Байланысграф теория. Аырып Кіріспе
 Скачать 408 Kb.
|
|
Датаграммалық беріліс режимі.Бұл режимде виртуальды байланыс алдын ала орнатылмайды, және датаграмма деп аталатын әрбір пакет желіге жеке хабар ретінде беріледі және онда өңделеді. Әрбір датаграмма мекенжайды қамтиды, бұл қызметтік ақпараттардың көлемін ұлғайтып, каналдарды пайдалану коэффициентін төмендетеді. Сонымен қатар, пакеттерді тәуелсіз жіберу оларды қолданушыға беру тәртібінің бұзылуына әкеп соқтырады. Пакеттер кезектесуінің дұрыс тәртібін қалыпқа келтіру - жіберудің сәйкес процедураларын күрделілендірумен байланысты. Бұл кемшіліктер ПК-Д режимін пайдалануды шектейді. Екінші жағынан, ПК-Д артықшылығы – бір хабардың пакеттерін бір мезгілде бірнеше түрлі бағытқа беруі мүмкіндігінің қамтылуы. Бұл жағдайда хабарды жеткізу уақыты қысқарады және желінің жекелеген элементтері істен шыққанның өзінде жеткізудің жоғары сенімділігі қамтамасыз етіледі. Сонымен қатар, ПК-Д пакеттерді бағыттаудың ыңғайлы тәсілін қамтамасыз етеді, сондай-ақ желілік ресурстарды тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта желілік хаттамалар ПК-В-ның кейбір мүмкіндіктерін қамти отырып, екі режимді де пайдалануды көздейді. ПК-В және ПК-Д режимдерін салыстыру 4.1 кестеде берілген Кесте 4.1
Коммутацияның әр тәсілінің өзіндік қолдану саласы бар. Сондықтан коммутацияның әртүрлі тәсілі түрлі абоненттер желілерінде қолданылады. Мысалы, шағын орташа жүктемелерде және мекенжайлардың шағын санында үлкен массивтерді беру кезінде байланысты орнатуға кететін уақыт көп емес. Бұл жағдайда КК-ны қамтитын жүйені пайдаланған дұрыс. ХК-н көп мекенжайлы хабарларды беру кезінде, абоненттерді орнатудың үлкен жүктемесі кезіндегі жоғары категориялы жылдамдықты хабарлар приоритеттілігін қамтамасыз ету кезінде қолданған тиімді. Интерактивтік (сұқбаттық) режимде қысқа хабарларды беру кезінде ПК-н пайдаланған дұрыс. Гибридті (аралас) коммутация (АК) дегеніміз, бір КТ-де хабарлардың бөлігіне КК режимінде қызмет көрсетіледі, ал қалған бөлігіне ХК немесе ПК режимінде қызмет көрсетіледі. Бұл кезде коммутация түйіні күрделіленеді және желі қымбатқа түседі. Дегенмен коммутацияның бірнеше түрлерін (әдетте екі түрін) біріктіріп пайдалану, желілік ресурстарды тиімді пайдалануды қамтамасыз етеді. Адаптивті (бейімделген) коммутация келіп түскен хабардың түріне байланысты коммутациялау тәсілін таңдауға мүмкіндік береді. Мысалы, ұзын хабар ХК тәсілімен қамтамасыз етіледі, сұқбат қажет болған жағдайда КК, деректерді беру кезінде - ПК-мен қызмет көрсетіледі. Электробайланыс желілерінің құрылымы.Желі құрылымы деген түсінік байланыс схемасына және оның элементтерінің өзара әрекеттесуіне түсінік береді. Желі құрылымын қарастырған кезде оны сипаттаудың келесі аспектілерін белгілеуге болады: физикалық - элементтер құрамы мен байланысын анықтайды, логикалық - желінің жұмыс процесінде элементтердің өзара әрекеттесулерін бейнелейді. Желінің физикалық құрылымы – бұл желінің физикалық элементтері байланысының схемасы: коммутация түйіндері (КТ), шеткі пункттер (ШП) –беріліс станциялары мен желілері. Желінің логикалық құрылымы байланыс орнату принциптерін, процестерді ұйымдастыру алгоритмдерін және оларды басқаруды, программалық жабдықтар қызметінің логикасын анықтайды. Желінің топологиялық құрылымы немесе жәй ғана топология – бұл желінің физикалық құрылымының жалпылама геометриялық