10 сынып ТЖБ. Химия пнінен 4тосана арналан жиынты баалауды тапсырмалары 1

• Название: Химия пнінен 4тосана арналан жиынты баалауды тапсырмалары 1
• Дата: 16.05.2023
• Размер: 0.49 Mb.
• Имя файла: 10 сынып ТЖБ.docx
• Тип: Документы; #1136153

«Химия» пәнінен 4-тоқсанға арналған

жиынтық бағалаудың тапсырмалары

1. Бөлшектердің ішінен:

NO₂⁺ 2) OH^- 3) ⁺CH₃ 4) CN^- 5) H⁺ 6) NH₂^- 7) Cl^● 8) :NH₃

нуклеофильді бөлшектердің қатарын көрсетіңіз.

A) 1, 3, 5

B) 7және 8
C) тек 7
D) 2, 4, 6, 8 [1]

2. Екі атомды спирттердің тривиалды атауы

А) гликоль

B) эритрит
С) сорбит
D) глицерин [1]

3. Төменде спирттердің формуласы келтірілген

1) С₂Н₅ОН 2) СН₃ОН 3) С₂Н₄ (ОН)₂ 4) (СН₃)₂СНОН

5) (СН₃)₂СО 6) С₃Н₅ (ОН)₃ 7) СН₃ СОН

Бір атомды және екіншілік спирттердің формуласы қайсысы?

A) 3,4

B) тек 6

C) 1 және 2, 4
D) 5және 6 [1]

4. Ассиметриялы алкендер мен олардың қосылу реакциясының өнімдері арасындағы сәйкестікті орындаңыз.

	алкендер+реагент	№	өнім
А	СН2=СН-СН2-СН3+ HCN	1	HSСН2-СН2-СН32
		2	СН2BrСН(СН3)
В	СН2=СН-СН3 +H2S	3	СН3-СНCN-СН2-СН3
		4	NC-СН2-СН2-СН2-СН3
С	СН2=СН(СН3)2 +HBr	5	СН3-СН(HS)-СН3
		6	(СН3)3СBr

Жауабы: А) _______________ В)______________ С)_______________

[3]

5. Полиэтилен тұрмыстық және өндірістік маңызы бар пластмассалардың бірі.



і) Полиэтиленнің үш құрылымдық буынынан тұратын формуласын жазыңыз және полипропилен (РР) қолданатын кез-келген бір саланы атаңыз:

_____________________________________________________________________________

[1]

іі) белгісі полиэтилен (РР) тұрмыстық зат ретінде қолдануға болатындығын және қайта өңдеуге жіберуге болатындығын білдіреді. Полипролиен (РР) қайта өңдеуге жіберудің қажеттілігін туындататын кез келген бір факторды ұсыныңыз:

______________________________________________________________________________

[1]

ііі) Полиэтиленді (РР) қайта өңдеудің қажеттілігін түсіндіріңіз:

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

[1]

6. Крекинг түрлері мен жүру жағдайы, алынатын өнімдер арасындағы сәйкестікті анықтаңыз.



[3]

7. Галоген алкандар соның ішінде хлорорганикалық қосылыстар жиі қолданылады. Галоген алкандар жақсы еріткіштер болып табылады. Мысалы дихлорметан майды,каучукті целлюлозаның эфирлерін жақсы ерітеді, ал хлорэтан медицинада жергілікті анестетик ретінде қолданылады.Сонымен әр түрлі аэрозольдердің құрамына да кіреді.Дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының шешімі бойынша дамыған елдерде мұндай аэрозольдерді қолдануға тыйым салынған.

