Лепра соөж. аза лепрозорийі Лепра
 Скачать 20.72 Kb.
|
|
МЕББМ Қазақстан- Ресей медициналық университеті СОӨЖ Тақырыбы: Қазақ лепрозорийі Орындаған: Тенелова Д.М. Тобы: 504А Жалпы медицина Тексерген: Амрина Л.К. Қазақ лепрозорийі Лепра - қышқылға төзімді таяқша тәрізді бактериялар болып табылатын М.Лепра қоздыратын созылмалы жалпыланған инфекциялық ауру. Бұл ауру негізінен теріні, перифериялық нервтерді, жоғарғы тыныс жолдарының шырышты қабаттарын, сонымен қатар көзді және басқа мүшелерді зақымдайды. Лепра адамзатқа ежелден белгілі болды. Кейде бұл ауру барлық континенттерде кең таралды, ал оның қорқынышты бейнесі адам жадында қалды - мутация, қоғамнан қуылу. Қазақстандағы жағдай: Қазақстанда аурудың таралуы біркелкі емес, жалпы республика бойынша ол 10000 халыққа шаққанда 0,3-ке тең. Алапес ауруының айтарлықтай төмендеуіне қарамастан, Қазақстанда бұл аурудың жаңа жағдайлары тіркелуде. Пациенттер эндемиялық аймақтарда да, эндемиялық емес аймақтарда да, сонымен қатар өте кеш мерзімде анықталады. Инкубациялық кезеңнің ұзақтығын ескере отырып (кейде 25 жасқа дейін немесе одан да көп), аурудың соңғы кезеңіндегі белсенді науқастарды анықтау Қазақстандағы алапес ауруы бойынша эпидемиологиялық жағдайдың күрделілігін көрсетеді. Антилепрозиялық терапияның толық курсын алған пациенттер арасында да рецидивтер бар. Соңғы 10 жылда 4 пациент жаңадан анықталды, аурудың рецидивімен - 6 пациент. Қазіргі уақытта (01.01.2017 ж. Жағдай бойынша) Қазақстан Республикасында 401 алапеспен ауыратын науқас (бұрынғы КСРО елдері арасында ең көп науқастар) және 211 байланысқан адамдар тұрады. Науқастардың орташа жасы - 68 жас, орташа өмір сүру ұзақтығы - 74 жасқа жетті, бұл жұмысшылардың жанқиярлық еңбегі және алапа колониясы қабырғасында алапес науқастарға медициналық және әлеуметтік қызметтердің дұрыс ұйымдастырылуы арқасында. Лепра тарихы. Лепра дертінің тамыры ежелгі кезеңде жатқандықтан, оның Қазақстанға қандай жолдармен келіп, қай кезде басталғанын дөп басып айту қиын. Қазақстан территориясы өзінің географиялық орналасуымен Азия және Европа континенттерін қамтып жатыр. Көне замандарда қазақ елі арқылы ұлы континентаралық Қытайға өтер жол жатты. Бұл елге жатжұрттық басқыншылар талай рет шабуыл жасады. Демек, адамдардың осылай миграция жасауының жұқпалы аурулардың, оның ішінде лепра індетінің таралуына мол ықпалын тигізгені айдан-анық. Лепра кеселін Қазақстанға қарасты елді мекендерде ұшырастырғандығы жөніндегі деректерді П.С. Паластың 1769 жылғы еңбектерінен кездестіреміз. 1927 жылы лепраға қарсы күрес бойынша өткізілген І-ші Бүкілодақтық басқосуда С.М.Никоноров лепра ауруларын кездестіргені жөнінде мәлімдеді. 1928 жылы А.Н.Чистосердов Ташкент лепрозориясының жұмысы туралы өз дәрісінде: «Аурулар арасында 5 науқас Қазалы қаласынан, 5 сырқат Алматы облысынан тіркелді» деп хабарлады. Бүкілодақтық басқосу лепра жөніндегі ахуал күрделі екендігін, ал Қазалы қаласында оның көніл аударарлықтай ошағы барлығын атап өтіп, ол жерге дәрігер Дессин іссапарға аттандырылды. Тек 1929 жылдың наурыз айында РСФСР Халық Комиссариаты Кеңесінің (СНК) Қарарымен резервтік қордан лепрозорий ұйымдастыру үшін қаржы бөлініп, Қазақ Республикасының бюджетінен тыс 30 мың сом берілсін деп шешілді. Сөйтіп 1929 жылы облыста алғаш рет лепрозорий ашылды. Оның базасы ретінде Қызылордадан 