моделі. Аппараттық-программалық жабдықтардың нақтырақ құрамы және олардың байланыс схемасы желі конфигурациясы деп аталады. Алдағы уақытта, «құрылым» термині ретінде топологиялық құрылым түсіндіріледі. Желі сәулеті дегеніміз физикалық, логикалық және функционалдық құрылымдар жиынтығы. Телекоммуникациялық желілердің негізгі топологиялары. Желінің нақты топологиясын таңдау оның физикалық құрылымына әсер етіп қана қоймай, сонымен қатар желінің негізгі көрсеткіштерін де елеулі түрде анықтайды. Бір жағдайларда топология алдын ала беріледі, басқа жағдайларда – жобалаудың түрлі стадияларында анықталады. Желінің әзірленген немесе таңдалған топологиясы түрлі критерилер бойынша бағаланады: сенімділігі, экономикалық жағынан тиімділігі және т.б. Телекоммуникациялық желілерде кең таралымға ие болған топологиялық құрылымдардың түрлерін қарастыралық: 1. Бұтақтүрлес топология түйіндердің әр жұбы арасында бір ғана жолдың болатындығын көрсетеді, яғни желі байланыстылығы h=1. 4.1 суретте бұтақ типтес топология түрлері көрсетілген. 2. Желітүрлес топология, мұнда әрбір түйін басқа түйіндердің тек шағын санымен аралас болып табылады. Мұндай желінің байланыстылығы h>1. 4.2 суретте желітүрлес топологияның өкілдері көрсетілген. 3. Толық байланысты топология, мұндағы түйіндер «әрқайсысы әрқайсысымен» принципі бойынша байланыстырылған. 4.3 суретте осы топология көрініс тапқан. Егер N- түйіндер саны болса, онда қабырғалар саны мынаған тең:  түйін рангы r = N-1. Ақаусыз байланыс үшін N-2 қабырғаны алып тастауға болады.Желі топологиясы желінің негізгі көрсеткіштеріне елеулі әсер етеді, әсіресе сенімділігі мен өміршеңдігіне. Желі байланыстылығы неғұрлым жоғары болған сайын, ол соғұрлым өміршең және сенімді. Байланыстылығы жоғарыға толықбайланысты желі жатады, бірақ оны жүзеге асыру үшін каналдардың максимальды саны керек, және желінің құны да жоғары болмақ.  Сур. 4.1 Бұтақ тәріздес топологияның түрлері: а -бұтақ; б-жұлдызша; в -сызықтық (шина); г -снежинка; д –түйіндер иерархиясын қамтитын түйіндік  Сур. 4.2. Желітиптес топология түрлері: а - тармақтық (сақиналық); б - радиалды-тармақтық; в - ұялы; г -тор; д – қос қабат тор  Сур. 4.3 Толықбайланысты топология Нақты желінің топологиясы әдетте иерархиялық принцип бойынша құрылады: ірі түйіндер «әрқайсысы әрқайсысымен» принципі бойынша байланысады, ал төменгі деңгейдегілерінде қарапайым топология – бұтақ, шина, жұлдыз, сақина және т.б. қолданылады. Негізгі әдебиет: 5 [45-65] Қосымша әдебиет: 11 [91-124], 13 [95-112] Бақылау сұрақтары: 1. Датаграмды таратудың мағынасы неде? 2. Электробайланыс жүйесінің негізгі құрылымдары? 3. Телекоммуникациялық тарамдардың негізгі топологиялары? Бірінші (бастапқы) желі дегеніміз - берілістің типтік каналдар торабын және желілік трафиктерді түзетін беріліс сызықтарының, желілік түйіндердің және желілік станциялардың жиынтығы. 5.1. суретте бастапқы желіні ұйымдастыру принципіне түсінік беріледі. Желілік түйіндер бірнеше беріліс линияларының қиылысқан жерінде ұйымдастырылады, онда беріліс жүйесінің каналтүзетін аппаратурасы орнатылады және түрлі жүйелерге бағынатын каналдар немесе олардың топтарын ауыстырып қосу жүзеге асырылады.  