Отчет по практике эс. Умирбеков Мейржан отчет. азастан Ресупбликасы Ауыл шаруашылыы министрлігі С. Сейфуллин атындаы аза агротехникалы университеті ндірістік тжірибеден туі жайлы есеп
 Скачать 1.12 Mb.
|
|
Қазақстан Ресупбликасы Ауыл шаруашылығы министрлігі С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті Өндірістік тәжірибеден өтуі жайлы ЕСЕП Тәжірибеден өту мерзімі: 17.06.19-09.08.19 ж. Орындаған: Умирбеков Мейржан Тобы:16-03 Факультеті: Энергетикалық Нұр-Сұлтан Кіріспе Жұмыс оқу жоспарына байланысты мен, Умирбеков Мейржан өндірістік тәжірибемді НұрСұлтан қаласының ЖШС « Astana Kamkor Servis» мекемесінде 2019 жылдың 17-ші маусымынан 2019 жылдың 9 тамызы аралығында өттім. Тəжірибе жетекшісімен бірге қоғамда тікелей жұмыс жоспары жасалды, оны табысты аяқтадым. Тәжірибеден өту барысында мен келесі жұмыстарды жүзеге асырдым: - Мекеменің қауіпсіздік ережесімен таныстым; - Цехтардың құрылымдық бөлімшелерімен таныстым; - Ұйымның құрылымымен таныстым; - Ұйымның барлық функциялары мен ондағы жұмысшылардың қызметтерімен таныстым; - Техникалық жұмыс мазмұнымен таныстым; - Жұмыс ерекшеліктерімен таныстым; - Жұмыс түрлерімен таныстым; - Өз мамандығыма тікелей қатысты басқа да жұмыстармен айналыстым: - Маған бөлінген жеке тапсырма тақырыбымен тікелей жұмыс атқардым: «Электр жүктемелерін есептеу әдістері». Тәжірибенің мақсаттары: - оқу үрдісінде алынған теориялық білімдерді тереңдету және нығайту; - тиісті кредиттік, қаржылық, сақтандыру және басқа да мекемелерде қажетті кәсіби дағдыларды иелену; - болжау, талдау, реттеу, жоспарлау және осы құрылымдардың қызметіне қатысты басқа да мәселелерді шешу әдістері мен әдістерін игеру; - есепті жазу үшін қажетті материалды жинау. Мекемелердегі тәжірибеден өтудің міндеттері келесі: 1) ұйыммен (кәсіпорынмен) танысу, оның құрылымы, өндірістің және басқару бөлімшелерінің негізгі функциялары; 2) лауазымдық нұсқаулықтың ерекшеліктерін ескере отырып, ұйымдағы жұмыс принциптері мен әдістерін зерттеу; 3) кәсіпорынның нормативтік құжаттарын зерттеу; 4) ұйымдағы нақты жағдайдағы практикалық жұмыс; 5) есеп үшін материалды іріктеу және жүйелеу; 6) мекемедегі тәжірибе қорытындысы туралы есеп дайындау және жазу. Өндірістік-технологиялық тәжірибе уақытында студент білуі қажет: Білуі тиіс: Құрылымдық бөлімшені ұйымдастыру және басқару; жоспарлау және қаржыландыру мәселелерін білуі және зерттеу; Қолданыстағы стандарттар, спецификациялар, жабдықтарды пайдалану бойынша нұсқаулықтар мен нұсқаулықтар, тестілік бағдарламалар, техникалық құжаттаманы орындау; Техникалық есептеулерді жүргізу және зерттеудің экономикалық тиімділігін анықтау әдістері; Экологиялық қауіпсіздікті және өмір сүру қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері. Меңгеруі тиіс: Электр құрылғылары мен жүйелерінің сипаттамаларын бақылау және өлшеу үшін өлшеу құралдарын пайдалану әдістері; Электр қондырғыларын орнату және конфигурациялау әдістері мен тәсілдері; Мамандықтың профилі бойынша мерзімді, реферативтік және анықтамалық және ақпараттық жарияланымдарды пайдалану тәртібі. 