рефреат. реферат. 1.азастандаы электронды экономика 1 Электронды сауданы дамуы
 Скачать 17.9 Kb.
|
|
Мазм?н Кіріспе 1.?аза?станда?ы электронды? экономика 1.1 Электронды? сауданы? дамуы 2. Электронды коммерция кіреті? функциялар Кіріспе Электронды нары? т?сінігі ?те ке? тарал?анмен ?лі к?п елдерді? нары?ында ?олдана бермейді. Компанияны? электронды нары??а шы?у ма?саты ?те к?рделі ??былыс. Мы?ты ?йымдастырыл?ан маркетинг ?ызметі жо?ар?ы жетістіктерге жетеді, дегенменде электронды маркетинг ?зіні? ?рбір элементтерінде т?рлі спецификалы? ерекшеліктер бар. Электронды нары?ты? тарихта пайда болуы 1960 жылды? ая?ы кезінде басталды, А?Ш-? ?ор?аныс Министр б?лімшесі ?скери компьютерлік ведомості ??р?ан кезден бастап ?ызмет етуде. Со?ан орай ARPANET деген атау?а ие болды. М?ндай ж?йені? пайдалы екенін ?алымдар тез арада аналогиялы? желі я?ни а?парат алмасу ?шін ?йымдастырды. Кейінірек , жа?а локальді желі , бір-бірімен байланыстыратын желілерді ойлап тапты. ХХ ?асырды? 80 жылдарыны? ая?ында «Интернет» терминін «Сеть сетей» ма?ынасында т?сіне бастады. Б?рын?ы кездерде а?паратты? технология бизнес саласында ма?ызды роль ат?арма?ан. Шын м?нінде жа?а мы?жылды??а ?ту барысында ж?не электронды бизнесті? дамуы а?паратты? технология саласынан б?лініп, ?ол жеткізуге болмайды. А?Ш-та электронды бизнес е? ?уатты сала?а айналды. Pricewaterhouse Cpers компаниясыны? жылды? болжауы бойынша , бір-екі жылдан кейін барлы? бизнес-процестер , тек ?ана Интернет ар?ылы , я?ни WEB –сервис к?мегі ар?ылы іс-ж?ргізуге болады. PWC компаниясы аналитактеріні? ойларынша , жа?ын арада ?рбір компания ?здеріні? бизнес саласында?ы ?олданатын программалы? ?амтамасыздандыруын ?згертеді, б?л ?згерістерді? барлы?ы Интернет бизнестік процесті? негіз болуына алып келеді. Дегенменде, б?л іске ?лкен к?ш ж?мсау ?ажет, себебі, Интернеттен м?ндай алын?ан ?німні? сенімді ж?не ?ауіпсіз болуына ?ол жеткізу. Интернет ортасында сауда сатты?пен айналысу м?мкіншілігі бізге оны ?аламды? электронды базар ретінде ?арастыру?а м?мкіншілік береді. Б?гінігі та?да ол ?лі жас, біра? оны? айналым ж?йесі та??алдырады. 1.?аза?станда?ы электронды? экономика ж?не оны? ?йымдастыру жолдары ?аза?станда?ы соны? ішінде электронды коммерция со??ы жылы ?ар?ынды дами бастады. Электронды экономиканы? барлы? сегменттері дамуда: корпоративті электронды сауда ала?дары, жекек интернет-д?кендері, т?лем ж?йелері, интернет-банкингтар. Жеке электронды сауда ала?дары бар ?аза?станда?ы ірі ?атысушылар ?атарына: ? «Казкоммерцбанк»; ? «Лайнер»; ? «Белый ветер»; ? «?аза?телеком»; ? «?аза?стан Темiр Жолы»; ? «Air Astana»; ? «GSM-Казахстан/Kcell». Б?гінгі к?ні «Национальная Интернет-премия» ?о?амды? ?орыны? м?ліметтері бойынша ?аза?станда Интернет-коммерция нары?ыны? к?лемі 250 млн. доллардан 5 млрд.-?а дейін ?седі. Ал, 2013 жыл?а ?арай ?аза?станда Интернетте 5 млрд.доллар болады ж?не 2006 жылы ?аза?станда интернет-д?кендеріні? саны 20 ша?ты болса, б?гінгі к?ні 100-ден асады. ?аза?стан Республикасында?ы электронды сауда ?згерісін болжау ?иын екендігі атал?ан. ??рылымы бойынша ?аза?станды? интернет-д?кендеріні? негізгі б?лігі т?мендегі т?рлерге ба?ытталады: ? Компьютерлер мен техника; ? ?