хим рк2. Бос радикал, нуклефил и электрофи, ион Электрофилді реагенттер блар
 Скачать 1.2 Mb.
|
|
Химия РК2 1. Реагент молекуласындағы коваленттік байланыс гетеролиттік үзілген кезде түзілетін бөлшектерді атаңдар// бос радикал, нуклефил и электрофи, ион 2.«Электрофилді реагенттер – бұлар» ұғымына анықтама бер//реакцияға түскен серіктестің электрон жұбы есебінен,жаңа коваленттік байланыс түзетін бөлшектер.Е+ немесе Е әрпімен белгіленеді. 3.Нуклеофил бөлшектердің ең негізгі белгісін таңдап алындар//электрон жұбының донорлығы 4.Электрофилді қосып алу реакциясы тән қосылысты таңдаңдар// циклоалкан, алкен, алкин 5.Бензолға реакциялардың қай түрлері тән және олар қай байланыстар бойынша жүзеге асады// электрофильді орынбасу(SE) П-байланыстар бойынша жүзеге асады 6.Екінші текті бағыттаушысы бар молекуланы анықтаңдар// М-динитробензол,М-бромнитробенщол, бензой қышқылы , мето жағдайда, бензой қышқылы NO2,CN,COOH,CHO,SO3H,NH3,NR3 7.Кучеров тәсілі бойынша ацетиленді гидратациялағанда түзілетін өнімді болжаңдар//сірке альдегиді (ацетальдегид) 8.CH3−X типті қосылыстардағы Х –хлор, бром, иод, фтор атомдары. Оларды байланыстың полюстілігі өсетін қатарға орналастырыңдар//йод-бром-хлор-фтор 9.Электрофилді бөлшектін ең басты (негізгі) белгісін тандап алындар//электрон жұбының акцепторлығы бос валентті орбитальдің болуы 10.Ковалентті байланыстың гомолитті үзілуі кезінде түзілетін бөлшектерді көрсетіңіз// Бос радикал 11.Қосарлану эффекті байқалатын қосылысты көрсетіңіз// А витамині, каротин, 1,3-бутадиен, ароматты, гетероциклді қосылыстар 12.Заряды жоқ, жұптаспаған электроны бар бөлшекті атаңдар// Бос радикал 13.Мына қосылыстағы CH3 − CH2 − Br атомдардың қайсыларына молекуладағы бромның әсері көбірек байқалатынын көрсетіңіз// Көміртекке 14.Бос радикалдардың ен басты белгісін анықтаңыз// Жұптаспаған электроны бар 15.Мына заңдылықтардың қайсысы Марковников ережесіне сәйкес келетінін анықтаңыз// гологенсутек, симметриялы емес алкен, полюсті емес 16.Этил спиртін этилбромидін гидролиздеп алу механизмін анықтаңыз// Бимолекулалық 17.Пропанол-1 тотыққанда түзілетін өнімді болжаңыз// Пропаналь 18.Тиолдардың құрамындағы функциялық топты анықтаңдар// SH 19.Келтірілген реакция түрін анықтаңыз С2H5–Br + NaOH → C2H5–OH + NaBr// Биомолекулалы нуклеофилді орын басу 20.Аминдердің құрамына кіретін функциялық топты көрсетіңіз// NH2,COOH 21. н-Пропилхлоридтің натрий гидроксидінің сулы ерітіндісімен әрекеттесуі кезінде орын алатын реакция түрін анықтаңдар:Бимолекулалық нуклеофильді орынбасу 22. Термодинамиалық тұрақты молекулаларды (су, аммиак және т.б.) бөліп шығара жүретін реакцияларды ... реакциялар дейді. 23. Бимолекулалық нуклеофилді орын басу механизмін сипаттаңдар: CH3COOH+C2H5OH=CH3COOC2H5+H2O , C2H5-Br + NaOH = C2H5-OH+NaBr 24. Реакция түрін анықтаңдар СН3-СН2ОН + СН3-СН2ОН → СН3-СН2-О-СН2-СН3 + Н2О: Элиминдеу, дегидротация 25. Негізінен σ-байланыстары бойынша жүретін, нәтижесінде атомдардың немесе атомдар тобының басқа атомдарға немесе атомдар тобына алмасуы жүретін реакциялар былайша аталады:Орынбасу 26. sp3 -Гибридтелген көміртегі атомы маңындағы функциялық топтардың реакциялары (нуклеофилді орын басу SN) мына функциялық топтары бор қосылыстарға тән: ОН,NH3 27. СН3-СН2-Cl + NaOH(сулы ер-і) → реакциясының механизмін анықтаңдар: Sn нуклеофильді орынбасу 28. Мына тұжырымға «Екіншілік, үшіншілік спирттердің элиминдеу және екіншілік, үшіншілік галогенидтердің дегидрогалогендеу реакцияларында протонның босап шығуы ең аз гидрогенденген көміртегі атомынан орын алады» сәйкес келетін ережені табыңдар: Зайцев ережесі 29. Галоген, гидроксил, тиол және амин топтары бар қосылыстарға тән реакцияларды сипаттаңдар: Sn нуклеофильді орынбасу 30. Мономолекулалық нуклеофилді орын басу реакциясын сипаттаңдар. Sn1 1 кезең: Карбокация түзіле отырып, субстратты иондау (баяу кезең): 2 кезең: Нуклеофилді карбокациялық шабуыл (жылдам кезең): Стадия 1: R−X → R+ + X− Стадия 2:R+ + Y− → R−Y Скорость реакции = k × [RX]  31. Мына реакциядағы RX + Nu: → RNu + X: Х бөлшегінің атаңдар. Нуклеофуга, Кететін топ 32. Реакцияның түрін анықтаңдар СН3-СН2ОН → СН2 = СН2 + Н2О Айырылу. Судың бөлінуі жүреді, қос байланыс пайда болады 33. Нуклеофилді қосып алу механизмі (AN ) бойынша жүретін реакцияны табыңдар. Гидратация, ацеталь бөліну, иминдер, гидразондар бөліну (Мысал)   34. Қандай спиртті тотықтыру арқылы альдегид алуға болатынын көрсетіңдер. Біріншілік 35. Нуклеофилді қосып алу реакциясына жоғарырақ жылдамдықпен түсетін қосылысты көрсетіңдер Ацетальдегид:  36. Пропанальдың альдольды конденсациялануының өнімін көрсетіңдер. 