Ислом каримов номидаги

• Название: Ислом каримов номидаги
• Дата: 23.11.2022
• Размер: 1.08 Mb.
• Имя файла: Davron 222.docx
• Тип: Документы; #808976

ИСЛОМ КАРИМОВ НОМИДАГИ

ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ТЕХНИКА УНИВЕРСИТЕТИ
ЭЛЕКТРОНИКА ВА АВТОМАТИКА ФАКУЛТЕТИ ЭЛЕКТРОН АППАРАТЛАРНИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ЙЎНАЛИШИ

“ Електрон қурилмаларни лойиҳалш ва конструксиялаш” фанидан

КУРС ЛОЙИҲАСИ
МАВЗУ: 3 Разрядли Мултиплексорни лойиҳалаш

“Ёки-эмас”

Гуруҳ: 150-19

Бажарди: Султонмуродов Д

Текширди: Абдухаликов С.

Тошкент-2022 й.

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАъЛИМ ВАЗИРЛИГИ

ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ТЕХНИКА УНИВЕРСИТЕТИ
Тасдиқлайман .

Кафедра мудири: Гаибназаров Б.Б.

2021 йил «.......» ............................

Кафедра Элэктрон аппаратураларни ишлаб чикариш техналогияси.

2022 йил «.......» ............................

Курс лойиҳаси (иши)

Фан Електрон қурилмаларни лойиҳалш ва конструксиялаш

Гуруҳ 150-19 Талаба Султонмуродов Д Раҳбар Абдухаликов С.____

Т О П Ш И Р И Қ

Лойиҳа мавзуси_3 Разрядли Мултиплексорни лойиҳалаш “Ёки-эмас”______

__________________________________________________________________

2. Дастлабки маълумотлар ___________________________________________

Кириш____________________________________________________________

Мавжуд адабий схема манбаларининг тавсифи. Бирликнинг блок-схемалари ва уларнинг ишининг қисқача тавсифи.

Мултиплексорлар асосидаги универсал мантиқий модуллар__________________

3.Қўлланмалар____________________________________________________

1. Угрюмов э. "Рақамли схемалар", Санкт-Петербург, эд. БҲВ-Петербург, 2004 йил;

2. Шило В.Л. Оммабоп рақамли микросхемалар. Маълумотнома ", М, 1987;

4. Ҳисоблаш-тушунтириш ёзуви ______________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

5. График қисмининг таркиби ________________________________________

Мултиплексор кўриниши

Мултиплексернинг стаcкинг схемаси

__________________________________________________________

6. Қўшимча маълумотлар ва кўрсатмалар ___________________________
7. Лойиҳа(иши)ни топшириш муддати

	1	2	3	4		Ҳимоя
Факт
Режа

Талаба: Султонмуродов Д

Раҳбар: Абдухаликов С.

МУНДАРИЖА

КИРИШ 4

НАЗАРИЙ ҚИСМ 5

Мавжуд адабий схема манбаларининг тавсифи. Бирликнинг блок-схемалари ва уларнинг ишининг қисқача тавсифи. 5

Мултиплексорлар асосидаги универсал мантиқий модуллар 14

Агрегатнинг электр функсионал диаграммаси ишининг тавсифи. 15

АСОСИЙ ҚИСМ 19

Элементлар тизимини танлаш. 19

Вақт диаграммаларини қуриш. 22

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР 26

КИРИШ

Жамиятимиз бозор иқтисодиётига кириб бораётган бир шароитда ҳар бир техникавий муаммо, албатта, иқтисодиёт билан боғлиқлигини назарга олиб, қўлланмага электроенергетиканинг техник-иқтисодий кўрсаткичларига бағишланган бўлим киритилди. Касб-ҳунар коллежларининг ҳар бир йўналиши ва мутахассисликларининг „Электротехника ва электроника асослари“ фани учун ажратилган соатлари ўзгача бўлиши лозим. Бундан бошқа, бевосита йўналиш соҳасига бағишланган барча ажратилган соатларнинг 5 — 7 % и шу соҳага хос электр ускуна, асбоб ва электр таъминотига ажратилади. Мазкур қўлланмада баён этилган барча назарий ўқув материаллари иложи борича оддий, амалий фаолиятдан олинган мисоллар билан шарҳланди. Мураккаб техник тушунчалар ичидан бири мантикий амаларни бажарувчи бўлган элементлардир.Улардан бири .