мбебап интернет-магазиндер; ? Кітаптар, баспа ?німдері; ? Автомобильдер, мотоциклдар, б?лшектер; ? Киімдер, ая?киімдер, тері галантереясы; ? Т?р?ын ?й техникасы, электроника; ? Ойыншы?тар, балалар тауарлары. ?аза?станда?ы интернет-коммерцияны? дамы?ан т?рлері: ? Авиабилеттерді? электронды сатылымы (электронды транзакция ?лесі ?зірше 3% ??райды) ? Мобильды байланыс ?ызметтеріні? т?лемі (интернет-банкингтар ар?ылы) ? Коммуналды т?лемдерді т?леу (интернет-банкингтар ар?ылы) ? Теміржол билеттеріні? электронды сатылымы. Жалпы электронды? коммерция ж?йесінде коммерциялы? ?ызметті? ?йымдастыруды? негізгі т?рт ?лгісі кездеседі: 1. бизнес-бизнес немесе компания-компания (Business-to-business или B2B); 2. бизнес-т?тынушы немесе компания- т?тынушы (Business-to-Consumer или B2C); 3. бизнес-?кімшілік (Business-to-Administration или B2A); 4. т?тынушы-?кімшілік (Consumer-to-Administration или C2A). Со??ы уа?ытта мамандар?а т?тынушы-т?тынушы (Consumer-to-Consumer или C2C) ?лгісін пайдалану?а ке?ес берілуде. Электронды? сауда ж?йесіндегі ?йымдастыруды? негізгі ?лгілеріні? ?зарабайланысты-лы?ын 1-сурет к?мегімен бейнелеуге болады. Business-to-business (B2B) ?лгісі тауарлар мен ?ызмет к?рсету ?рдісінде компаниялар арасында?ы ж?мыстарды ?йымдастыру секторын белгілейді. 1.1 Электронды? сауданы? б?л секторы корпоративтік т?тынушылар?а ?зара ?нім шы?ару немесе ?ызмет к?рсету ?шін шикізат, жартылайфабрикаттар, ??рамдас б?лшектер сатудан бас?а, сауда барысында?ы серіктестіктер арасында ?ажетті интеграцияны ?амтамасыз ететін а?паратты жинау ж?не тасымалдауды? электронды? ж?йесін ??растырумен ж?не пайдаланумен айналысады. 58 Вестник КазНУ. Серия экономическая, №3 (85). 2011 1-сурет. Электронды? сауда ж?йесіндегі ?йымдастыруды? негізгі ?лгілеріні? ?зарабайланыстылы?ы Электронды? сауданы ?йымдастыру ?лгісіні? ?ызметіні? ?арапайымдандырыл?ан т?рі 2- суретте келтірілген. 2-сурет. Бизнес-бизнес электронды? сауданы ?йымдастыру ?лгісі Бизнес-бизнес типті ?лгіде (2-сурет) тапсырыс беру, шоттарды ж?не т?лемді алу ?шін желіні пайдаланатын екі фирманы? (компания) толы?ымен автоматтандырыл?ан байланыс- ?ан бизнес-?рдістеріні? с?лбасы берілген. Шлюздерді? к?мегімен бизнес-?рдістерді? Интернет ж?йесімен автоматты байланысы ?амтамасыз етіледі. Бизнес-бизнес типтік ?лгілеріні? айырмашылы?ты белгілері келесілер: 1. бизнес-ж?йеден Интернетке автоматты шы?уды ?амтамасыз ететін шлюзді? болуы; 2. м?ліметтерді енгізу/шы?аруды? фирманы? бизнес-?рдістерінен ж?не бизнес-?рдістерге тура интеграциялануы; 3. тасымалданатын біры??ай стандартты? – EDI (Electronic Data Exchange) ?олданылуы. 4. фирманы? электронды? коммерция ж?йесіндегі ?атысушыларды? те? ???ылы сипаты (дистрибьютор – дилер, ?ндіруші – жабды?таушы иерархии типтері жо?). Business-to-Consumer (B2C) ?лгісі тауарлар пен ?ызмет к?рсетулерді? жекелеген т?тынушыларымен компанияны? ж?мыс істеуіне негізделген б?лімді береді. Сауданы? атал?ан ?лгісіні? д?ст?рлік каталог бойынша жеткумен болатын саудасынан айырмашылы?ы, т?тынушы сатып алу немесе ?ызмет к?рсетуді ?йден немесе ке?седен шы?пай-а? компьютерді ж?не электронды? картаны ?олданумен ж?зеге асыра алады. Б?л ?лгіні? ж?зеге асырылуы т?тынушылар ?