Перевод. Ерденов сураган Кайранасович
 Скачать 21.88 Kb.
|
|
ЕРДЕНОВ Сураган Кайранасович Общественный деятель, депутат Верховного Совета Казахской ССР, заместитель президента Национальной Академии Наук РК, экономист Родился 27 декабря 1948 года в с. Баганаты Сергеевско-го (ныне Шал акына) района Северо-Казахстанской областя Прямой предок Ерденова батыр Алыпкаш в период правления Банмбет-Атыгайским округом старшего султана Шынгыса Валиханова - отца великого ученого-просветителя Шокана Ва лиханова - был известным бием, утвержденным в 1831 год губернатором Омской губернии. За вынесение справедливых и грамотных решений Алыпкаша уважал простой народ и поэтому часто доверял ему рассматривать сложные и запутанные споры. Отец Кайранас работал в районном финотделе и вместе с супругой Жаныл воспитал шестерых детей. Сураган, будучи старшим в семье, с раннего детства отличался трудолюбием, пытливым умом, тягой к знаниям. Взяв на себя роль главы семьи после раннего ухода отца, проявлял требовательность не только к себе, но и ко всем своим младшим сестрам и братьям. Быть может, он увидел в лице Букетова Евнея Арыстановича отца, который был для него не только ориентиром по жизни, но и близким человеком. Их долгие годы связывали теплые отношения. И сегодня дочери Букетова любят общаться с Сураганом Кайранасовичем, прислушиваться к его советам, как когда-то он сам внимал мудрым наставлениям Евнея Арыстановича, и чувствовать незримое присутствие своего отца где-то рядом, знать и дорожить тем, что такой всесторонне развитый человек сыграл немаловажную роль в жизни земляков-североказахстанцев. B 1971 году после окончания Карагандинского кооперативного института Центросоюза Сураган Кайранасович был направлен в родную Северо-Казахстанскую область в облпотреб-союз, где работал старшим экономистом, начальником отдела. Отличался прежде всего профессионализмом, справедливостью, честностью, высоким уровнем доверия коллектива, был всегда собран, аккуратен и подтянут. Сослуживцы и друзья знали его не только как перспективного сотрудника, но и как великолеп-ного отца, мужа, брата. Несмотря на бытовые трудности, на то, что многого не хватало молодой семье, он решается поехать учиться в Москву. С 1976 года Ерденов - на партийной работе, где прежде всего нужны были принципиальные, ответственные, работоепо-собные и не бросающие слов на ветер люди. Начинает инструктором в Северо-Казахстанском обкоме партии, затем там же возглавляет отдел торгово-финансовых органов. По инициативе Ерденова впервые на пленуме обкома были рассмотрены вопросы снабжения населсния продуктами питания и повышения культуры обслуживания, развития материально-технической базы в системс торговли. В период с 1985 по 1987 гг. Сураган Кайранасович избирается заместителем председателя Северо-Казахстанского облисполкома. При его непосредственном участии в тот период была разработана программа по развитию товаров народного потребления и программа «Интенсификация-90». Ерденов принимал активное участие в разработке грамотной социальной инфраструктуры для строящихся и развивающихся микрорайонов г. Петропавловска. В начале 1987 года Сураган Кайранасович назначается заведующим отделом торговли и бытового обслуживания населения ЦК Компартии Казахстана. Будучи одним из самых молодых завотделом в аппарате ЦК, ему приходилось каждый раз подтверждать свои профессиональные качества и партийную зрелость. В 1988 году Ерденов оканчивает Академию общественных наук при ЦК КПСС в Москве. За период работы в ЦК Компартии посетил все области Казахстана, контролировал и оказывал ак-тивное содействие развитию торговли регионов. Работая почти круглосуточно, он находил место и творчеству. Самостоятельно постигая искусство игры на домбре, увлекаясь поэзией и музыкой, он поддерживал некий баланс между чиновником и человеком с тонкой душой, уважаемым близкими за чуткость и отзывчивость. Тот период жизни, несомненно, был полон многих интересных и увлекательных событий. От встречи капсулы с космонавтами, в числе которых был и Викторенко А. С. (кстати, они оба в свое время закончили Сухорабовскую среднюю школу Сергеевского района), до официальных визитов всех союзных республик. Посещая разные комбинаты, заводы, фабрики, промышленные комплексы, изучая финансовые системы многих структур народного хозяйства других стран, из всего увиденного у соседей