2 Негізгі бөлім Заманына сай түсінікте энергетика (немесе энергетикаклық шаруашылық) ол өндіру, игілендіру, қайта жасау, қайта өндіру, сақтау, тасымалдау, тарату және барлық энергиялар мен энергетикалық қорларды пайдалану. Энергетикада өзгеше ерекшеліктері бар, оның ішінде маңыздысы келесілер: · халық шаруашылығы салаларына терең енуі; · өндіру үрдісі және адам өміріндегі энергияның революционды және қайта өндіргіш ролі. Энерго және электр қаруланған еңбектің жоғарлауы және өндірісті үдістердің электрфикациялануы еңбектің өндірісінің артуының тез қарқындарын қамтамасыз етеді. Электрфикация көптеген деңгейде еңбек және тұрмысты гигиенаны жақсарту, еңбек және өмір жағдайларының жабдықталғандығын жоғарлату, адамның нағыз бос уақытының өсуі сияқты әлеуметтік мәселелерді шешуде мүмкіндік туғызады; · әр қилы энергетикалық мәселелерді шешуде әр түрлі энергия және отын түрлерінің кеңінен өзараауыстырылуы, тасымалдау тәсілдерінің немесе әр түрлі энергетикалық қорлардың берілуінің өзараауыстырылуы, энергияны беретін қондырғыларының өзараауыстырылуы; · энергияның шектеулі мүмкішіліктері кезінде шоғырлануында энергияны өндіру, тарату және тұтыну үрдістерін уақытта осарлануы; · жыл, ай, жұма, тәулік, сағат ағымында электр мен жылу энергиясын тұтыну және өндірудің бір келкі еместігі; · тұтынушыларды сенімді және үздіксіз қамтамасыздандырудың қажеттілігі; · негізгі өндіру орталықтары мен энергияны тұтыну аудандары арасындағы аймақтық дұрыс келмеуі, сонымен қатар, энергертикалық қорлары көздерімен; · күрделі әрі түрлі энергожабдықтар және құрылыстарды падалаунымен энергияны өндіру мен берудің жоғары деңгейлі шоғырлануы. Қазіргі заманда экономика мен ғылыми-техникалық алға басу күйі әдемдер елінде элекр энергетиканың және отын-энергетикалық кешеннің даму деңгейіне байланысты. Әлемдегі отын-энергетикалық қорлардың таралуы тең емес және жиі өндіруші күштердің орналасуымен қарама-қайшылықта. Ол дегеніміз жеке мемлекеттер арасында энергетикалық мәселелерді шешімін күрделендіреді, сонымен қатар мемлекетаралық экономикалық қатынастар шегінде бірігіп шешуді талап етеді. ОЭК даму күйі электр энергетикасы сияқты кешеннің маңызды бөлігінің қызмет ететін және болашақ құрылымды анықтайтын негізгі факторлардың бірі болып табылады. Электр энергетикадағы даму кезеңінің болашағын көрсету үшін электрмен жабдықтаудың орталықтандырылған қызмет ететін тенденциялар сақталуда. Олардың энергетикалық қорларының күйін және болашағын пайдалануымен, сонымен қатар, саяси-әлеуметтік факторлармен (жалпы өндіру құралдардың жекелендіру түрімен және атап айтқанда электр энергетикасымен) анықталатын көптеген нақты ерекшеліктерге қарамастан, осы тенденциялар әлемдегі барлық мемлекеттерге тән. Электр энергиясы энепгияның әмбебап түрі болып табылады. Қарапайым және үнемді басқа да энергия түрлеріне түрлендіріледі – жылу, механикалық, жарықтық және т.б. Барлық энергия түрлерінен халық шаруашылығында және тұрмыста тұтынуда кеңінен тараған электр энергиясы. Ол дегеніміз алыс арақашықтыққа көптеген электр энергиясын беру мүмкіншілігі, тұтынушылар арасында оның таралуының қарапайымдылығы және оңайлықпен энергияның басқа да түрлеріне ауысуы (жырық, жылу, механикалық, химиялық). Осы түрдің әйгілігі жаңа электр қабылдағыштар түрін әзірлеумен, ірі электр станциялардың құрылуымен және станциядан тұтынушыға дейін электр энергиясының тарату мен беру үшін электр тораптардың дамуымен өсе бастады. Қазіргі заманда заманына