Статья. статья ЖК. Бизнесорталыты жарытандыру тиімділігін арттыру
 Скачать 112.52 Kb.
|
|
БИЗНЕС-ОРТАЛЫҚТЫ ЖАРЫҚТАНДЫРУ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ Еуразия аграрлық колледжі Арнайы пәндер оқытушысы Сейткерим Жандос Қадіржанұлы Аннотация Мақалада Бизнес-орталықтың үй-жайларын электрмен жарықтандыру кезінде энергия үнемдеу мәселелері қарастырылады. Жалпы жасанды жарық көздерінің сипаттамаларына салыстырмалы талдау жасалды және жарықдиодты жарық көзін қолданудың орындылығы дәлелденді. Жарықтандыру жүйесінің энергия үнемдеу дәрежесін арттыру және объектінің қабаттарын электр тұтыну шығындарын азайту бойынша эксперименттік зерттеулердің нәтижелері келтірілген. Табиғи жарықты барынша пайдалануды ескере отырып, жарықтандыруды басқарудың автоматтандырылған жүйелерін қолдану тиімділігі анықталды. Түйінді сөздер: автоматты реттеу, жарық көзі, жарықтандыру, электр қуаты, энергия үнемдеу ________________________________________ Электр жарығы кезінде энергия үнемдеу мәселелері экономиканың барлық салаларында, атап айтқанда, жаппай қызмет көрсету бизнес объектілерінде өткір болып тұр. Соңғыларына үй-жайлардың жайлылығы мен дизайнын қамтамасыз ету маңызды рөл атқаратын көптеген бизнес-орталықтарды жатқызуға болады. Жасанды жарықтандыру арқылы үй-жайларда энергияны тұтынуды рационализациялау әдістері, әдетте, кең және қарқынды болып бөлінеді. Біріншісі-жарық көздері мен жарық құрылғыларының энергетикалық және жарық тиімділігін тікелей арттыру. Соңғысы қолданыстағы жарықтандыру жабдықтарын пайдалану кезінде жарықтандыру қондырғыларының энергия тиімділігін оны пайдалану режимдерін оңтайландыру арқылы арттыруға мүмкіндік береді Жарықтандыру жүйесінде энергия үнемдеудің тиімді әдістерін (экстенсивті немесе қарқынды) негіздеу үшін бұл мақалада Алматы қаласында орналасқан бизнес-орталықта жүргізілген зерттеулердің кейбір нәтижелері келтірілген. Бизнес-орталық типі бойынша-жеке тұрған үш қабатты кеңсе ғимараты. Ғимараттың жалпы ауданы 3812 м2. Ғимараттың орналасуы, негізінен, дәліз түрі. Дәліздерде табиғи жарық жоқ, өйткені бөлмелер екі жағынан орналасқан. Жарық қалталарының болуы табиғи доғаның болмауын толтырады. Бизнес-орталықта әртүрлі жеке кәсіпорындар, ғимарат әкімшілігі және күзет-техникалық бөлімі орналасқан. Жұмыс үй-жайлары мен дәліздерді табиғи жарықтандыру терезелермен орындалады және ҚР ҚНжЕ (СНиП) талаптарына сәйкес келеді 2.04-05-2002 "табиғи және жасанды жарықтандыру".Бүгінгі таңда қарастырылып отырған бизнес-орталықтың ішкі жарықтандыру жүйелеріндегі жасанды жарықтандырудың (ЖЖК) ең көп таралған көздері-люминесцентті лампалар (ЛЛ). Жасанды жарықтандыру негізінен T8 сериялы ЛЛ, қуаты 26 Ватт. ЛЛ үшін негіз-реңктері бар екі шамды шамдар. Ғимараттың фойесінде жасанды жарықтандыру лампалары бар люстра және металл галогенді лампалары бар "спот" түріндегі шамдар (МГЛ) жасайды. Бизнес-орталықтың өту жолдары мен баспалдақ алаңдарын жарықтандыру үшін төбеге жарықтандыру аспаптарын орната отырып, жарықтандырудың жалпы біркелкі жүйесі қабылданды. Біркелкі жарықтандыру кезінде қатарларда немесе бір-бірінен ұқсас қашықтықта орналасқан жарықтандыру