3-гидрокси-2-метилпентаналь 37. Неліктен оксоқосылыстарға нуклеофилді қосып алу (АN) реакциясы тән екенін түсіндіріңдер. С-тің оң заряд мөлшеріне, кеңістік орналасуына, ортаның қышқылдық-негіздік қасиетіне 38. Карбонилді қосылыстарға конденсациялану реакцияларының тән болу себебін түсіндіріңдер. СН қышқылдық орталық болғандықтан, альфа-орналасқан Н қозғалғыш келуінен 39. Өзара әрекеттескенде жартылай ацеталь алуға болатын қосылыстарды таңдаңдар. Спирт пен альдегид 40. Қай альдегидтің карбонил тобының белсенділігі жоғарырақ екенін салыстырыңдар. Трихлорсірке альдегиді:  41. Этанол иодоформ реакциясына түседі, себебі ол реакция барысында мына қосылысқа өтеді.-Этаналь 42. Карбонил тобындағы көміртегі атомының бөлшек оң заряды оның нуклеофилді қосып алу реакцияларындағы белсенділігіне қалай әсер етеді.-сигма+өскенде белсенділігі артады 43. Оксоқосылыстарға қатысты қате пайымдауды көрсетіңдер.-карбонилді қосылыстардың альфа көміртегі атомы маңындағы галоген атомдары карбонилді қосылыстардың реакциялық қабілеттіктерін арттырады 44. Толық ацеталь мына жағдайда түзіледі.-қышқылдық ортада спирттің артық мөлшері алынса 45. α-Сутегі атомдары жоқ альдегидтер үшін диспропорциялану реакциясы тән, оның нәтижесінде орын алатын процесс.-карбон қышқылы мен спирт түзіледі 46. Альдегид тобын сапалық анықтайтын реакция.- RCH=O+Ag+ (күміс айна реакциясы) 47. Тыныштандыратын және ұйықтататын қасиеті бар хлораль препаратына сәйкес келетін дұрыс атауды анықтаңдар-Трихлорацетальдегид 48. Карбонилді қосылыстарға тән таутометрия құбылысы. Кето-енолды 49. Формуласы R-СО-СН3 сәйкес келетін альдегидтер мен кетондарға сілтілік ортада галогендермен әсер еткенде жүретін реакция былайша аталады. Галоформ 50. Альдольды конденсациялану өнімін қыздырғанда түзілетін затты және реакция типін анықтаңдар. кротонды конденсациялану 51. Карбон қыышқылдарының функциялық туындысы.тұздар,күрделі эфирлер, тиоэфирлер, амидтер, андригидтер, галаогендер, сірке ангидриді, метилбензоат 52. Екі негізді карбон қышқылдары бір негізді қышқылдарға қарағанда күштірек болып келеді, себебі Екінші карбоксил тобындағы оттегі атомы бірінші - СООН тобына индуктивтік әсер көрсетіп, оның диссоциациялануын арттырады. 53. Мына өзгеріске реакцияның қай түрі сәйкес келеді СН3СОСI + СН3ОН → СН3СООСН3 + НСl : нуклеофилді орынбасу 54. Организмде пирожүзім қышқылы сүт қышқылына дейін тотықсызданады. Бұл реакцияға қандай тендеу сәйкес келеді. CH3-CO-COOH → CH3-CH(OH)-COOH 55. Биурет реакциясына тән күлгін түс пайда болу үшін бируетті төменде келтірілген заттармен әрекеттестіру қажет. : сілтілік ортада мыс (2) иондарымен 56. Карбон қышқылдары циклына қатысатын лимон қышқылының биосинтезі қымыздықсірке қышқылы мен ацетилкофермент А арасында жүретін реакция кезінде атқарылады 57. Карбон қышқылының α-көміртегі атомында пайда болатын орталық. СН-қышқылдық орталық 58. Күрделі эфир гидролизденгенде екі зат түзілді. Оның біреуі күміс(І) оксидінің аммиактағы ерітіндісімен оңай тотығады, ал екіншісі тотыққанда кетон түзіледі. Бұл эфир. 59. Төменде аталған реакциялардың ішіндегі күрделі эфирлердің гидролиздену реакциясына қарама-қарсы реакцияны көрсетіңдер: этерификция 60. Сүт қышқылы СН3СН(ОН)СООН қосылыстардың мына класының химиялық қасиеттерін көрсетеді. қышқыл мен спирт 61. Диабет ауруымен ауыратын науқастарда жинақталатын ацетосірке қышқылының декарбоксилдену өнімдерінің бірін иодоформ реакциясы арқылы анықтауға болады. Түзілетін затты анықтаңдар  62. Мына екі функциялық топтар ОH және NH2 төмендегі қосылыстардың түріне сәйкес келеді. Аминоспирттер 63. Қымыздықсірке қышқылының кето-енолды таутомериясының себебі мынаған байланысты. Тұрақсыз қышқыл 64. Трансметилдеу реакцияларында метил топтарының көзі болатын бетаинді мына реакция арқылы алуға болады.Холин in vivo тотыққан кезде биополюсті ион бетаин түзіледі  65. Оттегі жетіспегендіктен қарқынды дене еңбегі кезінде бұлшықеттер сыздап ауырады. Мұның себебі – мына сызба бойынша сүт қышқылының жинақталуы. Жоғарыдағы процеске қандай зат қатысады?  66. Адам организмінде новокаин мен анестезин эстераза ферменттерінің қатысында гидролизденеді Реакция өнімдерінің біреуін көрсетіңдер. (C2H5)2NCH2CH2OH.