ЕСЖ1 ИВИЭ. Байланыс университеті
 Скачать 153.33 Kb.
|
 К  оммерциялық емес акционерлік қоғамыҒҰМАРБЕК ДӘУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІЭлектрлік станциялары,тораптары және жүйелері кафедрасы СӨЖ№1 ҚАЙТА ЖАҢАРАТЫН ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІН ПАЙДАЛАНУ Тақырыбы:Толқындар энергиясы. Толқын қозғалысы. Энергиялық ағындардыңтүрлері. Толқынның энергиясы мен қуаты. Теңіздер мен мұхиттардың энергия ресурстарын бағалау. Толқындар энергиясын түрлендіретін құралдар. Тобы:ЭЭк-20-18 Орындаған:Құмар Мирас Ержанұлы Тексерген: Абдикеримова А Алматы 2021 Қазақстанның дәстүрлі жел энергиясы қондырғыларын пайдалану кезіндегі жел энергетикалық әлеуетін пайдаланудың техникалық мүмкіндігі 3 млрд. кВт/сағ. бағалануда. Жоңғар қақпасындағы жел энергетикалық ресурстары барынша маңызды болып табылады (17000 кВт сағ/ш.м.). келешегі бар басқа аудандардан Ерейментау (Акмола обл.), Форт-Шевченко (Каспий теңізінің жағалауы), Қордай (Жамбыл обл.) және басқаларын атап кетуге болады. Статистикалық деректер бойынша, Қазақстандағы жаңғыртылатын ресурстар мен энергия көздерінің теоретиялық потенциалы жылына шамамен 1820 млрд. кВт/сағ құрайды, бұл республиканың барлық отын-энергетикалық ресурстарын пайдалану көлемінен 25 есе асып түседі, ал экономикалық әлеует 110 млрд. кВт/сағ. деп бағаланып отыр, бұл ҚР энергоресурстарды жылдық ішкі тұтынудан 1,5 есе көп [31,32,33]. Және жел потенциалының бірқатар жерлердегі тығыздығы 1 ш.км. – 10 МВт құрайды. Солтүстік, Орталық, Батыс және Оңтүстік-Шығыс Қазақстанның аудандарының ресурстары жоғары, әсіресе Жоңғар қақпасы мен Шелек дәлізінде, сондай-ақ Астана, Форт-Шевченко және Арқалық, бұл жерлерде желдің орташа жылдық жылдамдығы сәйкесінше 7-9 м/с және 5-9 м/с құрайды [19, 24, 27, 41]. Қазақстан аумағындағы жел энергиясының ресурсы Жел электростансалардың бірнеше жобалары дайындықтың қандай да бір сатысында тұр. Жаһандық экологиялық қордың ақпаратына сәйкес, 2015 жылға дейін жел стансаларының бірлескен қуаттылығы 250 МВт жетуі мүмкін, ал олардың электр энергиясын шығаруы – жылына 750-900 млн. кВт сағ жетуі мүмкін ( ҚР Электр энергиясы өндірісінің жылдық көлемінің 0,6%).2030 жылға қарай бұл көрсеткіштер сәйкесінше жылына 2000 МВт және 5 млрд. кВт сағатқа. жетуі мүмкін (ҚР электр энергиясы өндірісінің жылдық көлемінің 2,7%).Жылу базаларынан және электрмен жабдықтаудың орталықтандырылған электрлік желілерінен біршама қашықтықта жатқан жерлердегі жел қондырғыларын пайдаланудың да әлеуеті жоғары, өйткені отынды жеткізу немесе электр берілісінің желілерін төсеу үлкен қаржылық шығынды қажет етеді. 1 Шығыс Қазақстан -277,1 2 Оңтүстік-Шығыс- 223,2 3 Оңтүстік Қазақстан- 499,9 4 Солтүстік Қазақстан- 237 5 Орталық Қазақстан -762,2 6 Батыс Қазақстан -7292 7 Барлығы -2718,1 Қамтитын аумағы жағынан Батыс Қазақстан-7292 бірінші орын алады. Ал Әлеуметтік ресурстар,млрд.кВт сағ жағынан Орталық Қазақстан алдыға шығады. ЖЭС салу құрылысына зерттелген аумақтар Жоңғар қақпасы деген – ұзындығы 50 шақырым болатын, жіңішке тектоникалық жарық. Тау шатқалын биіктігі 300-400 метрге жететін терең жарықтар бөліп жатыр. Тау асуы Балқаш-Алакөл шұңқыры мен жоңғар жазығының аралығында кеңінен, әрі жалпағынан созылып жатыр.