Тұрақты токтың АЖС күшейткіші

Осылайша нольге жуық жиілік сигналдарын беруді жүзеге асыру үшін, ТТК-де біртекті (гальваникалық) байланыс қолданылады. Біртекті байланыс ауыспалы токтың қарапайым күшейткіштерінде элементтер сандарын кеміту үшін, интегралды орындалуды қарапайым орындау үшін, ығысу тұрақтылығы үшін т.б. қолданылады. Бірақта мұндай байланыс күшейткіштерге бір қатар өзгерістер енгізеді: оның орындалуын және қолданылуын қиындатады. Сигналдардың баяу өзгеруін жақсы бере отырып, біртекті байланыс әр каскадқа керекті режимді бұзады және жұмыс нашар орындалады.

ТТК-ін жасағанда екі басты мәселені шешу керек: көрші каскадтағы потенциалдар деңгейінің үйлестігі және ток пен кернеудің шығыс деңгейінің дрейфтік азаюы (тұрақсыздық).

ТТК құрылу әдістері (тұрақты ток күшейткіштерінде) үш қорек көзін біреумен айырбастауға болады. R₁ мен R₂ Э.Қ.К. ығысуды туғызады; R₃ пен R₄ - Э.Қ.К. компенсациялау. Кемшіліктері: кіріс сигналдың көзі мен шығыс кернеуі ортақ нүктесі жоқ, яғни мұндай схеманы қолдану ыңғайсыз. Бұл кемшілікті жою үшін екіполярлы қорек көзін қолдану керек.

ТТК күшейту каскадтарын қолдану нөлдік дрейф шектеледі. Нөлдік дрейф (нөлдік деңгеймен) бастапқы мәннен күшейткіш шығысында ток пен кернеудің ауытқуы өздік ауытқуы деп аталады. Бұл эффект сигналдың кірісте жоқ боған кезде де қадағаланады. Сонымен нөлдік дрейф көрінеді, ТТК кіріс сигналымен шақырылған сияқты, онда оны нақты сигналдан айыру қиын. ТТК дрейфтік нөлін төмендету мақсатымен келесі терең ТКБ(тұрақты кері байланыс) қолдану әдістері болу мүмкін, термокомпенсациялық элементтерді қолдану, тұрақты токты айнымалыға түрлендіру және келесі түзеткіштігі бар айнымалы токты күшейту, баланстық схемада күшейткішті құру және т.б. Нөлдің дрейфі себебі: қорек көздің тұрақсыздығы, температура әсері, уақыт ағымымен параметрлерді өзгерту арқылы аспаптарды қоректендіру пункті.

3.Есеп. 1-суретте келтірілген сызба бойынша эквивалентті кедергіні табыңыз.





№ 2 ЕМТИХАН БИЛЕТІ

1.Биполярлы транзисторлардың вольт-амперлік сипаттамалары





2.Тиристорлар

Тиристор – төртқабатты, үш p – n өткелі бар жартылай өткізгіш аспап. Тиристордың екі жағдайы бар: ашық және жабық.

Тиристорды жабық жағдайдан ашық жағдайға келтіру үшін аспапқа сыртқы әсер арқылы жүзеге асырылады.

Тиристордың үш электроды бар: А-анод, К-катод, БЭ-басқару электроды. Тиристордың шартты белгісі 1.18 суретте көрсетілген. Тиристорды өңдеу үшін кремний қолданады.

