мұнай. Мұнай Жанту 46 60. Аланды су айдау жуйесинин
 Скачать 0.68 Mb.
|
|
46 Алаңды су айдау. Артықшылығы мен кемшілігі АЛАНДЫ СУ АЙДАУ ЖУЙЕСИНИН катар жуйесине салыстырганда ,ерекше артыкшылыгы кабатка унгылыр асери бирдей болынеды,Алан бойынша артекты кабаттарды игеру манызды.Аланды су айдаудын негызгы кемшылыгы – унгыларды тагайындау жане олардын алан бойынша орналастыруын,кабат курылымынын ерекшелыктерын былмей,жобалау сатысына белгыленеды.Сондыктан жобалау корынын кейбыр айдайтын унгылары ыске асырылмай калады,себебы олардын туткырлыктары томен. 47 Таңдап және ошақты су айдау БЛЯ Қанша іздедім, ответі жоқ 48 Ұңғыны фонтанды тәсілмен пайдалану Ұңғыманы фонтанды әдіспен пайдалану – мұнайды өндірудің негізгі тәсілдерінің бірі болып табылады, әсіресе бұл әдіс мұнайды жаңа ашылған аймақта өндіру кезінде кеңінен қолданылады және мұнда мұнай өндірудің ең аз меншікті шығыны орын алады. Бұрынғы кезде фонтандау әдісі өндіруші ұңғы арқылы жүргізілген (2.1а-сурет). Бірақ, мұнда фонтанды көтергіштің ПӘК-і төмен болатын, қабат газының шығыны үлкен, ал ұңғыманы фонтанды мерзіммен пайдалану ұзаққа созылмайтын, сонымен бірге ол процесті бақылау және басқару қиынға соғатын. Ұңғыма дебиті жоғары болған кездерде коллекторларда гидроабразивті тозу пайда болып, тізбектің қирауына әкеліп соғатын. Аталған жағдайларды болдырмау үшін және көтергіштің ПӘК-ін жоғарылату мақсатында ұңғыға фонтандық құбырлар тізбегі түсірілді 49 Ұңғылардың фонтандау шарты. Мұнай ұңғысының фонтандау шарты:Мұндай ұңғылардың фонтандалуы қабат қысымы ұңғыдағы сұйық бағанасының гидростатикалық қысымынан аз болған кезде де жүре береді. Бұл, мұнайда ерітілген газдың мөлшерінің көп болуының себебінен. Ұңғы өнімін сыртқа көтеріп шығарған уақытта, қысымның төмендеуімен сорапты компрессорлық құбылар тізбегінде (СКҚ) ерітілген газ бөлініп шығады және тығыздығы (Pсм Pж) газсұйықты қоспа пайда болады. Қысым қанығу қысымына Pн тең болған жерде, түптен нүктеге дейінгі бөлікте біртекті сұйық қозғалады, сондықтан қысым сызықты заң бойынша өзгереді. Pн-дан төмен қысымның төмендеуі кезінде ерітіндіден газ бөлініп шыға бастайды да, газсұйық қоспасы пайда болады. Қысым аз болған сайын (ұңғы сағасына жақындаған кезде) газ да, соғұрлым көбірек бөлінеді, ал алдында бөлініп шыққандары ұлғайады, яғни қысым градиенті мен қоспаның қозғалысы кезінде, сызықсыз заң бойынша өзгереді. Егер түптік қысым қанығу қысымынан аз болса, онда көрсетілген P = ƒ(H) байланыстылығының сызықсыздығы, ұңғының барлық тереңдігі бойынша байқалады. Үйкеліске кететін шығынның өзгеру есебінен қысымның өзгеру заңдылығы 2 суреттегіге қарағанда едәуір күрделі болады. Демек, ұңғысының бойында, қоспадағы еркін газдың мөлшері сағаға жақындаған сайын көбеймек, соған қарай қоспаның тығыздығы да өзгереді. Сондықтан, (2) және (3) формулаларда сұйық көлеміне немесе масса бірлігіне келетін, бөлініп шыққан газдың орташа көлеміне сәйкес келетін, қоспаның орташа тығыздығы рсм қабылданған. 