құрылғылары бүкіл жарықтандырылған аймақты шамамен бірдей жарықтандырады. Жарықтандыру жүйесін таңдау нормаланған жарықтандыруды таңдаумен бір уақытта жүзеге асырылады. ҚР ҚНжЕ 4.04-06- 2002 бойынша әкімшілік ғимараттардың дәліз үлгісіндегі үй-жайлары үшін жарықтандырудың ең төменгі нормаланған деңгейі 75 люкске тең. Бастапқы кезеңде жалпы ЖЖК сипаттамаларына салыстырмалы талдау жүргізілді , оның нәтижелері бойынша Sylvania Sylproof маркалы ЛЛ шамдары, LIGHTINGTECHNOLOGIES DLR маркалы МГЛ және жарықдиодты шамдар (LED) бизнес-орталықтың өткелдері мен баспалдақтары үшін ең қолайлы көздер ретінде таңдалды. 1-суретте таңдалған жарық көздерінің көрсеткіштерінің салыстырмалы диаграммалары көрсетілген. Сурет 1. Жарық көздері көрсеткіштерінің салыстырмалы диаграммасы  Қарастырылған ЖЖК көрсеткіштерін талдау LED шамдарының төмен қуат тұтынуын, бөлменің орташа жарықтандырылуында салыстырмалы түрде аз айырмашылықты көрсетеді. 1-кестеде экономикалық есептеулердің нәтижелері келтірілген. 1-кестеден жарықдиодты шамдарды негізгі ЖЖК ретінде пайдалану басқа шамдарға қарағанда ең үнемді екенін көруге болады. 1-кесте-экономикалық есептеу
1-кестенің нәтижелері жарықдиодты шамдарды негізгі жасанды жарық көзі ретінде пайдалану ЖЖК-нің басқа түрлерін қолданудан гөрі үнемді екенін көрсетеді. Сонымен қатар, Бизнес-Орталық әкімшілігінің пікірінше, LED шамдардың салыстырмалы түрде жоғары құны қазіргі уақытта объектідегі көптеген ЛЛ-ларды күрделі ауыстыруға мүмкіндік бермейді. Энергияны үнемдеу бойынша іс-шараларды жүргізу үшін жұмыста қарқынды әдіс қабылданды, ол негізінен жарықтандыру жүйелерін автоматты басқару жүйелерін (АБЖ) қолдану негізінде жарықтандыру кезінде табиғи жарықты кеңінен қолданудан тұрады Бұған ІТ технологиялардың қарқынды дамуы ықпал етеді, бұл нақты визуалды мәселелерді шешуге, яғни адамға ыңғайлы, басқарылатын жарықтандыру жүйесін құруға мүмкіндік береді. Жұмыста энергия тұтынуды кең әдіспен – жарықдиодты қолданумен рационализациялау мүмкін болмағандықтан, энергия тұтынуды рационализациялау үшін қарқынды әдіс қабылданды, онда энергия тұтынуды оңтайландыру нақты визуалды міндеттерге байланысты шамдарды орналастыруды оңтайландыруды қамтиды; табиғи жарықтандыруды кеңейтілген пайдалану және автоматты немесе автоматтандырылған жарықтандыруды басқару жүйелерін қолдану. Әрі қарай, мақаланың көлемін шектеуге байланысты, күзгі күндердің бірінде бизнес-орталықтың 1 қабаты үшін жарықтандыру өлшемдері мен есептеу нәтижелері келтірілген. 2-кестеде күзгі күндері Бизнес-орталықтың 1-ші қабатындағы өлшеу нәтижелері келтірілген. 2 – кесте-күзгі күні 1-қабаттағы жарықтандыруды өлшеу
Өлшеу нәтижелері бойынша жарықтандыру деңгейінің тәулік уақытына тәуелділігі графигі салынды. 2-суретте күзгі күн үшін осы тәуелділіктің графиктері көрсетілген. Суреттен көрініп тұрғандай, жұмыс күніндегі жарықтандыру деңгейі нормаланған жарықтандырудан жоғары – 75 люкс.  Сурет 2. 