Адкрыты ўрок Герасімук. Быць Чалавекам па аповесці В. Быкава
 Скачать 24.22 Kb.
|
|
ДУА “ Ружанская СШ ” План – канспект адкрытага ўрока па беларускай літаратуры ў 11 класе Быць Чалавекам (па аповесці В. Быкава “Сотнікаў”) Герасімук С.М., настаўніца беларускай мовы і літаратуры першай катэгорыі 2016 г. Тэма: Быць Чалавекам (па аповесці В. Быкава «Сотнікаў») Мэты: звярнуць увагу вучняў на праблему выбару, ад якой залежаў поспех справы герояў аповесці; прымусіць задумацца над паводзінамі кожнага героя; развіваць уменне даваць характарыстыку персанажу, параўноўваць яго з іншымі літаратурнымі героямі, карыстацца фактамі з твора пры аргументацыі сваіх меркаванняў; развіваць творчыя здольнасці; выхоўваць чалавечнасць, сумленнасць, патрыятызм, фарміраваць уменне з годнасцю выходзіць з крытычнай сітуацыі; вучыць паважаць тых, хто адстаяў нашу свабоду і незалежнасць ў страшнай вайне, заваяваў мір і шчасце будучым пакаленням. Тып урока: урок – даследаванне. Абсталяванне: партрэт В. Быкава; выстава кніг В. Быкава; кніга «Памяць. Пружанскі раён»; ілюстрацыі на тэму вайны. Эпіграфы: Вайна - самае праклятае з усіх ліхаў, заведзеных жыццём на зямлі… Яна не павінна паўтарыцца . ( В. Быкаў) Яшчэ невядома, хто болей жывы, А хто яшчэ мёртвы болей,- Хто паў , не схіліўшы галавы, Ці выжыў цаной любою. ( А. Вярцінскі) Ход урока 1. Арганізацыйна – матывацыйны этап. Настаўнік. Кожны год 9 мая мы святкуем Вялікую Перамогу. І кожны чалавек нашай краіны павінен адчуваць усю значнасць гэтай перамогі і ніколі не забываць тых, каму мы абавязаны спакойным жыццём, чыстым небам, магчымасцю вучыцца і працаваць. Паслухайце радкі з верша «Я перад вамі з памяццю сваёй…» А. Вярцінскага: Я вас прашу, не зведаў хто вайны, Прашу вас, мае дочкі і сыны, Узяць хоць кроплю памяці маёй, Каб потым ёй не зарасці травой. Сённяшні ўрок – наш уклад у агульную Памяць аб Вялікай Перамозе. *Метад “Асацыяцыі”: падабраць асацыятыўныя паняцці да ключавых паняццяў сённяшняга ўрока. ТРАГЕДЫЯ (гора , смерць , слёзы) ПОДЗВІГ(мужнасць , высакародства, гераізм) 2. Мэтавызначэнне Настаўнік. Відавочна, што асацыятыўныя рады перакрыжоўваюцца, пераплятаюцца, як і ўсё ў нашым жыцці. Мы высветлім , як гэтыя паняцці адлюстраваны ў творы. Наш сённяшні ўрок мае форму даследавання.А мэта любога даследавання … – (адкрыццё нечага новага).У ходзе даследавання мы будзем слухаць паведамленні і адказы, станем удзельнікамі віктараны,будзем весці аналітычную гутарку. Наша галоўная мэта - на прыкладзе аналізу твора прадэманстраваць , што ніякія абставіны не могуць скарыць людзей , моцных духам. 3. Выступленне «гісторыкаў» Гістарычныя даведкі аб партызанскім руху ў Беларусі і ў Пружанскім раёне ў гады Вялікай Айчыннай вайны. 