                        

1.18 сурет – Тиристордың шартты                1.19 сурет – Триодты

белгісі                                              тиристордың құрылымы

 Тиристорды қоректендіру кернеу суреттегі сияқты берілген кезде θ₁ және θ₃ өткелдер ашық, ал θ₂ өткел жабық. Кернеу U_тік θ жабық өткелге салынады. Оның кедергісі үлкен болғандықтан ток (1.20 сурет). U_тік кернеуді үлкейткен кезде (қоректендіру  көздің Е_а ЭҚК-ін үлкейту арқылы) тиристордың тоғы  шамалы өседі. U_тік кернеу U_қосқосу кернеуге тең болғанда заряд тасушылардың саны тасқынды өседі. Бұған себеп θ₂өткелде жылжып бара жатқан электрондармен және кемтіктермен заряд тасушылардың өсуі.  n₂ қабаттан электрондар, р₁ қабаттан кемтіктер р₂және n₁ қабаттарға ұмтылып, оларды негізгі емес заряд тасушылармен қанықтырады. R кедергідегі кернеу өседі, тиристрдағы кернеу азаяды. Тесілуден кейін тиристордағы кернеу 0,5-1 В дейін төмендейді. Мұндай тесілу θ₂өткелді бұзбайды, ток азайған кезде өткелдің жоғары кедергісі орнына қайтады.



1.20 сурет – Тиристордың вольт-амперлі сипаттамасы            

                        

1.21 сурет – Басқарылатын VS тиристоры бар бір жартыпериодты түзеткіштің сұлбасы (а); қоректену кернеуі u₁ (б); басқару серпіндер (в); түзетілген кернеу (г) және ток (д)

 

Басқару серпіндердің i_бфазасын  өзгертіп, тиристордың ашылу уақытын өзгертеді, ал сонымен бірге түзетілген кернеуді және токты өзгертеді. Серпін i_б   басқару жүйеден келіп түседі.

Бір жартыпериодты түзету кезде,   фазаны нөлден  -ге дейін өзгерткен кезде түзетілген кернеу u_R = R_i U_тік /  -ден нөлге дейін өзгереді.

Тиристорлар арқылы түзетілген кернеуді өзгертумен бірге, тұрақты токты айнымалы токқа түрлендіруге болады. Теріс бағытта тиристордың тесілуі болмас үшін теріс кернеу U_тер.max аз болу керек.

Тиристорлар 2000 А токқа және қосу кернеулері U_қос.=4000В дейін шығарылады. Басқарылатын түзеткіш ретінде тиристорлар кең қолданылады.


3.Есеп. Ені 20 см ұзындығы 40 см екі тік бұрышты параллель орналасқан пластиналардың заряды 0.2 мкКл Электрағынының тығыздығын есептеңіз. Екі пластиналар арасы 5 мм және арасындағы кернеуі 0.25 кВ, сондағы электрөрісінің кернеулігін табыңыз.


№ 3 ЕМТИХАН БИЛЕТІ

1.Заряд тасымалдаушылардың ауысу арқылы диффузиялық және дрейфтік қозғалыстары



Егер базадағы қоспалары мен олардың концентрациясы біркелкі болса, онда базаға келген негізгі емес заряд тасымалдаушылардың саны артады да, олар диффузиялық қозғалысқа енеді, яғни ауысу арқылы диффузияланады. Диффузия процесі жүрілу үшін негізгі және негізгі емес заряд тасымалдаушылардың концентрациясы бірдей болмауы керек. Мұндай процеске негізделген транзисторды диффузиялық транзистор деп атайды.

Базасынадиффузиялық әдіпен береген (донорлық) және алаған (акцепторлық) қоспалар енгізілген, яғни базасы бір текті емес транзисторлар да болады. Бірақ мұндағы береген қоспаның концентрациясы алаған қоспадан көп болады. Транзисторлардың базаларының қоспалары біркелкі емес шоғырлануына байланысты ауысу аймағында ішкі электр өрісі пайда болады. Енді осы электр өрісі қалай пайда болатындығына аздап тоқталайық. Мәселен текті транзисторды алып қарастыратын болсақ, онда қоспалардың базада біркелкі шоғырланбауына байланысты базадағы еркін электрондардың концентрациясы ондағы береген қоспаның концентрациясымен тең бола алмайды. Сондықтан еркін электрондардың біраз бөлігі ауысудың эмиттер жағынан коллектор жағына диффузиялық жолмен өтеді. Сөйтіп, ауысудың эмиттер жағы оң, ал коллектор жағы теріс зарядталады. Осылайша қарама-қарсы зарядталған қабаттың аралығында күш сызықтары эмиттерден коллекторге қарай бағытталған электр өрісі қалыптасады. Осы бағытта кемтіктердің қозғалуына мүмкіндік туады. Осы өрістің әсерінен базадағы негізгі емес заряд тасымалдаушылардың қозғалысын дрейфтік, ал мұндай процеске негізделген транзисторды дрейфтік транзистор деп атайды.

