бөж тексеру әдістері. БӨЖ текс.әдіст. Бауыр жне т жолдары аурулары бар науастарды тексеру дістері. Срастыру шаымдары
 Скачать 3.09 Mb.
|
 БАУЫР ЖӘНЕ ӨТ ЖОЛДАРЫ АУРУЛАРЫ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ТЕКСЕРУ ӘДІСТЕРІ. СҰРАСТЫРУ ШАҒЫМДАРЫ : оң жақ қабырға астының ауырсынуы; сарғаю; тері қышымасы; іштің үлкеюі; асқазан – ішек дискомфорты; азу; дене қызуының көтерілуі. АУЫРСЫНУ оң қабырға астында болады. Ұзақ ауырғанда оң жақ қабырға асты сыздап, кернеп ауырады, кейде ол жерде ауырлық бар сияқты болып сезінеді, ауырсыну оң иыққа, жауырынға тарап, терең дем алғанда, жүргенде күшейеді (холециститте кездеседі). Ұстамалы ауырсыну кенеттен пайда болады, ауырғандық бір күшейіп, бір бәсеңдеп, бірнеше сағатқа не бірнеше тәулікке созылуы мүмкін. Ауырғандық басталған сияқты кенет тоқтайды. Ұстамалы ауырсыну өт немесе бауыр коликасы деп аталады. Ұстама жылудан немесе спазмолитиктерден тарайды. Диспепсиялық шағымдарға жатады : тәбеттің нашарлауы, ауызда ащы дәм болуы, кекіру, жүрек айну, құсу, іштің кебуі, қатпа не іш өту. Бұл шағымдарының себептеріне бауыр ауруларында бауырдың зиянсыз ету функциясы мен өт секрециясының бұзылуы жатады. САРҒАЮ жедел вирусты гепатитте, бауыр циррозында, холециститте, өт ағуының бұзылуында кездеседі. Түрлері : механикалық, паренхиматозды, гемолитикалық. Сарғаю бауыр колика ұстамасынан кейін пайда болса, ол өт қалта тас ауруының, фатеров емізік рагінің және өт жолдары бір біріне жабысуының белгісі. ТЕРІ ҚЫШЫМАСЫ қанда өт қышқылының көбейюіне байланысты болады. Тері қышуы түнге қарай күшейеді, науқастың ұйқысы бұзылады, сондықтан науқаста физикалық және психикалық әлсіреу дамиды. ІШТІҢ ҮЛКЕЮІ портальдық гипертензия және асцит дамуымен байланысты болады. Бауыр циррозында бауырда дәнекер тін өсуіне байланысты, қан ағуы қиындайды, сондықтан портальдық венада қысым көбейіп, қанның сұйықтық бөлігі құрсақ қуысына шығып, асцит дамиды. Портальдық гипертензия қақпа венасы ісікпен бауырға кіргенге дейін немесе бауырдан шыққаннан кейін қысылуына байланысты болуы мүмкін. АНАМНЕЗІН зерттегенде анықтау керек: ауырған уақыты, неден басталды – ауырсынудан кейін сарғайса (механикалық сарғаю) немесе қоныр түсті зәрден кейін сарғайса (вирусты гепатит), бірнеше рет сарғайса, ол созылмалы гепатит, бауыр циррозы. сарғаю қай түрінде өтті (жеңіл , ауыр ?); жасалған ем және оның нәтижесі; маскүнемдік бар ма? тамақтану режимі (бір жақты, құрамында көмірсутегі көп, ақуызы аз тамақтану бауырдың зақымдануына әкеп соқтырады – алиментарлық гепатиттер, гепатоздар дамиды) ; семіздіктің болуы (холециститтерге бейім болады) ; көп реттік жүктілік ана организмінің эндогенді ақуыз дефицитына әкеп соқтырып, өт ағуын қиындатады ; өнеркәсіптік интоксикациялар (фосфор, бензол, мыс, қорғасын) ; аз қозғалатын адамдарда холециститтер жиі кездеседі ; жанұялық – тұқымқуалау анамнезі ; асқорыту жүйесінің ұзаққа созылатын аурулары (энтериттер, энтероколиттер), ішектен витамин мен ақуыздардың сіңірулуінің бұзылуы бауыр ауруларына әкеп соқтырады. ЖАЛПЫ ҚАРАУ жүргізгенде анықтау керек: тері және кілегей қабықтарының сарғаюы; телеангиоэктазиялар («тамыр жұлдызшалары») – арқада, мойында, кеудесінде, қолында тері тамырларының 2-5 ммге дейін кеңеюі; «бауыр алақаны (эритемалар) » - екі алақан мен екі табаннының, әсіресе тенар мен гипотенардың симметриялық қызаруы – созылмалы гепатитте, бауыр циррозында кездеседі. «дабыл таяқша» (саусақ бастарының қалындауы) – билиарлы гепатитте немесе бауыр циррозында кездеседі. а  сцит – іште сұйықтық жиналып, кіндігі шығынқы болып, іштің үлкеюі.  Варикозды кеңіген өңеш веналары «  медуза басы» (caput medusae) – қуыс веналары арасындағы анастомоздардың кеңеюі, іш қуысында асциттің өте көп мөлшерде жиналып, төменгі қуыс венасын қысып тастауынан, кіндік айналасындағы веналардың кеңіп, кіндіктен жан жаққа сәуле тәрізді, тарамдалып кетуі «медуза басы» деп аталады. гинекомастия (сүт бездерінің үлкеюі ) ер адамдарда кездеседі және сақал шығу, кеуде, құрсақта түк өсуінің нашарлауы бауыр циррозында, бауырда әйел жыныс гормондарының инактивациялануына байланысты дамиды. теріде қышыма іздерінің болуы. қоныр түсті тері (меланин көбеюіне байланысты) – бауыр циррозында кездеседі. геморрагиялар, петехиялар көгеру түрінде болуы бауыр жетіспеушілігінің белгісі (протромбин, фибриноген, К витамин түзелуінің азаюы). БАУЫР ПАЛЬПАЦИЯСЫ. Бауыр пальпациясында Образцов – Стражеско тәсілі бойынша бауырдың орнын, сырт түрін, төменгі шетін, шеттерінің түрін, консистенциясын, бетінің сипатын, ауырсыну нүктелерін және патологиялық түйіндерін анықтауға болады.  Техникасы : дәрігер науқастың төсегінің оң жағында науқастың бетіне қарсы қарап отырады. Сол қолдың төрт саусағын оң жақ бел аймағының астына жібереді де, бас бармақпен қабырға иінін бүйірден және алдынан төмен қарай қысып, бауырдың сипаушы оң қол саусақтарына жақындауына жағдай туғызады және демді ішке алғанда кеуденің керілуін шектетіп, диафрагманың төменірек түсуін қамтамассыз етеді. Оң қолды қабырға иінінен төмен, оң жақ бұғана ортасы сызық бойына іштің үстіне орналастырады. Оң қол саусақтары аздап бүгілген болу керек. Демді сыртқа шығарған кезде оң қол саусақтарын іш қуысының ішіне аздап сұғады да, науқастың терең дем алуын сұрайды. Бұл кезде бауырдың төменгі шеті дәрігер саусақтарына тиіп өтеді. Дәрігердің қолы қозғалыссыз болады, бұл әдісті бірнеше рет қайталау керек. Қалыпты жағдайда бауырдың шеті қабырға иінінен 1-2 см төмен түсіп тұрады, сүйір болып келеді, консистенциясы жұмсақ, беті тегіс, ауырмайды.   