50 Фонтандау кезіндегі қысымның баланс теңдеуі Ұңғыманы атқылау резервуардан резервуарға сұйықтықтың бетіне көтерілуі үшін қажет энергиядан кем емес энергия түскен кезде мүмкін болады. Артезиан атқылауының жағдайы тікелей қысым тепе-теңдік теңдеуінен туындайды. 51 Фонтанды ұңғылардағы парафин шөгінділерімен күресу Ұңғы түбінен сағаға дейін мұнайды көтеру және оның ұңғыдан газ айырғышына дейінгі қозғалысы кезінде температура мен қысым үздіксіз өзгереді. Осының нәтижесінде мұнай – еріген газ – еріген парафин жүйесіндегі теңдік бұзылады. Үлкен газ факторы кезінде газдың бөліну нәтижесінде мұнайдың салқындауы грунтқа жылу бергіштіктің есебінде салқындатумен салыстыру бойынша ие болады. Бұл екі өзара байланысты процестер (салқындату және дегазация) мұнайдан, парафиннің қатты көміртегілерінің ұсақ бөлшектерінің ағынның аса салқын нүктелерінде түзілуін туғызады–құбыр қабырғаларында және қайта түзілген газ көпіршіктерінің айналасында. Құбыр қабырғаларында парафин шөгінділерінің тікелей түзілу процесі әртүрлі қарқындылықпен көтергіш құбырлардың бойы мен жалғасады – ол бастаған нүктеден, ұңғы сағасына дейін қалыңдайды. Парафин шөгінділері көтергіш құбырлардың көлденең қимасының күрт азаюына әкелуі мүмкін, соның нәтижесінде шығым азаяды және буферлік қысым азаяды, ал содан кейін көтергіш құбырлар тығындалады да фонтандау тоқтайды. Осылайша, парафинді мұнай өндірілетін фонтанды ұңғымаларды қалыпты пайдалану, құбыр қабырғасынан парафин шөгінділерін алмай немесе қабырғаларда парафин түзілуін алдын алатын шараларды қолданбау мүмкін емес. 52 СКҚ –дың тағайындалуы, оларды диаметрі Сорапты – компрессорлы құбырлар. (СКҚ) Мұнай скважиналарында СКҚ келесі негізгі функцияларды атқарады: а) өндірілетін СКҚ-ды қолданудың тағайындалуы мен талаптарына қарай оларды атайды: а)фонтанды СКҚ конструкциясы бойынша: а)тегіс; б)сыртқа шығарылған саңыларымен болып бөлінеді. Тегіс СКҚ-дың бүкіл ұзындығы бойымен ішкі диаметрлері бірдей. Олар ГОСТ 633-80 тігіссіз (түгел созылған) СКҚ-дың шығарылуын келесі диаметрлер 4.1.5. Пакерлер, якорьлар. Пакерлер – скважиналардың бөлек аймақтарын, мысалы, түп аймағын қалған -шегендеуші колоннаны қабат қысымының әсерінен қорғайды; -онымен агрессивті қабат сұйықтары мен газдардың байланысына кедергі жасайды; -СКҚ-дың ПӘК-ны көбейтіп, газдың тек СКҚ-ға қысылуына мүмкіндік туғызады; - бөлек қабаттар мен қабатшалардың бөлініп өңделуіне мүмкіндік жасайды; 53 Фонтандық арматураның тағайындалуы және түрлері Фонтанды арматура: Қысымы бойынша фонтанды ұңғымаларда келесі стандарттар қабылданған: арматуралар: 7, 14, 21, 35, 70 және 105 МПа жұмыс қысымына есептелген, оның ішінде 7, 14, 21 және 35 МПа қысымға арналған арматуралар екі есе жұмыс қысымына сыналады, ал 70 және 105 МПа қысымдық арматуралар жарты қысымға сыналады. Фонтанды арматуралар екі элементтен тұрады: құбыр басынан және фонтанды шыршадан. Фонтанды арматуралар: - фонтанды құбырдың бір немесе екі тізбегін жалғау үшін; - фонтанды құбыр мен шегендеуші құбыр