диэтиламиноэтанол  67. Мына өзгерістің нәтижесінде қандай процесс орын алады сүт қышқылының тотығу реакциясы  68. Гликольқышқылын НО–СН2–СООН қосылыстардың мына класына жатқызуға болады. Гидроксиқышқылдар 69. Гидроксикетондарға сәйкес келетін функциялық топтарды тандап алыңдар. Молекуласында карбонил (оксо топ) және карбоксил топтары бар қосылыстарды, немесе молекуласында кетон топшасы болса оларды кетоқышқылдар деп атайды пирожүзім қышқылы CH3COСOOH, ацетосірке қышқылы 3-оксобутан қышқылы, СН3—CO—СН2—CO—OH  70. Мына қосылыстардың ішінде асимметриялық көміртегі атомы бар қосылыстарды көрсетіндер Хиральды орталық болып ассиметриялы көміртек атомы қолданылады. Асимметриялы көміртек атомы дегеніміз – әртүрлі төрт орынбасармен байланысқан көміртек атомы.  α-бромпропион қышқылы  иодхлорметансульфоқышқыл және бромфторхлорметан 71.Мына қосылыстардың ішінде гетерофункциялық қосылыстарды анықтаңдар: 2амин 4метилпентан қыщқылы CH3-CH(CH3)-CH2-CH(NH2)-COOH 72.Мына өзгеріске сәйкес келетін реагент[H]  //73.Мына қышқылдар үшін ХН бойынша дұрыс атауларды таңдап алыңдар 1. 2-оксопропан қышқылы 2. 3-оксобутан қышқылы 3. 2-гидроксиэтан қышқылы 1. СН3СОСООН 2. СН3СОСН2СООН 3. СН2(ОН)СООН// 74.Мына қышқылдардың қайсысы жалпы формуласы төмендегідей лактон түзе алады: гамма-гидроксимай қышқылы, 4-гидроксибутан қышқылы   75.Мына өзгерісті in vivo қай реагенттің көмегімен жүзеге асыруға болады СН3  //76.ХолинНО–СН2–СН2–N+(CH3)3менсіркеқышқылыныңкүрделіэфирі – ацетилхолин – нервтіндеріндегінервимпульстерін тасымалдауға қатысатын кеңінен тараған нейромедиатор. Оның формуласы//СН3СО(О)СН2СН2N(СН3)3 77.Мына карбон қышқылдарын 1. СН3СН(ОН)СООН 2. СН3СОСООН 3. НООС – СООН халықаралықноменклатурабойыншаатаңдар// 1) 2-гидроксипропан қышқылы 2) 2-оксопропан қышқылы 3) этанди 78.Гетерофункциялық қосылыс болып табылмайды//көмірсутектермен,альдегид,кетон,спирттер 79.Төмендегі келтірілген α–аминқышқылдарының қайсысында асимметриялық көміртегі атомы жоқ// 80.γ-аминмай қышқылы (ГАМҚ) in vivo мына қышқылдан түзіледі//глутамин қышқылынан 81.Нәруыздың біріншілік құрылымы дегеніміз – бұл …//полипептидтік тізбектегі әртүрлі аминқышқылдары қалдықтарының бір-бірімен кезектесіп байланысу реті 81)Алмастырылатын α-аминқышқылы/ глицин 82)Ақуыздардағы цистеин қалдықтарын спецификалық анықтаудың негізінде қандай реакция жатыр, егер ақуыз молекуласының Pb2+ реакциясы мына түрде берілетін болса/ Қара тұнба түрінде ерімейтін қорғасын 3 маркаптидтері түзіледі 83) Мына келтірілген дипептидті атаңдар: Иле-Вал 84)Нәруыздардың пептидтерге дейін ыдырауы// асқазанда пепсиннің әсерінен жүреді 85)Нәруыздардың гидролизі кезінде түзіледі//аминқышқылдары 86)Нәруыздың изоэлектрлік нүктесі дегеніміз – бұл:/COO- тобының саны NH3+ тобының санына тең болатын рН аймағы; 87.Нәруыздардың денатурациясы кезінде бұзылатын құрылым//2-3 реттік құрылымдар 88.Нәруыздардың біріншілік құрылымы қандай байланыстың көмегімен түзіледі// ковалентті пептидтік 89.Қай α-аминқышқылын ксантопротеин реакциясымен анықтауға болмайды// валин, бензол сақинасы жоқ амин қышқылы ИЛИ фенилаланин, тирозин, гистидин, триптофаннен басқасы 90.Нәруыздардың екіншілік құрылымының түзілуі қандай байланыстардың көмегімен жүзеге асырылады: а-спирал, в-катпарлы парактар, сутектік байланыс 91. Изоэлектрлік нүктедегі α-аминқышқылының қосынды заряды неге тең. 0-ге тең 92. Қай α-аминқышқылдарының құрамына күкірт кіреді.цистеин метионин 93. Мына қосылысты халықаралық номенклатура бойынша атаңдар СН3-СН(СН3)-СН2-СН(NН2)-COOH 2 амин 4 метил пентан қышқылы 94. Алмастырылмайтын α-аминқышқылдарының қатарына жатады. Валин, изолейцин, лейцин, триптофан, фенилаланин, метионин, треонин, лицин 95. Трипептидті атаңдар Глицилаланилейцин 96. Глицин α-аминқышқылын (аминсірке қышқылы) хлорсірке қышқылынан алуға болады. Бұл реакцияны қай реагентпен әсер етіп жүргізуге болады. NH3 97. Мына қосылыс қалайша аталады аминпропион қышқылының натрий тұзы 98. Циклді органикалық қосылыстар, циклдің құрамына көміртегі атомдарынан басқа бір немесе бірнеше басқа элементтер кіретін қосылыстардың атауы. Гетероциклді 99. Антипирин, амидопирин, анальгин дәрілік препараттардың негізінде жатқан құрылым. :5-оксопиразолон немесе пиразол 100. Пиримидинді азотты негіздерге жататындар.урацил,тимин,цитозин 101 Биологиялық маңызды гетероциклдерге жататындар (түзетін атомдарының санына қарай)//5 мүшелі,6 мүшелі 1. Бес мүшелі гетероциклдер а) бір гетероатомды: фуран – циклде оттегі, тиофен – циклде күкірт, пиррол – циклде NH болады.  ә) екі гетероатомды: пиразол, имидазол, тиазол, оксазол деп аталады.