Тау шатқалының кей жерлерінде ұсақ жыландар мекендейтін бұталар мен қылқанды тоғайлар кездеседі. Солтүстікте Жоңғар қақпасының алдында Алакөл, оңтүстікте Қытай мемлекеті аумағында – Эби Нұр көлдері бар. Тау шатқалының солтүстік бөлігінде Жалаңашкөл көлі жатыр. Қақпаның сұлу көркі Ырғайты өзенінің солтүстік жағалауындағы жардан қарағанда жақсы көрінеді. Тау дәлізі ерекшеліктерінің бірі – оның жіңішке, ұзынша келген аэродинамикалық пішіні. Сондықтан, бұл жерде Қытайдан келетін құрғақ «ебі» желі оңтүстік-шығыстан, ал Қазақстаннан есетін «сайкан» желі солтүстік-батыстан үнемі соғып тұрады. Бұл екеуі ТМД аумағындағы ең күшті дауылдар қатарына кіреді. Кейде олардың жылдамдығы секундына 70 метрге дейін жетеді. Бүгінгі таңда жел электр станциясының көмегімен бір кездері «қанды жел» атанған «сайкан» желін электр қуатын өндіруге пайдалану жоспарланып отыр. Қайта қалпына келтірілетін энергия көзін беретін жоба ауқымды. Аталмыш шараның ашылуында аудан әкімі Халел Мақсұтов қолда бар мүмкіндікті пайдалана отырып, халыққа тиімді электр энергиясын ұсыну, аудан халқының әлеуметтік әлеуетінің көтерілуі мен аудан экономикасының дамуына зор үлесін қосатындығын баса айтты. Жобаны жүзеге асыруды бірлесе қолға алған «Шаңырақ-21» және германиялық «United Energies AG» ЖШС 2018 жылдың төртінші тоқсанында станцияны толығымен іске қосады. Кешенді жоба Біріккен Ұлттар Ұйымының бағдарламасы шеңберінде жоспарланып, 10 жылдан аса уақыт бойы шетелдік және отандық ғалымдардың зерттеулерінің нәтижесінде жүзеге асып отыр. Жалпы жел электр станциясын салуда желдің атласын, күші мен желдің бағыты, ауаның температурасы және қысымы бойынша мәліметтер жиналып, зерттей келе аудан аумағынан 280,0 га жер учаскесі берілген. «Шаңырақ-21» ЖШС директоры Мұрат Доштаев: «Жоба бұдан біраз жыл бұрын БҰҰ арнайы бағдарламасы негізінде қолға алынған. Содан бері ұзақ жылдар зерттеу жұмыстары жүргізіліп келді. Нәтижесінде Қарқаралы ауданында желдің әлеуеті жоғары екендігі анықталып, жел электр паркін салуды қолға алып отырмыз. Зерттеу жұмыстарын жүргізген Юрий Паринушкин мен Александр Трофимовтер бүгінде біздің компанияда қызмет жасайды» – дейді.Сонымен қатар, жобаны жүзеге асыруда мемлекет тарапынан үлкен қолдау болып отыр. Атап айтқанда, кедендік төлемдер, тағы басқа да салықтардан он жылға дейін толығымен босатылған. Жел электр паркін іске қосқаннан соң мемлекет 30 пайызға дейін қаражаттың шығынына субсидия береді. Ал құрылыс кешеніне қажетті заманауи жабдықтар Германиядан әкелінеді. Бүгінгі күні өндіруші және жеткізуші компаниялармен келісім-шарт жасалған. Қазан айында алғашқы жабдықтар жеткізіледі. Ағымдағы жылдың аяғына дейін жел электр қуатының 10МВт қосуды жоспарлап отыр. Бұл қуаттылық қаланы толығымен қамтамасыз етеді. Ал келесі жылы құрылыс жұмыстары аяқталғаннан кейін сағатына 60МВт электр қуаты өндіріледі. Электр станциясы іске қосылғанда электр қуатына төлем 50 пайызға дейін төмендейді. Мамандар қатарына жергілікті жастар тартылмақ. Германия да мамандарды тегін оқытуға мүмкіндік берілмек. Оқу бітіріп келген мамандар арнайы келісім-шарт негізінде жұмысқа алынып, қызметтік баспаналармен де қамтамасыз етіледі. Ол үшін қала ішінен бөлінген жерге 10 коттедж үй мен 70 орындық балабақша салынады. Жалпы, ауданның тұтынатын электр энергиясы 10-11 МВт. «Біздің басты мақсатымыз Елбасының «Рухани жаңғыру» мақаласындағы елге, жерге деген патриоттық сезім. Халыққа қажетті жағдай жасау», дейді М.