Сур. 5.1. Бастапқы желінің құрылымы 5.1. суретте каналдар соңы дөңгелекшелермен көрсетілген. Желілік станциялар бастапқы желінің шеткі құрылғылары болып табылады, тұтынушыларды осы желіге қосу үшін белгіленген. Территориялық принципі бойынша бастапқы желі мыналарға бөлінеді: магистральды, зонаішілік және бастапқы жергілікті желі. Магистральды бастапқы желі барлық облыстық және республикалық орталықтарды каналдармен байланыстырады. Зонаішілік бастапқы желі, негізінен, бір облыстың аудандарын бір-бірімен және облыс орталығымен түрлі каналдардың көмегімен байланыстырады. Жергілікті бастапқы желі қала территориясымен немесе ауылдық аудан территориясымен шектелген. Олар осы желінің станциялары немесе түйіндері арасында, сондай-ақ абоненттер арасында каналдар (немесе сымдардың физикалық жұбын) ұйымдастыру мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Зонаішілік желіні және жергілікті бастапқы желіні – зоналық бастапқы желі деп атау әдетке айналып кеткен. Қарастырылып отырған территориялық жіктеу бастапқы желінің үш қабатты құрылымы түрінде түсіндіріледі. Ең төменгі қабат (ярус) елдің барлық территорисында таралып кеткен, жергілікті желілерді қамтиды. Ортаңғы қабат – зонаішілік желі. Ең жоғарғы қабат – байланыстың магистральды торабы, байланыстың тұтас бір торабына барлық ішкізоналық желілерді біріктіреді. Барлық магистральдық желілік түйіндер бірінші класс түйіндеріне жатады, ішкізоналық – екінші класс түйіндеріне, ал жергіліктілері – үшінші класс түйіндеріне жатады. Алғашқы екі класс желілік түйіндерінің ішінде ең ірісі территориялық желілік түйіндер болып табылады, олар бірнеше өте қуатты кабельдік, радиорелейлі және басқа да желілер қиылысында орналасады. Бұл түйіндерде барлық сызықтар (линиялар) каналтүзетін аппаратурамен аяқталады. Осы түйіндердің көмегімен берілістің әртүрлі жүйелеріне тәуелді каналдарды және олардың топтарын байланыстырып, каналдарды тұтынушыларға беруге болады. Жергілікті бірінші желілерде мұндай түйіндер ұйымдастырылмайды. Ауыстырып қосудың желілік түйіндері ірілігі жағынан онша үлкен емес, бірінші желінің барлық қабаттарында орналасады және аз қуатты берілістің түрлі желілері қиылысында ұйымдастырылады. Бұл түйіндерде каналдарды ауыстырып қосу және сигналдарды күшейту жүзеге асырылады. Белгілеудің желілік түйіндері магистральды және ішкі зоналық бірінші желілерде орнатылады және қолданушыларға каналдар бөлуді ұйымдастыру үшін белгіленген. Желілік станциялар (магистральды, зонаішілік, жергілікті) желінің шеткі нүктелері болып табылады, сәйкес желілік құрылғыдан жырақта орналасады, бұл кезде соңғы байланыс сызығымен байланыстырылады, болмаса желілік түйіндермен біріктіріп орналастырылады. Бастапқы (бірінші) желінің негізгі байланыстырушы звеносы беріліс жүйесі болып табылады. Электробайланыстың қосымша желілері. Бастапқы желінің каналдары қосымша желіні құру үшін негіз болып табылады, ол берілетін хабарлар түрлері бойынша жіктеледі. Қосымша желі құрамына мыналар кіреді: шеткі абоненттік қондырғылар, абоненттік желілер, коммутация түйіндері, каналдар (бірінші желіден қосымша желі түзу үшін белгіленіп алынған). Берілетін хабарлардың түріне байланысты қосалқы желілер мынадай түрлерге бөлінеді: телефондық, телеграфтық, деректерді беру, факсимильдік, газеттер беру, дыбыстық хабар тарату, интегралдық қызмет көрсету (ISDN). Бастапқы желінің анықтамасынан мынау белгілі, ол тек белгілі бір түйіндер арасында ғана байланысты қамтамасыз етеді. Сондықтан желінің кез келген түйініне хабар беру жолын түзу үшін, бір түйінде аяқталатын