Гинекол. іштеспесі. Гинекологиядаы іштеспе жатырдан тыс жктілік, аналы безді апоплексиясы, кистаны аяшасыны бралуы

• Название: Гинекологиядаы іштеспе жатырдан тыс жктілік, аналы безді апоплексиясы, кистаны аяшасыны бралуы
• Дата: 20.05.2022
• Размер: 230.27 Kb.
• Имя файла: Гинекол. іштеспесі.docx
• Тип: Документы; #539965

Жамбыл жоғары медициналық колледжі

Білімгерлерге арналған әдістемелік нұсқаулық

(тәжірибелік сабақ)

Тақырыбы: "Гинекологиядағы іштеспе: жатырдан тыс жүктілік, аналық бездің апоплексиясы, кистаның аяқшасының бұралуы"

Дайындаған : Турмысова Ф.Д.

Тараз қ.

Гинекологиялық науқастарда іш қуысының жедел аурулары кенеттен басталады. Іш қуысының жедел ауруларын дұрыс және өз уақытында диагностикалау -- әйелдердің тек денсаулығын ғана емес, сондай-ақ өмірін де сақтап қалуда маңызы зор. Гинекологиядағы жедел жағдайлар шұғыл көмек көрсетуді қажет етеді.

Жатырдан тыс жүктілік

Егер ұрықтанған аналық жасуша жатыр қуысынан тыс жерде дамыса, оны жатырдан тыс немесе эктопиялық жүктілік деп атайды.

Жіктелуі:

1. 
   Жатыр түтікшесінің жүктілігі – көбіне оң жақ түтікте жиі дамиды.Ұрықтың ену орнына байланысты:
   

1. 
   амупулярлық;
   
2. 
   истмикалық;
   
3. 
   инстерстициалдық.
   

2. 
   Аналық бездегі жүктілік :
   

1. 
   Интрафолликулярлы- ұрықтану фолликулада.
   
2. 
   Этиофоралды – ұрықтану аналық бездің жоғарғы бетінде болады.
   

III .Құрсақ қуысындағы жүктілік:

1. 
   Біріншілік – имплантация іш қуыс мүшелерінде жүзеге асады.
   
2. 
   Екіншілік – алғашқы имплантация түтікте содан соң түтікті аборт нәтижесінде ұрықтанған аналық жыныс жасушасы түтіктен өтіп, іш қуысына имплантацияланады.
   

Сирек жағдайда жатырдан тыс жүктілік жатырдың рудиментарлы мүйізінде орын алады.

Патологияның жиі кездесетін түрі түтіктік жүктілік (98-99%). Аналық бездік жүктілік 0,1- 0,7% кездеседі. Іш қуысының жүктілік түрі 0,3-0,4% кездеседі.

Этиологиясы және патогенезі:

Қалыпты жағдайда аналық жасушаның ұрықтануы түтікшенің ампулярлы бөлігінде жүреді.Содан кейін ұрықтанған аналық жасуша түтік арқылы жатырға қарай жылжиды.

Жатыр түтіктерінің тасымалдайтын қызметі көптеген факторларға тәуелді:

аналық бездің гормоналды қызметіне,түтік қабырғасының барлық қабаттарының толық болуына, қанмен қамтамасыз етілуі және ішкі жыныс мүшелерінің иннервациясы. Осы аталған факторлардың бұзылыстары жатырдан тыс жүктілікке әкелуі мүмкін. Олар:

• 
  жыныс мүшелерінің қабыну аурулары;
  
• 
  жатыр түтігіне жасалған пластикалық операциялардан кейін;
  
• 
  жатыр мен жатыр қосалқыларының ісіктері;
  
• 
  эндометриоз;
  
• 
  жыныстық инфантилизм;
  
• 
  жыныс мүшелерінің даму ақаулары мен дұрыс емес орналасуы;
  
• 
  ұрық жұмыртқасының миграциясының бұзылыстары;
  
• 
  трофобластың протеолитикалық белсенділігінің жоғарылауы;
  
• 
  эндокринді аурулар.
  

Жатырдан тыс жүктілік әр түрлі себептердің әсерінен болады:

1. 
   Жыныс мүшелерінің аурулары.
   
2. 
   Жатыр мен жатыр қосалқыларының ісіктері.
   
3. 
   Егер бұрын әйел аднексит, эндометритпен ауырған болса.
   
4. 
   Анамнезінде жасанды түсіктер болса.
   
5. 
   Жатырішілік контрацептивтермен байланысты.
   
6. 
   Аналық бездің қызметі бұзылғанда.
   
7. 
   Жыныстық инфантилизм.
   
8. 
   Эндометриоз.
   
9. 
   Егер бұрын ішкі жыныс мүшелерінде операциялар болса.
   

10.Бедеуліктен ем алғанда.

11.Эндокринді аурулар.