сай адамның қызметі мен өмірін электр тоғысыз елестету мүмкін емес. Біздің мемлекетте электр тоғы халық шаруашылғының барлық салаларына мықты енген: өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік және адамдар тұрмысы. Бірақ, электр тоғы энергияның аралық формасы ретінде пайдаланылады және тікелей адаммен тұтынылмайды. Электр энергияның негізгі қасиеті – қатынасты қарапайымдылығы, бөлінуі және қайта өндірілуі. Отын-энергетикалық кешені мемлекеттің дамуында, халық өмірінің сапасын жоғарлатуда ерекше рөлін атқарады және республикамыздың экономикасының құрылуы үшін негізі болып табылады, ол дегеніміз, инвестициялар, дамудың барлық әлемдік үдеуі бойынша бірінші қатарлардың біріне қояды. Техника-экономикалық түсінік бойынша электр станциялар электр желісінің және қосалқы станцияның көмегі арқылы параллель жұмысы үшін жалпы қуатқа байланыстырылады. Электр станциялардың жиынтығы қуат тасушы желілер, қосалқы станциялар мен жылу желілері бір тұтас режимнің жалпылығы мен өндіріс үрдісінің үздіксіздігіне байланысты және электр мен жылу энергиясының таралуы энергетикалық жүйесі деп аталады. Энергетикалық жүйенің генераторлардан тұратын бөлу құралдарынан, жоғарылататын және төмендететін қосалқы станциялардан, электр желілерден және электр энергиясының қабылдағыштан тұратын бөлігі электр жүйесі деп аталады. Энергетикалық және электр жүйелері арасындағы айырма жүйенің жылулық немесе гидравликалық бөлігі, яғни, бірінші ретті қозғалтқыштармен, жылыту желілерімен және оны қоректендіру қатысты бөлігі кірмейді. Электр жүйенің қосалқы станциялардан және кернеудің түрлі желілерінен тұратын бөліктері электр желілері деп аталады. Электр желісі оның өндіріс орнынан тұтыну орнына электр энергиясының таралуы және берілуі үшін қызмет етеді. Электр желілер кернеулігі, тағайындалуы бойынша және құрылымды орындалуы ажыратылады және желілер жүйесінен құралады. Сондықтан электр желінің кең мағынадағы сөз түсінігінде тек электр желі дәрістерімен емес, қосалқы станциялар барлық электр жабдықтары кіреді. Электр станциялардың қоректену көзі болып, онда энергияның басқа пішінінен өзгерту жолымен алынған электр энергиясы табылады. Электр желінің тек кейбір бөлігін жиі қарастырады. Электр энергиясын беру жолы бойынша жайлап қуаттылық беру жолы қалай өзгерсе, солай беру ұзақтығы да өзгереді. Осыған байланысты электр энергия параметрлерінің өзгеруімен қосалқы станцияларда жүргізіледі. Сондықтан желі үшін қоректену көзі қосалқы станциялар болып шығуы мүмкін. Электр энергияны тұтынушылар жеке электр қабылдағыштар, сонымен қатар олардың келесі желі бөліктері біріктірілген топтары болуы мүмкін. Қосалқы станциялардағы жағдайлар қатарында желі бөліктерінің электр жабдықтары іске асырылатын тұтынушылар ретінде қаралуы мүмкін. Электр желілерді белгілер қатары бойынша түрлі топтарға бөлуге болады, мысалы, тұрақты және айнымалы токтардың желілері, төмен және жоғары кернеулі желілер, коммуналды желілер фабрика-зауыттық, ауылшаруашылық. Бұдан басқа желілер келесі екі топқа бөлінеді: Жергілікті желілер әрекет ету, радиусы негізінде 15-30 км көп емес және 35 кВ дейін кернеуді қоса алғанда; Аудандық желі, онда электр берудің оқшаулатқыштарға жалғыз желісі кіреді. Бірінші желі қоректену желісінің жиынтығын, ал