органика. Аружан органика сөж. Аминышылдары Орындаанрманлі. А. абылдаан Жмаділлаева. С. Жоспар
 Скачать 1.26 Mb.
|
АминқышқылдарыОрындаған:Құрманәлі.А. Қабылдаған:Жұмаділлаева.С. ЖОСПАРАмин қышқылдарына жалпы сипаттама Амин қышқылдарының жіктелуі Амин қышқылдарының номенклатурасы Амин қышқылдарының изомериясы Амин қышқылдарын алу Амин қышқылдарының физикалық және химиялық қасиеттері Аминқышқылдары дегеніміз – молекула құрамында көмірсутек радикалымен байланысқан амин тобы – NH2 және карбоксил тобы – СООН болатын заттар. Оларды карбон қышқылдарының туындылыры деп қарастыруға болады, себебі молекула құрамындағы көмірсутек радикалдарындағы сутегі атомын аминтопшасы орнын басқан. Амин қышқылдарының жіктелуі Құрамында күкірті бар Алифатты Ароматты қышқылды нейтралды негізгі Амин қышқылдары структуралық белгілеріне байланысты жіктеледі. 1. Амин қышқылдары –амин және –карбоксил топтары бар α-, β-, γ-, δ-, ε- болып бөлінеді Функционалдық тобына байланысты қышқылды негізгі нейтралды Көмірсутек радикалының түрлеріне байланысты ароматты құрамында күкірті бар гетероциклді алифатты Аминқышқылдары – гетерофункционалды қосылыстар – NH2 амин тобы COOH карбоксил тобы –– SН тиол тобы – ОН гидроксил тобы НОМЕНКЛАТУРАСЫ Систематикалық номенклатура бойынша амин қышқылдарын атау үшін сәйкес алкан тобына –амино жұрнағын жалғап –қышқыл сөзін қосып атаймыз. Нөмірлеуді карбоксил тобынан бастаймыз. 2-аминобутан қышқылы 3-аминобутан қышқылы Аминқышқылының қарапайым өкілі — аминсірке қышқылы NH2—СН2—СООН. Аминқышқылдарын көбіне қалыптасып кеткен тривиальді атаумен, мысалы, аминсірке қышқылын глицинлеи атайды. Аминқышқылдары тарихи қалыптасқан жүйе бойынша атау үшін карбоксил тобынан кейінгі көміртектен бастап, грек әріптерімен белгілейді де, сол әріптердің көмегімен амин тобының орнын көрсетеді.
Таблица. α-аминқышқылдарының маңызды өкілдері: Егер амин қышқылдарында екі не үш амин тобы орналасса –диамин және –триамин жұрнағы жалғанады 2,3-диаминопропан қышқылы Аминқышқылдарының изомерленуі көміртек тізбегінің изомерленуімен және амин тобының орналасуы бойынша анықталады. Атау үшін карбоксил тобы бар көміртек атомынан бастап нөмірлейді: ИЗОМЕРЛЕНУ 1. Көміртегі қаңқасының изомерленуі 2. Функционал топтың орналасуына байланысты изомерленуі 2-аминобутан қышқылы 2-амино-2метилпропан қышқылы 2-аминобутан қышқылы 3-аминобутан қышқылы 3. Аминқышқылдарының стереоизомериясы α-аминқышқылдары, глициннен басқасы NН2-CH2-COOH изомерленеді Аланиннің оптикалық изомериясы айна Алынуы Карбон қышқылдарынан алу 1-саты: 2-хлоркарбон қышқылы 2-саты: 2-аминокарбон қышқылы Пептидтерді гидролиздеу ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ Аминқышқылдары амфотерлі қасиет көрсетеді. Аминқышқылдарының сулы ерітінділері нейтралды болып келеді, сондықтан қышқылдық немесе негіздік қасиет көрсетуі функционалдық топтарына байланысты. 2. Поликонденсация нәтижесінде → полипептидтер алуға болады: Реакцияға екі α-аминқышқыл тобы қатысса дипептид алынады. 3. Айрылу → Амин + Көмірқышқыл газы: NH2-CH2-COOH → NH2-CH3 + CO2↑ 4. ε-аминокапрон қышқылынан ε-капролактам (капрон алу үшін қолданылатын өнім)алуға болады HOOC-CH2-NH2 + HCl →[HOOC-CH2-NH3]Cl немесе HOOC-CH2 NH2*HCl 1. Күшті қышқылдармен → тұздар: Сапалық реакция 1. Барлық амин қышқылдары нингидпен тотығып кулгін-көк түс береді! 2. α-аминқышқылдары ауыр металл иондарымен комплексті тұз түзеді.α-аминқышқылдарының мыс (II) комплексі көк түске ие болады Ағзада ақуыздың аздығы ісікке шалдықтыратын су балансының бұзылуына әкеліп соқтырады. Аминқышқылдары адам ағзасының мүшелері мен құрамына кіретін ақуыздарды тудырумен қоса, олардың кейбіреулері неймедиаторлар (нейтротрансмиттерлер) рөлін атқарады. Аминқышқылдары дәрумендердің және минералдардың өздерінің функцияларын дұрыс орынауына әсер етеді. Кейбір аминқышқылдары бұлшықеттерінің терісін энергиямен тікелей қамтамасыз етеді. Амин қышқылдарының маңызы |