1-қабаттың жарықтандыру деңгейінің күзгі күн үшін тәулік уақытына тәуелділігі Әр түрлі қабаттардағы табиғи жарықтың үлесі бірдей емес екендігі белгілі, өйткені бұл үлес күннің орналасуына, объектінің жарық нүктелерінде орналасуына байланысты. Жарықтандыру қондырғылары құрған жарықтандыру деңгейіне және нормаланған жарықтандыруға электр энергиясының шығынын есептеу жүргізілді, оның талдауы егер жарықтандыру қондырғылары жарықтандырудың нормаланған деңгейін сақтаса, олардың электр энергиясын тұтынуды азайтуға болатындығын көрсетті. 3-суреттен жылдың уақытына байланысты 1-қабатта қанша электр энергиясын үнемдеуге (тұтынуды азайтуға) болатындығын көруге болады.  Сурет 3. Күзгі күн үшін 1-қабатта жарықтандырудың нормаланған деңгейін ұстап тұру кезінде электр энергиясын үнемдеу Шығындарды тиімді азайту және үнемділікті қамтамасыз ету үшін электр энергиясының шығындарын едәуір төмендетуге мүмкіндік беретін жарықтандыру АБЖ схемасы ұсынылған. Әрі қарай, біз ЖЖК жұмысын реттеуді қолдана отырып, электр энергиясын тұтынуды үнемдеуді есептейміз. 4-суретте күзгі күндері 1-ші қабаттағы шығындарды жарықтандыруды пайдалану арқылы төмендетудің мысалы келтірілген. Бұл суреттің графиктерінен энергияны үнемдеудің қарқынды әдісі табиғи (күндізгі) жарықты пайдалану арқылы ЖЖК-дан электр энергиясын беруді азайтуға мүмкіндік беретіндігін көруге болады. Сонымен, күзгі маусымның күндізгі уақытында электр көздерінен жарық ағынын 80-85% дейін төмендетуге болады. Біздің зерттеулеріміз көрсеткендей, жазғы күнде ЖЖК-дан жарық ағынын екі есе азайтуға болады, бұл электр энергиясын тұтынуды едәуір төмендетеді. Осылайша, бұл мақалада тиімді ЖЖК және жарықтандыру жүйесін автоматты басқару жүйелерін қолдана отырып, бизнес-орталықтың қабаттарын оңтайлы жарықтандыру мүмкіндігі көрсетілген. Жарықтандыру шығындарын одан әрі азайту іс жүзінде мүмкін емес, өйткені қолданыстағы ғимаратта жарықтандыру жүйесі объектінің бастапқы құрылысы кезінде жобаланған және енгізілген.  Сурет 4. Күзгі күн үшін 1-қабаттағы жарықтандыру қондырғыларының жарық ағынын реттеу Жалпы біздің зерттеу Бизнес орталықтың барлық қабаттары үшін жарықтандыру өлшемдерін жүргізді және жарықтандыру деңгейінің тәулік уақыты мен жылдың барлық мезгілдеріне тәуелділік қисықтарын салды. Жұмыс күні ішінде жарықтандыруға арналған қолданыстағы шығын жарықтандырудың нормаланған шамасынан 75 лк асып түсетіні анықталды. Жарықтандыру шығындарын азайтудың ұсынылған әдісі бойынша есептеулер қарастырылып отырған Бизнес-Орталық жылдың басқа маусымдарында электр энергиясын үнемдей алатындығын көрсетті, мысалы: көктем күні шамамен 37%, жазда шамамен 45%, күзгі күнде 34% және қысқы күні шамамен 12%. Шығындарды азайту және қарастырылып отырған бизнес-орталықтың тиімділігін қамтамасыз ету үшін электр энергиясының шығындарын едәуір азайтуға мүмкіндік беретін жарықтандыруды үнемдеу бойынша жоғарыда аталған шаралар ұсынылады. Әдебиеттер тізімі 1. Жарықта энергияны үнемдеу / ред. Ю. Б. Эйзенберг / / Жарық үйі.- М.: "Белгі", 1999.-264с. 2. Варфоломеев Л.. Жарықтандыру қондырғыларында жарықдиодты қолданудың нақты энергия тиімділігі туралы. – М.:" Жарық Техникасы", 2012, №4. 3. Бабанова Ю. Б., Лунчев В. А. ішкі жарықтандыруды басқару жүйесін пайдалану кезінде энергияны үнемдеу әлеуеті. – М.:" Жарық Техникасы", 2011, №5. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||