аралығын бақылау және саңылаусыздандыру үшін; - ұңғыманы меңгеру, пайдалану және жөндеудің технологиялық операцияларын жүргізу үшін; - ұңғыма өнімін лақтыру құбырларымен өлшегіш құбырларға жіберу үшін; - ұңғыма жұмысының режимін және тереңге зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін арналған. Фонтанды арматуралар құрылысы мен мықтылығына байланысты келесі топтарға бөлінеді: - қысымы бойынша – 7 МПа-дан 105 МПа дейін; - құбыр бағанының өткізгіш қимасының өлшеміне байланысты–50÷100мм; - фонтанды шыршаның құрылысы бойынша - төрт және үш жақты; - ұңғымаға түсірілетін құбыр тізбегінің санына байланысты – бір тізбекті және екі тізбекті; - бекіткіш қондырғылардың түріне байланысты – ысырмалы және бұрандалы. 54 Фонтандық ұңғыларды реттеу Фонтандық ұңғыманың белгілі бір дебитіне төтеп беру үшін сізге кенжарға келетін қойнауқаттық энергияны пайдалану дәрежесін реттеу. Мұндай реттеуге екі жолмен қол жеткізуге болады: 1) сағаға қарсы қысым жасау; 2) көтергіш құбырлардың аяқ киімінде қысымның біршама төмендеуін жасау. Көтергіш құбырлардың аузында да, аяқ киімінде де қысым диафрагманы тесікпен - фитингпен орнату арқылы жасалуы мүмкін. Фитингтің көлденең қимасын өзгерту арқылы осы ұңғыманың жағдайында резервуардан Сұйықтық пен газ алуды өзгертуге болады. Аузындағы қысымды субұрқақ ағынын арнайы контейнерге - газ сепараторына бағыттау арқылы да жасауға болады, онда газ мұнайдан бөлініп, қысымның біршама жоғарылауын сақтауға болады. 55 Компрессорсыз газлифтілі және ұңғы ішіндегі газлифтілі әдістер Газды беру және қысым көрсеткіштерін реттеу компрессорлық жабдықтың қолдауымен міндетті түрде орындалмауы керек. Егер газ және мұнай кен орындары бір пайдаланылатын алаң шегінде болса, онда ұңғыма ішіндегі газлифт компрессорсыз өзінің энергетикалық қолдауымен ұйымдастырылуы мүмкін. Бірақ бұл жағдайда да фонтандық және газды көтеру технологиялары алшақтайды, өйткені сырттан сығылған ауамен реттеуді алып тастау табиғи газдан қысым көрсеткіштерін басқаруды жоққа шығармайды. Сонымен қатар, мұндай жағдайларда ұңғыманы кептіру және ресурсты алдын-ала тазарту мүмкін, бұл технологиялық процестің өзіндік құнын төмендетеді. 56 Газ көтергіштердің түрлері Газ көтергіштердің дизайны басқаша. Мұның бәрі өнімнің қолдану аясына байланысты, олар екі түрге бөлінеді: Кері әрекетті газ лифті. Тікелей әрекет ететін қондырғы. Поршень ішіндегі қысым әр түрлі. Егер құрылымдарды осы принципке сәйкес ажыратсақ, онда олар жоғары және төмен қысымды болады. Амортизаторлардың тағы бір түрі - құлыпталатын серіппелер. Айтпақшы, газ көтергіштің дизайны оны бөлшектеуге мүмкіндік бермейді. Бөгеуішті газ көтергіштердің үш түрі бар: стандартты; екіұшты; біріктірілген. 57 Газ лифтілі әдістің артықшылығы мен кемшілігі Артықшылықтары Лифтілі газда көптеген артықшылықтары бар: 1. Ол үшін газ қажет. Ұңғымадан неғұрлым көп газ алынса, соғұрлым газ көтергіші жақсы жұмыс істейді. Бұл әдіс сорғыға енуі мүмкін бос газдың қатысуымен нашар жұмыс істейтін көптеген сорғы жүйелерінен айырмашылығы. 