Доштаев. Жоспар Кіріспе. Негізгі бөлім. 2.1.Толқындар энергиясы. Толқын қозғалысы. 2.2.Энергиялық ағындардың түрлері. 2.3.Толқынның энергиясы мен қуаты. 2.4.Теңіздер мен мұхиттардың энергия ресурстарын бағалау. 2.5.Толқындар энергиясын түрлендіретін құралдар. Қорытынды. Кіріспе Толқын немесе толқын энергиясы Бұл толқындар тудыратын және электр энергиясына айналатын механикалық энергия. Бұл судың кинетикалық энергиясы, ол желдің су объектілерінің беткі қабатымен үйкелісінде пайда болады. Бұл кинетикалық энергия жаңартылатын және таза энергия бола отырып, турбиналармен электр энергиясына айналады. Бұл энергияны қолданудың бұрынғы дәуірлері 19 ғасырға жатады, бірақ ол 20 ғасырдың соңында ол көтеріле бастайды. 2.1.Толқындар энергиясы. Толқын қозғалысы. Толқын деп уақыт бойынша кеңістікте таралатын тербелістерді айтады.Толқын энергиясы-теңселген мұхиттың толқындарынан энергия алу.Механикалық толқын таралған кезде дененің бір бөлігінен екінші бөлігіне қозғалыс жеткізіліп тұрады. Қозғалыс жеткізілгенде онымен ілесе энергия жеткізіледі.Барлық толқындардың, табиғатына байланыссыз, ең негізгі қасиеті- олардың затты тасымалдамай, энергияның тасымалдауы. Оған патент алуға сонау 1799 жылы ұсыныс түскен екен. Дегенмен, арада екі жүз жылдан астам уақыт өткеннен кейін ғана Португалияда толқын электр станциясы салынды. Оның қуат күші небары 2,25 мегаватты құрағанымен мамандар бұл бастаманың болашағы зор екенін айтты. Осыдан кейін әлемнің ондаған мемелекеті толқын электр станцияларын сала бастады. Ғалымдарың болжамы бойынша толқынның энергиясы желге қарағанда жоғары. Болашақта үлкен мұхиттардың жағасында орналасқан мемлекеттер қуат көзін дәл осы толқындардан ала алады. Толқын энергетикасына Microsoft, Amazon, Facebook секілді алпауыт компанияларға қарап жақында Apple компаниясы да миллиондаған доллар қаржы құйды. Мамандардың айтуынша күн батареяларын, бұрғылау мұнараларын, су электр станцияларын жолда қалдыратын энергия көздері бар. Бұл энергия көздеріне әлемнің үлкен компаниялары таласа қаржылай қолдау көрсетіп жатқаны бұған айқын дәлел. Суға лақтырылған тастың түскен жерінде пайда болады. Тас түскен жердегі су ығысады да, ол жерде ойыс пайда болады. Ойыс төңірегінде ығысқан су дөңгелек сақина пішінді өркеш түзеді. Бұл өркеш сол мезетте-ақ жан-жағына қарай кеңейе отырып, тастың түскен жерінен алыстай бастайды. Біріншіден кейін екінші, содан соң үшінші, т.с.с. өркештер пайда болады. Өркештер бір-бірінен ойыстармен бөлінеді. Бұл процесс толқындық қозғалыс болып табылады. Мұндағы ең маңызды анықтап алатын жай — судың толқынмен бірге ығыспайтыны. Егер сол толқын бетіне суда қалқып жүретін кез келген денені (қалтқы, ойыншық қайық, тал қабығы, т. б.) тастасақ, онда олардың жағалауға жақындамайтынын, тек сол толқынның өркештеріне келгенде көтеріліп, ойыстарына келгенде төмен түсіп, тербеліп қана тұратынын байқауға болады. Тербелістің ортада таралу процесін толқындық қозғалыс деп, ал өзара байланысып тербелетін материялық нүктелер жиынтығын толқын деп атайды. Тербеліс таралған кезде энергия қоршаған ортаға беріледі, сондықтан үздіксіз толқын таралу үшін сол серпімді ортада орналасқан тербеліс көзі болу керек. Толқындық қозғалыс кезінде кеңістіктің бір аумағынан екінші аумағына бөлшектер емес энергия тасымалданады. Егер ортаның бір бөлшегі тербемелі қозғалыс күйіне келсе, онда дәл осы күйге сол жүйемен байланысқан барлық жүйенің де бөлшектері тербемелі қозғалысқа келеді, бірақ уақыт бойынша кешігеді. 