Клиникасы. Жатырлық жүктілік кезінде ұрықтанған жұмыртқа жасушасы трофобласттың көмегімен децидуалды қабатты ерітіп оған енеді.Түтіктің кілегей қабаты децидуалды өзгеріске ұшырамайды, сондықтан трофобластың бүрлері кілегей қабатты бұзып, бұлшықетті қабатқа еніп, оның бүтіндігін бұзады. Түтіктік жүктілік 5-6 апталық мерзімге дейін өседі, өте сирек одан да үлкен жүктіліктің мерзіміне жетуі мүмкін.

Түтіктік жүктілікті прогрессирленген және үзілген деп бөледі. Үзілген түтіктік жүктілік аборт немесе түтіктің жарылуы болып екіге бөлінеді.
Негізгі белгілері:

1. 
   Іштің төменгі бөлігінің ауыруы, тік ішекке, жауырынға, бұғанаға берілуі мүмкін.
   
2. 
   Етеккірдің 6 апта болмауы.
   
3. 
   Жүктілік белгілерінің болмауы.
   
4. 
   Жатыр мойнының көкшілдігі.
   
5. 
   Жатырдың пішіні алмұрт тәрізді, жұмсарған.
   
6. 
   Жатырдың көлемі жүктілік мерзіміне сәйкес келмейді.
   
7. 
   Жатырдың бір жағында үлкейген қосалқы бөліктері анықталады.
   
8. 
   Жатыр мойынын қозғағанда әйел ауырсынады.
   
9. 
   Жағынды түрінде қанның бөлінуі.
   

10.Әйелдің жағдайы нашарлайды, іші кебуі мүмкін, жүрек айнуы мүмкін.

Жатыр түтікшесінің жарылуы. Ұрық жатыр түтікшесіне еніп өскенде, белгілі бір мезетте оның жарылуы болады, содан соң іш қуысына массивті қан кетіп, шокқа алып келеді.

Жатыр түтікшесі жарылуының негізгі белгілері:

1. 
   Іштің төменгі бөлігінің кенеттен өте қатты ауруы.
   
2. 
   Ауру эпигастрийге, тік ішекке берілуі мүмкін.
   
3. 
   Жүрек айнуы, құсу.
   
4. 
   Салқын тер, бозару, аз уақыт естен тану.
   
5. 
   Пульс жиі, әлсіз, ҚҚ төмендейді.
   
6. 
   Іштің төменгі бөлігінде перитониалдық белгілердің анықталуы.
   
7. 
   Қынаптық зерттеуде: жатыр мойнының қозғалуы бірден ауырсынады, жатыр
   

мойнынан қою қанды бөліністер бөлінеді.



Диагноз қою үшін УДЗ, артқы күмбездің пункциясын, жатыр қуысына диагностикалық қыру жасау керек. Гистеросальпингография, лапароскопия және зәрдегі хорионалдық гонадотропинді анықтаудың маңызы өте зор. Диагноз қоюда анамнез мәліметтері негіз болады: бірінші етеккірдің кеш басталуы, олардың ретсіздігі, ұзақ бедеулік, ішкі жыныс мүшелерінің қабынулары, аборт және босанудың асқынулары өте жиі жатырдан тыс жүктілікке әкеледі.

Емі: Әйелді ауруханаға жатқызу керек. Диагноз дәл қойылған болса, операцияға алу керек – лапароскопия, тубэктомия немесе жүкті жатыр түтікшесінде пластикалық операция жасау.



Аналық бездің апоплексиясы

Апоплексия – аналық бездің жыртылуы. Көбіне етеккір циклінің II кезеңінде кездеседі. Бұл патология аналық бездің бүтіндігінің бұзылуы салдарынан кенеттен іш қуысына қан кетумен сипатталады.Бұл сары дененің гематомасының жарылуы немесе фолликуланың гематомасының жарылуына байланысты.

Себептері:

1. 
   Овуляция.
   
2. 
   Аналық бездің қызаруы (етеккір алдында).
   
3. 
   Аналық бездің қабынуы.
   
4. 
   Аналық бездің склерозы.
   
5. 
   Эндокриндік өзгерістер.
   
6. 
   Қанның ұюының бұзылуы.
   
7. 
   Жарақат алу.
   
8. 
   Жыныстық қатынас кезінде.
   

Клиникасы: Белгілері жатырдан тыс жүктіліктегідей, бірақ жүктілік белгілері болмайды.

• 
  Іштің ауыруы.
  
• 
  Жүрек айну, құсу.
  
• 
  Бас айналу, суық тер.
  
• 
  Дене қызуы қалыпты.
  
• 
  Пальпация жасағанда іштің төменгі бөлігі ауырсынады.
  
• 
  Жатырдың көлемі мен консистенциясы қалыпты.
  
• 
  Қынап бөліндісі ақшыл.
  

Егер құрсақ қуысына қан көп кетсе келесі белгілер байқалады:

• 
  Қынап пен жатыр мойны көкшіл емес.
  
• 
  Әйелдің тері қабаттары мен шырышты қабаттары бозарады.
  
• 
  Тахикардия.
  
• 
  Гипотония.
  