шін жа?а м?мкіндік т?рлерін ашады. М?ндай м?мкіндіктерді? бірі болып кастомайзинг (customizing) саналады. Б?л сатып алушы?а ?зіні? болаша?та сатып алатын затын алдын ала жобалау м?мкіндігін беретін м?мкіндік. Мысалы, онлайнды? NIKEiD www.nike.com д?кен территориясында сатып алушылар ?здеріне ы??айлы ая? киім ?лгісін жобалай алады: табаны ?шін на?ты бір материал т?рін, т?сін, 8 белгіден т?ратын кез келген жазбаны орналастыра алады. М?нда сатып алушы ?зіні? та?дауымен ??рал?ан н?с?асын бірден компьютер экранынан к?руге болады. Business-to-Consumer (B2C) электронды? коммерция ж?йесіні? ?ызметін ?йымдастыру моделі 3-суретте берілген. 3-сурет. Бизнес-т?тынушы электронды? сауданы ?йымдастыру ?лгісі Бизнес (сауда) Компания – т?тынушы Т?тынушы-?кімшілік Бизнес (сауда) Интернет (EDI) Бизнес-?рдіс 1 Интернет шлюзі Интернет шлюзі Бизнес-?рдіс 2 Интернет (EDI) Бизнес-?рдіс Интернет шлюзі Интернет шлюзі Т?тынушы ?аз?У хабаршысы. Экономика сериясы, №3 (85). 2011 59 3-суретте с?йкес бірінші фирмада бас?арушы ж?йесі бар шлюзі са?талын?ан, ал екінші фирмада ішкі бас?ару ж?йесі Интернетпен байланыспа?ан. Сонымен б?л жа?дайда бірінші фирмамен автоматты м?лімет алмастыру м?мкіндігі жо?. Сонымен бірге екінші фирма ?зіні? менеджерлері ар?ылы біріншімен ?зара байланысады. Менеджерлер бірінші фирмамен интерфейстер (мысалы браузер) к?мегімен байланыса алады. Менеджерлер ?здеріне ?ажетті а?паратты (электронды? почта немесе браузер к?мегімен) бірінші фирмадан алып, содан кейін ?здеріні? бас?ару ж?йесіне м?ліметті енгізіп, ?зіні? бизнес-?рдістерін ж?зеге асыра алады. Екінші фирма менеджерлері бірінші фирманы? т?тынушылары болып саналады. Электронды? сауданы ?йымдастыруды? екінші – бизнес-т?тынушы ?лгісіні? ерекшеліктері болып келесілер саналады: 1. Сатушы (1 фирма) сауданы Интернет интерфейсімен интеграциялан?ан автоматты сауда ж?йесі ар?ылы емес, «?олмен» ?зіні? менеджерлері ар?ылы ж?зеге асырады. 2. Сауда фирмасыны? бизнес-?рдісі мен Интернет-д?кенні? сырт?ы интерфейсі арасында?ы толы? интеграция толы?ымен болмайды. Интернет ар?ылы кез келген тауар т?рлерін ?тымды сату?а немесе на?ты ?ызмет т?рлерін к?рсетуге болады. Бизнес-бизнес нары?ы Интернет ар?ылы сатылатын тауарлар мен ?ызмет к?рсетулерді? атауы мен ассортиментіне байланысты болмайтыны аны?тал?ан. Ал бизнес- т?тынушы нары?ы ?шін жеткілікті экономикалы? пайданы бере алмайтын тауар т?рлері болады. Электронды? сауданы? ?шінші бір т?рі – бизнес-?кімшілік – б?л фирмалар мен ?кіметтік ?йымдар арасында бекітілетін барлы? м?міле (келісім) т?рлерін ?амтиды. Мысалы, А?Ш-та ?кіметтік жоспарла?ан сатып алуы туралы а?параттар Интернет желісінде шы?арылады. Барлы? компаниялар ?здеріні? ?сыныстарын электронды? т?сілмен жібере алады. Сонымен бірге сатып алу туралы хабарландыру?а ?осымша ?кімшілік органдар электронды? алмастыру м?мкіндіктерін ?сына алады, мысалы, ?осыл?ан ??н?а салы?ты? ?айтарылуы. Электронды? сауданы ?йымдастыруды? атал?ан ?лгісі тек бастап?ы даму сатысында т?р. Электронды? сауданы? т?ртінші т?рі – т?тынушы - ?кімшілік – б?л ?азіргі та?да ?лі ??растырылуда. Оны? іске асырылуы келесідей салаларда, мысалы?ан ?леуметтік ?амсыздандыруда электронды? ?зара ?