2.2.Энергиялық ағындардың түрлері. Ағын су энергиясы (Энергия водотока) — жер бетіне түскен жауын-шашын, кар, мәңгі мұздар ери келе суға айналып, өзінің массалы күшімен ағып, ой, ойпаң, ойысты жер бетімен төмен карай ағып кайнардан бұлаққа, бұлақтан өзеншеге, одан өзенге айналып, теңізге немесе көлге келіп құйылады. Су жоғарыдан төмен ағып теңізге құйылар кезіндегі табиғи процесте белгілі бір жұмыс аткарады. Бұл табиғи жұмыс үйкеліс күші: ағын су ішіндегі және ағын су мен арнада болатын табиғи құбылыс өзен арнасын шайып, түптік шөгінді тасымалдарды ілестіріп, ең соңында жылу энергиясына айналады. Қандай да болмасын ағын суда белгілі бір шамада энергия болады және өзінің бастауында жер жағдайына байланысты еңістігі жоғары болса, өзен арнасын қарқынды түрде шайып, жиналған түптік шығарындыларды төмен алып кетіп, үлкен жұмыс атқарады (эрозиялық іс-әрекет). Ағын су энергиясының өсерінен қазіргі жер бетінің геологиялық бедері пайда болды. Өзен алқабындағы барлық ағын су энергиясын гидроэнергетикалық қор деп атайды. Қалыпты ағындылы өзен теліміндегі үзындықты L, еңістікті i = tga қүлау биіктігін H0 деп алсақ, белгілі бір межедегі өзеннің колденең қимасының ауданы w, су өтімі Q бөлған жағдайда ағын жылдамдығы: v=Q/w, м/сек., немесе Q=W*v м3/с, қуаты N = 9,81 * 0 * Н кВ 2.3.Толқынның энергиясы мен қуаты. Толқындар өте үлкен энергияға ие. Дүниежүзіндегі мұхиттардың толқындары екі миллионнан үш миллион мегаваттқа дейін энергия өндіруі мүмкін. Қуатты толқындық энергиясы бар жағалаулар АҚШ-тың батысында, Еуропада, оңтүстік Африкада, солтүстік Канадада, Жапонияда, Жаңа Зеландияда және Австралияда орналасқан. АҚШ-тың калифорния жағалауларының толқындық энергияны өндіру қабілеттері күшті. Толқындық энергетикалық қондырғылар Толқындық энергетикалық қондырғылар толқындық энергияны өндіреді. Дүниежүзіндегі ең алғашқы Агукадора Уейв Парк атты толқындық энергетикалық қондырғы Португалияның жағалауында салынды. Мұнда толқындық энергияны түрлендіру үшін Пеламис аспабы пайдаланылады. Пеламис жүйесі бір-бірімен жалғасқан үлкен болат құбырлардан тұрады. Бұл құбырлар бір өзекті шоғырсымдар (кабель) арқылы электр желісіне қосылады. Мұхиттар Жер бетінің 70%-ын алып жатыр. Ол көп мөлшерде күн энергиясын жұтады, соның арқасында олар таза қайта қайта қалпына келетін әлеуетті энергия көзі болып табылады. Осы энергияның тек 0,2% энергиясын пайдаланғанда, біздің энергияға деген сұранысымызды қанағаттандыруға жеткілікті энергия өндіруге болады. Мұхиттардың энергиясын толқындардан, судың көтерілуі мен қайта қайтуынан алуға болады. 2.4.