ғасырлар д тарих таратпаңыз. асырнама мыжылдытар Осыдан 2530 мы жылдай
 Скачать 93.21 Kb.
|
|
XV ғ. бас. Сонгай тәуелсiздiгiн мемлекетi жеңiп алды Сонгай астанасы Гао қ/да шамамен 75 мың адам тұрды. XV ғ. бастап Орта Азия жерiнде суландыру жүйесi кеңейiп, қалалар қайтадан сауда орталығына айналады, қолөнер дами бастайды. XV ғ. еж. ғалымдардың Жер шар формалы деген болжаулары теңiз саяхатшыларының назарын аударды. XV ғ. Еуропада 65 университет болды. XV ғ. Еуропада жұртқа белгiлi болған университет: +Париж (Франция), +Болонье (Италия), +Оксфорд (Англия), +Прага, +Краков (Польша) XV ғ. соңынан бастап Англияда шұға өндірісі қарқынды дамыды. XV ғ. соңында Испанияның король өкіметi iрi феодалдарды теңге шығару, iшiнара соғыстар жүргiзу құқықтарынан айырды. XV ғ. тез жүретiн жеңiл, желкендi кеме – каравелла жасалды. XV ғ. I жарт Батыс Еуропа елдерiнде феодалдық құрылыс ыдырауға бет алды. XV ғ. II жарт- XVI ғ. Географиялық ашылулар XV-XVI ғғ. басында Германия халықарқ саудада үлкен беделге ие болды. Ол Италия, Франция, Англия, Польша, Ресей елдерімен жақсы сауда қатынастарын орнатты. XV–XVI ғғ. аралығында Орта Азия жерiнде түрiк тектес бiрнеше хандықтар құрылды. XV-XVI ғғ. Ұлы географиялық ашылулар. XV– XVI ғғ. орта Дунай алабында Габсбург монархиясы құрылды. XV ғ. аяғы – XVI ғ. бас кезiнде Германияда католик шiркеуiнiң ықпалы күшейдi. XV ғ. аяғы–XVI ғ. Нидерландыда бастапқы қор жинау процесi жүрiп жатты, капиталистiк қатынастар туа бастады. XV– XVII ғғ. Орта Азия өнерiнiң тарихында Бұхарадағы кiтап миниатюрасы және ағаш пен тасқа ою өрнек салу мектебi көрнектi орын алды. XV– XVII ғғ. Самарқан, Бұхара қалаларында кiтап миниатюрасы дамыды. XV–XVII ғғ. Осман империясында сән және қолданбалы өнердiң керамика, жiбек жiбiн иiру, кiлем тоқу, металл өндiру, қару-жарақ жасау сияқты салалары өрiстедi. XV–XVII ғғ. түрiк сәулетшiлерi (X. Синан т. б.) сәулет өнерiнiң композициялық құрылымы мен көркемдiгiне ерекше көңіл бөлдi. XVI ғ. қарай француз шаруаларының көпшілiгi жұмыcшыға, тауар өндiрушiлерге айналды. XVI ғ. қарай Англиядан шет елдерге шұға шығарылды. XVI ғ. Англияда бірнеше ірі сауда компаниялары пайда болған еді. XVI ғ. арабтар ықпалынан тыс қалған африкалық мемл/рдiң көпшілiгi батысеуропалық басқыншыларға тәуелдi б/п қалды. XVI ғ. Жапонияда сегундық билiк әлсiреп, ел бiрнеше дербес кiнәздiкке бөлінді. XVI ғ. Испания корольдiгi Еуропаның ең күштi державаларының бiрi саналды. XVI ғ. Италияда католиктiк реакцияның шабуылы басталды. XVI ғ. Қытайдың қалалары мен аудан, аймақтары белгілі бір тауарды ғана өндіретін маманданған өлкелерге айналды. Мәселен, XVI ғ.Малидың саяси-эконқ құлдырауы басталды. Оған көрші Сонгай, Текрур патшалықтары шабуыл жасап тұрды. XVI ғ. Рабленiң даңқы кең жайылды. Оның аты Гомер, Данте, Шекспирлермен қатар қойылды. XVI ғ. Франция алғашқы қорлану кезеңiне аяқ басты. XVI ғ. Францияға Бретань герцогтігі қосылғаннан кейін, Франция Батыс Еуропадағы орталықтандырылған аграрлы ірі мемлекетке айналды. XVI ғ. Францияда абсолюттік монархия қалыптасты. XVI ғ. Юньань провинциясында 90 ірі, 130 шағын қала, Шаньсиде 174 қала өркендеп дамыды. XVI ғ.басында мануфактуралық өндiрiс өмірге келдi. XVI ғ. басында Германиядағы барлық әлеуметтiк топтардың Рим папасына, шiркеу орталықтарына қарсы наразылықтары шегiне жеттi. XVI ғ. басында Францияның саяси-эконқ күш-қуаты артып, бүкiл ел бiр орталықты өкіметке – король билiгiне бағындырылды. XVI ғ. ортасына қарай Испания саяси-эконқ дағдарысқа ұшырады. XVI ғғ орт. моңғолдар 3 хандыққа бөлінді: Чахар (Шығыс.