9 шақырым қашықтықта орналасқан австриялық соғыс тұтқындарына арналған бұрынғы колонияның мекені таңдалды. Бұл мекен жай ауруларды жатқызуға лайықты емес еді. 7 бір қабатты, қам кесектен салынған үйшіктерден тұратын. Сол жылы онда 5 ауру адам, 1 дәрігер және 1фельдшер болды. Оған 6 ай бойына Дессин башылық етті. Қазақстандағы лепраға қарсы күрестің алғашқы кезеңі (1929-1950) елге медициналық көмек көрсетудің төменгі деңдейде жүргізілуімен, дәрігерлер және орта буын медицина қызметкерлерінің аз болуымен ерекшеленеді. Лепраға шалдыққан науқастар тек елден оқшауланып, көптеген жылдар бойына сыртқа шығарылмады. Алғашқы жылдары лепрозорийге аурулар аз түсті. Олар негізінен Қарақалпақ АССР-ның тұрғындары еді. 1929-1935 жж. лепрозорийге 77 ауру ғана жатқызылды. Сол кездегі лепрозорийдің бас дәрігері Н.В.Шилов (1929-1934) басқарған кезде, тіпті «лепрозорияның қажеті бар ма?» деген сауал да туындады. Қазақ лепрозорийі. Алапеске қарсы іс-шараларды өткізу орталығы - бұл Қазақтың лепрозорийі, ол арнайы типтегі мамандандырылған медициналық мекеме болып табылады, ол тек нақты емдеуді ғана емес, сонымен қатар оның пациенттерін оңалтуды қамтамасыз етеді, жыл сайын эпидемияға ұшыраған аймақтардың тұрғындарын алапеске, амбулаториялық-емханалық науқастарға және байланыс жасайтын адамдарға профилактикалық тексерулер жүргізеді. Лепрозорийге пациенттер: эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша (жаңадан диагноз қойылған, аурудың қайталануы, невриттің өршуі), медициналық және әлеуметтік көрсеткіштер бойынша (тұрақты медициналық көмекке мұқтаж терең мүгедектер, әлеуметтік баспанаға, үйсіз, қараусыз қалған, туыстары жоқ және тұрақты тұрғылықты жері жоқ науқастар) қабылданады. ) және созылмалы аурулар туралы. Ілеспе патологияны емдеу, оңалту, теңгерімді тамақтану, әлеуметтік қолдау және т.б. алапес колониямен қамтамасыз етілген кешенге енгізілген және алапеске қарсы шаралардың міндетті бөлігі болып табылады. Лепрозорий Қызылорда қаласынан 35 км қашықтықта орналасқан, дамыған инфрақұрылымы бар, электрмен, жылумен, сумен жабдықтау және су бұрумен дамыған инфрақұрылымы бар, жалпы аумағы 25 гектарды алып жатыр. Қазіргі уақытта алапес колонияда 60 науқас жатыр, олардың 45-і панада, 30-ы қатар жүретін аурулар бойынша емделуде. Казлепрозориум 75 төсекке арналған, сонымен қатар Арал мен Қызылордада (Тасбөгет кенті) 2 алапеске қарсы диспансер жұмыс істейді. Хирургиялық көмек. Әрдайым перифериялық нервтердің зақымдалуымен жүретін трофикалық бұзылыстар трофикалық жаралардың пайда болуына және сүйек тіндерінің резорбциясына және екінші реттік пиогендік инфекцияның қабаттасуына әкеледі. Бұл ауыр асқыну науқастың мүгедектігімен қатар оны қоғамнан, оның отбасы мен туыстарынан бас тартады. 1996 жылдан бастап алапес колониясында алапестің іріңді-қабыну асқынуларын қалпына келтіру бойынша көптеген жұмыстар жүргізілді. Осының арқасында жылдан-жылға іріңді трофикалық асқынулармен ауыратын науқастар азайып барады. Асқынған, емделмейтін аяқ кесіліп, одан әрі протездеу жасалады. Осының арқасында пациент дербес қозғалады, отбасы мен қоғамға оралады. Мекеме Қызылорда қаласынан 35 км қашықтықта орналасқан. Жалпы аумағы 534 га аумақта орналасқан. Диагностика. Алапес ауруын диагностикалаудың қол жетімді әдістері жетілмеген, кеш және қымбат. Осылайша, микобактерия