Мултиплексорлар - битта ахборот киритишдан келган сигналлар манзил шиналаридаги кодга қараб бир нечта чиқишлар орқали керакли кетма-кетликда келадиган қурилмалар. Шундай қилиб, мултиплексор функционал жиҳатдан мултиплексорга қарама-қаршидир. Мултиплексер ДМХ ёки ДМС орқали белгиланади. Агар н = 2^м нисбат чиқишлар сони ва манзилли киришлар сони ўртасида амал қилса, унда бундай мултиплексор тўлиқ дейилади. Агар н <2^м бўлса, мултиплексор тўлиқ бўлмаган деб аталади.

Иккилик код қайси чиқиш киришга уланишини аниқлайди. Бошқача қилиб айтадиган бўлсак, мултиплексор - бу бир нечта чиқишлардан бирини танлаб оладиган ва уни киришига улайдиган қурилма ёки у бир кириш ва бир нечта чиқишга эга бўлган иккилик бошқариладиган сигналли калитдир. Кириш сони иккилик коднинг ҳолатига мос келадиган чиқишга уланади. Булар Мултиплексер - узатиладиган кетма-кет сигнални сигналларнинг параллел бирикмасига айлантирувчи қурилма.

НАЗАРИЙ ҚИСМ

Мавжуд адабий схема манбаларининг тавсифи. Бирликнинг блок-схемалари ва уларнинг ишининг қисқача тавсифи.

Мултиплексор - рақамли компютернинг бошқарув (адрес) сўзи бошқаруви остида кириш каналларидан бирини чиқиш каналига улайдиган функционал бирлиги. Каналларнинг бит кенглиги ҳар хил бўлиши мумкин, кўп битли сўзларни алмаштириш учун мултиплексорлар бир битлилардан иборат. Мултиплексер киришлари икки гуруҳга бўлинади: ахборот ва адреслаш. Мултиплексорнинг ишлаши кўп позицияли калит сифатида соддалаштирилиши мумкин. Бир битли мултиплексор учун бу 1-расмда кўрсатилган,

а.

1-расм.Мултиплексор кўриниши
1-расм. Кўп позитсияли калит билан мултиплексорнинг соддалаштирилган кўриниши (а) ва мултиплексорнинг НАНД элементларида амалга оширилиши (б)
Манзиллаш коди А коммутаторни х ахборот киришларидан бирини А чиқишига улаш орқали маълум бир ҳолатга ўрнатади. Нолга тенг бўлмаган манзиллаш коди билан калит юқори х0 позитсиясини эгаллайди, код бир марта кўпайган ҳолда у қўшни жойга ўтади. х1 позитсияси ва бошқалар. Мултиплексорнинг ишлаши муносабат билан тавсифланади



Бу баъзан мултиплекс формуласи деб аталади. Адреслаш кодининг исталган қиймати учун биттадан ташқари барча шартлар нолга тенг. Нолга тенг бўлмаган атама хи, бу эрда и жорий манзил кодининг қиймати.

Схема, мултиплексор кўрсатилган калитнинг электрон версиясини амалга оширади, аксинча, фақат бир томонлама маълумотларни узатишга эга. Шаклда. 1б тўртта маълумот киритиш, иккита манзил киритиш ва оператсияни ёқиш киритиш (Е) билан мултиплексорни кўрсатади. Ишга рухсатнома (Е = 0) бўлмаса, Ф чиқиши маълумот ва манзил сигналларидан қатъий назар нолга айланади ёки мултиплексорнинг қулфланганлиги ҳам айтилади.