рекеттілікті ке?ейту м?мкіндігін береді. ?осымша ?лгілерді? бірі - Consumer-to-Consumer (C2C) – б?л бір web-сайт?а кірумен біріктірілген т?тынушыларды? бір-бірімен ?арым-?атынасы ба?ыланатын б?лім. Кез келген электронды? д?кенді электронды? комерция саласына жат?ызу?а болады. На?ты бір web-сайт?а айма?ында ?ызы?ушылы?тары орта? т?тынушылар ?йымы ??ралады. Коммерциялы? ?ызметті? электронды? ?рдісінде мемлекеттік ?атысуы ?лгілерді? жа?а т?рлеріні? пайда болуына негіз болды: Business-to-Government (B2G), Government-to-Citizens (G2C) ж?не Government-to-Government (G2G). B2G ?лгілерін іске асыруды? ар?асында шы?ындарды? т?мендеуі ж?не салы? т?леушілер ??ралдарын ?немдеуді ?амтамасыз етеді. ?аза?станда?ы электронды сауда мен коммерцияны? дамуыны? тежелуіні? басты себебі, за? жа?ынан болатын кедергілер, сондай-а? Интернетке енгізілуіні? т?мен д?режесі, сенімсіздік м?селелері, халы??а т?лем картасыны? хабарландырылуыны? т?мен д?режесі. ?аза?стан ?лемдік ?аржы да?дарысыны? ел экономикасына ж?не ?аржы ж?йесіне теріс ?сер етуіне ?арамастан ж?не ?азіргі уа?ытта ?зіні? дамуыны? жа?а, да?дарыстан кейінгі сатысына кіруде. Дамуды? да?дарыстан кейінгі кезе?іне кіру елге ?леуметтік-экономикалы? дамуды? барлы? к?рсеткіші бойынша, оны? ішінде ?аржы ж?йесіні? даму де?гейі ж?не о?ан ?ызмет к?рсету т?рлері мен сапасы бойынша пайдалану м?мкіндігін арттырды. Халы??а ?ызмет к?рсету ж?не ?леуметтік жа?дайын арттыру ма?сатында орындал?ан ж?мыстар заман талабына сай орындалуда. Я?ни, сауда т?рін жетілдіру ж?не жа?а технологияларын пайдалану бойынша халы??а т?тыну с?ранысын ?ана?аттандыру басты ма?сат екені белгілі. Осы ма?сатта электронды а?парат алмасаушы ?йымдар коммуникациялы? ??рылым?а ?ома?ты салымдар жасай отырып тек ірі компаниялар ар?ылы ж?зеге асыра алатын, ал ?азіргі кезде Internet-ті пайдалану ар?ылы «электронды сатушы» ?атарларына кішігірім фирмалар?а да ене алатын м?мкіншілікке ие болды. Мысалы, World Wide Web ж?йесіні? электронды к?рме-с?ресі б?кіл ?лемнен т?тынушылар тарту?а м?мкіндік береді. Еш?андай материалды салымдарды ?ажет етпейтін оn-line бизнес, «виртуалды» ?ткізуді? жа?а арнасын ?алыптастырады. Егер а?парат, ?ызмет ж?не тауар (мысалы ба?дарламалы? ?амсыздандыру) Web ар?ылы сатылса, онда сату ?дерісі (т?лемдерді ?ос?анда) on-line т?рде ж?ргізіле алады. 2.Электронды коммерция?а тек ?ана Internet ?аламды? желісі ?ана емес, сонымен ?атар BBS, VAN бас?а коммуникациялы? орталарды пайдаланатын «электронды д?кендер» жатады. Сонымен ?атар WWW-дан алын?ан а?парат ар?ылы ж?ргізілетін, біра? м?ліметтермен факс, телефон ж?не т.б. ар?ылы алмасуды ж?зеге асыратын сату ?рдісі тек жартылай ?ана электронды коммерция?а жат?ызыла алады. WWW электронды коммерцияны? технологиялы? базасы болуына ?арамастан, ж?йеде бас?а да коммуникациялы? м?мкіндіктер ?олданылады. Тауар параметрлері мен тапсырысты ресімдеу жайлы на?ты м?лімет алу ?шін электронды пошта ар?ылы с?рау салу?а болады. ?азіргі та?да on-line сатып алу кезінде к?біне т?лем ??ралы ретінде кредиттік карточкалар ?олданылады. Дегенмен, т?лем ??ралдарыны? жа?а т?рлері де пайда бола бастады: смарт-карта, санды? а?ша (digital cash), микрот?лемдер ж?не электронды чектер. |