2.Динисторлар

Динисторлар,немесе диодты тиристорлар,диодты ауыстырғыштар болып табылады.



Динистордың екі ғана электроды (анод пен катод) болғандықтан,оның кернеу түсірілетін кірісі мен шығысы бір болып,басқарылу мүмкіндіктерін шектеп, қолдану ауқымдарын тарылтады.

Тиристорлардан айырмашылығы: динисторларда басқарушы электродтар болмайды.

Олардың вольт-амперлік сипаттамасы (1-сурет) триотты тиристорларға ұқсас.Бір айырмашылығы:оларда аралық ауысу нүктелерінің болмауы.(I_y1,U_пр.1),(I_y2,U_пр.2)т.с.с



1-сурет.Динистордың вольт-амперлік сипаттамасы

Динистор құрылымындағы p-n ауысуларының өзара орналасуы мен ондағы заряд тасушыларының ағындары 2-суретте көрсетілген.

Динистор құрылымы үш p-n ауысуынан(А1,А2,А3)тұрады.Сыртқы ток көзінің оң полюсі анодқа қосылғанда А1 және А3 ауысулары тура ығысады да,ал А2 ауысуы кері ығысады.А1 мен А3-те инжекция басталып,А1-де кемтіктер ағыны(тогы) Ip,А3-те электрондар ағыны In (ток бағыты кері бағытталған)пайда болып,олар көрші аймақтарға (n1 және p2) еніп,тіпті өз екпіндерімен одан арғы аймақтарға (p2 және n1) да өте бастайды.Осының салдарынан p2 аймағында кемтіктер пайда болып,ал n1 аймағына электрондар келіп қосылып,ондағы негізгі заряд тасушылар санын көбейтеді.Олай болса, p2-де кемтіктердің оң зарядтарының көбеюі, n1-де электрондардың теріс зарядтарының көбеюі қандай өзгерістерге әкеп соқтыруы мүмкін?Әрине,осы зарядтарды бейтараптандыру үшін көрші қабаттардан қарама-қарсы заряд тасушылар ағыны пайда болпр еді: n2 аймағынан қосымша электрондар,ал p1 аймағынан қосымша кемтіктер қозғалысы.Егер осы қосымша тартылған заряд тасушылар саны бастапқы заряд тасушылар санынан артық болса,онда бұл процесс үсті-үстіне үдей түсіп,p2 аймағында шектен тыс оң зарядтар,n1 аймағында электрондар жиналып,орталық А2-ге теріс бағытта түскеніне қарамастан) әкеп соғар еді.Сонымен,А1,А2,А3 ауысуларының бәрі бірдей тура қосылуға ығысып,динистор шексіз ток өткізе бастар еді.Токтың бұдан кейінгі кедергісі жартылай өткізгіш қабаттарының ( p1,n1,p2,n2) өзіндік кедергілерімен ғана анықталып,олардың өте аз шама болуына байланысты,динистор токты шексіз үлкен шамада өткізіп жатыр деп есептеуге болады.

3.Есеп. Жазық конденсаторда 19 пластиналар кезектесіпорналасқан. Әрбір пластинаның ауданы 75мм х75 мм.Бұл пластиналар слюда арқылы бөлінген. Слюданың қалыңдығы 0.2 мм және диэлектрлік өтімділігі 5.Конденсатордың сыйымдылығын есептеңіз.