2. Алты мүшелі гетероциклдер а) бір гетероатомды: пиран, пиридин, пиперидин
ә) екі гетероатомды:пиридазин, пиразин, пиримидин
102 Теофиллин - 1,3-диметилксантин. Теобромин - 3,7-диметилксантин. 103 Бициклді гетероциклді қосылыстарға аденин мен гуанин жатады. Немесе пурин
104 Пиримидин мына қосылыстың құрылымдық компоненті болып табылады// пурин, барбитур қышқылы 105 Туберкулезге қарсы қолданылатын тубазид және фтивазид дәрілерін синтездеуге алынатын бастапқы қосылыс// пиридин, изоникотин қышқылы 106 1. Бес мүшелі гетероциклдер ә) екі гетероатомды: пиразол, имидазол, тиазол, оксазол деп аталады.
107 Организмде пуринді негіздердің ақтық алмасу өнімі болып табылады// зәр қышқылы 108 Пиридиннің сулы ерітінділері лакмусты .... түске бояйды// көк түске 109 Төменде келтірілген қосылыстардың ішінен бір азот гетероатомы бар алты мүшелі гетероциклдерді таңдап алыңдар // пиридин 110 Пиримидиннің туындыларына жатады//урацил,тимин,цитозин,барбитур қышқылы 111. ДНҚ құрамына кірмейтін пиримидин қатарының азотты негізі:урацил 112. «Бес мүшелі, ароматты, азоттың екі гетероатомы бар, екідайлы...». Осы сипаттамаға сәйкес келетін қосылысты көрсетіңдер:Имидазол 113. РНҚ құрамына кірмейтін пиримидин қатарының азотты негізі:Тимин 114. Нуклеин қышқылының фрагменттерін құрайтын мына заттың туындылар:азотты негіз,бескөміртекті қант(пентоза),фосфатты топ,пиримидин,пурин 115. «Өсімдіктерде кездесетін гетероциклді азоты бар негіздер, байқалатын физиологиялық әсер танытады». Бұл қосылыстар былайша аталады:Алкалоидтар 116. Алкалоид, пиридиннің туындысы, вегетативті нерв жүйесіне әсер етеді, қан тамырларын тарылтады, өте уытты. Осы затты көрсетіңдер:Никотин 117. Пуринді негіздерге жататындар:Аденин,гуанин,зәр қышқылы,кофеин, тиобромин 118. Альдогексоза молекуласындағы хиралды орталықтарының санын және оған неше оптикалық изомерлер сәйкес келетінін көрсетіңдер:4 хиралды тобы бар,16 изомер,4 көміртек атом 119. D- және L- глюкоза бір-біріне энантиомер, өйткені:карбонил тоьынан ең алыс тұрған хералды, орталық ,хералды орталық қарама-қарсы конфигурацияланған 120. Сахароза мына схема бойынша гидролизденеді:  121. Күміс оксидінің аммиактағы ерітіндісімен (Толленс реактиві) глюкозаны тотықтырғанда түзілетін өнімді атаңдар.д-глюкон қышқылы,күміс,аммиак,су 122. Глюкозада бірнеше ОН-топтарының бар екендігін мына реакцияның көмегімен дәлелдеуге болады. күміс-айна реакциясы 123. Глюкоза молекуласының құрамына кіретін функциялық топтарды көрсетіңдер: 1. Спирттік 2. Фенол 3. Карбонил 4. Карбоксил 5. Күрделі эфирлік. 1 мен 3 124. «Күміс айна» реакциясын Толленс реактивімен беретін қосылыс. Глюкоза C₆H₁₂O₆ 125. Қазіргі көзқарас бойынша фотосинтез құбылысы nCO2 + nH2O - CnH2nOn [Cn(H2O)n] + nO2 арасында бір жаңсақ жіберілген төмендегідей тұжырымдардан тұрады. Осы қателікті көрсетіңдер.  126. Төменде келтірілген реакциялардың ішінен глюкозаның тотықсыздандырғыштық қасиетін сипаттайтын реакцияны көрсетіңдер.1. Глюкоза жақсы тотықсыздандырғыш, жұмсақ тотықтырғыштардың әсерінен, мысалы, күміс оксидінің аммиактағы ерітіндісімен альдегид тобы ғана тотығып, глюкон қышқылына айналады:  2. Глюкозаның альдегид тобы тотықсыздану реакциясына да түседі. Катализатор қатысында сутекпен тотықсызданғанда, глюкоза алтыатомды спирт — сорбит түзеді:  127. D-глюкозаның тұрақты циклді жартылай ацетальды түрге көшуі кеңістіктегі жақындасатын мына функциялық тотардың әсерлесуінен жүреді. алидегидті мен гидроксильді 128. Глюкоза, манноза, галактозаны тотықсыздандырғанда сәйкесінше түзілетін спирттер. Сорбит, маннит, дульцит 129. Гликолиздің бастапқы сатысы глюкозаның АТФ-пен әрекеттесуі: Күрделі эфир  130. М.А.Розановтың ұсынысы бойынша моносахаридтердің салыстырмалы конфигурациясы мына конфигурациялық стандарт бойынша анықталады. глицерин альдегиді 131.Моносахаридтерді қандай анықтама толық сипаттайды. Гидролизденбейді 132.Гидролизденгенде тек қана D-глюкокопираноза молекулаларын түзетін дисахарид. Альфа –Д-глюкопираноза 133.Молекулалары 2-ден 8-10-ға дейін моносахаридтер қалдықтарынан тұратын және гликозидтік байланстармен байланысқан көмірсуларды былайша атайды. Олигосахаридтер (дисахаридтер) 134.