екінші таратушы желінің жиынтығын құрайды. Бірақ барлық желіде бұл бөліктерді тура бөлуге болмайды. Электр желілерінің қоректендіруші немесе бөліп таратушы түсінігінде айырмасын белгілейді. Біріктірілген энергожүйенің техникалық және экономикалық басымдылықтары: Жұмыстың сенімділігі. Егер қандай да элемент бұзылса, онда тұтынушылар басқа бұзылмаған элемент арқылы жүйеден энергия алуын тоқтатпайды немесе берілген энергожүйедегі қуаттылық тапшылық кезінде энергия басқа энергожүйелердің жүйеаралық байланыс бойынша келіп түседі. Максимум жүктелудегі қосымшалауын қолдану. Әр тұтынушының немесе энергожүйенің көлем, уақыт бойынша өзінің максимумы бар. Біріктірілген энергожүйелерде осы келіспеушілікті қолдану тіпті әсерлі болады. Қуаттың аз қоры. Қуат берудің мүмкіндігіне байланысты бір энергожүйеден екіншісіне әр жүйенің қуат қоры қысқаруы мүмкін, бұл үлкен экономикалық тиімділік береді. Жылу және гидростанцияның ортақ жұмысы. Бұндай жұмыс арзан жанармай станцияның кең қолданылуына мүмкіндік береді. Гидростанциялардағы негізгі қуат көзі су болып табылады. Сондықтан, жазда, судың көп кезінде жылу станцияларында жанармай үнемдеу үшін гидростанциялар да қолданылады. Ірі агрегаттардың қолданылуы. Бір агрегат қуаттылығы үлкен, сондай , бірнеше ұсақтан көрі арзан болып табылады. Үлкен ептілік. Ол желілердің, транформаторлардың айырбастау мен сөндіру және оның қоректену жолы өзгеруіне мүмкіндік береді. Электр желісінің тағайындалуы. Электр желілердің негізгі тағайындалуы электрмен жабдықтау болып табылады. Осы бойынша, әдетте, электр энергияны қоректену көзінен беру және оның тұтынушылар арасындағы бөліну. Бұл міндеттің орындалуы тұтынушылардың үлкен санымен және оның қоректену көзінен территориалды алшақтауымен байланысты. Түрді, қуаттылықты, санды, және қоректену көздерінің орналасуын таңдау жобалаудың өзіндік қиын міндеті болып табылады. Бұл міндет сәйкес электр желі әсер ету есебімен шешіледі. Әдетте қоректену көзінің санының азаюы оның құнының төмендеуі кезінде электр желінің ауырлауына және оның қымбаттауына әкеледі. Кейбір жағдайларда осымен байланысты электр энергияны тұтынушылары орналастыру кезінде өзгеріс енгізуге әкеледі. Екінші электр желіні жеткілікті шамада белгілеуі үлкен қашықтыққа энергияны беру болып табылады. Энергия қоры жиі, бірінші ретті энергия көзі тұтыну орталығынан өндірістік аудандардан алыс орналасады. Энергия берудің пайдалы тәсілі туралы сұрақ елімідің барлық халықтық шаруашылығын қызықтыру есебінен шешілуі тиіс. Электр желі көмегімен тұтынушылардың электрожабдық жүйесін экономикалық нәтижелігін мәнді жоғарылатуына болады. Негізгі сипаттамалы ерекшеліктері Тұтыну. Белсенді қуаттылық негізінде электр қабылдағышта тұтынылады. Электрэнергияны басқа энергия түріне айналуы. Біртіндеп белсенді қуаттылық желі элементінің белсенді қарсыласуында жоғалады. Реактивті қуаттылық тек электр қабылдағышта емес, сонымен қатар көрнекті шамада желі элементтерімен тұтынылады. Генерация. Белсенді қуатылық бірінші ретті қозғалтқышпен айналысатын генераторлар дан алынады. Белсенді қуаттылық желінің әрбір орынында алынуы мүмкін. Ол синхронды машинамен құбыр сиымдылығымен конденсатормен генерацияланады. Тізбектің қандай да элементі салынған кернеуді токты озуындағы реактивті