Асцитта бауырға жүргізілетін соққы пальпацияның схемасы. Бауырдың қатерлі ісігінде – бауыр беті адыр – бұдырлы, қаттылығы «тас» тәрізді, шеті тегіс емес, басқанда ауырады. Жедел және созылмалы гепатитте бауыр шеті тегіс, тығыз және сипағанда ауырады. Бауыр циррозында – шеті тегіс емес, тығыз, сүйір. Қалыпты жағдайда өт қабын пальпация жолымен анықтау мүмкін емес. Өт қабы қабынғанда немесе өт іркілуінде өт қабының проекциясында дөңгелек эластикалық түйін анықталады (қабырға иіні оң жақтағы төс жанындағы сызықпен қиылысқан жерінде орналасады). БАУЫР ПЕРКУССИЯСЫ. Бауыр перкуссиясында М.Г.Курлов тәсілі бойынша бауырдың жоғарғы және төменгі шегін, көлемін және конфигурациясын анықтауға болады. Техникасы : әуелі жоғарыдан төменге қарай оң жақтағы бұғана ортасы сызық бойымен анық дыбыстың толық тынық дыбысқа ауысқан жерін белгілейді.Содан кейін осы сызық бойымен кіндіктен жоғары қарай перкуссиялайды, тынық дыбыс пайда болған жерді белгілейді. Екі нүкте аралығы – 9-11 см тең болады. Бұл аралық бауырдың оң бөлігін қамтиды. Үшінші нүкте төстің семсерше тәрізді өсіндісінің тұсында дененің ортаңғы сызық бойына қойылады. Сосын сол сызық бойымен кіндіктен жоғары перкуссиялайды, тынық дыбыс пайда болған жерінде төртінші нүкте қойылады. Бұл нүкте аралығы 7-9 см тең болады. Үшінші нүктеден сол қабырға иіні бойымен перкуссиялайды, ішек дыбысы пайда болған жерді белгілейді- бесінші нүкте болып есептеледі. Бұл нүкте аралығы 6-8 см тең болып, бауырдың сол бөлігін қамтиды.   Бауырдың перкуторлық шегін және көлемін анықтаудың диагностикалық маңызы зор. Бауырдың жоғарғы шегінің жоғары немесе төменге ығысуы бауырдан тыс өзгерістерге байланысты болады – пневмосклероз, өкпе эмфиземасы, пневмоторакс, экссудативті плеврит, диафрагма астындағы абсцесс. Бауырдың төменгі шегінің жоғары ығысуы асцитта, метеоризмде, жүктілікте, семіздікте кездеседі. Бауырдың төменгі шегінің төменге ығысуы бауырдағы дамитын патологиялық өзгерістерге байланысты болады – гепатитте, бауыр циррозында, ракте, эхинококта, жүрек декомпенсацияындағы қан іркілуінде кездеседі . БАУЫР ЖӘНЕ ӨТ ЖОЛДАРЫ АУРУЛАРЫ БАР НАУКАСТАРДЫҢ ҚОСЫМША ТЕКСЕРУ ӘДІСТЕРІ. Бауырдың функциональдық лабораториялық зерттеулері. Бауыр зақымданғанда барлық қызметі бұзылады. Бауырдың біраз резервті мүмкіншіліктері бар : бауыр паренхимасының 20% зақымдалмаса, ағзаның тіршілігі қалыпты болуына жеткілікті. Бауырдың регенерация қасиеті өте жақсы. Пигмент алмасуын зерттеуіне –билирубиннің және оның алмасуынан пайда болатын заттардың қанда, зәрде, нәжістегі мөлшерін анықтау жатады. Пигмент алмасу бұзылуын анықтау арқылы гепатоциттердің функциональдық жағдайы туралы мәлімет алуға болады және сарғаюдың ажырату диагностикасын жүргізуге көмектеседі. Көмірсу алмасуын зерттеу – қандағы глюкозаны галактоза сынама арқылы анықтау. Ақуыз(белок) алмасуын зерттеу – жалпы ақуыздың және оның фракцияларының (альбумин, глобулин) мөлшерін анықтауда қолданатын тәсілдер –қағазды электрофорез тәсілі , белок-тұнба