4. Агульная характырыстыка тэмы «В. Быкаў і вайна» Настаўнік. Мы сёння павінны быць удзячны ўсім тым, хто набліжаў Перамогу, у тым ліку і В. Быкаву, які ў званні малодшага лейтэнанта ўдзельнічаў у цяжкіх баях на Паўднёва-Заходнім фронце (на Украіне, у Румыніі, Аўстрыі) да самай Перамогі. Мы, жыхары Беларусі, удзячны пісьменніку яшчэ і за тое, што ён падарыў свету творы, напоўненыя горкай праўдай пра суровы ваенны час. Аповесць «Сотнікаў» (1970) – другая аповесць В. Быкава з партызанскага цыкла («Круглянскі мост», «Абеліск», «Воўчая зграя», «Пайсці і не вярнуцца»). На першы погляд, зварот да твораў партызанскай тэматыкі можа здацца вельмі нечаканым, бо аўтара гартавала франтавое жыццё, а ў вайне партызанскай яму не давялося ўдзельнічаць. Аднак, як заўсёды, дапамагла моц таленту, выдатнае веданне псіхалогіі і паводзін чалавека на вайне, асабліва перад пагрозай смерці. Гэта псіхалогія пры ўсіх адрозненнях франтавой вайны і партызанскай барацьбы мела шмат агульнага. І трэба яшчэ ўлічыць, што само жыццё ў родным краі, на Ушаччыне, сутыкала В. Быкава са слядамі партызанскай вайны. Успаміны партызанскіх кіраўнікоў, сустрэча з радавымі ўдзельнікамі барацьбы супраць фашызму, расказы землякоў, былых партызан, сяброў-пісьменнікаў – усё гэта хвалявала празаіка, узбагачала яго фактычным матэрыялам. «Сотнікаў», як і іншыя творы В. Быкава, мае ў сваёй аснове нявыдуманую жыццёвую гісторыю. 5. Паведамленне вучня аб гісторыі напісання аповесці «Сотнікаў» . 6. Віктарына «Ці ўважліва вы прачыталі твор?» 1. Сотнікаў у час сумеснага паходу быў вельмі прастуджаны. Што прапанаваў яму Рыбак, каб трохі ўратаваць шыю ад ветру? (Вафельны ручнічок.) 2. Кім быў Сотнікаў да вайны? (Настаўнікам.) 3. Якая адукацыя была ў Рыбака? (Пяць класаў сямігодкі.) 4. Перад тым, як трапіць у партызаны, Сотнікаў быў…(камбатам), а Рыбак…(старшыной)? 5. Каго сустрэлі Сотнікаў і Рыбак, перш чым трапіць у хату Пётры Качана? (Старую кабету, суседку Качана, якая секла дровы.) 6. Як П. Качан стаў старастам? (Па заданні сакратара райкома.) 7. Куды ішлі Рыбак з Сотнікавым сярод ночы? (На знаёмы хутар, каб разжыцца харчам для галодных партызан.) 8. Хто параніў паліцая ў начной перастрэлцы? (Сотнікаў.) 9. Колькі дзяцей было ў Дзёмчыхі? (Трое, большай дзяўчынцы 10 гадоў.) 10.Хто быў павешаны разам з Сотнікавым? (Яўрэйская дзяўчынка Бася, якая хавалася ў вяскоўцаў.) 11.Што падумаў Рыбак, калі першы раз убачыў Партнова? (Што мог бы лёгка задушыць яго, бо той быў малы ростам і нядужы.) 12.Каму ў вочы глядзеў Сотнікаў у апошнія хвіліны свайго жыцця? (Хлопчыку ў будзёнаўцы.) 7. Стварэнне праблемнай сітуацыі . *Аповесць, з якой мы будзем працаваць, называецца «Сотнікаў», але спачатку В. Быкаў назваў яе «Ліквідацыя». Чаму аўтар змяніў назву? (Слова «Ліквідацыя» падразумявае не толькі ліквідацыю фізічную, але і духоўную. А тыя, каго павесілі, духоўна не былі ліквідаваны. Назва «Сотнікаў» канцэнтруе ўвагу на галоўным героі і праз яго вобраз вырашае галоўную праблему, акрэсленую ў тэме ўрока.) *У назве нашай тэмы ёсць слова «Чалавек». Чаму яно напісана з вялікай літары? – Паспрабуйце, зыходзячы з тэмы ўрока і эпіграфаў, акрэсліць галоўныя мэты нашага ўрока. Вучні выказваюць свае меркаванні. 8. Прэзентацыя працы ў групах. (За тыдзень да ўрока вучні аб’ядноўваюцца ў групы, кожная з іх атрымлівае пытанні і заданні, самастойна працуе з імі). Заданні групе 1 1. Як бы вы падзялілі герояў аповесці паводле іх маральных прынцыпаў? 