Стандарт серияларда ўлчам 16 * 1 дан ошмайди. Ўлчамни ошириш учун қуйидаги усул қўлланилади.

Ўлчамни ошириш.

Мултиплексорнинг ҳажмини ошириш бир нечта мултиплексорларнинг пирамидал тузилиши ёрдамида мумкин. Бундай ҳолда, контактларнинг занглашига олиб келадиган биринчи даражаси керакли миқдордаги маълумотни олиш учун зарур бўлган кўплаб мултиплексорларни ўз ичига олган устундир. Устундаги барча мултиплексорлар мос келадиган паст тартибли битлар сонидан ва умумий манзил кодидан ташкил топган бир хил код билан мурожаат қилинади (агар маълумот киритиш сони 2н га тенг бўлса, у ҳолда манзил киришларининг умумий сони н га тенг, паст - манзил кодининг н1 тартиб майдони биринчи даражали мултиплексорларга мурожаат қилиш учун ишлатилади). Иккинчи ярусда сони н - н1 га тенг бўлган манзил кодининг энг муҳим битлари қўлланилади, уларнинг мултиплексорлари биринчи даражали мултиплексорларнинг умумий чиқиш каналига муқобил ишлашини таъминлайди.

32-1 мултиплексор функсияларини бажарадиган ва кичикроқ мултиплексорлар устига қурилган пирамида схемаси 2-расмда кўрсатилган (инглизча МУлтиплеХер дан МУХ қисқартмаси) Бу уланиш каскад деб ҳам аталади.



2-расм Мултиплексернинг стаcкинг схемаси
Мултиплехерлар 4-1,8-1,16-1 кўплаб серияларнинг бир қисми сифатида ишлаб чиқарилади ва КП алифбо кодига эга. Уларнинг вақт хусусиятлари учта йўл бўйлаб кечикишлар билан ўрнатилади: манзилни киритиш - чиқиш, маълумотларни киритиш - чиқиш, киришни ёқиш - чиқиш. Кўпгина сериялар учун бу қийматлар диапазонда нинг элементлари қатори. Барча кўриб чиқилган мултиплексор схемалари фақат битта маълумот битини алмаштиради. Кўп битли сўзларни алмаштиришда ҳар бир бит ўз мултиплексоридан фойдаланади. Бир қатор серияларнинг бир қисми сифатида кўп битли мултиплексорларнинг микросхемалари ишлаб чиқарилади. Битта корпусда тўртта 2-1 мултиплексор (масалан, К555КП11) ёки иккита 4-1 мултиплексор (масалан, К555КП12, 3-расм) мавжуд.