және тимол сынамалары. Май алмасуын зерттеу – қанда холестерин (қалыпты жағдайда –3,9-5,2 ммоль/л), фосфолипидтерді, липопротеидтерді анықтау . Минеральды алмасуын зерттеу – қандағы темір мен мысты анықтау. Бауыр ферментерін зерттеу – қандағы трансаминазаны, альдолазаны, сілтілі фосфатазаны, холинэстеразаны, сүт қышқылының дегидрогеназасын анықтау (ЛДГ). Бауырдың зиянсыз ету (қорғаныстық) қызметін зерттеу . Бауырдың бөлу қызметін зерттеу. Ұлтабарды зондтау – ұзындығы 1,5м және диаметрі 3-5 мм, ұшында оливасы бар резеңке түтікше қажет. Зондтың үш белгісі бар: 45 см (асқазанға дейінгі ара қашықтық), 70 және 90 см. Зерттеуді аш қарынға жүргізу керек. Науқасты отырғызып, зондты сәл итеріп, жұтуын сұраймыз. Егер науқаста құсу рефлексі пайда болса, мұрын арқылы терең дем алуды сұраймыз. Зонд асқазанға түскенін тексеру үшін, Жанэ шприц арқылы асқазандағы сүйықтықты тартамыз. Егер лайлы қышқылы реакциясы бар сұйықтық шықса, зонд асқазанда болғаны. Сосын науқасты жанбасына жұмсақ валик қойып, оң қырына жатқызамыз. Науқас зондты 70 см дейін жұтады (оған 1-1,5 сағат уақыт кетеді). Зондтың сыртқы ұшын пробиркаға саламыз. Егер олива 12-елі ішекке түссе, пробиркаға сілтілі реакциясы бар сары түсті сұйықтық бөлінеді. Сұйықтық шықпаған жағдайда, оливаның тұрған жерін анықтау үшін шприц арқылы зондқа ауа жіберіледі. Зонд асқазанда болса, науқас ауаның барғанын сезеді және шұрыл естіледі. Егер зонд 12-елі ішекте болса, науқаста мұндай сезім болмайды, ешнәрсе естілмейді. Зонд 12-елі ішектің қалтқысының алдында тоқтап қалса науқасқа натрий гидрокарбонаттың 2-3 г 10 мл суға ерітіп, жылы күйінде береді.  І фаза (холедохус фазасы) – зондтың оливасы 12-елі ішекте болады. Одди сфинктері босансып, зонд арқылы 14-16 мл ашық сары түсті сұйықтық бөлінеді ( А порциясы) – бұл өттің, панкреатикалық және ішек сөлдерінің қоспасы. А порцияның ұзақтығы 10-20 мин. ІІ фаза (жабық Одди сфинктерінің фазасы) –зонд арқылы өт қалтаның жиырылу тітіркендіргіші (стимулятор) жіберіледі (25-50 мл 25-33% магния сульфаттың жылы ерітіндісі немесе сорбиттің 40% ерітіндісі немесе холецистокинин гормоны тері астына енгізіледі). Тітіркендіргіш енгізілгеннен кейін өт бөлінуі Одди сфинктерінің тарылуына байланысты тоқтайды. Бұл фаза 4-6 минутқа созылады. Одди сфинктерінің тарылуында фазаның уақыты ұзарады, ал гипотонияда – қысқарады. ІІІ фаза өт жолынан және өт қалта мойынынан қайтадан ақшыл сары түсті сұйықтықтың бөлінуінен басталады – 3-4 мин ішінде 3-5 мл сұйықтық шығады ( А1 порциясы). ІҮ фаза – өт қалтаның өті немесе В порциясы – өт қалта жиырылып және Одди сфинктері мен өт қалтаның бұлшықеттері босаңсийді. Бұл фазада 20-30 мин ішінде 30-60 мл қоныр түсті, жабысқақты сұйықтық бөлінеді . Ү фаза – бауыр өті немесе С порциясы – қайтадан ақшыл сары түсті өт бөлінеді. Өттің барлық порциялары