Төмендегі көмірсулар-пентозалардың қайсысы нуклеин қышқылдары құрамына кіреді. Рибоза, Дезоксирибоза 135. Нуклеотидтің гидролизі кезінде түзілетін фосфор қышқылын мына реактивтің көмегімен ашуға болады. Молибден реагенті (аммоний молибдаты суда ериді +азот қышқылы) н/е AgCl, AgNO3 136.Қос спиральды ДНК молекуласының екінші тізбегінің негіздер реттілігі АЦА болатын болса, осы бөлікке комплементарлы ДНК тізбегінің құрылымын көрсетіңдер. ТГТ 137.Нуклеозидтер – мына қалдықтардан тұратын N-гликозидтер. Көмірсулар (рибоза және дезоксирибоза)жане азот негыздеры 138.Пурин қатарына жататын негіздердің қайсысы цитозинге комплементарлы бола алады Гуанин 139. Агликон ретінде ДНК және РНК-лардың басым көпшілігінде кеңінен таралған бес әмбебап гетероциклді негіздер кездеседі 1) Урацил 2) Тимин 3) Цитозин 4) Аденин 5) Гуанин Осылардың ішінен тек қана РНК құрамына кіретін негіздерді көрсетіндер. 1,3,4,5.(урацил,цитозин, Аденин, Гуанин) немесе урацил 140.Мына анықтама нуклеин қышқылдарының қандай түріне сәйкес келеді: «Ортақ ось арқылы оң бағытта дұрыс өрілген, тізбектердің азоты негіздері сутектік және гидрофобты байланыстар арқылы байланысқан, екі полинуклеозидті тізбектер». ДНҚ (дезоксирибонуклеин қышқылы) 141.Генетикалық кодта бір аминқышқылына ..... тұратын кодон сəйкес келеді//3 нуклеотид (триплет) кодтайды 142.Мына анықтама қандай қосылысқа сай келеді: "Гетероциклді негізбен байланысқан көмірсу қалдығынан, ал ол өз кезегінде фосфор қышқылымен эфирленген үшкомпонентті жүйе"//Нуклеотидтер 143.Мына анықтама қандай қосылыстарға сай келеді: "Нуклеинді негіздер жəне рибозадан (немесе дезоксирибозадан) түзілген Ν-гликозидтерді ............. дейміз"//Нуклеозидтер 144.Фосфатидилхолин мына əрекеттесу кезінде алынады// Декарбоксилдену жолымен серин франгметінен метаболизм барысында этаноламин франгметі түзілсе,S-аденозилметионин көмегімен сатылап метилден холин түзіледі  145.Бейтарап липидтер немесе майлар төмендегі заттардың түзетін күрделі эфирлері болып табылады//:Жоғары карбон қышқылдарының күрделі эфирлері мен глицерин 146.Барлық табиғи фосфолицеридтер метаболизм кезінде дигидроксикетон фосфатынан глицерофосфатдегидрогеназа ферментінің қатысуымен түзілетін қосылыстың туындысы болып табылады. Реакцияның өнімі қалайша аталады//L-глицерро-3-фосфат 147.Липидтердің пероксидтік тотығуы кезінде мына реакция орын алады//радикалды орынбасу Sn  148.Төменде келтірілген карбон қышқылдарының ішінен биологиялық маңызды майлы қышқылдарды көрсетіңдер 1,2,4,6 1. С17Н35СООН 2. С15Н31СООН 3. СН3СООН 4. С17Н31СООН 5. СН3-СН2-СООН 6. С17Н29СООН// 149.Төменде келтірілген майды – триацилглицеринді атаңдар // 1-олинол-2-пальмито-3-стерилглицерин 150.Майдың консистенциясы сұйық болады (сұйық май), егер оның құрамында мына заттар басым болса// құрамында қанықпаған қышқыл қалдықтары болғандықтан 151. Жай липидтердің жоғары карбон қышқылдары мен спирттерден түзілуі мына механизм бойынша жүреді: (нуклеофильді орынбасу реакциясы, SN2 механизм). 152) Майонез дайындау процесінде фосфатидилхолин (лецитин) жұмыртқаның сарысынан өсімдік майына өтеді, бұл өнімді тұрақтандырады және оның жікке айырылуына мүмкіндік бермейді, себебі: Фосфатидилхолин молекуласындағы триглицеридтерден айырмашылығы, глицериннің үш гидроксил тобының бірі май қышқылымен емес, фосфор қышқылымен байланысты. Сонымен қатар, фосфор қышқылы, өз кезегінде, азотты негіз - холинмен [HO - CH - CH - K (CHs) h] эфирлі байланыспен байланысады. Сонымен, фосфатидилхолин молекуласында глицерин, жоғары май қышқылдары, фосфор қышқылы және холин қосылады. 153) Адам ағзасындағы липидтерде маңызды қаныққан қышқылдардан пальмитин және стеарин қышқылдары кездеседі. Олардың формуласын көрсетіңдер: Пальмитин(C₁₆H₃₂O₂, C₁₅H₃₁COOH), Стеарин(С₁₇Н₃₅COOH) 154. Келтірілген қосылысты атаңдар 155) Төменде берілген триолеинге қатализатор қатысында сутегімен әсер етеді: Тристеарин(C₅₇H₁₁₀O₆) Май триолеинінде қанықпаған олеин қышқылы бар, яғни ол броммен суттегімен әрекеттеседі 156) Егер майдың құрамында қаныққан қышқылдар басым болса, онда майдың консистенциясы: Бұл майлар бөлме температурасында қатты күйде болады 157) Фосфолипидтер болып табылады: Құрамында фосфор қышқылының қалдығын және оған қосымша әртүрлі химиялық атомдардан тұрады 158. Лецитиннің толық қышқылдық гидролиздену өнімдері. : глицерин, май қышқылдары, фосфор қышқылы және холин. 