3-расм... К555КП12 2-битли 4-каналли три-ҳолатли калит
"Мултиплекслаш" атамаси бир нечта манбалардан маълумотларни умумий канал бўйлаб узатиш жараёнини англатади ва маълумотларни узатувчи томондан битта каналга айлантириш оператсиясини бажарадиган ҳар қандай қурилма мултиплексор деб аталади. Ушбу ном тарихан 4-расмга мувофиқ схемага берилган бўлиб, у сигналларни вақтга бўлиниш мултиплексатсиясига қодир, уларни манзил киришларида кодларни ўзгартириш тезлигида уларни бирин-кетин линияга узатади. Аммо худди шу схема бошқа умумий оператсияни бажариши мумкин - манзил коди билан кўрсатилган маълум бир манбадан маълумотларни танлаш, танлаш (танлаш-танлаш). Танлаш оператсиясини бажарадиган ҳар қандай қурилма селектор деб аталади ва шаклда кўрсатилган схемага эга бўлган ишлаб чиқувчилар. 4, бу функтсияларни бажарган, табиийки, улар уни селектор деб атай бошладилар. Бунга қўшимча равишда, контактларнинг занглашига олиб келиши учун, у калит деб ҳам аталади. Кўриб чиқилаётган схема аниқ номсиз рақамли тугунлар орасида давомийлик рекордини бузди; у ҳали ҳам мултиплексор, ва селектор, мултиплексор-селектор ва коммутатор деб аталади. Масалан, бир хил К155КП5 ва К155КП7 схемалари калитлар ва мултиплексор селекторлари деб аталади. Бундан ҳам қизиқроқ: худди шу ишда киришлар сони билан ажралиб турадиган муҳокама қилинаётган турдаги микросхемалар ё калит (134КП9), сўнгра селектор-мултиплексатор (К155КП?), кейин селектор (К155КП11), сўнгра деб аталади. мултиплексор (К555КП13). Терминологик ноаниқлик функсионал диаграммалардаги белгиларда ноаниқликка олиб келди, чунки эСКД мултиплексор-МУХ, селектор-СЛ ва мултиплексор-селектор-МСни белгилашни талаб қилади. Кўриб чиқилаётган схема аниқ номсиз рақамли тугунлар орасида давомийлик рекордини бузди; у ҳали ҳам мултиплексор, ва селектор, мултиплексор-селектор ва коммутатор деб аталади. Масалан, бир хил К155КП5 ва К155КП7 схемалари калитлар ва мултиплексор селекторлари деб аталади. Бундан ҳам қизиқроқ: худди шу ишда киришлар сони билан ажралиб турадиган муҳокама қилинаётган турдаги микросхемалар ё калит (134КП9), сўнгра селектор-мултиплексатор (К155КП?), кейин селектор (К155КП11), сўнгра деб аталади. мултиплексор (К555КП13). Терминологик ноаниқлик функсионал диаграммалардаги белгиларда ноаниқликка олиб келди, чунки ЭСКД мултиплексор-МУХ, селектор-СЛ ва мултиплексор-селектор-МСни белгилашни талаб қилади. Кўриб чиқилаётган схема маълум бир номсиз рақамли тугунлар орасидаги рекордни янгилади, у ҳали ҳам мултиплексор, селектор, мултиплекс селектор ва коммутатор деб аталади. Мисол учун, бир хил К155КП5 ва К155КП7 схемалари калитлар ва мултиплексор селекторлари деб аталади. Бундан ҳам қизиқроқ: худди шу ишда киришлар сони билан ажралиб турадиган муҳокама қилинаётган турдаги микросхемалар ё калит (134КП9), сўнгра селектор-мултиплексатор (К155КП), кейин селектор (К155КП11), сўнгра деб аталади. мултиплексор (К555КП13). Терминологик ноаниқлик функсионал диаграммалардаги белгиларда ноаниқликка олиб келди, чунки ЭСКД мултиплексор-МУХ, селектор-СЛ ва мултиплексор-селектор-МСни белгилашни талаб қилади. бир хил схемалар К155КП5 ва К155КП7 калитлар ва селектор-мултиплексаторлар деб аталади. Бундан ҳам қизиқроқ: худди шу ишда киришлар сони билан ажралиб турадиган муҳокама қилинаётган турдаги микросхемалар ё калит (134КП9), сўнгра селектор-мултиплексатор (К155КП?), кейин селектор (К155КП11), сўнгра деб аталади. мултиплексор (К555КП13). Терминологик ноаниқлик функсионал диаграммалардаги белгиларда ноаниқликка олиб келди, чунки ЭСКД мултиплексор-МУХ, селектор-СЛ ва мултиплексор-селектор-МСни белгилашни талаб қилади. бир хил схемалар К155КП5 ва К155КП7 калитлар ва селектор-мултиплексаторлар деб аталади. Бундан ҳам қизиқроқ: худди шу ишда киришлар сони билан ажралиб турадиган муҳокама қилинаётган турдаги микросхемалар ё калит (134КП9), сўнгра селектор-мултиплексатор (К155КП?), кейин селектор (К155КП11), сўнгра деб аталади. мултиплексор (К555КП13). Терминологик ноаниқлик функсионал диаграммалардаги белгиларда ноаниқликка олиб келди, чунки ЭСКД мултиплексор-МУХ, селектор-СЛ ва мултиплексор-селектор-МСни белгилашни талаб қилади.



