Асан Заңғар. І негізгі блім 1 Ксіпорынны аржы ресурстары
 Скачать 70.39 Kb.
|
|
Қарызға алынған қаржылық ресурстарға мыналар жатады: алынған несиелер, мақсатты және басқа жарналар, қаржы нарығында жұмылдырылған қаражат. Құрылыс ұйымының қаржы ресурстарын пайдалану мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады: - құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүргізуге арналған ағымдағы шығындар; - өндірісті кеңейтуге және оны техникалық жаңартуға, материалдық емес активтерді пайдалануға байланысты Күрделі салымдарға қаражатты инвестициялау; - қаржы ресурстарын бағалы қағаздарға инвестициялау; - қаржы, банк жүйелеріне төлемдер, бюджеттік емес қорларға жарналар; - әр түрлі ақша қорлары мен резервтерін құру; - қайырымдылық мақсаттары, демеушілік. Құрылыс ұйымдарының жеке қаржы ресурстарының негізгі көзі ретінде пайда. Меншікті қаржы ресурстары-бұл құрылыс ұйымының заңды меншігіндегі ресурстар. Өз өнімдерін сатқаннан кейін құрылыс ұйымы кіріс алады, одан қаржылық нәтиже - пайда анықталады. Егер түсім өзіндік құнынан асып кетсе, құрылыс ұйымы пайда табады. Пайда-жалпы кіріс алуға байланысты құрылыс ұйымының меншікті қаржы ресурстарының негізгі көзі. Құрылыс ұйымының жалпы кірісі-материалдық шығындарды шегергендегі құрылыс ұйымының өнімдерін сатудан түскен кіріс, яғни оның құрамына жалақы мен пайда кіреді Түпкілікті қаржылық нәтиже өнімді, негізгі өндірістік қорларды және құрылыс ұйымының басқа да мүлкін сатудан немесе осы операциялардың сомасына азайтылатын операциялық емес операциялардан түскен кірістерден қаржылық нәтижеден тұрады.Сатудан түскен пайда вирустың сатудан (ҚҚС пен акциздерсіз) және өнімді өндіруге және сатуға жұмсалатын шығындар арасындағы айырмашылық ретінде анықталады. Операциялық емес операциялардан түскен пайда, яғни негізгі қызметпен байланысты емес операциялар: мүлікті жалға беру, Бағалы қағаздар бойынша кірістер, алынған айыппұлдар сомасының төленгеннен асып кетуі, бірлескен қызметтен түскен пайда, есепті жылы анықталған өткен жылдардың пайдасы. Қаржылық нәтижелерді есепке алу және анықтау кестеде белгіленген бағыттар бойынша жүзеге асырылады. 3 кесте - Пайда қалыптастыру
Тиімділіктің (кірістіліктің) салыстырмалы көрсеткіші пайызбен өлшенетін кірістілік болып табылады «Нұр құрылыс» ЖШС-нің қаржылық жағдайын жақсарту жөніндегі іс-шаралар 1 дебиторлық берешекті азайту жөніндегі іс-шаралар Қазіргі жағдайда кәсіпорынның тұрақты қаржылық жағдайының маңызды шарттарының бірі серіктестермен есеп айырысуды нақты ұйымдастыру болып табылады. Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қарыздарына тиісті назар аударудың болмауы жеткізушілер, бюджет, қызметкерлер алдындағы өз берешегін өтеу үшін қаражаттың жетіспеуіне себеп болуы мүмкін. Тауар операциялары бойынша дебиторлық берешекті басқару-белгілі бір уақыт кезеңіне өнімді сату шарттарын таңдау, дебиторлық берешектің жалпы мөлшерін оңтайландыру және қаржылық тұрақтылықтың белгіленген деңгейіне жету үшін оны уақтылы жинауды қамтамасыз ету бойынша ұйымның жалпы саясатының бөлігі. Дебиторлық берешекті азайту үшін кейбір жалпы ұсыныстар бар: мерзімі ұзартылған (мерзімі өткен) берешек бойынша сатып алушылармен есеп айырысудың жай-күйін бақылау; тоқсан сайын дебиторлық берешекке түгендеу жүргізу; дебиторлық және кредиторлық берешектің