№ 4 ЕМТИХАН БИЛЕТІ
1.Резисторлар





Айнымалы резистор (Переменный резистор) — қозғамалы түйіспені механикалықжылжыту арқылы кедергіні белгілі шектерде өзгертуге болатын резистор.

Варистор (Varistor, vari (alle) - айнымалы және (rcsi) stor — резистор) — берілген кернеу өзгерісіне сәйкес кедергісі өзгеретін шалаөткізгіш резистор

Терморезистор — электркедергісі температураға байланысты өзгеретін шалаөткізгіш резистор

Фоторезистор - жұмысы ішкі фотоэффектіге негізделген, жарық әсерінен электрлік кедергісі кеміп, электр өткізгіштігі артатын шалаөткізгішаспап
2.Күшейткіштер техникалық көрсеткіштері

Ғылым мен  техникада көп кездесетін инженерлік мәселелерді шешкен кезде, электрлік емес мәндерді электрлік мәндерге түрлендіріп өлшегенде, технологиялық процесстерді тексеріп және автоматизация жасағанда немесе әртүрлі өнеркәсіптік электрониканың қондырғыларын жасағанда электрлік сигналдарды күшейту үшін биполярлық транзисторлар, өрістік транзисторлар және интегралдық микросхемалар кеңінен қолданылады. Бұл күшейткіштер өте әлсіз электрлік сигналдарды (кернеулері 10^-7 В, токтары 10^-14 А шамалас) күшейтуге мүмкіндік береді. Транзисторлар арқылы аса үлкен күшейтуге жету үшін бірнеше күшейткіш каскадтар қолданылады. Бір транзистордан немесе күшейткіш элементтен және оған қарасты байланыс элементтерінен тұратын күшейткішті  − каскад деп атайды. Күшейту процесі, қоректену көзінің энергиясын күшейткіштің сыртқы сигналының энергиясына түрлендіру болып табылады. Бұл процесті басқару күшейткіш элементіне немесе транзисторға әсер  ететін кірме сигнал арқылы жүргізіледі. Шығыс сигнал кіріс сигналдың функциясы болып табылады, сонымен қатар шығыс күшейтілген синалдың қуаты, кіріс күшейтілген сигналдың қуатынан қректену көзінің арқасында, әлдеқайда артық.

Сонымен, электрондық күшейткіш деп электрлік  сигналдарды, олардың формасын өзгертпей, қоректену көзінің энергиясының арқасында, қуатын ұлғайтып, күшейтетін құрылғыны айтады. Транзисторлық күшейткіштің электорондық деп аталу себебі, транзисторлардың жұмыс істеу принципі жартылай өткізгіштегі жүріп жататын электрондық процесстермен анықталады. Күшейткіштің кірісіне электр қозғаушы күшінің (ЭҚК) әрекеттестік мәні e_r, ішкі кедергісі R_r, кіру сигналының көзі қосылған. Кішкене қуатты кіру сигналы жоғары дәрежедегі қуаты бар қоректену көзін пайдалана отырып, кіріс сигналдың қуатын күшейтуге мүмкіндік бар.

Күшейткіштің  шығыс тізбегінде күшейтілген сигнал әрекет етеді. kU_кір кернеу көзімен анықталады. Күшейтілген сигналдың энергиясын пайдаланатын сыртқы жүктеме Rж күшейткіштің шағысына қосылады.

Күшейтілген сигналдың түріне қарай күшейткіштерді екі топқа бөлуге болады:

1. 
   Гармоникалық сигналдардың күшейткіштері – әртүрлі шамадағы және формадағы гармоникалық және квазигармоникалық  (гармоникалық деп есептеуге болатын), яғни периодтық сигналдарды күшейтуге арналған. Мұндай күшейткіштерге: микрофондық, трансляциялық және формадағы периодтық емес сигналдарды күшейтуге арналған.
   