Монғ.), Xалха (Солт.Монғ.), Жоңғар (Батыс Моңғ.) XVI ғ. II жарт Францияда «дiни соғыстар» басталып, елдiң саяси-эконқ жағдайына зардабын тигiздi. Бұл соғыстар католик шiркеуiнiң озбырлығына, кертартпалығына қарсы бағытталды. XVI ғ. аяғына дейiн Франция солтүстiк және оңтүстiк б/п бөлінді. XVI ғ.аяғына қарай Сонгай мемлекетiнде iшкi қырқыстар, көтерілістер күшейдi. XVI ғ. аяғынан басталған Испания өнерiнiң өркендеу кезеңi жүз жылдай уақытқа созылды. Бұл кезең Испан мемлекетiнiң «алтын ғасыры» деп аталды. XVI ғ. аяғында ағылшын халқының сүйiктi өнерi театр болды. XVI ғ. аяғында Испания теңiздегi үстемдiгiнен айырыла бастады. XVI ғ. аяғында Лондонда онға жуық театр жұмыс iстедi. XVI ғ.соңында Жапонияда сауда буржуазиясы қалыптаса бастады. XVI ғ. соңында Ресейдiң жер көлемi 430 мың шаршы шақырым болды. XVI ғ. соңында, 1594 ж. серб халқы Австрия мемлекетiнiң көмегiне арқа сүйеп, түрiктерге қарсы көтеріліске шықты. XVI ғ. соңы мен XVII ғ. басы Ресей тарихында дүрбелең кезеңі. XVI–XVII ғ. I жарт Франция Еуропа елдерiнiң арасындағы ең қуатты мемлекеттiң бiрiне айналды. XVI-XVII ғғ. Қытайда қағаз, әйнек, фарфор, лак, металл өңдеу, алтын, күміс, мыс, темір, тұз өндірістері дамыды. XVI-XVII ғғ.Англияда жұмысшы табы п.б. XVII ғ. қарай Италияда саяси бытыраңқылық, шет елдерге тәуелдiлiк орын алды. XVII ғ. Иран Сефевидтер әулеті билеген феодалдық аграрлық ел болды. XVII ғ. Иранда феодалдық қатынастар дамып, жерге, суға феодалдық меншік орнады. XVII ғ. маньчжур тайпалары бір саяси бірлестікке топтаса бастайды. Нәт., әскери қолбасшы Нурхаци негізін қалаған алғашқы маньчжур мемлекеті пайда болды. XVII ғ.I Аббас Иранның астанасын Казвиннен Исфаханға көшіруіне байланысты қала мәдениеті дами бастады. XVII ғ. орыс суретшiлерi тамаша икондық шығармалар мен фрескалар жасау iсiн одан әрi жалғастырды. XVII ғ.Осман империясында бірнеше ретсипахилік жер иелену жүйесін сақтап қалуға, сипахи әскерінің жауынгерлік қабілетін арттыруға әрекеттер жасалды. XVII ғ. Массачусетстегі жер иеленушілер жекеменшік иелері болды, себебі олар квитрента (корольге немесе лордқа салық) төлемеді. XVII ғ. Ресей әлеуметтiк-эконқ дамуында сословиелiк топтарға бөлінiп, сословиелiк монархияға айналды. XVII ғ. Ресейде ағаш сәулет өнерi ерекше дамыды. XVII ғ. Ресейде халықтың көбi сауатсыз болатын. XVII ғ. Солтүстік Американы британдық отарлау кең қанат жайды. XVII ғ. Үндістанның солт.-батысындағы Пенджабта сикхалардың діни қозғалысы пайда болды. XVII ғ. басына қарай Жапониядағы әкімшілік ұлыстардың саны екі жүз алпыстан асты. XVII ғ. басына қарай Жапониядағы елде халық саны 18 млн-ға жетті, оның 80% -ға жуығы ауыл шаруашылығымен айналысатын еді. XVII ғ. бас кезінде Италия тоғыз мемлекетке бөлінген саяси бытыраңқы ел б/п қалды, олардың көпшілік бөлігі Испанияның бақылауында болды. XVII ғ. басында Англия эконқ дамуы жағынан Еуропадағы ең алд. қатарға шықты. XVII ғ. басындаАнглияның ірі сауда компанияларының ар/ғы ең мықтысы – Ост-Үнді компаниясы болды. XVII ғ.басында Батыс Еуропа елдерінің ішінде сауда және отаршылдық саясат жүргізуде Голландия алғ. орынды иемденді. XVII ғ.басында Голландияның отарлық иеліктері Оңт. және Солт. Америка құрлығында, Индонезия мен Цейлонда орналасты. XVII ғ. басында Дон өзенiнiң, Қазақстанның батысындағы Жайық өзенiнiң бойына казактарды әкелiп орналастырды. XVII ғ. басында Евангелдiк уния және католиктiк лига деген ұйымдар құрылды. XVII ғ. басындаЖапониядағы билікті сегун Токугава Иэясу басып алды. XVII ғ. басында Испанияда елдiң ұзаққа созылған тоқырау кезеңi басталды. XVII ғ. басында пуритандарда пресвитериандар және индепенденттер бағыттары пайда болды. XVII ғ. басында Франция Америка құрлығында отар басып алуға кiрiстi. XVII ғ. басында Францияның саяси-эконқ жағдайы қайтадан жақсара түстi. XVII ғ. I жарт Францияның саяси-эконқ жағдайы жақсара түстi. XVII ғ. I жарт. Англия әлі де болса аграрлы ел болды, онда 4,5 млн адам тұрды. XVII ғ. I жарт. Солт.