4-расм. ВА, ЭМАС, ЁКИ асосидаги мултиплексер схемаси
Мултиплексорлардан фойдаланиш фақат мултиплекслаш ва танлаш оператсиялари билан чекланмайди. 5а-расмда параллел ўтказгич схемасининг бир и-бити кўрсатилган.


5-расм. Мумкин мултиплексор иловалари:
а - комбинатсион силжишнинг бир бити; б-ҳақиқат жадвали билан берилган ихтиёрий функтсияни бажариш, бу ҳолда 1-жадвал.

Тўлиқ силжиш схемасида бир хил мултиплексор РГ2 регистрининг ҳар бир битининг киришига уланади, унинг маълумотлар киришлари, ўз навбатида, РГ1 регистрининг бир нечта битларининг чиқишларига уланади. бир хил код барча рақамларнинг мултиплексорларининг манзилли киришларига берилади. Натижада, манзил кодининг қийматига қараб, РГ1 нинг турли битларининг таркиби РГ2 нинг и-битига ёзилади. А2а1 = 01 манзил коди билан, расмдан кўриниб турибдики, маълумотлар РГ2 регистрининг бир хил битига силжишсиз узатилади. а2а1 = 00 коди билан РГ1 регистрининг қўшни энг кам аҳамиятли (и-1) -тҳ битининг мазмуни РГ2 регистрининг и битига ўтказилади, яъни. узатиш бир битнинг юқори битларга (чапга) силжиши билан содир бўлади. 10 ва 11 га тенг а2а1 кодлари билан узатилган рақам мос равишда бир ёки иккита рақамга пастки рақамларга (ўнгга) силжийди. Киришлар сони этарли бўлган мултиплексорлардан фойдаланган ҳолда ва киришларни манба регистрининг мос келадиган битларига улаган ҳолда, жуда тез, фақат мултиплексор ва қабул қилувчи регистрнинг кечикиш вақти ичида, рақамни исталган жойга силжитадиган ўтказгичларни қуриш мумкин. Битларнинг исталган сони бўйича йўналиш (албатта, мултиплексорнинг имкониятлари доирасида).

Мултиплексорнинг кенг тарқалган қўлланилиши бошқарув қатламига қараб сўзни тўғридан-тўғри ёки тескари кодда узатишдир. Бунинг учун ҳар бир битда 2-1 мултиплексорнинг киришлари манба регистрининг триггерининг тўғридан-тўғри ва тескари чиқишларига уланади. Агар фойдаланилган серияда 2-1 мултиплексор бўлмаса, у ҳолда фаол паст чиқиш даражасига эга бўлган ушбу тугунни расмга мувофиқ қуриш мумкин.


6-расм. Мултиплексорни қуриш 2-1
Мултиплексор универсал мантиқий элемент сифатида мултиплексорнинг манзилли киришлари сонига тенг бўлган аргументлар сонининг исталган функсиясини амалга ошириш учун ишлатилиши мумкин.Мултиплексер расмда кўрсатилган. 5, б, жадвалда кўрсатилган функтсияни амалга оширади. битта.

1-жадвал.


Бунинг учун мултиплексорларнинг маълумотлар киритишлари 1 ва 0 манбаларга шундай кетма-кетликда уланадики, улар ҳақиқат жадвалининг бирлик ва нол кетма-кетлигини тўлиқ кўчиради. Ва шу билан бирга, СДНФ-ни ёзиш ҳам, уни минималлаштириш ҳам талаб қилинмайди! Айтганча, 1-жадвалда кўрсатилган функтсия минималлаштирилмаган (бу шахсан ишонч ҳосил қилиш учун фойдалидир), шунинг учун уни амалга ошириш учун тўртта 3И-НОТ элементи ва учта инвертор керак бўлади, улар жами деярли иккита ҳолатни беради ва кечикишлар. Ажабланарлиси шундаки, мултиплексор чипи ёрдамида уч ёки тўртта аргумент функтсиясини амалга ошириш усули ишлаб чиқувчилар орасида жуда машҳур. Шуни эсда тутиш керакки, бу усул фақат микросхемалардан фойдаланганда тежашни таъминлайди. Матритса кристаллари ва бошқа ЛСИлар учун схемаларни ишлаб чиқишда жиҳозлар миқдори асосий мантиқий элементларнинг сонини аниқлайди, шунинг учун бу усул жуда исроф бўлади.