2. Ұңғыма оқпанында қозғалмалы бөліктер жоқ. Ұңғымадан қатты фазаның түсуі жағдайында жұмыс істеу мүмкін болады, өйткені флюидтердің кенжардан ұңғыманың сағасына дейінгі ашық ток желісі бар; газ көтергіш клапандар арқылы құм ағып кетпейді. 3. Забой жабдығын монтаждау арқанды Техниканы орнату көмегімен орындалуы мүмкін. Суспензияны көтеру және күрделі жөндеу бойынша қымбат жұмыстарды жиі жүргізудің қажеті жоқ, мысалы, ақаулы сорғыларды ауыстыру кезінде қажет. Бұл Теңіз кен орындарының көпшілігінде газ көтергіштің қолданылуының себептерінің бірі. 4. Бөшке құрылғысының көптеген түрлеріне қолдануға болады. Іс жүзінде шектеуші фактор магистральдың тігінен шамамен 70o ауытқуы болып табылады, өйткені бұл көптеген арқан жұмыстарының шегі. Газ көтергіші қысымның төмендеуінің гравитациялық компонентін азайтады. Бұл күрт бұрылыстарында оқпан газлифт ұлғайтуы мүмкін жоғалту қысым үйкелісті. 5. Екі ұңғылы ұңғымаларда қолдануға болады; екі көтергіш бағанасы бар ұңғымаларда бір корпусты құбырларда. Алайда, қажетті газ көлемін екі лифт бағанасына айдау қиын болуы мүмкін. 6. Оны көптеген ұңғымаларда, кішкентайдан өте тереңге дейін қолдануға болады. Шектеу-бұл қысыммен жұмыс істейтін газды беруге болатын қысым. НКТ-ға қажетті тереңдікке газ беру үшін қысым жеткілікті жоғары болуы керек. 7. Оны кіші диаметрлі құбырлармен және төмен диаметрлі құбырлармен және үлкен диаметрлі құбырлармен және жоғары дебитпен қолдануға болады. Өте жоғары дебит кезінде сұйықтықтарды бағаналық кеңістік/құбыр арқылы алуға болады. 8. Егер газдың жеткілікті мөлшері болса, ол жердегі ұңғымаларда жұмыс істеуге жақсы келеді. 9. Теңіз жұмыстары үшін өте қолайлы, өйткені ауыздың жанындағы аймақтың шектеулі мөлшері, сол компрессорды (компрессорларды) жеткізілетін газды айдау және газды көтеру үшін пайдалануға болады. 10. Салада бұл әдіске көп көңіл бөлінеді, нәтижесінде жоғары сапалы газлифт жабдықтары әзірленді. 11. Газ көтерудің керемет әдістері мен бақылау бағдарламалары бар. 12. Газлифтті автоматтандыру саласында озық әзірлемелер бар. 13. Сала Халықаралық стандарттау ұйымы (ISO), американдық мұнай институты (API), бірнеше оқу ұйымдары, сондай-ақ бірнеше сервистік компаниялар мен өнеркәсіптік логистикалық компаниялар тарапынан жақсы нормативтік қолдау алады. Кемшіліктері Кемшіліктер де бар: 1. Газ көтеру үшін жоғары қысымды газ көзі қажет, мысалы, жоғары қысымды газ ұңғымасы немесе компрессор. 2. Тек бір ұңғымасы бар учаскелерде жұмыс істеу экономикалық тұрғыдан тиімсіз болуы мүмкін, өйткені тіпті бір ұңғымаға газ көзі қажет. 3. Тұтқырлығы жоғары сұйықтықтармен жұмыс істеу кезінде газ айтарлықтай көтеру әсерін жасамай, мұнай арқылы өтуі мүмкін. 4. Газ араласуынсыз жұмыс істейтін тепе-теңдік сорғысы немесе ECN сияқты сорғы жүйесімен салыстырғанда, үздіксіз газ көтергіші коллектор қысымын бірдей төмен жұмыс қысымына дейін төмендете алмайды. Бұл кемшілік, әсіресе ескі, газды көтеру қондырғыларында, су айдау режимі бар, мұнда қорларды сорғымен ағызған жөн, оның орнына дайын газ көтеру инфрақұрылымы бар. Алайда, егер ұңғымадан көп газ немесе құм өндірілсе, онда газ көтергіші сорғыларға қарағанда жақсы көрсеткіштер бере алады. 