2. 
   Импульстық сигналдардың күшейткіштері − әртүрлі шамадағы және формадағы периодтық және периодтық емес сигналдарды күшейтуге арналған. Импульстық күшейткіштерге: байланыс жүйелерінің импульстық күшейткіштері, теледидар бейнелеу сигналдарының, импульстық радиолокациялық құрылғылардың, электрондық есептеу техникасы негіздерінің, реттеу және басқару жүйелерінің күшейткіштері жатады.
   

Күшейтілген жиіліктерінің абсолюттік мәндеріне  және жиілік жолағына ұзындығына (диапозонына) байланысты күшейткіштер:

Тұрақта ток күшейткіштері − төменгі жиілігі ден жоғары жиілігі кГц-ке дейінгі жиілік жолағындағы электлік сигналдарды күшейтуге арналған.

Төменгі жиілік күшейткіштері −  Гц-тен  кГц-ке дейінгі жиілік жолағындағы айнымалы ток сигналдарын күшейтуге арналған. Жоғары жиілік күшейткіштері − кГц-тен МГц –ке дейінгі жиілік жолағындағы сигналдарды күшейтуге арналған. Кең жолақты және импульстық күшейткіштері − бірнеше кГц-тен − бірнеше МГц –ке дейінгі жиілік жолағындағы сигналдарды күшейтуге арналған.

 



3.Есеп. Кирхоф заңын қолданып І₁ І₂ І₃ ток күшін анықтаңыздар

№ 5 ЕМТИХАН БИЛЕТІ
1. Трансформаторлар
Трансформатор - кернеуді арттырып, төмендетуге және ауыспалы ток түрлендіруге мүмкіндік беретін қарапайым құрылғы. 1878 жылы Ресей ғалымы П.Н. Яблочков алғаш рет трансформаторларды ойлап тапқан және электр шамдарға заряд беру үшін қолданды.

Трансформатор жабық темірдің ядросынан тұрады, оның үстіне екі (кейде көп) орамалы орамалар салынған. Бастапқы деп аталатын орамалардың бірі ауыспалы кернеу көзіне қосылған. «Қотару» қосылған екiншi ораманың, яғни электр энергиясын тұтынатын құрылғылар мен құрылғыларды қайталама деп атайды. Екі орамасы бар трансформатор құрылғысының схемасы суретте көрсетілген.

• 
  Трансформатордың әсері электромагниттік индукция феноменіне негізделген. Ауыспалы ток бастапқы орамнан өтіп бара жатқанда, әр орамдағы индукция электр қозғалтқыш күші қозғалатын темірдің ядросында ауыспалы магниттік ағын пайда болады. Бұл кернеуді бірнеше рет трансформатормен ұлғайту арқылы ағымды бірдей мөлшермен және керісінше азайтамыз.
  

Трансформатор турлери:

Электрлі трансформаторы - электр энергиясын электр энергиясын алу және пайдалану үшін арналған электр желілерінде және электр қондырғыларында электр энергиясын айырбастауға арналған трансформатор

Автотрансформатор - трансформатордың нұсқасы болып табылады, онда бастапқы және қайталама орамалар тікелей қосылған және осы себепті тек электромагниттік байланыстың ғана емес, сондай-ақ электрлі. Автотрансформатордың орамасы әртүрлі кернеулерді алуға болатын бірнеше байланыстың (кем дегенде 3) бар. Бастапқы және қосалқы тізбектің арасындағы электр оқшаулаудың (гальваникалық оқшаулаудың) болмауы. Автотрансформатордың артықшылығы - жоғары тиімділік, ядро ​​үшін болаттың төмендеуі, орамаға арналған мыс, төменгі салмақ және өлшемдер және ақыр соңында төменірек шығындар.

Ток трансформатор - трансформатор болып табылады, ток көзімен жұмыс істейді. Әдеттегі қолдану - өлшеу, қорғау, басқару және сигнализация схемаларында пайдаланылатын мәнге бастапқы токты азайту. Қайталама орамасының ток шамасы 1A, 5A. Ток трансформаторының негізгі орамасы өлшенген айнымалы токты бар тізбеге қосылады, ал өлшеу құралдары қосалқы тізбекте қосылады. Ток трансформаторының қайталама арқылы ағып жатқан ағымы түрлендіру коэффициентіне бөлінген бастапқы орамдағы токпен тең болады.