Мултиплексорлар асосидаги универсал мантиқий модуллар

Мултиплексорларга асосланган универсал мантиқий модуллар (УЛМ) маълум бир масалани ҳал қилиш учун созланиши мумкин бўлган қурилмалардир. Уларнинг универсаллиги шундан иборатки, маълум миқдордаги аргументлар учун УЛМ ҳар қандай функтсияга созланиши мумкин. Маълумки, функтсиянинг н аргументларининг умумий сони қуйидагича ифодаланади ... н ўсиши билан функтсиялар сони жуда тез ўсади. Гарчи барча мавжуд функтсиялар амалий қизиқиш уйғотмаса ҳам, жуда кўп функтсиялардан бирортасини олиш имконияти УЛМ дан фойдаланишнинг катта истиқболларини кўрсатади.

УЛМни созлашнинг биринчи усули

УЛМда қўлланиладиган биринчи созлаш усули баъзи киришларни тузатишдир. Ушбу усул учун аргументлар сони ва созлаш киритишлар сони ўртасида қуйидаги боғлиқлик тўғри келади. Аргументлар сонини бўлсин ва ҳар қандай ва функсиялар учун созлаш талаб қилинади. Кейин созлаш коди учун комбинатсиялар сони функтсиялар сонига тенг бўлади Иккилик код учун комбинатсиялар сони код узунлиги билан 2м ифода билан боғланади, бу эрда м - код узунлиги. Қайта тикланадиган функсиялар сонини созлаш кодининг комбинатсиялар сонига тенглаштириб, созлаш киритишлар сони учун м = 2н нисбатга эга бўламиз.

Олинган ифода мултиплексор учун бит типидаги киришлар сони ўртасидаги нисбатга мос келади. Бундай ҳолда, функтсия аргументлари манзил киришларига, созлаш сигналлари эса маълумот киришларига берилиши керак (7-расм, а). шундай қилиб, мултиплексорни УЛМ сифатида ишлатиш учун унинг киришларини тайинлаш ўзгартирилиши керак.

6.1-расм, а - мултиплексор ёрдамида н та аргументнинг исталган функсиясини такрорлаш имкониятини кўрсатади. Ҳақиқатан ҳам, аргументларнинг ҳар бир тўплами созлаш сигналларидан бирининг чиқишга узатилишига мос келади. Агар бу сигнал берилган тўпламдаги функсиянинг қиймати бўлса


7-расм Мултиплексорни УЛМ сифатида ишлатиш схемаси (а), доимий қийматни ўрнатишда функтсияни такрорлаш мисоллари (б)

аргументлар, кейин муаммо ҳал қилинади. Турли хил созлаш кодлари турли функтсияларга мос келади. Ўрнатиш алифбоси {0,1} бўлади - ўрнатиш 0 ва 1 константалари орқали амалга оширилади. Расмда. 6.1, б тенгсизлик функтсиясини такрорлаш мисолини кўрсатади "4-1" мултиплексоридан фойдаланиш.

Агрегатнинг электр функсионал диаграммаси ишининг тавсифи.