алапесін құлақ тесігінен және алапес зақымдануынан анықтау науқастың ұзақ уақыт бойы жедел жұқпалы болған кезде ғана дамыған клиникада оң болады. Полимеразды тізбекті реакцияның оң нәтижесі үшін зерттелетін сынамада микобактерия алапесінің болуы қажет. Микробиологиялық диагностика әдісі де экономикалық жағынан тиімді емес және жетілдіруді қажет етеді. Бүгінгі күні профилактика мәселелеріне маңызды рөл бөлінген, алайда алапестің клиникаға дейінгі алдын-алу проблемалары, өкінішке орай, әлі де зерттелуде. Бұл жағдайда ең маңызды міндет қайталама профилактика, алапестің салдарын (асқынуын) емдеу, аурудың рецидивін болдырмау болды және болып қалады. Пациенттер контингентінің едәуір қартаюы алапес колониясының негізгі әрекетінде екпіндерді қайта құруды қажет етеді. Егер 60 жылдан бері алапес колония инфекция ошақтарындағы науқастарды және алапеске қарсы арнайы емдеуді белсенді түрде анықтаса, онда ұйым қызметіндегі соңғы онжылдықта алапес ауруымен ауыратын науқастардың жекелеген санаттарына арнайы әлеуметтік қызметтерді көрсетуге қатысты нақты біржақты көзқарас пайда болды, олар тағдырдың қалауымен аурудың салдарынан өмірдің таптырмас жағдайына тап болды. Алапеспен ауыратын науқастар, негізінен мамандандырылған медициналық көмектің барлық түрлері (хирургиялық, офтальмологиялық, урологиялық, гинекологиялық, кардиологиялық, ЛОР және т.б.) тек алапес колониясының қабырғаларында, стигма мен алапес салдарынан медициналық қызметкерлер қабылдауға мәжбүр. Бұрын ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің басқа медициналық мекемелерде алапеспен ауыратын науқастарға кедергісіз қызмет көрсетуді реттейтін бұйрығы болған, бірақ бұл бұйрық қажетті нәтиже берген жоқ. Ал науқастардың өздері (алапестің мүгедектік салдары бар науқастардың шамамен 60% -ы) басқа медициналық мекемелерге тексерілуге және емделуге бармайды. Өткен ғасырдың 80-жылдарынан бастап, Қызылорда облысының Арал және Қазалы аудандарының аумағында Арал теңізінің құрғауына байланысты экологиялық жағдай қалыптасты. Бұл, өз кезегінде, бұл теңіз аймағы тұрғындарының Қызылорда облысын, олармен және алапес ауруы бар науқастарды, елде алапеске қарсы арнайы қызметтер жоқ, медициналық қоғамдастық ауруды танудың егжей-тегжейлері мен дағдыларын білмейтін басқа аймақтарына қоныс аударуына түрткі болды. Сонымен қатар, өткен ғасырдың 90-жылдарынан кейін, ел егемендігін алғаннан кейін, көрші достастық мемлекеттерінің эндемикалық орталықтарында өмір сүрген қазақ ұлтының көптеген тұрғындары, сондай-ақ Қытай, Моңғолия, Өзбекстан және т.б. Қазақстандағы тарихи отанына орала бастады. Халықтың көші-қонының осындай жандануы инфекцияның бір аймақтан екінші аймаққа ауысуына, сондай-ақ сырттан импорттауға ықпал етуі мүмкін. Бұрын лепрология бойынша дайындалған дерматологтар алапес колониясында жұмыс істеді, өйткені сол кездерде алғашқы пациенттерді анықтау және оларды оқшаулау шаралары алдыңғы қатарда болды, өйткені көптеген жағдайларда алапес бірінші кезекте теріге әсер етеді. Енді, керісінше, алапес колонияға терапевтер, хирургтар және т.б. Қазіргі кезеңнің ерекшелігі аурудың сирек кездесетіндігінде, алапес ауруының созылмалы ауруы ретінде оның көптеген асқынуларымен емдеу шаралары, сондай-ақ медициналық және әлеуметтік проблемалар шоғырымен алапесті қалпына келтіру шаралары алға шығады. |