қуаттылықты генераторлар болып табылады. Беріліс. Желінің әр элементінің жұмыс режимі ток көлемімен крнеу арқылы анықталады. Яғни, толық қуаттылықтың мәні соңғы беруші және алушы. Бірақ, біріншісі электрожабдық мақсатымен, ал екіншісі сәйкес құбылыс болып табылады. Қарымталау. Белсенді қуаттылыққа бұл термин қолданылмайды. Бірақ, реактивті қуаттылық үшін өзіндік міндет пайда болады – техникалық талаптың орындалуы кезінде көптеген технико-экономикалық нәтиже алу. Баланс. Қандай болмасын ауыспалы токтың электр тізбек үшін толық қуаттылықтың баланс шарттарының әділі болып табылады. Егер арнайы шараларды қолданбаса, баланстың бұл шарты тәртіптің жіберілмейтін және келіспейтін параметрлерінде пайда болуы мүмкін. Желінің жеткілікті өткізгіштік қабілеттілігі немесе электр станциялардан және тиеудегі жұмыс тұрақтылығы қамтамасыз етілмесе тәртіп мүлде әрекет етпеуі мүмкін. Бұл деген, баланс шарты қажет болып табылады, бірақ ылғи жеткілікті емес. Үлкен көлемдегі реактивті қуаттылық үшін, белсендіге қарағанда, тек жалпы жүйе үшін баланстың қамтылуы маңызды емес, сонымен қатар сіңіру желі жеке тараптары үшін техникалық шарт бойынша оның берілуі үшін заттай шектеулер пайда болуы мүмкін. 2.1 Электрлік жабдықтауда қолданылатын негізгі анықтамалар мен шамалар Өндіріс орындарының электрлік жабдықтау жүйесі жергілікті өндірістік, көліктік, коммуналдық және ауылшаруашылық тұтынушылардың комплексті электрлік жабдықтауын қамтамасыз ететін энергетикалық жүйенің қосалқы жүйесі болып табылады. Сонымен бірге өндіріс орындарының электрлік жабдықтау жүйесі электрлік жабдықтауға белгілі бір талаптар қоятын сол өндіріс орнының технологиялық жүйесінің қосалқы жүйесі болып табылады. Өндіріс орындарының электрлік жабдықтау жүйесі өнеркәсіптік қабылдағыштарды электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін құрылады. Мұндай тұтынушыларға түрлі машиналар мен механизмдердің электр қозғалтқыштары, электрлік пештер, электролиздік құрылғылар, электр пісіру аппараттары мен машиналары, жарықтандыру қондырғылары және басқа да өнеркәсіптік тұтынушылар жатады. Қазіргі кезде тұтынушылардың көбісі электр энергиясын электр желілері арқылы электр энергия көздері мен электр станцияларын байланыстыратын энергетикалық жүйеден алады. Энергетикалық жүйе дегеніміз - электр энергиясы мен жылуды өндіру, түрлендіру үздіксіз процесінде ортақ режіммен байланысқан электр станциялары, электр және жылу желілерінің жиынтығы. Электр энергетикалық жүйе деп - электр энергиясын өндіру, жеткізіп беру, тарату және тұтыну процестерімен байланысқан энергетикалық жүйенің электрлік бөлігі және содан тұтынатын қабылдағыштарды айтады. Электрлік жабдықтау - тұтынушыларды электр энергиясымен қамту. Электрлік жабдықтау жүйесі - ол тұтынушыларды электр энергиясымен қамтамасыз етуге арналған электр қондырғыларының жиынтығы. Орталықтандырылған электрлік жабдықтау - ол тұтынушыларды энергетикалық жүйеден жабдықтау. Электр желісі - бұл белгілі бір аймақта жұмыс істейтін қосалқы станциялар, тарату құрылғылары, ток өткізгіші, әуе және кәбілдік электр тарату желілерінен тұратын, электр энергиясын тарату және жеткізу электр қондырғыларының жиынтығы. Электр энергия қабылдағышы - ол электр энергиясын басқа бір энергияға түрлендіретін аппарат, агрегат және т.