159. Трипальмитоилглицерин молекуласындағы күрделіэфирлік байланыстардың саны тең болады: 3 160. Фосфолипидтер, сфинголипидтер және гликолипидтер органикалық қосылыстардың мына класын түзеді: липидтер 161.Фосфатидилэтаноламидтер (кефалиндер) белсенді метиониннің қатысында фосфатидилхолиндерге дейін мына схема бойынша метилденеді  Кефалиндердің құрамына кіретін коламиннің формуласы НО-СН2-СН2-NH2, C2H7NO 162. С17Н31СООН қышқылының ежелден қалыптасқан тривиалды аталуы линолен қышқылы 163. Простагландиндердің ізашары болып табылатын қышқыл арахидон қышқылы 164.Сабынданбайтын липидтерге жатады терпендер, стероидтар (жоғары атомды спирттер, кетон, жоғары карбон қышқылы) 165.Липидтерді сабынданатын және сабынданбайтын липидтер деп жіктеу олардың мына реакцияға қабілеттілігімен анықталады гидролизденбеуі 166.Іn vivo изопреноидтарды, олай болса, стероидтарды да синтездеуге қажетті бастапқы қосылыс изопрен, Ацетиль-CO-a (ацетил-кофермент, CH3-CO-S-CoA), 167.Төменде берілген заттардың ішінен 1. Фосфолипидтер 2. Өт қышқылдары 3. Жыныстық гормондар 4. Кортикостероидтар 5. Майлар 6. Д тобының дәрумендері стероидтарға жатпайтындарын таңдап алыңдар Фосфолипидтер, майлар 168.Медицинада қолданылатын эстрадиол-3-бензоатын мына схема бойынша алады Реакция мына механизм бойынша жүреді нуклеофилді орынбасу Sn 169.Холан – стероидардың мына тобының негізін құрайтын көмірсутек Өт қышқылдары 170.Гераниол спирттердің қай тобына жатады біратомды,қанықпаған спирт  171. Кортикостероидтардың көміртегі қаңқасының негізінде қандай қаныққан көмірсутек жатыр. ПРЕГНАН 172. Төмендегі қосылыстардың ішінен изопреноидтарға жатпайтын қосылыстар. фосфолипид,май,суда еритин дарумен 173. "Циклопентанпергидрофенантреннің туындыларына стериндер, өт қышқылдары, жыныстык гормондар және бүйрек безінің гормондары жатады.". Бұл анықтама заттардың қай тобына сәйкес келеді. стероидтар 174. Синтетикалық преднизолон стероидын гормондардың мына тобына жатқызуға болады .кортикостероидтар,гликокартикоид 175. Төмендегі тұжырымдардың ішінен сабынданбайтын липидтерге қатысты дұрыс емесін таңдап алыңдар .гидролизденеди ,2,3 немесе одан да коп компонентерден турады ,олар фосфолипидтер,гликопротеидтер,триацил глицериндер,сфинголипидтер 176. Ерлердің жыныстық гормондарының көміртегі қаңқасының негізінде жатқан қаныққан Көмірсутек . андростан 177. Барлық стериндер сияқты эргостериннің негізін құрайтын көмірсутегі. холестан,стеран 178. Холь қышқылы өт қышқылдарына жатады және ас қорыту үрдістеріне қатысады, себебі .... Қате тұжырымды көрсетіңдер.от кышкылынын натрий жане калий туздары беткейлик белсенди касиетке ие ,ишек солинин кушти кышкылдык ортасын беред 179. Монотерпендердегі изопренді звенолардың саны тең болады.2 180. Томендегі гормондардың ішінен кортикостероидтарға жататынын таңдаңдар альдостерон,преднизолон,кортикостерон,глюкокортикостероид 182. Ментол – моноциклді терпендердің өкілі, оған сәйкес келетін формула: Ментол қай спирттерге жатады. 2 – пропил, 5 – метилциклогексанол-1, екіншілік-біріншілік спирт, циклогексанол 183. Формуласы төмендегідей α–токоферолды терпеноидтарға жатқызуға болады, себебі: изопрен бүйірі бар, көміртек қаңқасы екі немесе одан көп изопрен қалдықтарынан тұрады.Құрамында негізінен гидроксил,карбонил топтары бар 184. Бензолдың броммен реакцияласуы темір (III) бромиді катализатор ретінде қатысқанда бромбензол C6H5Br түзеді. Бастапқы заттың және реакция өнімінің формулаларын салыстыра отырып, реакция типін көрсетіндер. орынбасу 185. Пентанол-2 нуклеофилді орын басу (бромсутекпен әрекеттесу) және элиминдеу реакцияларының нәтижесінде түзілетін өнімдерді анықтаңдар: 2 – бромпентан, пентен, жай эфир(дипентил эфирі) C5H11 – O – C5H11 186. Көп атомды спирттерге сапалық реакция ретінде олардың мына затпен әрекеттесуі болып табылады: Cu(OH)2 187. Этил спиртін этилбромидін гидролиздеп алуға болады. Бұл реакция қандай механизммен жүреді: Бимолекулалық Нуклеофильді орынбасу 188. Пропанол-1 тотыққанда түзілетін өнімді көрсетіңдер:пропональ 189. R-OH спирттердің нуклеофилді орын басу реакцияларындағы реакциялық қабілеттілігі былайша түсіндіріледі: Спирттер нуклеофильді алмастыру реакцияларындағы субстрат ретінде. Спирттерде oh тобының оксонийге айналуына қышқыл Катализ жағдайында реакция жүргізу арқылы қол жеткізіледі. Бұл реакциядағы шығатын топ-су молекуласы, ал оттегі арқылы протондалған алкоголь молекуласы субстрат ретінде әрекет етеді. 