і) Салқындатқыш зат "хладагент" реагент ретінде қолданылатын кез келген бір органикалық галоген туындыны атаңыз:

______________________________________________________________________________

[1]

іі) Хлортуындылардың қоршаған ортаға кері әсерін түсіндіріңіз:

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

[2]

8. Жалпы формуласы С_nH_2n-2 болып келетін көмірсутектерге құрамында үш еселі байланысы бар алкиндер мен құрамында екі еселі байланысы бар диен көмірсутектері жатады.Егер n=6 болса,онда

і) осы алкиннің бір изомерінің құрылымдық формуласын жазыңыз

[1]

іі) і) тапсырмасында жазылған алкиннің изомері үшін сумен әрекеттесу реакция теңдеуін жазып, өнімін атаңыз


[2]

9. Алкандар молекуласындағы бір сутек атомы галоген атомына алмасқан көмірсутердің галоген туындылары –Галогеналкандар деп аталады. Галогеналкандарға нуклеофильді орынбасу реакциялары тән. Төменде 9.1 –суретте галогеналкандардан спирттердің алыну реакциясының механизмі көрсетілген.



і) Бромпентан молекуласы үшін мүмкін болатын изомерлерінің формуласын жазыңыз


[1]

іі) Бромбутанның бір изомері SN₂ механизміне өте оңай түседі.Бұл қай изомер? Осы изомер үшін бромбутаннан спирт алынатын реакцияның механизмін жазып / сызып көрсетіңіз?


[2]

10. Фенолдар – молекула құрамында көміртек атомымен байланысқан бір немесе бірнеше гидроксил тобы бар хош иісті қосылыстар. Фенолдар спирт немесе судан гөрі едәуір үлкен қышқылдық көрсетеді, алайды қышқыл есебінде олар көмір және карбон қышқылдарынан әлсіздеу.

а) Фенолдың қышқылдық қасиетін дәлелдейтін реакция теңдеуін жазыңыз. NaОН-мен


[1]
b) Фенолдарға сапалық реакция ол FeCl₃ ерітіндісімен әрекеттесіп күлгін түске боялады. Сонымен қатар бром суы да фенол үшін сапалық реакция береді. Фенолға бром суын қосқанда байқалатын құбылыс пен түзілген өнімнің формуласын жазыңыз.
[1]

С і) фенолдфң қолданылуына бір мысал келтіріңіз.


[2]


11. Зертханашы оқушыға спирттердің ерітіндісін дайындап жатып қай сынауыққа қандай заттың ерітіндісін құйғандығын ұмытып қалды да, сынауықтарды № 1 және № 2 деп нөмірлей салды. Зертханашыға сіздің көмегіңіз қажет! Қай сынауықта этил спирті, ал қай сынауықта үш атомды спирт глицериннің бар екендігін анықтауға көмектесіңіз.
і) сынауықтардағы заттарды анықтау үшін қажетті реагенттің формуласын жазыңыз:

а) этил спирті____________________________________________

b) глицерин _____________________________________________

[1]

іі) Глицеринге анықтаушы реагентті қосқан кезде байқалатын құбылыс

______________________________________________________________________________

[1]

iii) Этил спирті мен реагент арасындағы реакция теңдеуін және байқалатын құбылысты жазыңыз:

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

[1]

12. Бір атомды алифатты спирттер улы. Мысалы, метанол – жүйке және тамырға қоздырғыш әсер етеді, этанол – сұйық есірткі, ұзақ әсер еткенде жүйке, ас қорыту, қан тамыр, бауыр, т.б. ауруларын тудырады. Спирттер – органикалық қосылыстардың ішіндегі ең маңызды тобы, олар еріткіштер ретінде қолданылады, бояулар, жасанды талшықтар, пластмассалар, хош иісті заттар, дәрілер, жуғыш заттар, т.б. өндіру үшін жартылай өнімдер болып табылады.