б. Электр энергия тұтынушысы - ол технологиялық процесі ортақ, белгілі аймақта орналасқан электрқабылдағыш немесе электрқабылдағыштар тобы. Тәуелсіз қоректену көзі - ол апаттық режімнен кейін басқа қоректену көздерінде кернеу жоғалса да, өзінің кернеуін сақтап тұратын қоректену көзі. Бірақ көптеген кәсіпорындар өздерінің ЖЭО-сын салуда. Оның мынадай себептері бар: а) технологиялық мақсаттар мен жылуландыруға жылу энергиясының қажеттілігі және оған қоса электр энергиясын өндірудің қолайлылығы; б) жауапты тұтынушылар үшін резервті қоректену көзінің қажеттілігі; в) кейбір кәсіпорындардың энергетикалық жүйеден алшақтығы. 2.2 Электрэнергияны тұтынатын негізгі салалар Өндіріс объектілері мынадай өндіріс салаларына қатысты: а) тау-кен өндірісі (көмір шахталары; рудалы және рудалы емес қазбаларды өндіру карьерлері; мұнай кәсіпшілігі; кен байыту комбинаттары және агломерациялық фабрикалар); б) қара металлургия (кокс-химиялық цехтар; домендік цехтар қондырғылары; мартенді, конверторлы және жаймалау цехтар қондырғылары); в) машина жасау және металл өндеу (металл кесу және ағаш өңдеу станоктары; электрлік аспаптар; ұсталық қалыптау басқақтары және машиналары); г) химия өнеркәсібі (азот өнеркәсібі; сода; суперфосфат, күкірт қышқылы, кальций карбиді, хлор, металдық натрий, техникалық бұйымдар және синтетикалық каучук өндірістері және т.б.); д) мұнай өндеу кәсіпшілігі; е) қағаз-целлюлоза кәсіпшілігі; ж) жеңіл өнеркәсіп (мақта-қағаз, суконды және жасанды маталардың тоқыма және тігін фабрикалары, аяқ киім, былғары және т.б. фабрикалар); и) құрылыс материалдарының өндірісі (цемент, әйнек, кірпіш зауыттары, темір-бетон зауыттары); к) тамақ өнеркәсібі (элеваторлар, диірмендер, күрпі, нан зауыттары, қант, сүт, спирт және т.б. зауыттар). Электр энергияны тұтынушылар бірнеше параметрлермен сипатталады: 1) Өндіріс орындарында электр энергияны қабылдағыштар ток түріне байланысты келесі топтарға бөлінеді: а) жиілігі 50Гц, кернеуі 1000В –қа дейінгі үш фазалы қабылдағыштар; б) жиілігі 50Гц, кернеуі 1000В-тан жоғары үш фазалы қабылдағыштар; в) жиілігі 50Гц, кернеуі 1000В-қа дейінгі бір фазалы қабылдағыштар; г) жиілігі 50Гц-тан жоғары, түрлендіргіштік қосалқы станциялардан және қондырғылардан қоректенетін қабылдағыштар; д) түрлендіргіштік қосалқы станциялардан және қондырғылардан қоректенетін тұрақты ток қабылдағыштар. Қазіргі кезде өндіріс орындарында электр жабдықтау үш фазалы айнымалы ток арқылы іске асады. Тұрақты ток қабылдағыштардың қоректенуіне түрлендіргіштік агрегаттар орнатылған (жарты өткізгіштік түзеткіштер, сынаптық түзеткіштер, қозғалтқыш-генератор (Қ-Г) және механикалық түзеткіштер) түрлендіргіштік қосалқы станциялар құрылады. 2) Кернеу бойынша - ПУЭ сәйкес, электр энергияны өндіруші, түрлендіруші, таратушы және тұтынушы электртехникалық қондырғылар, сонымен қатар кернеуі 1000В-қа дейін электр қондырғылар және 1000В-тан жоғары электр қондырғылар болып бөлінеді. 