58 Ұңғы төңірегін қышқылымен өңдеу Ұңғы төңірегін қышқылымен өңдеу. Қабатқа тұзқышқылымен әсер ету қышқылдық жыныстар өткігіштігінің өсуіне ықпал туғызатындай және ұңғы түбін газ немесе мұнайды аз беретін қабат бөліктерімен байланыстыратындай арналар қалыптастыратын карбонатты жыныстарды еріту қабілетіне негізделген. Алынатын өнімдер суда жақсы еритіндіктен оларды қабаттан шығару жеңіл. Қышқылдың әрекетті күйде қабатқа өту тереңдігі бұл агент пен жыныстың реакциясы жылдамдығына байланысты. Реакция жылдамдығының жыныстың химиялық құрамына, жыныс бетінің бірлігіне келетін қышқыл мөлшеріне, қызу мен қабат қысымына тәуелділігі тәжірибеде анықталған. Қызу өскен сайын қышқылдың әрекеттілігі артады. Қызу 20-дан 600С-ге артқанда жыныс құрамына байланысты реакция жылдамдығы 1,5-8 есеге артады. Салқын суда да, 600С-ге қыздырылған суда да қышқылдың жыныспен әсерлесу жылдамдығы қышқылдың бастапқы концентрациясына тәуелді емес (5-15% HCL). Қысым өссе, қышқылдың карбонатпен әсерлесу жылдамдығы төмендейді. Қабат жағдайларына байланысты кәсіпшілікте HCL концентрациясы 12-25% қышқылды пайдаланады. 59 Қабатты гидравликалық жару   60 Қабатты гидравликалық жаруда жабдықтардың орналасу схемасы Гидравликалық жару әдісі : - өнімділігі аз ұңғымаларда; - қабат қысымы жоғары, өткізгіштігі төмен коллектордағы ұңғымаларда; - түп аймағы ластанған ұңғымаларда; - аз айдайтын айдау ұңғымаларда; - жұтылу аралығын кеңейтуші айдау ұңғымаларда қолданылады. техникалық жарамсыз ұңғымаларда және сулы нұсқа немесе газ шапкасына жақын орналасқан ұңғымаларында қолданбаған дұрыс! Гидравликалық жарудың мақсаты мен міндеттері: а) Жарықшалар салу: жарықшалардың түзілуі қабат құрамына сәйкес келетін сұйықты қабаттың жұтылу жылдамдығына айдау арқылы жүзеге асады. Сұйықтың жылдамдығы тау жыныстарында ішкі кернеуі жоғарылағанша жүреді. Содан қабатта жарықшалар түзіледі. б) Жарықшаларды ашық күйде сақтау:қабатта жарықшалар түзіле бастаған уақытта, сұйықтың құрамына жарықты айыратын материалдар (проппант – қарапайым құм) қосамыз, жарықшаға сұйықты тасымалдауға арналған. Сұйықпен жару процесінен кейін қысым азайып проппант жарықшаларды ашық күйде сақтап қалып, қабатта сұйықтың өткізгіштігін жақсартады. в) Жару сұйығын тазарту: ұңғымада өндіру процессін бастамас бұрын, ұңғымалардағы жару сұйығын тазалауымыз қажет. Оны жоюдың қиындығы, қолданылатын сұйықтың сипаттамасына, қабат қысымына және сұйықты жару бойынша қабаттың салыстырмалы өткізгіштігіне байланысты болады. Жару сұйығын жоюдың маңыздылығы, салыстырмалы өткізгіштікті төмендету кезінде, ол сұйықтың ағу жолында кедергі жасауы мүмкін. г) Қабаттың өнімділігін жоғарылату: процесті жобалауды бастамас бұрын оның экономикалық тиімділігіне толық талдау жүргізу керек. |