он успешно применял приобретенные знания и опыт для только начавшего формироваться государственного аппарата независимого Казахстана. Не единожды Ерденов избирался членом областного комитета Компартий Казахстана и депутатом областного Совета, Также был избран депутатом Верховного Совета Казахской ССР 11-го созыва - высшего законодательного органа республики от Тургайской области. В период реорганизации партийных и государственных органов на очередной сессии Верховного Совета Казахской ССР Сураган Кайранасович избирается заместителем председетеля Комитета народного контроля республики. Надо отметить: это был очень сложный участок работы. В состав КНК были назначены вызываюшие особое доверие и уважение профессионалы своего дела. Являясь полномочным органом государства и отстаивая интересы народа, Комитет проводил широкомасштабную лсятельность по искоренению недостатков практически во всех отраслях государственного управления и народного хозяйства. С обретением нашей республикой долгожданной независимости Ерденов работает в Аппарате Президента и Кабинета министров Республики Казахстан. В непростое для молодой страны время опыт Сурагана Кайранасовича был плодотворно использован для создания и развития новых структур государственного управления. В период 1994-1996 гг. он являлся заместителем президента Национальной Академии Наук РК. В тот непростой для всей страны период науке было особенно трудно. Сураган Кайранасович приложил весь свой потенциал, накопленные опыт и знания, авторитет в финансовых кругах для защиты бюджета и финансирования Национальной Академии Наук. Работая на этой должности, у него была уникальная возможность работать и общаться с рядом ученых, академиков, писателей и общественных деятелей. Это были академики Зиманов С. 3., Сагадиев К. А., Кирабасв С.С., Кошанов А. К., Козыбаев М. К., Султангазин У.М., Сальков К. С., выдающийся государственный и общественный деятель Ашимов Б.А., Герой Советского Союза Нурмагамбе-тов С. К., видный архитектор Валиханов Ш. В. и многие другие замечательные и талантливейшие сыны Казахстана. Какимбек Салыков в свое время даже написал песню «Сураганнын әні», посвятив се нашему земляку. Это был особенно интересный и богатый на события период. Всегда стремясь к знаниям и лич-ностям, у которых можно было многому научиться, он получил великолепные уроки жизни от Салыкова К.С. Проведя с ним не один вечер и час в общении, продолжал самообразование в области литературы, истории, культуры и музыки. В 1996 году Сураган Кайранасович становится проректором Казахского государственного аграрного университета - элитного вуза инновационного типа, лидера аграрного сектора Казахстана, Средней и Центральной Азии, создающим все условия для формирования конкурентоспособных специалистов, востребованных в агропромышленном комплексе и мировом научно-образовательном пространстве. Внес большой вклад для слияния и трансформации двух крупнейших вузов - сельскохозяйственного и зооветеринарного институтов. С 2001 года Ерденов - проректор Университета международного бизнеса, одного из первых бизнес-вузов страны международного станлар-та, признанного лучитим вузом СНГ, обладателя рейтингового Сегодня Сураган Кайранасович продолжает активно работать и участвовать в общественной жизни Казахстана. До сих пор остается примером не только для своей семьи, но и для многих формирующихся сегодня молодых перспективных руководителей самого разного уровня - достойных людей, как и он, посвятивших свою жизнь служению Родине. 1948 жылы 27 желтоқсанда Солтүстік Қазақстан облысы Сергеев (қазіргі Шал ақын) ауданының Бағанаты ауылында дүниеге келген Есеновтың тікелей атасы батыр Алыпқаш Баимбет-Атығай ауданы кезінде Ұлы ағартушы ғалым Шоқан Уәлихановтың әкесі аға сұлтан Шыңғыс Уәлиханов -1831 жылы Омбы губернаторы бекіткен белгілі би болды. Әділ және сауатты шешімдер шығарғаны үшін алыпқашты қарапайым халық құрметтейтін, сондықтан оған күрделі және қиын даулардың шешімін табуға жиі сенім білдіретін. Әкесі Қайранас аудандық финбөлімде жұмыс істеді және Жұбайы Жаңылмен бірге алты бала тәрбиеледі. Сураган отбасында үлкен болғандықтан, ерте жастан бастап еңбекқорлығымен, ізденімпаз ақылымен, білімге деген құштарлығымен ерекшеленді. Әкесінің ерте кетуінен кейін отбасы басшысы рөлін атқара отырып, ол өзіне ғана емес, барлық кіші әпкелері мен бауырларына да талапшыл болды. Мүмкін ол Бөкетов Евней Арыстанұлынан әкесін көрген шығар, ол үшін өмірдегі Нұсқаулық қана емес, сонымен бірге жақын адам болған. Олар көптеген жылдар бойы жылы қарым-қатынаста болды. Бүгінде Бөкетовтың қыздары Сұраган Қайранасұлымен сөйлескенді, оның кеңестерін тыңдағанды ұнатады, өйткені ол бір кездері Евней Арыстанұлының дана нұсқауларына назар аударды және әкесінің жақын жерде екнін сезініп, осындай жан-жақты дамыған адамның солтүстік қазақстандықтардың өмірінде маңызды рөл атқарғанын біледі және бағалайды. 