3) Бейтарап режімдер: а) кернеуі 1000В-қа дейінгі қондырғылар жерге қосқыш арқылы, сонымен қатар оқшауланған бейтарап арқылы орындалады, ал тұрақты ток қондырғылары жерге қосу және оқшауланған нөлдік нүкте арқылы орындалады. б) кернеуі 1000В-тан жоғары электрлік қондырғылар келесі түрге бөлінеді: - оқшауланған бейтарабы бар қондырғылар ( кернеуі 35 кВ-қа дейін); - сыйымдылық тогын өтемдеу үшін индуктивті кедергі арқылы жерге қосылған бейтарабы бар қондырғылар (кернеуі 35 кВ-қа дейін және сирек кезде 110 кВ); в) жерге қосылған бейтарабы бар қондырғылар (кернеуі 110 кВ-қа дейін және жоғары). Сонымен қатар бұл қондырғылар аз шамалы жерге тұйықталу тогы бар қондырғылар (500 А-ге дейін) және үлкен жерге тұйықталу тогы бар қондырғылар (500А-ден жоғары) болып бөлінеді. 4) Ток жиілігі бойынша электр энергияны қабылдағыштар-өндірістік жиілікті қабылдағыштар (50Гц), үлкен жиілікті қабылдағыштар (100 кГц-тен жоғары), жоғары жиілікті қабылдағыштар (10 Гц-ке дейін) және төмен жиілікті қабылдағыштар (50 кГц-тен төмен) болып бөлінеді. 5) Электр энергия қабылдағыштары режім ұқсастығы бойынша, яғни жүктеме графигінің ұқсастығы бойынша топтарға бөлінеді. Барлық қабылдағыштардың үш сипаттамалық топтары бар:  а) бір қалыпты немесе аз мөлшерде өзгеретін жүктемемен жұмыс істейтін қабылдағыштар (1 суретті қара). Бұл режімде электрлік машина немесе аппарат бөлшектерінің температурасы аз белгіленген температурадан аспай ұзақ уақыт жұмыс істей алады.  б) қысқа мерзімді жүктеме режімінде жұмыс істейтін қабылдағыштар. Бұл режімде машиналармен аппараттардың жұмыс периодының ұзақтығы аз, тіпті машиналар мен аппараттардың бөлшектерінің температурасы белгіленген шамадан аспайды (2 суретті қара). Ал машиналар мен аппараттардың өшіп қалу периоды соншалықты ұзақ, тіпті машина қоршаған ортаның температурасына дейін салқындануына үлгереді.   в) қайталанбалы – қысқа мерзімді жүктеме режімінде жұмыс істейтін қабылдағыштар (3 суретті қара). Бұл режімде машина мен аппараттардың қысқа мерзімді жұмыс периоды қысқа мерзімді өшу периодымен кезектесіп тұрады. Қайталанбалы – қысқа мерзімді жұмыс режімі жұмыс істеудің салыстырмалы жалғастығымен және циклдің ұзақтығымен сипатталады. Қайталанбалы қысқа мерзімді жүктеме режімінде электр машина немесе аппарат шексіз уақытта белгіленген салыстырмалы жұмыс істеу жалғастығымен жұмыс істей алады, ал машина немесе аппаратура бөлшектерінің температурасы белгіленген шамадан аспайды.   3 Сурет 6) Тұтынушылардың жұмыс режімдері бойынша бөлуден басқа жүктеменің симметриялы еместігін немесе фазалардың жүктемеленуінің бір қалыпты еместігін ескеру керек. 7) Қорек көзінің сенімділігі /ПУЭ 1998 ж/. Электрмен жабдықтау сенімділігін қамтамасыз ету барысында электрлік қабылдағыштары келесі 3 категорияға бөлінеді: I категориялы электрлік қабылдағыштар - электр жабдықтаудың уақытша тоқтап қалуы келесі жағдайларға әкелетін электрлік қабылдағыштар жатады: адам өміріне қауіп төнсе, ауыл шаруашылығына зиян келсе, негізгі қымбат жабдықтар бүлінсе, өнім сапасы бұзылса, күрделі технологиялық процестер нашарласа. I категориялы электр қабылдағыштардың тобынан ерекше топ бөлінеді: олардын тоқтаусыз жұмыс істеуі адам өмірінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, жарылыс, өрт және қымбат жабдықтардың бүлінуінен қорғайтын өндірістің апатсыз тоқталуы үшін қажет; II категориялы электр қабылдағыштар - электрмен жабдықтау тоқтаған кезде өнімнің толық берілуін азайып, жұмысшылардың, механизмдердің және өндірістік көліктердің жұмыссыз тұруына, қала және ауыл тұрғындардың тұрақты