Кернеу трансформаторы - кернеу көзі арқылы жұмыс істейтін трансформатор болып табылады. Әдеттегі қолдану - жоғары вольтты тізбектерде төменге айналдыру. Кернеу трансформаторын қолдану жоғары кернеу тізбегіндегі логикалық қорғаныс тізбектерін және өлшеу тізбектерін оқшаулауға мүмкіндік береді.
Импульстік трансформатор - импульстік сигналдарды импульстік ұзақтығын ондаған микросекундқа дейін импульстік пішінді аз бұрмалаумен түрлендіретін трансформатор болып табылады. Негізгі қолдану - тікбұрышты электрлік импульсты беру. Ол қысқа мерзімді бейне кернеу импульстарын түрлендіруге қызмет етеді, олар әдетте жоғары жүктеме циклімен қайталанады. Көптеген жағдайларда АТ үшін негізгі талаптар форманы бұзылмаған күйде трансформатталатын кернеу импульсінің; шығу кезінде АТ кернеуінің бір түрі қолданылған кезде, сол пішіндегі кернеу импульсін алуға болады, бірақ мүмкін, басқа амплитудасы немесе басқа полярлық болады.


Бөлгіш трансформатор - бұл бастапқы орамасының екінші орамаларға электрлік түрде қосылмаған трансформатор. Электр қуатын оқшаулау трансформаторлары оқшаулау зақымдануы жағдайында қуатқа ұшырауы мүмкін кездейсоқ мезгілде жер бетіне тиетін және тірі бөлшектер немесе өткізбейтін бөліктермен бірге электр желілерінің қауіпсіздігін жақсартуға арналған. Сигналды бөлу трансформаторлары электр тізбектерінің гальваникалық оқшаулауын қамтамасыз етеді.

2.Диодтың түрлері және олардың қасиеттері

Түзеткiш диодтар

• 
  Конструктивтi түзеткiш диодтар жазықтық және нүктелiкке жiктеледi. Pnның арқасында үлкен ауданының жазықтық диодтары – өткел үлкен тоқтардың түзетуi үшiн қолданылады. Нүктелiк диодтарды алады өткелдiң ауданын айғыздаймын және аз тоқтардың түзетуi үшiн арналған.
  
• 
  Жартылай өткiзгiш диодты шартты график түрiнде белгi 2.2,а -шi сурет елестеткен.
  

Стабилитрондар

• 
  Егер pn-ға өткелге керi кернеу қосса, онда өткел оның мәнi нақтылы күйiнде бұзып-жарып өтедi.
  
• 
  Екi түрлер бола танып бiледi: сала (аударылатын) электр және (қайтымсыз) жылулық, шығарушы жартылай өткiзгiш құралы. Егер керi тоқ болса, онда электр бол жылулық өтедi. Тоқтың үлкеюi сақтаушылардың ары қарай генерациясы да температураның өсуiне алып келедi. процесс сала ол кристалл және шығу көшкiн түрiндегi өсiп келе жатып құрылымның өзгерiске әкеледi.
  
• 
  Бола стабилитрондардағы практикалық қолданулар табады - кернеудi тұрақтану үшiн қолайлы құралдар құбылыс.
  
• 
  Қоңыр оның ВАМ стабилитронда кернеу түзуде кәдiмгi диодтан айырмашылығы болады. Кернеулер керi қосындыда стабилитронда Uобр.макс төңiректiң ВАМы бөлiмше өңделген қолданылады.
  