Теңіздер мен мұхиттардың энергия ресурстарын бағалау. Алынуы қазіргі әдістермен салыстырғанда экологияландырылған болса, гидроресурстар энергия алудың маңызды көзі болуын жалғастыра бермек. Кіші және орта өзендерден алынған энергияның мөлшері қазіргі ірі ГЭС-тен алынған энергиядан кем болмайтыны туралы мәліметтер бар. Қазіргі кезде плотина салмай, тек өзендердің табиғи ағысын пайдаланып энергия алуға болатын трубиналар бар. Мұндай трубиналар өзенге жеңіл құрылады және қажет болғанда орнын ауыстыруға болады. Осындай қондырғылардан алынған энергияның құны ірі ГЭС, ЖЭС немесе АЭС алынған энергиядан біршама жоғары, бірақ жоғары экологиялығы оны қолдануды орынды санайды. Мұхиттарда су массасының толқындық қозғалысынан бөлінетін энергия шынында аса зор. Биіктігі 3 м толқын жағалаудың 1 м2 ауданына 90 кВт энергия әкеледі. Бірақ іс жүзінде бұл энергияны іске пайдалану үлкен күрделілік туындатады. Қазіргі уақытта құнының жоғары болуынан бұл энергия аз мөлшерде пайдаланылады. Қазіргі уақытқа дейін орта және кіші (ұзындығы 10-нан 200 км дейін) өзендердің энергетикалық ресурстарын жеткіліксіз пайдаланылуда. Бұрын тек кіші және орта өзендер энергия алудың маңызды көзі болған. Өзендердегі кіші плотиналар өзендер мен оған жақын территориялардың гидрологиялық режимін үйлесімді етеді. Мұны табиғатты экологиялық пайдаланудың, табиғи үдерістерге жүмсақ араласудың мысалы ретінде қарастыруға болады. Кіші өзендерге салынған су қоймасы суды әдетте кемерінен асырмайды. Мұндай су қоймасы өзен суының тербелісін тоқтатып, жерасты суының деңгейін тұрақтандырады. Бұл судың және оны қоршаған экожүйенің өнімі мен тұрақтылығына қолайлы. Әр түрлі тереңдікте мұхит суларының температура айырмашылығын энергия алу үшін пайдалануға болады. Жылы ағыстарда, мысалы, Гольфстримде, олардың температурасы 20°С. Соның негізіне сұйықтың температураның аз айырмашылығында қайнауы және жинақталуы алынған. Үстіңгі қабаттағы жылы су сұйықты буға айналдырып турбинды қозғалысқа келтіру үшін, ал тереңдіктегі суық су массасы — буды сұйыққа айналдыру үшін қажет. Осындай типті қондырғылар әзірге сынақ сатысында. Геотермалді ресурстарды пайдалану мүмкіндігі болашағы зор. Бұл жағдайда жылу көзі -жер қойнауындағы ыстық су. Кейбір аймақтарда мұндай су жер бетіне гейзер түрінде шығып жатады (мысалы, Камчаткада). Геотермал энергиясын жылу түрінде, сол сияқты энергия алу үшін де пайдаланады. Негізінен, термалді ыстық су көздеріне Қазақстан аймағы да мейлінше бай. Ертеректе зерттелген бірқатар жерасты суларының көзі ашылғаны белгілі. Олар Оңтүстік Қазақстан облысында — 800-1900, Жамбыл облысының аймағында «- 2200-2400, ал Қызылорда облысының кейбір жерлерінде 550-1500 тереңдікте кездеседі. Осы сулардың орташа температурасы 70-90° С шамасында болған. Сол сияқты, кезінде мұндай сулардың шипалық қасиеті анықталып, олардың негізінде сауықтыру, санаторий мекемелері болды. Тіпті олардың кейбіреулері осы кезге дейін жұмыс істеуде. Мәселен, Оңтүстік Қазақстан облысының Сарыағаш ауданының кейбір шаруашылықтары ыстық суды жылыжайларды жылытуға қолдануда. Кезінде Арал ауданынан 300 шақырым жерде, бұрынғы батыс теңіз жағалауында орналасқан Ауан балық зауытының маңында жерасты ыстық суының көзі шығып, ол суды адамдар емдік, шипалық қасиеті бар деп пайдаланып келгенін де білеміз. Осындай шипалы жерасты суы Арал қаласының нақ кіндігінен көп жыл бойы атқылап, кейін оның жабылып қалғанын қала халқы жақсы біледі. Ал кейінгі геологиялық барлау жұмыстары көрсеткендей, жерасты ыстық су көздері 3500 м тереңдікке дейін орналасқан. Оның жер бетіне шығардағы қызуы +90-120°С