• 
  Құрсақ қуысында перкуссия кезінде перкуторлық дыбыс тұйықталады.
  
• 
  Артқы немесе оң, сол жақ күмбездер шығыңқы болады.
  

Диагностика – анамнез жинау:

• 
  Объективті зерттеу.
  
• 
  ҚҚ, Ps, t өлшеу.
  
• 
  Гемастазиограмма.
  
• 
  Қан мен зәрді ХГ деңгейін анықтау.
  
• 
  УДЗ.
  
• 
  Кульдоцентез.
  
• 
  Лапароскопия.
  

Дифференциалды диагностика жатырдан тыс жүктілікпен, аналық бездің ісігінің жарылуымен, ісіктің аяқшасының бұралуымен, жедел аппендицитпен жүргізу керек.

Емі: Қанның ұюы бұзылған кезде емі консервативті – дицинон 2 мл 12,5% 2 рет б/е немесе көк тамырға 0,025% 1мл андроксон тері астына немесе б/е 10% 10мл кальций хлориді көк тамырға. Анемиялық түрінде емі хирургиялық – аналық бездің резекциясы.

Аналық без ісігінің аяқшасының оралуы.

«Аналық без ісігінің» аяқшасының түсінігіне аналық безге жататын: аналық без шажырақайы, аналық бездің өзіндік байламы, аналық без ілініп тұратын байламдарының анатомиялық түзілімі кіреді. Мұның барлығы аналық без ісігінің анатомиялық аяқшаларын құрайды. Аналық без ісігінің аяқшаларынан қан тамырлары, лимфа және нерв тамырлары өтеді. Оратылудан түзілетін хирургиялық аяқша, ол өзіне басқа да мүшелерді қосуы мүмкін. Керілген жатыр түтігі, май шарбысы, ішек ілмектері, көбінесе аналық без ісігінің аяқшарына жатыр түтігі оралып қалады.





Этиологиясы және патогенезі. Аналық без ісігінің аяқшаларының оралуының себебі көбінесе анық емес. Көп босанған, іш қабырғасы аса керілген әйелдерде аяқшалардың оратылуы тұлғаның айналуының қозғалысы бірден тоқтағанда, физикалық күш түскенде болуы мүмкін.

Клиникасы: аяқшалардың оратылуы ол ең алдымен ісіктің қорегін бұзады. Осының салдарынан оралуға сипатты симптомдар пайда болады. Оратылу жай және тез жүруі мүмкін. Ол толық және бөліктік те болады. Осыған байланысты клиникалық көрінісі әр түрлі болады. Егер оратылу жай басталса, онда қан ағысы бұзылады. Ісікте веналық іркілу болып, көлемі ұлғаяды, қан құйылуы тіпті іш қуысына ісік капсуласының жарылуынан қан кетуі мүмкін. Ісіктің түсі бастапқыда қою емен түсті, кейін қоңыр түсті болады.



Диагностикасы: Оратылудың жедел кезінде қиындықтар туындайды. Мұндай аурулардың анамнезінде киста және ісікке нұсқайды. Ауру ұстама тәрізді бірден басталады, ол белге және аяққа таралады. Жүрек айну, құсу, нәжістің тежелуі болады. Тамыр соғысы жиіленген, кейде шок туындауы мүмкін, температура қалыпты немесе субфебрилді. Іш керілген, пальпация кезінде іштің бетінің қабырғасының бұлшық еттерінің ригидтігі байқалады. Гинекологиялық тексеру жүргізгенде жатыр қосалқыларының аймағында ісік тәрізді түзіліс анықталады, ол тығыз эластикалық консистенциялы, қозғалысы шектелген, бірден ауырсынады. Жатыр және қосалқылары өзгере қоймаған. Ауырсынуына байланысты ісік тәрізді түзілісті анықтау қиын болғандықтан тексеруді пориоз көмегімен жүргізеді. Егер оратылу біртіндеп болатын болса, симптомдар жедел анықталады, ауырсыну ісік орналасқан жақта болады. Симптомдар кейде басылады, кейде қайта басталады.

Дифференциалды диагнозды жатырдан тыс жүктілік пен жедел аппендицитпен жүргізу керек.

Емі: оперативті ем. Ішті ашқан соң оратылған аяқшаларды айландырмай тұрып, эмболиядан болдырмау үшін қысқыштар қойылады. Ісікті алып болған соң, оны тез тіліп қарау керек. Ішкі бетінің тегістігі қатерсіз түзіліс екенін білдіреді. Әртүрлі тығыздалу, жіңішке емізікше, милы құрамды болса, жылдам гистологиялық зерттеулер жүргізу ұсынылады.
Қолданылған әдебиеттер:

1. 
   БДҰ клиникалық протоколдары
   
2. 
   Қазақстан республикасы Денсаулық сақтау Министрлігінің № 691бұйрығы
   
3. 
   Көзденова Р.С.,Сейітмәмбетова Н.Қ. «Гинекология» -- Алматы 2000.