2. Ахарактарызуйце вобраз Сотнікава, зрабіўшы кластар. 3. Нам, чытачам, кідаецца ў вочы такая якасць Сотнікава, як зацятая ўпартасць. У якіх эпізодах яна праяўляецца найбольш ярка? 4. Ці дапамагла гэта ўпартасць Сотнікаву ў апошнія гадзіны яго жыцця? Заданні групе 2 1. У аповесці шмат увагі ўдзяляецца духоўнаму свету Рыбака, які раскрываецца не толькі праз учынкі, але і праз няўласна-простую мову. Ахарактарызуйце вобраз Рыбака пры дапамозе кластара. 2. У якіх эпізодах праяўляецца эгаізм Рыбака? 3. Ці выпадкова ў канцы аповесці Рыбак хоча павесіцца ў прыбіральні? Заданні групе 3 1.Параўнайце Рыбака і Сотнікава пры дапамозе наступнай табліцы:
2. Паспрабуйце вызначыць прынцып жыцця гэтых герояў. Заданні групе 4 1. Дакажыце, што Пётра Качан у аповесці застаўся сапраўдным Чалавекам. Якія прынцыпы спрадвечнай народнай маралі нясе ў сабе гэты чалавек? 2. Ці можна сказаць, што Пётра ў апошнія гадзіны свайго жыцця ўратаваў ад смерці людзей? Як ён змог гэта зрабіць? 3. Дайце кароткую характарыстыку Дзёмчысе. Ці лёгка было гэтай жанчыне застацца Чалавекам? 4. Ахарактарызуйце фінал аповесці. Як загінулі героі? Ці дарэмны быў іх канец? Ці згодны вы з тым, што смерць можа несці веру і жыццё? Заданні групе 5 1.Што вам вядома пра лёс яўрэйскага насельніцтва ў гады Другой сусветнай вайны, пра Халакост? 2. Як раскрываецца тэма Халакоста ў творы ? (вобраз яўрэйскай дзяўчынкі Басі) 9. Абагульняючая гутарка У 1976 годзе на кінастудыі “Масфільм” адбыліся здымкі кінафільма па аповесці В.Быкава “Сотнікаў”. Фільм атрымаў назву “Узыходжанне”. * Як вы лічыце , у чым сутнасць назвы фільма? (Невыпадкова , што назва фільма асацыіруецца з біблейскім вобразам . Гэта сінонім уваскрашэнню.Бо толькі годныя людзі варты уваскрашэння.Сотнікаў ахвяраваў сабой дзеля жыццяў іншых і застанецца жыць вечна . Такі подзіг здзейснілі многія.) * Нехта сказаў: «Не так важна быць Чалавекам, намнога важней Чалавекам памерці». Ці згодны вы з гэтым выказваннем? (Так, чалавек часта ў жыцці стаіць перад выбарам, а калі ў небяспецы Радзіма, нярэдка даводзіцца выбіраць смерць , каб было жыццё на зямлі. Ці кожны здольны на такі выбар? Адказ трэба шукаць у сваім сэрцы.) 10. Рэфлексія * Зварот да першага эпіграфа В. Быкава (пра вайну) і напісанне сінквейнаў на тэму “Вайна”. Вайна Бязлітасная, жорсткая. Нішчыць , руйнуе , забівае. Застацца Чалавекам на вайне – нялёгкі выбар. Боль. -Сенняшні ўрок праходзіў у форме даследавання , у выніку : Мы правялі параўнальны аналіз герояў … і выявілі… Мы ахарактарызавалі ролю другасных персанажаў … і вызначылі … Ма знайшлі ў творы і біблейскія матывы і высветлілі… Сённяшні ўрок стаў для мяне ўрокам… 11. Падвядзенне вынікаў урока. Выстаўленне адзнак. Слуханне песні “Малітва” ў выкананні ансамбля “Песняры”.(Гэта песня, як запавет нашчадкам берагчы сваю Радзіму Беларусь і мір на зямлі.) 12. Дамашняе заданне: Падрыхтаваць выказванне па тэмах на выбар “Маё адкрыццё “Сотнікава”, “Узыходжанне Сотнікава”. |