Волейбол ойыншыларының дамуының психологиялық- педагогикалық аспектілері. Айдос Тастеміров рефф. Астана Медицина университеті КеА Реабилитология жне спортты медицина кафедрасы
 Скачать 201.94 Kb.
|
БӨЖ Тақырыбы:Волейбол ойыншыларының дамуының психологиялық- педагогикалық аспектілері Орындаған: Тастеміров А.А. Топ:217 ом Қабылдаған: Кушмагулова.А.К. Нұр-Сұлтан 2021 жыл Жоспар Кіріспе ………………………………………………………….. 3 бет Негізгі бөлім …………………………………………………… 4бет Психологиялық дайындық жас волейболшыларды тәрбиелеу …………................................................................. 4бет Арнайы психологиялық дайындық ..........................….. 6бет Қорытынды……………………………………………………….9бет Пайдаланған әдебиеттер……………………………………...…10бет Кіріспе: Психологиялық дайындық-бұл педагогикалық процесс және жас ойыншыны даярлау процесін басқарудың бүкіл жүйесінің ажырамас бөлігі және оны қамтамасыз ету бойынша шаралар жиынтығына кіреді. БЖСМ-дегі психологиялық дайындық жас волейболшыларда спорттық іс-әрекетке қажетті психикалық қасиеттерді, кәсіби маңызды білімдерді, дағдыларды қалыптастыруға және олардың бәсекеге қабілетті іс-шаралар барысында қойылған міндеттерді шешуге мүмкіндік беретін тұрақтылыққа қол жеткізуге бағытталуы керек. БЖСМ-дегі психологиялық дайындықтың табыстылығы оны құру кезінде бірқатар жалпыдидактикалық принциптерді есепке алуға байланысты: сана мен белсенділік, жүйелілік пен дәйектілік, қол жетімділік, даралық, жан-жақтылық, біртектілік. Психологиялық дайындық процесіне қатысты бұл принциптер оның ұтымды  құрылысы мен практикалық іске асырылуының негізі болып табылады. Психологиялық дайындық жас волейболшыларды тәрбиелеу, оқыту және оқыту үдерісімен тығыз байланысты және психиканың жеке аспектілерін дамытуға ғана емес, сонымен қатар спорт үшін маңызды оң тұлғалық қасиеттерді жетілдіруге бағытталған. Психологиялық дайындықтың мақсаты-спорттық шеберліктің жоғары деңгейіне, психикалық тұрақтылыққа және бәсекеге қабілеттілікке қол жеткізуге қажетті психикалық қасиеттерді дамыту. БЖСМ — дегі психологиялық дайындықтың негізгі міндеттері- волейболға деген қызығушылық пен сүйіспеншілікті қалыптастыру, сыртқы және ішкі кедергілерді жеңу үшін ерікті күш-жігерді қажет ететін жаттығулар мен жарыстарға дайындық, тұлғаның эмоционалды қасиеттерін жетілдіру, волейболшының ақыл-ойын дамыту және жетілдіру.  Жалпы психологиялық дайындық жас волейболшының әмбебап тұлғалық қасиеттері мен психикалық қасиеттерін қалытастыруға және дамытуға бағытталған. Бұған мыналар жатады: ұзпақ оқу процесіне дайындық, әлеуметтік-психологиялық дайындық, ерікті дайындық, бәсекелестік тәжірибе, өзін-өзі тәрбиелеу қабілеті. Арнайы психологиялық дайындық жас волейболшылардың спорттық іс-әрекеттің ерекше, нақты жағдайларында жетістікке жетуге ықпал ететін психикалық қасиеттері мен жеке қасиеттерін қалыптастыруға және дамытуға бағытталған. Оған мыналар кіреді: белгілі бір матчқа, белгілі бір қарсыласқа, жаттығу кезеңіне, жағдайды басқаруға дайындық. Ұзақ жаттығу процесіне дайындық волейболшыны тұрақты, жүйелі көпжылдық жаттығу жүктемелеріне бейімдеумен байланысты көптеген мәселелерді шешуді қамтиды. Жаттығу жұмысы тек жүктемелерді берумен ғана емес, сонымен қатар бірқатар жұмыстармен де байланысты болып келеді. Спортшыға жарыс кезінде, жарыс жаттығуларын орындау кезінде кездесетін психологиялық қиындықтарды жеңуге тәрбиелейтін педагогикалық үрдісті психологиялық дайындық дейміз. Психологиялық дайындық процесі екі бөлімнен тұрады: Жалпы психологиялық дайындық. Ол спортшыны спортпен жүйелі түрде айналысуға, қиыншылықтарды жеңуге, еңбек сүйгіш азамат ретінде тәрбиелеуге бағытталған. Арнайы психологиялық дайындық. Жарысқа қатысуға дайындайтын бұл арнайы дайындық жарыс болар алдындағы кезеңде спортшының спорттық күреске психикалық дайын күйге түсуіне бағытталған. Психикалық дайындыққа батылдық, қайсарлық, ынталылық, табандылық, тәуекелшілік, ұстамдылық секілді жігер, қайрат дайындығы кіреді. Психологиялық дайындық әр түрлі әдістермен іске асады. Тиянақты жаттығу әдісідене тәрбиесі жаттығулары көмегімен спортшыларды жаттығуға керек психикалық күйге түсіру. Психикалық реттеу жаттығуларының әдісі көңіл күйді көтеру, көңілдену, қиыншылықтарды жеңуге ойша дайындалу, тактикалық ойлауды дамыту, сыртқы қоршаған ортаны тез сезіну, келешек істелетін жұмыстарға дайындалу, жинақталу және т.