аралығындағы қоры отынның шартты түрдегі өлшемі бойынша 100 млрд т. Мұны елдегі мұнай, газ қорларын қосып есептегендегі көлемнен 10 есе көп. Демек, жерасты жылу көздерінің қоры Батыс Қазақстанда — 75,9 млрд т, Оңтүстік Қазақстанда -15,6 млрд т, Орталық Қазақстанда — 5,3 млрд т. Жоғары қысымды, ыстық су мен бу қоры Іле ойпатында, Сырдария, Ертіс, Шу, Сарысу, Келес өзендерінің аңғарларында, Маңғыстау-Үстірт, Зайсан аймақтарында көптеп кездеседі. Мамандардың мәлімдеуінше, егер жер қойнауын 3500 метрден әрі тереңдікте зерттейтін болса, бұл қорлардың көрсетілген көлемі еселеп ұлғаюы әбден мүмкін. Мына жайттың назарда болғаны жөн. Жалпы жер бетінен оның ішкі центріне қарай температурамен қысым мөлшері артатыны көрінеді. Міне, осыған сәйкес, Кеңес заманының ғалымы В.А. Магницкийдің деректері бойынша, жер бетінен бір шақырым тереңдіктегі қысым мөлшері 275 атмосфераға, ал 50 шақырымда -1300 атмосфераға, яғни, әрбір шаршы сантиметр ауданға түсетін салмақ 13 тоннаға тең екен. Сол сияқты, жер ядросының маңында қысым — 1,4 млн атмосфераға, ал оның нағыз центрінде 3,5 млн атмосфераға дейін жетеді. Мұндай қысымда түрған ядро қабаттарын түзетін әлгі заттардың қасиетін білу де қиын. Бұған қоса, жердің ішкі қабаттарының бойындағы температураның мөлшері де әр түрлі. Жер қыртысының төменгі, яғни, астыңғы деңгейіндегі температура кейбір жерде 600-700 градусқа дейін жетеді, ал ядро төңірегіндегі температура 4000-5000 градус шамасында деген болжам бар. Вулканологтардың зерттеулері бойынша, жерасты магманның көзі 50-100 шақырымдық тереңдікте жататынын да көрсетті. Демек, қазіргі сейсмологиялық белдеулердегі жер сілкінісі вулкандардың атқылауымен де қатар жүреді десек, артық айтқандық емес. Жердің қатты қабаттарының жылуын пайдалану тәжірибелері де жүргізілуде. Бұндай жылуды жер қойнауына су жіберіп, соңынан термал су сияқты пайдалануға болады. Қазірдің өзінде жеке қалалар немесе кәсіпорындар, мысалы, Исландияның астанасы Рейкьявик, геотермалды судың энергиясымен қамтамасыз етілуде. Ресейде геотермалды судың біраз ресурсы Камчаткада, бірақ олардың аз көлемі ғана пайдаланылады. Бұрынғы КСРО-да осы ресурстар түрінен тек шамамен 20 МВт электр энергиясы ғана өндірілген. Терең жер қойнауының жылуын пайдаланудың артықшылығы ерекше. ГеоТЭС іс жүзінде сөнбейтін қазандықты пайдалана отырып ондаған жылдар жүмыс істей алады. Осылай алынған электр энергиясының өзіндік қүнын жылу және атом электр станцияларынан алынған энергиямен салыстыруға болады. Бұдан басқа ГеоТЭС қалдықтарымен ортаны ластамайды, экологиялық зиян келтірмейді. Қазіргі уақытта әлемнің көптеген елдерінде жер қойнауының жылу электр энергиясы өндіріс пен бөлмелерді, жылыжайды жылыту үшін пайдаланылады. Геотермалді электр станциялары қондырғыларының іске қосылуы жағынан дәстүрлі ЖЭС-тен аз ғана ерекшелігі бар және ешқандай экологиялық салдары жоқ. Камчаткада геотермалді суы бар жердің тереңдігі 1200 м, температурасы 257° С. Осы аймақта анықталған жылу ресурсы жалпы қуаты 350-500 МВт болатын геотермалді электр станцияларының жүмысын қамтамасыз ете алар еді. Геотермалді электр станциялары Қазақстанда дамымаған. 2.5.