190. Халықаралық номенклатура бойынша мына жай эфирді атаңдар: этилбутил эфирі, этил – 1 – метилпропил эфир, этил-екіншілікбутил эфирі 191. Тиолдардың құрамындағы функциялық топ: SH функционалды тобы бар. 192. Мына реакцияның типін анықтаңдар: СН3-СН2ОН + СН3-СН2ОН → СН3-СН2-О-СН2-СН3 + Н2О жәй эфирлер түзу реакциясы 193. Үшіншілік спирттерге жатады: Формуласы:  Мысалы:   үшіншілік пентанол 194. Нуклеофилді қосып алу механизмі (AN ) бойынша жүретін реакция: Альдегидтер мен кетондар үшін көбіне нуклеофилді косылу AN реакциялары тән.Жартылай ацеталь мен ацеталь бөліну, Гидратация, Орынбаскан иминдер бөлiну,Орынбаскан гидразондар бөліну, Альдолді және кротонды конденсация, Тотыксыздану, Тотығу, Полимерлену 195. Пропаналь мына реакцияның нәтижесінде түзіледі:   196. Тотықтырғанда кетонға айналатын спиртті көрсетіңдер: Екіншілік спирттер екіншілік спирт формуласы:  Мысалы:  екіншілік бутил спирті 197. Кетондарды сипаттайтын функциялық топты таңдаңдар: құрамында екі көмірсутек радикалымен байланысқан карбонил тобы >C=O немесе кетондардағы сәйкес топты кетонды немесе кето топ деп атайды. 198. Құрылысы төмендегідей затқа ХН бойынша атау беріңдер:  2-метил 2-пропил бутан алдегиді 3,3199. Мына келтірілген карбон қышқылдарының дұрыс аталуын анықтаңдар. СН3-СН(ОН)-СООН - сүт қышқылы ɑ-оксипропион қышқылы СН3-СО-СООН - пирожүзім қышқылы, α-кетопропион қышқылы, 2-оксопропион қышқылы, кето қышқылы СН3СН(СН3)СООН - изомай (2-метилпропан) қышқылы ,2-метилпропион қышқылы,бутан қышқылы, α-метилпропионовая кислота 200. Төменде келтірілген мына амидтердің дұрыс атауларын көрсетіндер  құмырсқа қышқылының амиді (формамид) ацетамид, сірке қышқылы амид, этан қышқылы амид бензамид ,бензолкарбонамид, бензой қышқылы амид 201. Биурет реакциясына тән күлгін түс пайда болу үшін бируетт ітөменде келтірілген заттармен әрекеттестіру қажет:NaOH пен CuSO4 / Мыс(II)гидроксиді(ашық күлгін түсті) 202. Бензой қышқылының және глюкурон қышқылындағы бір спирт тобының әрекеттесуі (реакция организмде бензой қышқылының детоксикациялануы кезінде жүреді) реакциялардың мына түрінежатады:күрделі эфир түзу (этерификация реакциясы) 203. Карбон қыышқылдарының функциялық туындысы:тұздар,күрделі эфирлер,тиоэфирлер,амидтер,ангидридтер. 204. Гликоль қышқылын НО–СН2–СООН қосылыстардың мына класына жатқызуға болады:гидроксиқышқыл 205. Сүтқышқылы СН3СН(ОН)СООН қосылыстардың қай класының химиялық қасиеттерін көрсетеді:Карбоксил 206. Лактам мына затты қыздырғанда түзіледі:Гамма( γ) -аминқышқылы 207. Қымыздық, сүт және фумар қышқылдарын халықаралық номенклатура бойынша атаңдар:этанди, α-оксипропион қышқылы/2-гидроксипропан қышқылы ,транс-бутендион қышқылы 208. Сүт, қымыздық және сірке қышқылдарының тұздары былайша аталады:лактат,оксалат,ацетат 209. α-Гидроксиқышқылдардың молекулааралық дегидратациясы кезінде түзілетін қосылыстар:лактид 210. Нәруыздың біріншілік құрылымы дегеніміз – бұл полипептид молекуласындағы аминқышқылдарының реті немесе аминқышқылдары ретпен бір-бірімен берік ұзын тізбек құрап орналасады. 211. Төмендегі өзгерісті: R-CH-COOH→R-CH-COO˗Na˖ │ │ NH2 NH2 мына заттың көмегімен жүргізуге болады:NaOH 212. Аминдердегі амин тобы қандай орталық ретінде реакцияға түсетінін көрсетіңдер: -NH2\донорлы электрлік центр 213. Ақуыздардың төртіншілік құрылымы қандай байланыстар арқылы қалыптасатынын анықтаңдар:ірі полипептидтік тізбектердің арасындағы сутектік байланыстар және гидрофобтық әрекеттесу арқылы\: сутектік, иондық, гидрофобты 214. Жануарлар организмінде нәруыздардың ыдырауы:рн 2 кезінде пепсиннің әсерімен жүреді 215. D-глюкозаның α- және β-аномерлік формаларының бір-бірінен айырмашылығы неде: гидроксилдер сақинаның бір жағында болса альфа форма,ал екі жағында болса бетта аномерлік форма\циклді формасындағы гликозидтік гидроксил тобы орналасуы 216. Моносахаридтерді тотықсыздандырғанда түзіледі:алты атомды сорбит\спирт 217. α-D-глюкопиранозада гидроксил топтары: 1) С-1; 2) С-2; 3) С-3; 4) С-4; 5) С-6 көміртек атомдарында орналасқан, олар: а) гликозидтік және б) спирттік болып бөлінеді. Қандай көміртек атомындағы қандай гидроксил тобы ЅN реакциясына түсе алады? С1 ГЛИКОЗИДТІК ГИДРОКСИЛ 218. Глюкозаның циклді формаларының түзілуі мына әрекеттесулер кезінде орын алады: С1 атомы нуклофильді қосып алу реакциясы бойынша,С4 немесе С5 атомдарын шабуылдайды.