1971 жылы Орталық Одақтың Қарағанды кооперативтік институтын бітіргеннен кейін дауыл Қайранасұлы туған Солтүстік Қазақстан облысына -облыстық тұтунышылар одағына жіберілді, онда аға экономист, бөлім бастығы болып жұмыс істеді. Ол ең алдымен кәсіпқойлығымен, әділдігімен, адалдығымен, ұжымның жоғары сенімділігімен ерекшеленді, әрдайым жинақы, ұқыпты болды. Әріптестері мен достары оны тек перспективті қызметкер ретінде ғана емес, сонымен бірге керемет әке, күйеу, бауыр ретінде де білді. Күнделікті қиындықтарға, жас отбасына көп нәрсе жетіспейтіндігіне қарамастан, ол Мәскеуге оқуға баруды шешеді. 1976 жылдан бастап Ерденев партияда жұмыс атқарды, онда ең алдымен принципті, жауапты, жұмысқа қабілетті және өз сөзінде тұратын адамдар қажет болды. Солтүстік Қазақстан облыстық партия комитетінде нұсқаушы болып бастайды, содан кейін сол жерде сауда-қаржы органдары бөлімін басқарады. Еркеновтың бастамасымен алғаш рет облыстық комитеттің пленумында халықты азық түлікпен қамтамасыз ету және арттыру мәселелері қаралды қызмет көрсету мәдениеті, сауда жүйесінде материалдық-техникалық базаны дамыту. 1985-1987 жылдар аралығында Сұраган Қайранасұлы Солтүстік Қазақстан облыстық атқару комитеті төрағасының орынбасары болып сайланды. Оның тікелей қатысуымен сол кезеңде халық тұтынатын тауарларды дамыту бағдарламасы және "Интенсификация-90" бағдарламасы әзірленді. Ерденов Петропавл қаласының салынып жатқан және дамып келе жатқан шағын аудандары үшін сауатты әлеуметтік инфрақұрылымды әзірлеуге белсенді қатысты. 1987 жылдың басында Сұраган Қайранасұлы Қазақстан Компартиясы ОК сауда және халыққа тұрмыстық қызмет көрсету бөлімінің меңгерушісі болып тағайындалды. ОК аппаратындағы ең жас бөлім меңгерушілерінің бірі бола отырып, ол әр уақытта өзінің кәсіби қасиеттері мен партиялық жетілуін растауға мәжбүр болды. 1988 жылы ордендер Мәскеудегі КОКП ОК жанындағы Қоғамдық ғылымдар академиясын бітірді. Компартияның Орталық комитетінде жұмыс істеген кезеңінде Қазақстанның барлық облыстарына барып, өңірлердің саудасын дамытуға бақылау жасап, белсенді жұмыс атқарды. Тәулік бойы жұмыс істей отырып, ол шығармашылыққа да орын тапты. Домбырада ойнау өнерін өз бетінше түсініп, поэзия мен музыкаға құмар бола отырып, ол шенеунік пен нәзік жаны бар, жақындары сезімталдығы мен жауаптылығы үшін құрметтейтін адам арасындағы тепе-теңдікті сақтады. Өмірдің бұл кезеңі көптеген қызықты оқиғаларға толы болғаны сөзсіз. Капсуланың ғарышкерлермен кездесуінен бастап, оның ішінде А. С. Викторенко да болды (айтпақшы, екеуі де өз уақытында Сергеев ауданының Сухорабовка орта мектебін бітірген), барлық одақтас республикалардың ресми сапарларына дейін. Әр түрлі комбинаттарға, зауыттарға, фабрикаларға, өнеркәсіптік кешендерге барып, басқа елдердің халық шаруашылығының көптеген құрылымдарының қаржылық жүйелерін зерттей отырып, көршілерден көргендердің ішінен, жаңадан қалыптасқан тәуелсіз Қазақстанның Мемлекеттік аппараты үшін алған білімі мен тәжірибесін сәтті қолданды. Бірнеше рет Ерденов Қазақстан Компартиясы облыстық комитетінің мүшесі және облыстық Кеңес депутаттарына сайланды, сондай-ақ Торғай облысынан республиканың жоғары заң шығарушы органы - 11-ші сайланған Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланды. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің кезекті сессиясында партиялық және мемлекеттік органдарды қайта ұйымдастыру кезеңінде Сураган Қайранасұлы Республика халықтық бақылау комитеті төрағасының орынбасары болып сайланады. Айта кететеніміз: бұл өте қиын жұмыс орны болды. ҰКК құрамына өз ісінің ерекше сенім мен құрметке ие мамандары тағайындалды. Мемлекеттің өкілетті органы бола отырып және халықтың мүдделерін қорғай отырып, Комитет мемлекеттік басқару мен халық шаруашылығының барлық дерлік салаларында кемшіліктерді жою бойынша кең ауқымды жұмыс жүргізді. |