Этил тұрмыста сонымен қатар медицинада кеңінен қолданылады. Алькогольді ішімдік ретінде ұзақ уақыт пайдалану барысында адам ағзасына кері әсерін тигізеді.
і) этил спиртін ұзақ уақыт қабылдаған кезде "цирроз" ауруына шалдығатын ағза мүшесін атаңыз:

_____________________________________________________________________________

[1]
іі) Ағзаны "цирроз" ауруына шалдықтыратын химиялық қосылыс және ол неліктен цирроз ауруына шалдықтырады?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

[1]
[Барлығы 30]

Балл қою кестесі

№	Жауап		Балл		Қосымша ақпарат
1	D		1
2	B		1
3	C		1
4	А	3,4	1
	В	1,5	1
	С	2,6	1
5	(-CH2-CH2-)n және тамақ сақталатын ыдыстар		1		үй, әр түрлі фурнитуралар, косметика, медицина,өндірісте кез келген бір дұрыс жауап қабылданады
	Ұзақ уақыт пайдалануға болмайды		1
	ұзақ уақыт ыдырамайды, экологияға кері әсерін тигізеді, ыдыраса улы заттар бөлінеді		1
6	термиялық – қысым, 470-550°С түтікті пеш		1		жауаптар нұсқасы: толық жауап-3 бір қате жіберілсе -2 екі қате жіберілсе -1
	катализдік – авиациялық бензин;		1
	термиялық – 5-6 МПа автокөліктердің бензині;		1
7	і) фреон, хлорметан		1		басқа дұрыс жауаптарды қабылдауға болады
	іі) ауаға түскенде УК сәулелердің әсерінен радикалдарға ыдырайды		1
	озон қабатын бұзады		1
8	пентин-1 пентин-2 HС≡С- CH2--CH2 -CH3 CH3 –C ≡ C- CH2 – CH3		1		Ескерту! IUPAC номенклатурасы бойынша атау міндетті емес
	іі) H3С- CH2-CH2 -C≡ CH +НОН CH3-CH2 -CH2 CHO/ пентаноль H3C- C≡ C- CH2-CH3+НОН CH3-COH-CH2-CH2-CH2 пентанол-2		1 1		Реакция дұрыс жазылған жағдайда -1 балл реакция өнімі дұрыс аталған жағдайда -1 балл
9	і) H3C-CH2-CH2-CH2Br/ H3C-CH2-CHBr –CH3/ H3C-C(CH3)Br –CH3		1		Ескерту! үш изомердің екеуін жазған жағдайда -1 балл беруге болады
	іі)		1
	іі)		1
10	а) С6Н5OH +КOH →С6Н5OК +H2O		1
	b) ақ тұнба , С6Н2Вr3OH /		1
	с) і) іі) Инженерлік өнімдердің кең ауқымы; метрода жүретін эскалаторларға арналған қадамдар, құралдарға арналған тұтқалар және т.б. Электротехникалық бұйымдар - штепсельдер, розеткалар, қосқыштар, электр есептегіштер, электрлі үтіктер, электр қозғалтқыш корпусы, реле және магниттік стартерлер, терминалдық жәшіктер және т.б. Түрлі құрылғылардың корпусы/ сырты - телефондарды, радиостанцияларды, камераларды; электрондық компоненттердің бөліктері - радиотелефондар, катодты түтіктер, конденсаторлар және т.б. Қару-жарақ және әскери техниканың бөлшектері. Ас үй ыдыстарының элементтері: пышақтар, кастрюльдер, кәстрөлдер мен шайбалар, газ плиталары үшін тұтқалар. Жиһаз бөлшектері мен жиһаз фитингтері. Шашка, шахмат, домино және басқа да арзан ойын элементтері. Кәдесыйлар, кеңсе тауарлары, зергерлік бұйымдар, сағаттар. Желімдер мен лактар - мысалы, желім БФ.		1 1		Ескерту! Кез- келген бір дұрыс жауап қабылданады
11	этил спирті – CuO, глицерин – Cu(OH)2		1		Басқа жауап қабылданбайды
	күлгін түсті ерітінді		1
	С2Н5ОН+CuO =CH3COH+Cu+H2O қара түс қызғылт түске ауысады		1
12	бауыр		1
	сірке альдегиді/ CH3COH/ бауыр клеткаларының жұмысын бұзып, қызметін тоқтатуға ықпал жасайды		1
Барлығы				30