Толқындар энергиясын түрлендіретін құралдар. Толқындар қозғалыста болғанда көп кинетикалық энергияға ие және олар үлкен көлемдегі аймақтарға энергияның тиімді тасымалдаушысы болып табылады. Жалпылай алғанда, толқындардың энергиясын алу толқындардың “жоғары” және “төмен” қозғалуына негізделгенімен, толқындардың энергиясы бірнеше әдіспен алынады. Қалқыма құралдар толқындардың жоғарылауын және төмендеуін сорғыштарды жұмыс істетуге; толқындардың қозғалысы суды бағана бойымен орын ауыстыруға және ауаны турбина ішіне айдауға қолданылады;және құрылымдар көп энергия алу үшін толқындарды су қоймасына жинақтауға сай етіп салынады. Энергия өндіруге қолайлы толқындарды құрлықтардың биік нүктелерінен және батыс жағалауларынан кездестіруге болады. Су энергиясы электр энергиясын ағындардың көтерілу және құлау энергиясынан өндіреді. Қозғалыстағы ағынның кинетикалық энергиясы жел турбиналары секілді ағындық турбинаны қуаттандыра алады. Сонымен қатар, энергияны ағындық бөгеттер көмегімен алуға болады. ағын тосқауылдары сағада орналасып, жоғары және төмен ағынның потециалдық энергиясының айырымын пайдаланатын тиімді бөгеттер болып саналады. Ағындық турбиналар құрылысы бойынша жел турбиналарына ұқсас, бірақ көп энергия алу үшін ағынға қарсы тұра алатындай берік болуы тиіс. Ағын энергиясы күн энергиясына немесе жел энергиясына қарағанда біршама болжалды және тұрақты болып табылады, бірақ айтарлықтай көп қуат өндіруге жеткілікті биік, әрі жоғары ағын жылдамдығы бар аймақтарды табу қиын 3 Қорытынды. Толқын энергиясының жақсы да жаман жақтары бар. Оны әрбір мемлекет қолдарна алмайды кейбір мемлекеттерде су көздері тамшы болса тағы бірлерінде қаржы жағынан қиыншылықтар тудырады. Және толқын энергиясы күнделікті емес оғанда табиғи құбылыстардын әсері жоғары . Әлем халқы өскен сайын, су қолданысы да өсе береді, ал бұл бар әлемдегі су тапшылығына әкеп соқтыруы мүмкін. Климаттың өзгеруі аймақтардың су тапшылығына ұшырау мүмкіндігін арттырады, себебі көптеген шөлейт аймақтарды одан сайын шөл басады. Теңіз деңгейінің өсуі тұщы су көздерінің суалуына әкеледі, ал жауын-шашын мөлшері болжамсыз болуы мүмкін. Әлемнің көптеген аймақтары өздерін сумен қамтамасыз ету үшін мұздықтардың маусымдық еруіне сенім артады, ал ғаламдық жылыну бұл аймақтардағы тепе-теңдікке әсер етуі мүмкін. Біз климаттың болашақта су ресурстарына қалай әсер ететінін әлі де толық түсінбегендіктен, қазіргі таңдағы ең басты нәрсе – бізде бар су ресурстарымызды қауіпсіз етіп, мүмкіндігімізше суды үнемдеп, су қолданысын тиімді етуіміз қажет. Әдебиеттер тізімі Амундарайн М (2012). Толқындардың жаңартылатын энергиясы. Икасторратза. Электрондық дидактика журналы Cuevas T және Ulloa A (2015). Толқын қуаты. Құрылыс инженерлеріне арналған дәстүрлі және жаңартылатын энергия нарығы семинары. Чили университетінің физика-математика факультеті. Falcão AF de O (2010). Толқындық энергияны пайдалану: технологияларға шолу. Жаңартылатын және тұрақты энергетикалық шолулар 14: Родригес Р және Чимбо М (2017). Эквадордағы толқын энергиясын пайдалану. Ингениус Suárez-Quijano E (2017). Испаниядағы энергияға тәуелділік және толқындық энергия: теңіздің үлкен әлеуеті. География және кеңістікті жоспарлау, Кантабрия университетінің философия және әдебиет факультеті. Vicinanza D, Margheritini L, Kofoed JP және Buccino M (2012). SSG толқынының түрлендіргіші: өнімділігі, күйі және соңғы даму |