түрлі магистралдар каналдарының (каналдар топтарының) арасында байланыс орнату керек. Егер бастапқы желінің түйіндерінде кросстық байланыс орнатылса, онда бірінші желі негізінде екінші (қосалқы) коммутацияланбайтын желі құрылады. Коммутацияланбайтын желі түйіндеріне абоненттік желілер қосыла алады, олар желі каналдарымен кросстық байланыстың көмегімен де қосыла алады. Көп жағдайларда қосымша желі каналдары барлығы үшін немесе берілген түйінге қосылған абоненттік пункттер топтары үшін ұжымдық болып табылады. Түйінде бұл жағдайда абоненттік желіні ақпаратты беру уақытында ғана каналға қосуды қамтамасыз ететін коммутация аппаратурасы орнатылады. Осылайша, қосымша коммутацияланбайтын желі негізінде басқа типті қосымша желі түзіледі – ол, қосымша (екінші) коммутацияланатын желі. Хабарларды немесе шақыруларды қабылдау, өңдеу, үлестіру және беруге арналған техникалық немесе программалық жабдықтар жиынтығы коммутация түйіні деп аталады (КТ). КТ жабдықтараның негізгі үлесін кросс және коммутациялық жабдық құрайды. Кросс – кіріс және шығыс каналдарын енгізу/шығару құрылғысы, онда ұзақ уақыттық (кросстық) байланыс жүзеге асырылады. Қосылатын каналдарды және беріліс торабын төрт типке жіктеуге болады: · Коммутацияланбайтын байланыс торабының каналдары мен желілері, КТ-не тек кросс арқылы өтеді; · Коммутацияланатын байланыс торабының каналдары мен желілері, кросс арқылы каналдарды коммутациялау жабдықтарына қосылады; · Коммутацияланатын байланыс торабының каналдары мен желілері, кросс арқылы хабарларды (пакеттерді) коммутациялау жабдықтарына қосылады; · Абоненттік желілер, коммутациялық жабдыққа кроссталады. Коммутациялық жабдықтар коммутацияның қандай да бір тәсілін қамтамасыз етеді:: · Шақыру бойынша байланысты орнатуды қамтамасыз ететін каналдар коммутациясын; · Хабарлар коммутациясын, хабарды қабылдау, өңдеу, сақтау және транзиттеуді жүзеге асырумен түсіндіріледі; · Пакеттер коммутациясы, пакеттерді қабылдау, өңдеу, сақтау және транзит жасауды жүзеге асырады; · Аралас және бейімделген коммутацияны. Телефондық және факсимильді сияқты қосалқы желілер каналдарды коммутациялау тәсілін жиі қолданады, ал телеграфтық және деректерді беру желілері коммутациялаудың түрлі тәсілдерін қолдануы мүмкін: каналдар, хабарлар, пакеттер. Абоненттер санына және территория көлеміне қарай қосымша тораптар түрлі құрылымға ие. Қосымша желіні радиальды құру кезінде барлық шеткі пункттер (ШП) бір түйінге байланысады, ол коммутация түйіні болып табылады және ШП арасында байланысуды жүзеге асырады. Радиальды тәсіл әдетте шағын территорияда қолданылады. Осы секілді құрылым 4.1 б суретте «Жұлдызша» атымен көрініс тапқан. Көлемдірек территорияда бұл тәсілді жүзеге асыру өзін өзі ақтамайды, себебі кабельдің көп шығынын талап етеді. Сонымен қатар, түйінде ақау туындаған жағдайда торап өзінің қызметін тоқтатады. Бұл кемшіліктерді болдырмау үшін немес жою үшін торапты құрудың радиальды-түйіндік тәсілі қолданылады, онда 1-ші классты түйін деп аталатын орталық (басты) түйіннен басқа, класстар дәрежесі төменірек түйіндер де құрылады (4.1 д суретті қараңыз). Радиальды-түйіндік принцип байланысты орнатудың тек бір жолына ғана мүмкіндік береді. Торап сенімділігі мен өміршеңдігін жоғарылату үшін, байланыстардағы ақаулар санын азайту үшін және т.