География. География сабактарында визуализация адістері мен тасілдерін колд. Географиялык зерттеулерде геоакпараттык жуйелерді
 Скачать 490.42 Kb.
|
|
ГЕОГРАФИЯЛЫК ЗЕРТТЕУЛЕРДЕ ГЕОАКПАРАТТЫК ЖУЙЕЛЕРДІ КОЛДАНУ МУМКІНДІКТЕРІ МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ Геоақпараттық жүйе ◦ Географиялык акпараттык жуйе (ГАЖ), кеністікбазасынынкурастырушысыЖанеэр келкі мэліметтер мен акпараттарды біріктірудін негізіретіндеаумактыкбаскармаларданыкабылдаудын басты элементі балып саналады.шешимдердіЭлемдіктажірибетабигиресурстарды,инфракурыл ымдарды,коршаган ортанын ахуалын, жалпы аумакты тиімді баскару ГАЖ- дын ыкпалына катысты екенін корсетіп отыр. ГАЖ оз барытын дамыта отырып, акпараттык технологиялармен шешілетінкоптургыдаты мэселелерді шешуде колданылуда.Бул технология негізгіуш релдіаткарады-геоакпараттыккосымшаларушінколданбалы технологиялык тугыр ретінде, геокеністіктік маліметтерді акпараттык жуйеде баскару жене кеністіктік мліметтер базасындага эр турлі акпараттарды біріктіру ортасы ГАЖ- дын технологиялык ортасы баскару шешімдеріне ыкпал етеотырып, жан-жактан тогыскан талдауларга колдау корсетеді. Геоақпараттық жүйелер ◦ Геоакпараттык жуйелердін даму тарихы. ГАЖ1960 жылдардын сонында дамыса да, сонны 10жылдабул технологияетекаркындыпайдаланылуда.М ундай каркынды дамудынбасты себебі - эрине, есептеу техникасыныдамуы болып отыр. ГАЖ пайдаланатын кен келемді мтіндік жане графикалык акпараттар, модельдік есептер, сапалы графика - машина ресурстарын едауір талап етеді. Осы уакытка дейін ГАЖ ушін жарамды сипаттамалары барЭЕМ оте кымбат, эрі оны тек ірі калаларданыулкен мекемелер гана пайдалана алды. ◦ Геоакпараттардын туракты пайдаланушыларына мыналарды жаткызуга болады: ◦ 1. баскарушы жене орындаушы окіметтін калалык курылымдары; ◦ г.жоспарлаушы органдар; ◦ 3. салык инспекциясы; ◦ 4. зан жане кукык коргау органдары; ◦ 5. каланын соулет-жоспарлау жэне жер кызметтері; ◦ 6. пайдаланушы мекемелер (коммуникациялар, транспорт, имараттар мен курылыстар); ◦ 7.ылыми-зерттеу, жобалау институттары; ◦ 8. курылыс мекемелері; ◦ 9. сауда мекемелері, барлык, міндеттегі биржалар; ◦ 10. элеуметтік-экономикалык, техникалык кадагалау инспекциялары мен бакылау органдары; ◦ 11. шетел серіктестері мен инвесторлар; ◦ 12. косіпкерлердін коммерциялык білім алуы; ◦ Геоакпараттык жуйелердін курамды беліктері. ◦ 1. Аппараттык куралдар: казіргі уакытта ГАЖкомпьютерліплатформалардынэртурлі типтерінде, орталыктандырыл ан серверден жеке немесе устел устіндегі байланыскан компьютержелісіне дейін жумыс істейді. ◦ 2.ГАЖ- дЫНбагдарламалыккамтамасыздандырылуы:географиялы к (кеністіктік) акпараттарды сактауга, талдаугажане кезбен шолуга (визуализация) кажеттіфункциялар мен курал- жабдыктардан турады. ◦ 3.Берілген деректер: кажеттітакырыптыккабаттары бар дайын карталар немесе гарыштык тусірімдер, аэрофототусірімдер,берілуі мумкін.т.б.турінде ГАЖ-бен жузеге асырылатын операциялар Деректерді енгізу - геоакпараттык жуйелерде технологиялык циклдін мерзімін манызды турде кыскартатын автоматтандырылан сандык карталарды куру процесі. Деректерді баскару - геоакпараттык жуйелер кеністіктік пен атрибутивті деректерді эрі карай талдау мен ендеу ушін сактайды. Деректерге сураны пен талдау - геоакпараттык жуйелер картада орналаскан объектілердін касиеттері женіндегі сураныстарды орындайды. Маглуматтарды алу немесе кубылыстарды болжау ушінкептеген параметрлерді салыстыра процестерін автоматтандырады.отырып,курделіталдау 4. Деректерді кезбен шолу (визуализация) - деректердін колайлы турде берілу, олардын талдану сапасы мен жылдамдынына тікелей эсер етеді. ГАЖ-дЫ пайдалану салалары. Геоакпараттык жуйелердін мумкіндіктері эртурлі кызмет салалары мен турлі тапсырмаларды шешу ушін колданылуы мумкін. ГАЖ-ды пайдаланудын кейбір мысалдары: Маркшейдерлік іс: 1.пайдалы казбаларды игеретін косіпорындарды жобалау, салу жэне кайта куру жумыстары ушін инженерлік іздеу мен топографиялык-геодезиялык жумыстар; 1.мунай-газ жане рудалы кенорындарын ендеу кезінде пайдалы казба корларын тиімді алу ушін олардын сандык модельдерін куру жоне пайдалану; 2.минералды ресурстарды тиімді пайдалануды, жер койнауы мен пайдалы казбалардын коршаган ортасын коргауды камтамасыз ету бойынша мониторингті зерттеу жумыстары; 4. кенорындарын жерасты жоне ашык тэсілдермен игеру кезіндегі Технологиялык процестердін маркшейдерлік камтамасыздан- дырылуы; 5. эртурлі жол магистральдарынын курылысы кезіндегі барлык Жумыс турлерінін Геодезиялык камтамасыздандырылуы; 6. тау-кен жане мунай-газ геодинамикалык мониторинг жургізу. ◦ ГАЖ-га графикалык акпараттарды енгізу тасілдері Графикалык, акпараттарды енгізу тасілін тандау. ◦ Керекті технологияны тандай отырып, біркатар факторларды ескеруге тура келеді. Оларга: онделуге жататын кужаттар сипатын багалау, жумыс істеу максаты, ◦ багдарламалык онімнін КУНЫ, енбек шырындары, кужаттар саны, т. б. жатады. Эрине,растрлы форматтан - векторлына автоматты аусу оте ◦ тартымды болып керінеді. Бірак картада жиі кездесетін символдарды кайта жабу, мтіннін коп болуы, белгі жуйесінін стандарты болмау, масштабтын едоуір диапазоны, бастапкы карта сапасынын бірдей болмауы, мундай технологиядан бас тартуга можбур етеді. База ретінде цифрлау технологиясы жене накты шарттарга тэуелді косымша таты бір нарсе усынылады. Қортынды Геоакпараттык жуйеде мэліметтер негізінін козі - акпаратпен камтамасыз ету. Мунда жобаларды акпаратпен камтамасыз ету ушін жалпы кунынын 90%щынынын кажет етеді. Геогарафиялык, карталарды материалдардын козі ушін пайдалану мэліметтер базасында ынғайлы жэне тиімді. Бірінші мунда атрибутты сипатамалар; Картографиялык коздерден алынган маліметтер; екіншіден кеністікті бейнелеу; Ушіншіден казырны кезде матириалдарды цифірлік пішіндерге айналдыру технологиясы. Назаровойңызға рахмет! |