б. әдіс-тәсілдер. Идеомоторлық жаттығулар әдісі жаттығуларды ойша қайталау арқылы негізгі қимылдарға бар ықылас зейініңді аудару. Спорттағы психодиагностика әдісі КБС (К-көңіл күйі, Б-белсенділік, С-сергектік) әдістемесі бойынша еске сақтау, ықылас, қозғалыс жылдамдығын, алаңдаушылық деңгейін, көңіл-күй көрсеткіштерінің өзгеру деңгейінің әр түрлі аспаптар, тәсілдер арқылы анықтау. Теориялық дайындық әдісі – Спортшыларды дайындайтын заңдылықтарын, олардың әдістемелерін үйрену. Теориялық дайындықсыз дайындықтың басқа жақтарын іске асыру мүмкін емес. Спортшы, сонымен қатар, арнайы дәрістерді тыңдап, спорт туралы жазылған ғылыми-әдістемелік, көркем, тарихи әдебиеттерді оқып, кинофильмдер көріп білімін дамытып отырғаны жөн. Спортшыны спорт түрінен дайындау жүйесінде теориялық дайындықтың маңызы ерекше Спортшы теориялық ақпараттарды көп білген сайын, спорттағы жетістіктер тезірек жоғарылайды. Теориялық білім спортшыға спорттық жетістіктерге жылдам жетуге ғана емес, күнделікті өмірде де, маңайындағы адамдарды салауатты өмір салтына насихаттауда да қажет болады. Теориялық дайындық бағдарламасы кең көлемде болғаны дұрыс. Ол мынандай бөлімдерге бөлінеді: Дене мәдениеті мен спорттың Қазақстанда дамуы, қоғамдағы рөлі. Спорт түрінің пайда болуы, дамуы, қазіргі жағдайы. Дене жаттығуларының адам ағзасына әсері. Спортшының гигиенасы, тамақтануы, шынығуы, күн тәртібі туралы мағлұматтар. Дәрігерлік бақылау өзін-өзі бақылау, жарақаттарды болдырмау, емделе білу жолдары мен спорттық массаж. Спорттық жаттықтырудың негізгі әдістемелері. Спортшының жалпы және арнайы дене қуаты дайындығы. Спортшының техникасы, тактикасы және оларды жетілдіру әдістері. Спорттық жаттықтыруды жоспарлау. Спорт түрінен өткізілетін жарыс ережесі. Жауапты матчтар кезінде волейболшының психоэмоционалды жағдайын реттеудің тиімді және сенімді әдісі-ойын техникасының жекелеген элементтерін орындауға, техниканы немесе оның алуан түрін тұтас орындауға көңіл бөлу. Сонымен қатар, өзін-өзі реттеу құралдарына: аутогендік жаттығулар, психорегуляциялық жаттығулар, психомоторлық жаттығулар және идеомоторлық жаттығулар жатады. Қызметке қатысуды дайындау. Бұл ең жан- жақты, бірақ әрдайым ескерілетін және бағаланатын ойыншы/команданың психологиялық дайындық құралы емес. Іс- әрекетте дайындық ретінде олар жиі қолданылады: бәсекелестікке дейінгі мінез-құлық рәсімін дамыту (матч алдында ойыншының мінез-құлқын арнайы ұйымдастырылған басқару), идеомоторлық жаттығулар (оларды орындау алдында қозғалыстар идеясын қолдану), бір қызмет түрінен екіншісіне ауысу немесе обсессивті әрекеттерден ажырату дағдыларын дамытады.  Қорытынды: Көбінесе жас волейболшының өзі туралы идеясына оның жаттықтырушыдан алған нәрсесі әсер етеді. Егер сіз оның жеңілгенін, жаман ойыншы екенін немесе оған инвестиция салудың қажеті жоқ екенін түсінсеңіз (байқаусызда), ол өзі туралы да ойлана бастауы мүмкін. Жас спортшыны жеңілгенге айналдыру-бұл қылмыс. Жас волейболшы үшін қазіргі жағдайға, қазіргі уақытта не болып жатқанына және бұрын болған жағдайға емес, назар аудару өте маңызды. Кейбір жаттықтырушылар ойыншыларға матч кезінде қателіктері туралы айқайлаған сәтте шоғырлануға кедергі келтіреді. Осындай жолмен қол жеткізуге болатын жалғыз нәрсе-жас волейболшыға назар аудармау және сол арқылы қателіктердің ықтималдығын арттыру. Пайдаланған әдебиеттер Камербаев А.Ю., Орынгалиев Н.О., Чоманов У., Синявский Ю.А. Тенденции развития технологии лечебно-профилактических продуктов питания. (Аналитический обзор) -Семипалатинск, 2001. Касьянов Г.И., Запорожский А.А., Юдина СБ. Технология продуктов питания для людей пожилого и преклонного возраста. - Ростов-на-Дону: Март, 2001. Маршак М.С. Приготовление диетических блюд в домашних |