Олдинги бўлимда муҳокама қилинганидек, мултиплексор рақамли кўп позитсияли калит, коммутатордир. Менинг ҳолатимдаги мултиплексорда 8 та кириш ва битта чиқиш мавжуд. Бу шуни англатадики, агар ушбу 8 та киришга рақамли сигналларнинг 8 та манбаси - кетма-кет рақамли сўзларнинг генераторлари уланган бўлса, у ҳолда ҳар қандай генератордан байтлар битта чиқиш симига ўтказилиши мумкин. Бунинг учун биз иккилик манзил кодини 3 та танлаш киришига топшириб, керакли киришни танлашимиз керак. Масалан, 7-каналдан чиқишга маълумотларни юбориш учун 111 манзил кодини ўрнатинг.

Курс лойиҳасининг бошида мен мултиплекс формуласини тасвирлаб бердим:



Шунга кўра, мултиплексорни ВА-ЁКИ-ЕМАС элементларига қуриш мумкин ёки Де Морган қонунлари ёрдамида мултиплексорни ВА-ЕМАС элементларга қуриш мумкин.

Мана НАНД элементларига қурилган 4-1 мултиплексорнинг функтсионал диаграммасига мисол (1-расмга қаранг):


8-расим

Ишга рухсатнома (Е = 0) бўлмаса, маълумот ва манзил сигналларидан қатъи назар, Ф чиқиши нолга айланади.

Ҳақиқат жадвали қуйидагича кўринади:

10-жадвал. "4-1" мултиплексорининг ҳақиқат жадвали

Киришлар		Ёзишга рухсат беринг	Чиқишлар
А1	А0	Е	Ф
х	х	0	З
0	0	битта	Х0
0	битта	битта	Х1
битта	0	битта	Х2
битта	битта	битта	Х3

Функтсионал схема синтези
НАНД "8-1" элементларига мос мултиплекс формуласи ва мисолга ўхшаш ҳақиқат жадвали ёрдамида мултиплексор қурамиз. Бу бизга керак бўлган 8-1 мултиплексор бўлади.

1) Мултиплекс формуласи (Де Морган қонунидан фойдаланган ҳолда):

2) Ҳақиқат жадвали қуйидагича кўринади:
Жадвал 11. "8-1" мултиплексорининг ҳақиқат жадвали.

Киришлар			Рес. Ёзувлар		Чиқишлар
А2	А1	А0		Е		Ф
Х	Х	Х		0		З
0	0	0		битта		Х0
0	0	битта		битта		Х1
0	битта	0		битта		Х2
0	битта	битта		битта		Х3
битта	0	0		битта		Х4
битта	0	битта		битта		Х5
битта	битта	0		битта		Х6
битта	битта	битта		битта		Х7

3) Олинган тенглама ва ҳақиқат жадвали асосида мултиплексорни синтез қиламиз:


9- расм OR элементлари бўйича "3 разрядли" мултипликаторининг схематик куриниши

Буерда “OR”елементлари бойича тузилган схемани коряпсиз 9-расим келтирилган мултиплексорнинг ишлаш тамоили агар биз тогри камбинатцияли код йозсак унда мултиплексордаги сарик чирок йонадию

Агарда нотогри код киритсак мултиплексердаги кизил чирок йонадии.

Кук чирок кайси ракамни ййозганингизни билдиради.

АСОСИЙ ҚИСМ

Элементлар тизимини танлаш.

Яратилган схема бўйича техник шартларга асосланиб (ф соат = 20 МГтс, П истеъмоли ≤ 2,5 Вт) биз уни қуриш учун ТТЛ типидаги микросхемаларни (ТТЛШ) танлаймиз. Схема мавжуд элементар асосдан танланиши керак бўлган НАНД элементларини ўз ичига олади.