қызметтерінің бүлінуіне әкелетін электр қабылдағыштар; III категориялы электр қабылдағыштар - 1 және 2 категорияларға жатпайтын барлық қалған электр қабылдағыштар. III категориялы электр қабылдағыштар екі тәуелсіз бір-бірімен резервте болатын корек көздерінен электр энергиясымен қамтамасыз ету керек және бір қорек көзінің электр жабдықтауы бүлінген кезде электр жабдықтардың үзілісі қоректенуді автоматтық түрде қайта қосу уақытына ғана мүмкін. Электр жабдықтаудың I категориялы электр қабылдағыштардың ерекше тобы үшін қосымша үшінші тәуелсіз резервті қорек көзі қарастырылу керек. Өндірістік кәсіпорындардың электр жабдықтау жүйесінде электрлік жүктемені анықтаудың бірнеше арнаулы орындары бар (4 суретті қара). 1 1000В-тан аспайтын бір қабылдағыштың есептік жүктемесін анықтау (1 жүктеме); берілген электр қабылдағышқа келетін сым немесе кәбілдің қимасын анықтауға және қабылдағышты күштік тарату шкафына немесе тарату желісіне жалғауға арналған аппаратты таңдау үшін керек. 2 1000В-тан аспайтын қабылдағыштар тобының есептік жүктемесін анықтау (2 жүктеме); берілген қабылдағыштар тобын қоректендіретін тарату магистралының, радиалды желілерінің қимасын анықтау үшін және берілген қабылдағыштар тобын негізгі күштік тарату шкафына немесе трансформатор-магистраль блогының сұлбасындағы қоректендіруші магистралына жалғау аппаратын таңдау үшін керек. 3 Жеке қабылдағыштарды немесе қабылдағыштар тобын қоректендіретін күштік тарату шкафтары немесе жеке ірі қабылдағыштар кернеуі 0,69-0,4/0,23кВ цехтік қосалқы станцияның шиналарындағы есептік жүктемені анықтау (3 жүктеме). Бұл жүктемені анықтау цехтік ҚС 0,69 немесе 0,4/0,23 кВ шиналарынан шығатын жоғарыда айтылған қабылдағыштарды қоректендіретін желілердің қимасын және цех ҚС төменгі кернеу шинасына желілерді қосатын аппараттарды таңдау үшін қажет. 4 Трансформатордағы шығындарды есепке ала отырып, жеке цехтік трансформаторлардың немесе жеке қабылдағыштардың тарату орындарының 6-20кВ шиналарында тудыратын есептік жүктемесін анықтау (4 жүктеме). Цехтік трансформаторлар мен жоғарғы кернеулі қабылдағыштарды қоректендіретін тарату пункттарының шиналарынан шығатын желі сымының қимасын және сол желілерде орнатылған ажырату аппараттарын таңдау үшін керек. 5 Тарату пунктінің әрбір секцияларының шиналарындағы жалпы есептік жүктемені анықтау. Тарату пунктінің 6-20кВ шиналарының материалын және қимасын, желінің қимасын, басты төмендететін қосалқы станция (БТҚС) (ГПП) шинасы жағындағы ажырату аппараттарын таңдау үшін керек (5 жүктеме). Егер БТҚС-ның 6-20кВ шинасынан цехтік транформаторлар немесе қабылдағыштар қоректеніп жатса, онда 5-жүктеме 4-жүктеменің мағынасын білдіреді, тек БТҚС-ң 6-20кВ шиналарына қатысты. 6 БТҚС-ң әрбір секцияларында 6-20кВ шиналарындағы жалпы есептік жүктемесін анықтау (6 жүктеме). БТҚС-да орнатылған төмендеткіш трансформаторларының қуаты мен санын, БТҚС шинасының материалы мен қимасын, БТҚС трансформаторларының 6-20кВ-тық төменгі кернеу жағында орнатылған ажырату аппараттарын таңдау үшін керек. 7 Трансформатордағы шығынды есепке ала отырып, БТҚС трансформаторларының 35-220кВ-тық жоғарғы кернеулі жағындағы есептік жүктемесін анықтау. БТҚС трансформаторларын қоректендіретін желілерді жалғайтын аппараттарды таңдау үшін керек. |