б. мақсаттарда айналмалы жолдарды ұйымдастыру қажеттілігі жиі туындайды. Осы көзқарас тұрғысынан қарағанда «әрқайсысы әрқайсысымен» приципіне негізделген түйіндерді пайдалану тиімдірек (4.3 суретті қараңыз). Бұл тораптың да басқа өзіндік кемшілігі бар – түйіндер арасындағы байланыстырушы желілер санының көптігі, құнының жоғарылығы. Нақты байланыс тораптарында әдетте аралас принциптер – «радиальды-түйіндік» және «әрқайсысы әрқайсысымен» принциптері қолданылады. Бұл кезде 1-ші классты түйіндер бір бірімен өзара «әрқайсысы әрқайсысымен» принципі бойынша байланысады, және бір мезгілде торапты радиальды-түйіндік құру орталығы болып табылады (5.2 суретті қараңыз). Нақты қосымша электробайланыс торабына мысалдар төменде қарастырылатын болады.  Сур. 5.2. Электробайланыстың қосымша торабын құру: радиальды-түйіндік және «әрқайсысы әрқайсысымен» принциптерінің үйлесімі Тораптық өзара әрекеттесу жабдығы көпдеңгейлі тәсілдер негізінде көрсетілуі мүмкін. Бұл жағдайда модульдердің барлық жиыны иерархия түзе отырып, деңгейлерге жіктеледі, яғни жоғары және төменгі деңгейлерді қамтиды. Көпдеңгейлі тәсілдің артықшылығы жекелеген модульдерді жүйенің басқа бөліктерін өзгертпестен модификациялау мүмкіндігінің болуы. Төменгі деңгейлі модульдердің мүмкіндіктері, мысалы, екі көршілес түйіндер арасында электр сигналдарын сенімді беруді қамтамасыз ету. Деңгейлері жоғарық модульдер төменгі деңгейлінің жабдықтарын қолдана отырып, барлық торап көлемінде хабарды тасымалдауды ұйымдастырады. Жоғарғы деңгейде қолданушылардың түрлі қызметтерге қатынас құру мүмкіндігін қамтамасыз ететін модульдер жұмыс жасайды. Екі қатысушы арасындағы хабар алмасу процесінде иерархияның сәйкес деңгейлерінің келістірілген жұмысы ұйымдастырып, түрлі келісімдер қабылдау жүзеге асырылады. Мысалы, екі қатысушы да электр сигналдарының деңгейі мен формасын келісіп алу керек, дұрыстығын бақылау тәсілін орнату керек және т.б. Келісім барлық деңгейлер үшін қабылдану керек: ең төменгі деңгейден – бірлік элементтерді беру деңгейінен, торап қолданушылары үшін қызмет көрсететін ең жоғарғы деңгейге дейін. 5.3 суретте екі түйіннің өзара әрекеттесу моделі көрсетілген. Екі жақтың өзараәрекеттесу жабдығы төрт деңгеймен берілген. Бұл екі түйіннің өзара әрекеттесу процедурасын - екі жақ қатысушыларының сәйкес деңгейлерінің өзара әрекеттесу ережелері жиыны ретінде сипаттауға болады. Түрлі түйіндер (жүйелер) аттас деңгейлерінің тораптық компоненттері алмасатын хабардың форматы мен тізбегін анықтау үшін қалыптасатын ережелер – хаттамалар деп аталады  Сур. 5.3. Екі түйіннің өзара әрекеттесу иерархиясы Бір түйіннің көршілес деңгейлерінің модульдері нақты анықталған ережеге сәйкес бір бірімен өзара әрекеттеседі, бұл ереже интерфейс деп аталады. Телекоммуникациялық жүйелер мен тораптар тәжрибесінде бірнеше басқа анықтама кездеседі, ол қарастырылғандарға қарама-қарсы емес: стандартты интерфейс деген - жүйеде немесе торапта түрлі функционалдық элементтердің өзара әрекеттесуін жүзеге асыру үшін қажетті, бір жүйеге келтірілген аппараттық, программалық және конструкторлық жабдықтар жиыны. Қарастырылғандардан басқа, интерфейске қарағанда тар мағына ие түйіскен жер түсінігі қолданылады, ол байланыс тізбегінің типін және белгіленуін, алмасу тәртібін, сонымен қатар осы тізбек бойынша берілетін сигналдардың типі мен формасын анықтайтын түрлі құрылғылардың өзара әрекеттесу ережесінен және байланыстырушы тізбектерден тұратын