\ карбонил(альдегид СНО или СОН) тобы мен бір гидроксил(ОН) тобының 219. Толленс реактивімен «күміс айна» реакциясын бермейтін көмірсу:сахароза дисахарид\дисахаридтер(сахароза, мальтоза, целлобиоза, лактоза), полисахаридтер(олигосахаридтер)(целлюлоза, глюкоген, крахмал) 220. Циклді органикалық қосылыстар, циклдің құрамына көміртегі атомдарынан басқа бір немесе бірнеше басқа элементтер кіретін қосылыстардың атауы:гетероциклді қосылыстар\гетероциклді н/е гетеросақиналы 221. Азоты бар алты мүшелі гетероциклдер : индол (бензпиррол), пурин, хинолин , пиридин, пиперидин ,пиридазин, пиразин, пиримидин 222. Барбитур қышқылына мүмкін таутомерлік өзгерістердің түрлерін көрсетіңдер: 1. Лактим-лактамды таутомерия 2. Кето-енолды 3. Прототропты таутомерия 4. Цикло- оксо таутомерия 223. РР дәруменінің (никотин қышқылының амиді) негізінде жатқан гетероцикл: пиридин ядросы, кордиамин 224. Пиримидинді азотты негіздерге жататындар: цитозин,тимин,урацил 225. Биологиялық маңызды гетероциклдерге жататындар (түзетін атомдарының санына қарай): 5 мүшелі,6 мүшелі ароматты 226. Индолдың туындыларына жатады: триптофан, оның метаболизм өнімдері 227. Теофиллин және теобромин – орын изомерлері – шай жапырақтарының алкалоидтары, оны олардың қалыптасқан аттары көрсетіп тұр. Қосылыстарды ксантиннің туындысы ретінде қарастырып, оларды атаңдар: 1,3-диметилксантин,3,7-диметилксантин 228. Организмде пуринді азотты негіздердің ақтық тотығу өнімдері болып табылады: 229. Мына көмірсу-пентозалардың қайсысы нуклеин қышқылдарының құрамына кіретінін анықтаңдар: 230. Қышқылдық қасиеттер көрсететін гетероциклді қосылыстар: имидазол, пиразол 231. Аденин және гуанин нуклеозидтеріндегі Ν-гликозидтік байланыс орнайтын атомдары: N1 N9 232. Үш сутектік байланыс мына комплементарлы негіздердің арасында түзіледі:гуанин цитозин 233. Мына сызба бойынша жүретін гидролиз процесі қандай нуклеотидке тән?рибонуклеотид Гуанозин 3 5 фосфат 234. Төменде берілген нуклеозидтер формулаларының қайсысы рибонуклеозидтерге жатады? 2 235. Нуклеотидтің гидролизі кезінде түзілетін заттар:фосфор қышқылы 236. Қаныққан жоғары майлы қышқылдарға жататын қышқыл: Пальмитин C17H19COOH, C17H31COOH 237. Фосфатидилхолин мына әрекеттесу кезінде алынады: : 1-пальминовая (2) -линоленд 238. Бейтарап липидтер немесе майлар төмендегі заттардың түзетін күрделі эфирлері болып табылады: жоғары май қышқылдары мен глицерин 239. Барлық табиғи фосфолицеридтер метаболизм кезінде дигидроксикетон фосфатынан глицерофосфатдегидрогеназа ферментінің қатысуымен түзілетін қосылыстың туындысы болып табылады: Реакцияның өнімі қалайша аталады? l-глицеро-3-фосфат 240. Бейтарап липидтер немесе майлар мына заттардан түзілген күрделі эфирлер болып табылады: : май қышқылдары мен глицерин 241. Сабынданатын липидтерге жататын қосылыс: балауыз, фосфолипидтер, триацилглицерин, гликолипид, 242. Глицерин мен майлы қышқылдардан глицеролипидтердің синтезделуі мына механизммен жүреді:этерификация 243. Липидтердің пероксидтік тотығуы кезінде мына реакция орын алады:радикалды орын басу HO. + LH—H2O + L . L. + O2 --- LOO. LOO. + LH --- LOOH + L. 244. Мына келтірілген заттардың ішінен триацилглицериндердің сілтілік гидролизі кезінде түзілетіндерін таңдап алыңдар:жауабы 2,4 1. Сфингозин 2. Глицерин 3. Фосфор қышқылы 4. К+ немесе Nа+ сабындарының қоспасы 5. Холин 6. Этаноламин 245. Іn vivo ацилдеу реакцияларына қатысады. Ацетил koA+спирт сн3соо 246. Келтірілген тізімнен оксоқышқылды таңдап алыңдар: C=O. карбоксил COOH тобы бар зат,HOOC-CHO осы болу керек қосылыста обяз 247. Формуладағы атомдардың арасындағы стрелка CH3→ CH2→Br нені көрсететінін анықтаңдар. сигма байланыстардың тізбегі бойынша электрондық тығыздықтың ығысуы 248. Аминқышқылдарының құрамындағы функциялық топтар:амин,карбоксил 249. Оң индуктивтік әсер танытатын орынбасар:+1 Оң индуктивтікәсертанытатын орынбасар:сигма байланысының электрондық тығыздығын итеретін орынбасарлар 250. Мезомерлік әсер дегеніміз – бұл: Мезомериялық эффект (конъюгациялық эффект, резонанс эффект) - бұл химиялық байланыстың электрон тығыздығының π-байланыстар бойымен ығысуы. |