микроскопиялық, химиялық және бактериологиялық анализдерге жіберіледі (лейкоциттерге, эпителияларға, ісік клеткаларына, холестерин кристалдарына, кальций билирубинаттарына, паразиттерге және басқа микрофлораға тексеріледі). Ұлтабар затының фракциондық зерттеуі өттің іркілуі (таспен, ісікпен), өт жолдарының дискинезиясы, холециститтер, холангиттер, лямблиоздар, описторхоздар туралы мәлімет береді. Бауырдың инструментальдық зерттеу тәсілдері : Бауыр мен өт қалтаның жалпы шолу рентгеноскопиясы және рентгенографиясы – диагностикалық маңызы онша көп емес, бірақ кейде эхинококк қуысының әкке айналуын, бауырдағы әктенген туберкулез түйінін не кальций тастарын көруге болады. Спленопортография – талақ пен қақпа венасының бауыр ішіндегі тармақтарына контрасты зат егіп, рентгенография жасайды. Ол үшін талаққа триомбрастың 60% ерітіндісінің 40-50мл жібереді. Спленопортография асциті бар бауыр циррозында портальдық гипертензияны азайту үшін және қақпа венадан төменгі қүре тамырға қан ағуының бағытын өзгертетін шунт жасайтын операцияда қолданылады. Целиакография – бауырдың артериялды жүйесін зерттейтін тәсіл. Катетер құрсақ артериясына сан артериясы арқылы жіберіліп, аортаның құрсақ бөлігіне барғанда, контрасты дәрі енгізіледі. Бұл тәсіл арқылы бауырдың ісіктерін, абсцесін анықтауға болады. Пероральды холецистография – контрасты затты - билитраст немесе холевид – науқасқа кешке жеңіл тамақтан кейін беріледі. Ішекте сіңіріліп, бұл зат бауырға барып, өтпен өт қалтаға бөлінеді. Таңертең аш қарынға өт қалтаның рентгенографиясы жасалынады. Бірнеше рет жасалған рентген суретінде өт қабының қозғалу функциясын, оның көлемін, формасын, тастың бар - жоқтығын зерттейді. Көк тамырлы холеграфиясында 20% билигност ерітіндінің 30-40мл көк тамырға егеді. 5-10минуттан кейін өт жолдарын рентгенге түсіреді. Холеграфия әдісінің көмегімен өт жолдарының өткізгіштік жағдайын білуге болады. Эндоскопиялық (ретроградты) холангиопанкреатографиясы – дуоденофиброскопияда ұлтабардың үлкен емізігі арқылы катетерді жалпы өт жолына және ұйқы безінің өзектеріне енгізіп, құрамында йоды бар контрасты дәріні жібереді, сосын рентгенге түсіреді. Бұл тәсіл арқылы жалпы өт жолының тарылуын, басқа нәрсемен қысылуын және тас бар-жоқтығын анықтауға болады. Компьютерлік томография Радиоизотопты гепатография және бауырды сканерлеу – көк тамырға бенгал алқызыл түсті бояуды немесе радиактивті коллоидтық алтынды жіберіп, датчик арқылы гепатограммаларға немесе гепатосканограмма- ларға түсіреді . Бауырды, өт қалтаны және талақты ультрадыбысты пайдаланып зерттеу – бауыр тінінің жағдайын, бауырдың қатерлі ісіктерін, абсцестерін, тастарын анықтауға мүмкіншілік береді. Бауырдың пункциялық биопсиясы арқылы бауыр тінінің кішкене тілмесін морфологиялық, гистологиялық тексеруге алу. Лапароскопия – оптикалық құрал лапароскопты пайдаланып іш қуысын қарау. Лапароскопия арқылы бауырдың бет тегістігін, көлемін, түсін, шеттерінің түрін және консистенциясын анықтауға мүмкіншілік береді. Бұл тәсіл арқылы асциттің, бауыр қатерлі ісіктерінің, сарғаюдың түрлерін және спленомегалияны анықтауға көмектеседі.  