жиынтық. Тораптағы түйіндердің өзара әрекеттесуін ұйымдастыру үшін жеткілікті хаттамалардың иерархиялық ұйымдастырылған жиыны коммуникациялық хаттамалар стегі деп аталады. Коммуникациялық хаттамаларды аппараттық және программалық жүзеге асыруға болады. Төменгі деңгей хаттамалары программалық және аппараттық жабдықтар комбинациясымен жүзеге асырылады, ал жоғарғы деңгей хаттамалары таза программалық жабдықтармен жүзеге асырылады. Негізгі әдебиет: 3 [189-201], 7 [14-40] Қосымша әдебиет: 11 [182-187] Бақылау сұрақтары: 1. Электробайланыстың біріншілік тарамы дегеніміз не? 2. Кросстық байланыс деген не? 3. Тарамдарды сипаттауды көпдеңгейлі қарастырудың мағынасы неде? Тораптың топологиялық құрылымының математикалық моделі ретінде граф түріндегі модель жиі қолданылады (сур. 7.1).  Сур. 7.1. Желі құрылымының графы Әдетте граф төбелері (1, 2, 3, 4) цифрларымен белгіленеді және КТ және/немесе ШП-мен сәйкестендіріледі, ал граф қабырғалары - (а, b, с, d, e) әріптерімен белгіленеді де, байланыс каналдарына сәйкес келеді. Символикалық формада графтар G (А, В) түрінде белгіленеді, мұндағы G белгісі осы түсінікке сәйкес логикалық мазмұнды көрсетеді; А = {а1, а2, …, aN} – граф төбелерінің жиыны; В = {bij} - aj және aj төбелері арасындағы қабырғалар жиыны. Граф төбелері көршілес деп аталады, егеролар қабырғамен байланыстырылса. Қабырғалар оиентарленген немесе бағытталған (е қабырғасы) және ориентирленбеген немесе бағытталмаған (ребра а, b, с, а) болуы мүмкін. Ориентирленген өабырға бір жақты каналға сәйкес келеді, ал ориентирленбеген қабырға – екіжақты каналға сәйкес болмақ. Графтың үш түрі бар: 1) ориентирленген графтар, барлық қабырғалары ориентирленген; 2) ориентирленбеген графтар, ориентирленген қабырғаларды қамтымайды; 3) көршілес типті графтар, онда ориентирленген де, ориентирленбеген де қабырғалар бар. Әр қабырғаға «салмақ» меншіктеледі – сан немесе сандар жиыны, ол берілген қабырғаның қандай да бір болмасын қасиетін сипаттайды. Салмақ ретінде мыналарды алуға болады, мысалы, канал ұзындығы, өткізгіштік мүмкіндігі, ақпаратты беру жылдамдығы, стандартты каналдар саны, сенімділігі, құны және т.б. Граф төбелеріне де белгілі бір салмақ меншіктелуі мүмкін. Кіріс немесе шығыс (инциденттік) қабырғалар саны r(ai) түйінінің рангы деп аталады, мұндағы i – түйін нөмірі. r(a1) = 2, r(а2) = 3. 1 ранг түйіні тұйықталған болып табылады, себебі ол арқылы ешқандай жол өте алмайды. aiтүйінінен ajтүйініне mij жолы – бұл қабырғалардың реттелген жиыны, ai түйінінде басталып, aj түйінінде аяқталады. Жол үшін әрбір алдыңғы қабырғаның аяғы келесі қабырғаның басымен сәйкес келеді. Жолдар өздігінен қиылыспайтын болу керек, яғни бір түйін арқылы екі рет өтпеу керек. Граф үшін 1 және 3 төбелер арасында үш жол болады: ab, cd, aed. Осы төбелер арасындағы жлдар жиыны m13 = ab и cd және aed. Қабырғалар сияқты жолдар да бағытталған және бағытталмаған болуы мүмкін. r (mij) жолының рангы дегеніміз осы жолға кіретін қабырғалар саны Жолдың минимальды рангы 1-ге тең, мысалы r (m12) = 1, ал максимальды - N – 1-ге тең, мұндағы N – граф төбелерінің саны, бұл жағдайда жол барлық төбе арқылы өтетін болады. Бір төбеден басталып сол төбеде аяқталатын жол контур (цикл) деп аталады. h байланыстылығы дегеніміз төбелердің барлық жұптарының арасындағы тәуелсіз жолдардың минимальды саны. Граф үшін h = 2. | ||||||||||||||||||||||||||||