Американың солтүстік отарларында қалалар бой түзеді. XVII ғ. 30– 40-жж. Мин империясы (Қытай) терең дағдарыс кезеңін бастан кешірді. XVII ғ. 30-жж. соңы 40-жж. бас кезінде Англиядағы революциялық жағдаят қалыптасты. XVII ғ. 40-жж. алғашқы мануфактуралар пайда б/п, кеме жасау дамыды. XVIIғ. 40-жж. маньчжурлар Қытайға бірнеше рет басқыншылық жорықтар жасаған болатын. XVII ғ. ортасына қарай Венгр корольдігінің жерлері бытыраңқы б/п қала берді. XVII ғ. ортасына қарай Испания саяси-экон\қ даму жағынан Еуропада артта қалған мемлекеттiң бiрiне айналды. XVII ғ. ортасына қарай Испания саяси-экон\қ даму жағынан Еуропада артта қалған мемлекеттiң бiрiне айналды. XVII ғ. ортасына қарай Нидерландының сауда флоты Англия мен Францияның флоттарын қосқандағыдан екi есе көп болды. XVII ғ. ортасына қарай Эдо мен Киото қалаларының тұрғын халқы 500 мың адамға, Осака тұрғындары 270 мыңадамға жетті. XVII ғ. ортасынан бастапОсман империясында жер иеленудегі сипахилік жүйенің ыдырауы тереңдей түсті. XVII ғ. ортасында Жапонияда Токугава Иэясу “жабық есік” саясатын енгізіп, жапондардың сыртқа шығуына тыйым салды. XVII ғ. ортасында Сицилияда, Неапольде, Савойяда қала кедейлерінің көтерілістері орын алды. XVII ғ. II жарт Францияда шексiз, абсолюттiк монархия түпкiлiктi орнады, ел билiгi түгелдей корольдiң қолына жинақталды. XVII ғ. II жарт. - XVIII ғ. I жарт. Австрия экономикасы дамыған ел болды. XVII ғ. II жарт. Англия Голландияны тізе бүктіріп, оның теңіздегі қуатын күйретті. XVII ғ. II жарт. Венгр корольдігінің жерлері австрия-түрік қантөгіс соғыстарының аймағы болды. нәт. Венгр корольдігінің жерлері Габсбургтер монархиясының құрамына кірді. XVII ғ. II жарт. Венгрияда Габсбургтерте қарсы бірқатар дворяндық баскөтерулер болды. XVII ғ. II жарт. Жапонияда будда храмдары жаппай жабылып, конфуцийлік пен синтоизм діндері нығая түсті. XVII ғ. II жарт. Мали қатты әлсiреп, шағын кiнәздiкке айналды. XVII ғ. II жарт. османдар армиясы Еуропаға шабуылдарын қайта бастады. Австриялықтар түріктермен Дунай мен Сава өзендерінің төменгі ағысында бақылау орнату үшін күрес жүргізді. Австриялық әскерлер олардан бүкіл Венгрияны, Xорватияны, Трансильвания мен Словенияның көпшілік бөлігін тартып алды. XVII ғ. II жарт. Ресей Романовтар әулетінің алғашқы өкілдері тұсында туындаған әлеумк-эконқ және саяси дағдарыстан толық шықты. XVII ғ. II жартысы мен XVIII ғ. бас Англия парламенті Солт.Америкаға басқа теңіз державаларымен еркін сауда жасауға, отарларда өңдеуші өнеркәсіпті дамытуға тыйым салатын актілер шығарды. XVII ғ. соңғы онжылдығындаГабсбургтерВенадағы бұрынғы орталық үкіметтік мекемелерді нығайтты және жаңаларын –Мемк кеңесті, Корольдік кеңсені, император жанындағы Әскери кеңесті, коммерц-коллегияны, т.б. құрды. XVII ғ. соңында Амурда орыс – қытай шекарасы орнатылды. XVII ғ. соңында Ресейдiң жер көлемi 5,4 млн шаршы шақырым болды. XVII ғ. аяғында орыс саяхатшылары Камчаткаға жетiп, жаңа жерлердi игеруге көштi. XVII ғ. соңынан бастап Жапонияға еуропалық ғылыми және діни әдебиеттер көптеп әкеліне бастады. XVII ғ. соңынан бастап Жапонияда “шығыстық мораль – батыстық техника” деген принцип қалыптасты. |