• 
  Стабилитронның қосындысының схемасы 2.9,а -шы сурет елестеткен. Стабилитронның шартты график түрiнде белгiсi 2.9,б -шы сурет елестетер едi
  

Фотодиодтар

• 
  Фотодиод - жарық арқылы энергиясын электр өте құрастыр электронды аспап. Фотодиодтың қарапайым жәндiктерi pnға оптикалық шығаруды әсердiң мүмкiндiгi қамтамасыз етiлген кәдiмгi диод өткел болады. Оның корпусы өткел pn бағытталған сыртқы жарық ағыны құратын линзамен жабдықтаған.
  
• 
  Облыстар оған зарядтың жаңа сақтаушылары құрастыруға жабысып тұратын өткелдер pnға жарықтың кванттарының жұтуында. Зарядтың төңiрегiнде өткелге pnге өткел pnдарға сiңiруге және электр өрiсiсiнiң әсерiмен оларға арқылы өтуге жабысып тұратын пайда болған сақтаушылары Неосновные. Керi тоқ демек жарықта өседi. Өткелдiң pnге кванттардың жұтуы тiкелей ұқсас нәтижеге жеткiзедi. Керi тоқ өсетiн шама фототокпен деп аталады.
  

Туннельдік диод

• 
  Сипаттаманың б-в бөлігінде диод кедергісінің мәні теріс элементтің міндетін атқарады. Оның осы ерекше қасиетін электрлік тербелістерді генерациялау үшін пайдаланады. Туннельдік диодтардың тағы ерекше қасиеттерінің бірі, олардың инерциялығы өте аз, сондықтан олар аса жоғары жиіліктер аймағында жұмыс істей алады.[
  

Жарық диодтар

• 
  Жарық диод - бұл электр энергиясын жарық арқылы өте құрастыр электронды аспап. Жарық диодтың қосындысының шартты белгiлеу және схемасы 2.10-ші суретте елестеткен.
  

Қарымта диод

• 
  Қарымта диод (Обращенный диод) — туннельдік эффект салдарынан кері кернеудегі өткізгіштік тура кернеудегі өткізгіштікке қарағанда әлдеқайда үлкен шала өткізгішті диод. Туннельдік диодтан максималды тоғының төменгі мәндерімен (-100 мкА) ерекшеленеді. Қарымта диодтың өзгешеленген шала өткізгіштер негізінде (әдетте, Ge немесе Ga-As-тен) жасайды.
  

Арнайы тағайындаудың диодтары

• 
  Арнайы тағайындаудың диодтарын әр түрлi түрлер бар болады: туннелдi диодтар, варикаптар, жарық диодтар, фотодиодтар, импульсты диодтар, стабилитрондар, стабисторлар және тағы басқалар.
  
• 
  Диодтар қосындының терiс полярлығынан әртүрлi құрылымдардың қорғауы үшiн сонымен бiрге қолданылады тағы сол сияқтылар.
  

Импульсты диодтар

• 
  Импульсты диодтарды алады аумалы-төкпелi процесстердiң ұзақтығын айғыздаймын және импульсты шынжырлардағы жұмысы үшiн арналған.
  
• 
  Олар түзеткiш диодтарға қарағанда pnның аз сыйымдылықтарымен айырмашылығы болады - өткел. Сыйымдылықтың кiшiрейтуi pnның ауданына кiшiрейту есебiнен жетедi - өткел, сондықтан оларда шашыратудың мүмкiн қуаттары үлкен емес.
  
• 
  Импульсты диодтар ауыстырып қосуды жоғарғы жиiлiктердi алады және логикалық элементтердiң жасауында қолданылады.
  
• 
   
  

3. Есеп. Сыйымдылықтары 3 мкФ, 6 мкФ, 12 мкФ конденсаторлар 350 А кернеу көзіне тізбектей қосылған. Есептеңіздер: (а) конденсатордың тізбекті эквивалентті сыйымдылығын, (b) әрбір конденсатордағы потенциалдар айырымын: Тізбектің сызбасы: 1- суретте келтірілген.

П ЕҰУ Ф 48-08-14. Емтихан билеті. Бірінші басылым