ҰЙҚЫ БЕЗІНІҢ АУРУЛАРЫ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ТЕКСЕРУ ӘДІСТЕРІ. СҰРАСТЫРУ. ШАҒЫМДАРЫ : ауырсыну; диспепсиялық шағымдар; сарғаю; әлсіздік; арықтау. АУЫРСЫНУ әр түрлі болуы мүмкін : Ұстамалы (өт немесе бауыр коликасы) – майлы тамақ ішкеннен кейін 3-4 сағат соң пайда болады, әсіресе калькулезді панкреатитке тән белгі. Эпигастрий маңы, сол жақ қабырға асты ауырады, жауырына тарайды Ауырсыну шыдауға болмайтын өте күшті болады, спазмолитик мен наркотиктерден басылады. Өткір ауырсыну жедел панкреатитке тән. Ішінің жоғарғы бөлігінде ауырсыну кенеттен пайда болып, белді айналып ауырады. Себебі – ұйқы безінің негізгі өзегі ісінуіне байланысты майда өзектерінде қысым көтеріліп, іш қуысындағы жүйкелердің тұтасып бірігуін тітіркендіреді. Ұйқы безі басының рагінде оң қабырға асты ауырады, арқаға тарайды, ал ұйқы безі басы мен құйрығының катерлі ісігінде ауырсыну барлық эпигастрий, сол қабырға астын қамтып, белді айналып ауырады. Науқас шалқасынан жатқанда ауырсыну күшейеді, өйткені қатерлі ісік іш қуысындағы жүйкелердің тұтасып бірігуін қысады, сондықтан науқас етпетінен шамалы тізеден бүгілген аяқты ішке тартып жатады. Созылмалы панкреатитте эпигастрий аймағы сыздап немесе белді айналып ауырады. ЛОҚСУ және ҚҰСУ рефлекторлы түрде жедел панкреатитте кездеседі. Созылмалы панкреатитте және ұйқы безінің қатерлі ісігінде диспепсиялық шағымдар ұйқы безінің ферментативтік қызметінің бұзылуына байланысты болады (тәбеттің нашарлауы, майлы тамаққа жеркенушілік болуы, жүрек айну,құсу, іштің кебуі, іш өтуі, нәжісі жаман иісті, консистенциясы сұйық, жылтыр, көлемі мол). Ішекте тамақ қорытылу бұзылуының әсерінен науқаста жүдеу және жалпы әлсіздік дамиды. САРҒАЮдың механикалық түрінің үдемелі дамуы, тері қоңыр-жасыл түсті болуы, қышыма мен қоса геморрагиялық бөртпелердің шығуы ұйқы безі басының қатерлі ісігінде кездеседі. Себебі: ұйқы безінің қатерлі ісігі өзінің ішінен өтетін жалпы өт жолдың соңғы бөлігін қысып қалып, өттің ағуына кедергі туғызады (Одди сфинктері). ЖАЛПЫ ҚАРАУ Ұйқы безінің ауруларында сарғаю, жүдеу, ал ұйқы безінің қатерлі ісігінде кахексияға дейін жүдеуі мүмкін. Жедел панкреатитте науқастың толуы және терінің бозаруы байқалады. Қантты диабетте тері құрғайды және серпінділігі төмендейді. Ұйқы безінің сары суында – ішінің жоғары бөлігі шығыңқы болады. ҰЙҚЫ БЕЗІНІҢ ПАЛЬПАЦИЯСЫ. Жедел панкреатитте үстірт пальпация жүргізгенде эпигастрий аймағы керіліп ауырады, кейде сол қабырға асты немесе ұйқы безінінің проекциясында ауырғандықты анықтауға болады.