арақатынасын қадағалаңыз: дебиторлық берешектің едәуір басым болуы кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына қауіп төндіреді және қосымша (әдетте қымбат) қаражат тартуды қажет етеді; кредиторлық берешектің дебиторлық берешектен асып кетуі кәсіпорынның төлем қабілетсіздігіне әкелуі мүмкін. Дебиторлық берешекті азайту шараларының бірі факторинг болуы мүмкін. Факторинг-бұл серіктестермен есеп айырысу үшін клиенттің айналым қаражатының жетіспеушілігі мәселесін шешуге бағытталған сауда-комиссиялық операцияның бір түрі. Шотты ішінара төлеу арқылы қарызды өндіріп алу құқығын қайта сату факторингінің мәні. Факторинг қызметтеріне жеткізушіге беру және сатып алушыдан ақша қаражатын алу ғана емес, сонымен қатар сатып алушының жеткізілім бойынша берешегінің жай-күйін бақылау, дебиторларға төлем мерзімінің басталғаны туралы ескертуді жүзеге асыру, дебиторлармен салыстыру, жеткізушіге дебиторлық берешектің ағымдағы жай-күйі туралы ақпарат беру, сондай-ақ ағымдағы операциялар мен олардың тарихы бойынша аналитика жүргізу кіреді. Шотты ішінара төлеу арқылы қарызды өндіріп алу құқығын қайта сату факторингінің мәні. «Нұр құрылыс» ЖШС-і ұйымында жыл соңында дебиторлық берешек 5038 мың құрады,оның ішінде 4015 мың мерзімі өткен дебиторлық берешек. Ұзақтығы 3 айдан асатын мерзімі өткен дебиторлық берешек 3215 мың теңгеді құрайды. Сіз 3 айдан асатын мерзімі өткен дебиторлық берешекті 3215 мың теңге мөлшерінде ұсына аласыз. Яғни факторингтік фирма қарыздарды өндіріп алу құқығына ие болады және борышкерлердің оны төлеу мерзімі басталғанға дейін біздің ұйымға қарыздың 70% - ын (3215 мың теңге*0,7=2250.5 мың теңге) қайтарады. Комиссия 20 құрайды % (3215 мың тг*0,2 = 643 мың тг). Борыштың жалпы сомасының 10% мөлшеріндегі борыштың қалған бөлігі (3215 мың тг*0,1 = 321.5 мың тг) борышкерлер барлық борышты өтегеннен кейін ұйымға қайтарылады. Яғни біздің ұйым бірден 2250.5 мың теңге алады. Алынған соманы 29357 мың теңгені құрайтын кредиторлық берешекті азайтуға жібереміз. 2572 мың теңге (2250.5+321.5) сомасына кредиторлық берешектің қысқаруын есептейміз: 29357-2572=26785 мың теңге. Тағы бір шара қарызды өндіріп алу туралы сотқа талап арыз беру болуы мүмкін. «Нұр құрылыс» ЖШС-і ұйымында жыл соңында дебиторлық берешек 5038 мың тг құрады,оның ішінде 4015 мың тг мерзімі өткен дебиторлық берешек. Ұзақтығы 3 айдан асатын мерзімі өткен дебиторлық берешек 3215 мың теңгеді құрайды.Ұсынуға болады сомасы 800 мың. тг. (4015-3215) мерзімі өткен дебиторлық берешек дейін 3 ай есептеуге өсімпұл мөлшерінде 0,05% әрбір кешіктірілген күні. Өнімнің өзіндік құнын төмендету резервтері деп кәсіпорынның техникасын, материалдық және ақшалай ресурстарын пайдалануды жақсарту, еңбек өнімділігін арттыру арқылы оның өзіндік құнын төмендетудің қолда бар, бірақ пайдаланылмаған мүмкіндіктері түсініледі. Құрылыс материалдары мен конструкцияларына арналған шығындарды азайту. Материалдық шығындардың мөлшерін анықтайтын факторлардың үш негізгі тобы бар. Материалдық шығындар шамасына әсері: Шығыс нормасы Баға Көлік-дайындау шығыстары Материалдарды тұтыну нормалары мен материалдар бағасының өзгеруіне байланысты материалдарды үнемдеу есебінен өнімнің өзіндік құнының ықтимал төмендеуі мынадай формула бойынша анықталуы мүмкін: ∆См = (1-јн * Јц) * dм, (1) мұндағы ∆см-материалдарды үнемдеу есебінен өзіндік құнның өзгеруі, %; Јн-нормалардың өзгеру индексі; ц-бағалардың өзгеру индексі; м - жоспарлы кезеңде өнімнің өзіндік құны құрылымындағы материалдық шығындардың үлесі, %. Өндіріс бірлігіне арналған материалдардың шығыны өндірістік процестерді механикаландыру, прогрессивті технологияны енгізу, материалдарды кесудің ұтымды схемаларын қолдану, өнімнің ақауларын азайту, қалдықтар пайызын азайту және кейбір материалдарды басқаларына ауыстыру бойынша ұйымдастырушылық-техникалық шаралардың жүргізілуіне байланысты өзгереді. Нормалардың өзгеру индексі мынадай формула бойынша есептеледі: Јн = (100 - %н) / 100, (2) мұндағы % н-жоспарлы кезеңде материалдардың шығыс нормаларының төмендеу пайызы. Негізгі материалдардың шығыс нормасының төмендеуі 6% - ды, ал материалдар бағасының төмендеуі 7% - ды құрайды. Өзіндік құн құрылымындағы материалдық шығындардың үлес салмағы-40,72% (33250/81659*100). Нормалар мен бағалардың өзгеру индексін анықтаймыз. Јн = (100-6)/100 = 0,94 Јц = (100-7)/100 = 0,93 Біз құнның өзгеруін анықтаймыз. ∆См = (1-0,94*0,93)*40,72 = 5.29% Осылайша, материалдық ресурстарды үнемдеу есебінен өнімнің өзіндік құнының төмендеуі 5,29% - ды құрады.Абсолютті көріністе шығыс нормаларын оңтайландыру және бағаны төмендету бойынша жоспарланған іс-шараны енгізудің экономикалық тиімділігі анықталады: ∆См = ∆См% * См/100, (3) мұнда См-материалдардың құны. Есептеу: ∆См = 5,29%*33250/100% = 1758,93 мың т. Үшінші фактордың әсерін қарастырыңыз. Көлік-дайындау шығындарының мөлшері жабдықтау ұйымдарының белгіленген үстеме бағаларына, материалдардың сапасына жеңілдіктер мен жамылғыларға, жүктерді тасымалдау тарифтеріне, сондай-ақ кәсіпорындағы қойма шаруашылығын ұйымдастыру деңгейіне, түсіру және қойма операцияларын механикаландыруға және осы құралдарды пайдалану дәрежесіне, көлік түріне, тасымалдау қашықтығына, тасымалдау партиясының мөлшеріне және т. тг байланысты болады. Көлік және қойма шығындарын азайту арқылы шығындарды үнемдеуге қол жеткізуге болады: Этзс = Qпл * (Утзсб-Утзспл), (4) мұндағы Qпл-жоспарланған кезеңдегі жұмыс көлемі, т. тг Утзсб-базистік дайындау-қойма шығыстарының деңгейі (1,7), % Утзспл-дайындау-қойма шығыстарының жоспарланған деңгейі (1,5), % Этзс = (83079* (1,7 - 1,5))/100 = 166.16 мың т. Осылайша, Көлік және қойма шығындары 166,16 мың тоннаға азайды. Материалдық шығындарды төмендетудің жалпы экономикалық әсері: 1758,93 мың тг. + 166,16 мың тг. = 1925,09 мың тг. Яғни, 1925.09 мың тг бөлінбеген пайда -12 мың тг - дан 1937.09 мың тг - ға дейін өсті, сонымен қатар қысқа мерзімді міндеттемелердің мөлшері 1925.09 мың тг - ға азаяды және 27431.91 мың тг құрайды. Өткізілген іс-шаралардан кейін сатылған тауарлардың, өнімдердің, жұмыстар мен қызметтердің өзіндік құны 79733.91 мың т. (81659 мың т. - 1925.09 мың т.) құрайды. Сатудан түсетін пайда 1420 мың теңгеден 3345.09 мың теңгеге дейін артады. баланстық пайда (салық салынғанға дейінгі пайда) 2311.09 мың теңгеді құрайды (386 мың теңге+1925.09 мың теңге). II Есептеу бөлімі 2.1 Өнімді өткізу мен өндіріс жоспарын есептеу 1-кесте Өнімді өткізу мен өндіріс жоспарын есептеу
2.2 Жоспарды жылдары негізгі өндірістік қорларды қайта қалпына келтіру үшін амортизациялық аударымдарды есептеу | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||