( Кера симптомы). Ұйқы безінің терең жататына байланысты пальпация жолымен оны табу қиындыққа соғады. Тек жүдеген сау адамда немесе құрсақ қуысының бұлшықеттері босаңсуы мен ішкі мүшелерінің төмен түсуінде де ғана қалыпты жағдайда ұйқы безін әйелдердің 4-5% , ер адамдарда 1-2% табуға болады. Ұйқы безінің циррозында, қатерлі ісігінде немесе сары суында тығыздалған без оңай табылады. Ұйқы безінің пальпациясын таңертең аш қарынға, іш жүргізетін дәрілерден кейін Образцов - Стражеско тәсілі бойынша жүргізген жөн (науқас шалқасынан, оң бүйірінде немесе тұрған күйінде болады).    Ұйқы безінің пальпациясы: а- науқас шалқасынан жатқанда; б- науқас оң бүйірінде жатқанда; в- тұрған күйінде Техникасы : Дәрігер оң қолын алдын ала тапқан асқазанның төменгі шегінен 2-3 см жоғары қояды.Теріні шамалы жоғары ығыстырады, сосын дәрігер оң қолын ауру демді шығарған сайын іш қуысының ішіне аздап терең сұғу керек. Іш қуысының артқы қабырғасына жеткенде, дәрігер қолын жоғарыдан төмен қарай жылжытады. Қалыпты жағдайда ұйқы безі көлденен орналасқан, жұмсақ цилиндр тәрізді, диаметрі 1,5- 3 см, қимылсыз және ауырмайды. Ұйқы безіне пальпация жасағанда алынған мәліметті ақырын қорытындылау керек, өйткені ұйқы безін асқазанның бір бөлігімен, көлденен тоқ ішекпен немесе лимфа түйіндерімен шатастыруға болады. ҰЙҚЫ БЕЗІНІҢ ПЕРКУССИЯСЫ. Қалыпты жағдайда ұйқы безі көкет артында орналасса перкуссия тәсілімен оны анықтау мүмкін емес. Ұйқы безінің сары суында немесе қатерлі ісігінде үлкейкен ұйқы безі үстінен перкуссия жасағанда бәсең тимпанды немесе тұйық дыбыс шығады. ҰЙҚЫ БЕЗІНІҢ АУРУЛАРЫ БАР НАУҚАСТАРДЫҢ ҚОСЫМША ТЕКСЕРУ ӘДІСТЕРІ. Лабораториялық тексеру әдістері : Сыртқы секрециясын зерттеу : Ұйқы безінің функциональдық жағдайын зерттеу – ұлтабар зонд арқылы 30 минут бойы «спонтанды» сөлді сорып алады, сосын жылы тұз қышқылының 30 мл енгізеді. Зондты 5 мин қысқышпен қысып қойып, әр 10 минут сайын сөлдің 6 немесе 8 порциясын алады. Секретинді көк тамырға енгізіп болғанда, инъекциядан кейін бірден 10 минут сайын порцияларды сорып алады. 60 минуттан кейін панкреозиминді енгізіп, қайтадан 10 минут сайын тағы да 3 порциясын сорады. Алынған порциялардан сөлдің мөлшерін, түсін, мөлдірлігін, билирубиннің, гидрокарбонат сілтінің концентрациясын және ферменттерінің белсенділігін анықтайды. Вольгемут, Фульда-Гросс, Бонди тәсілдері бойынша ұлтабар ішіндегі ферментерді зерттеу. Қанда және зәрде ұйқы безінің ферментерін анықтау. Нәжісті майға, азотқа, бұлшықет талшықтарына копрологиялық зерттеу.. б. Ішкі секрециясын зерттеу : Қант қисығы Зәрді қантқа зерттеу. Инструментальдық тексеру әдістері : құрсақ қуыс мүшелерінің шолу рентгенографиясы; ұйқы безін сканерлеу – ол үшін селенаның радиактивті изотоппен белгілінген метионинді көк тамырға енгізеді; ұйқы безін ультрадыбыспен зерттеу – оның орнын, көлемін, жағдайын аныктайды. |