Мамлакатимизда ишлаб чиқарилган интеграл микросхемаларнинг кенг ассортименти мавжуд. Автоматлаштириш мосламалари ва компютерларни қуриш учун К155 серияли рақамли микросхемалар кенг қўлланилади; Шовқинга қарши иммунитет - бу микросхемалар юқори қувват сарфига эга. Шунинг учун улар К555 серияли микросхемалар билан алмаштирилмоқда, уларнинг асосий фарқи Счотткй диодлари билан ўралган коллектор бирикмалари билан транзисторлардан фойдаланиш ҳисобланади. Натижада, К555 серияли микросхемаларнинг транзисторлари тўйинганликка кирмайди, бу эса транзисторларни ўчириш кечикишини сезиларли даражада камайтиради. Бундан ташқари, улар ҳажми жиҳатидан анча кичикроқ, бу уларнинг пн бирикмаларининг имкониятларини пасайтиради. Натижада, К555 серияли микросхемаларнинг тезлигини К155 серияси даражасида сақлаб, унинг қувват сарфини тахминан 4-5 баравар камайтириш мумкин эди.



10-расм. Мултисим дастурида калит танлаш

ТТЛ микросхемаларини янада ривожлантириш - КР1533 серияли микросхемаларни ишлаб чиқиш. Уларнинг К555 серияли схемаларидан асосий оператсион фарқи тезликни сақлаб туриш ва оширишда 1,5 ... 2 баравар кам қувват сарфини ташкил этади.



11-расм Мултипликсорда манба танлаш.


12- расм йоки эмас элементини танлаш

Турли хил қурилмаларнинг схематик диаграммаларини ишлаб чиқишда ҳар доим савол туғилади: интеграл микросхемаларнинг фойдаланилмаган киришлари билан нима қилиш керак. К155 ИC сериясини ўз ичига олган ИС ТТЛ учун бир нечта вариант мумкин. Биринчидан, микросхемаларнинг фойдаланилмаган киришларини ҳеч қандай жойга улаш мумкин эмас [Баъзи серияли ИCлар учун (К533, К555, К530, К531 ва бошқалар) киришларни уланмаган ҳолда қолдиришга йўл қўйилмайди.], Яъни минимал ўлчамдаги леҳим. (бу муҳим) ҳеч қандай ўтказгич уланмаган контакт панели. Ушбу параметр билан микросхемаларнинг тезлиги бироз камаяди. Иккинчидан, фойдаланилмаган киришларни бир хил элементнинг ишлатилган киришларига улаш мумкин, аммо бу микросхемадаги юкни (асосан сиғимли) бироз оширади - сигнал манбаи, бу ҳам тезликни пасайтиради. Флип-флопларнинг фойдаланилмаган Ж киришлари бир хил флип-флопларнинг тескари чиқишларига ва К - тўғридан-тўғри бўлганларга уланиши мумкин. Бу жуда қулай, чунки бу тетик пинлари одатда ёнма-ён жойлашган. Фойдаланилмаётган 1 та киришни фойдаланилмаган ВА - ЭМАС элементининг чиқишига улашингиз мумкин, унинг киришлари умумий симга уланган бўлиши керак. Ниҳоят, фойдаланилмаган ИC киришларини бирлаштириш ва уларни 1 кОм қаршилик (битта резисторга 20 тагача кириш) орқали +5 В қувват манбаига улаш мумкин. Охирги икки усул ИC тезлигини камайтирмайди. фойдаланилмаган ИC киришлари бирлаштирилиши ва 1 кОм резистор орқали +5 В қувват манбаига уланиши мумкин (ҳар бир қаршилик учун 20 та киришгача). Охирги икки усул ИC тезлигини камайтирмайди. фойдаланилмаган ИC киришлари бирлаштирилиши ва 1 кОм резистор орқали +5 В қувват манбаига уланиши мумкин (ҳар бир қаршилик учун 20 та киришгача). Охирги икки усул ИC тезлигини камайтирмайди.

КР531 серияли микросхемалар электр занжирларини ва умумий симни улашда алоҳида эътибор талаб қилади. Ушбу серияли микросхемалар бўйича саноат қурилмаларини ишлаб чиқаришда кўп қатламли босилган электрон платалар қўлланилади, қатламлардан бири умумий сим, иккинчиси қувват манбаи сифатида ишлатилади. Агар икки қатламли тахталар ишлатилса, қувват ва умумий симлар кенглиги тахминан 5 мм бўлган гуруч чизиқлар шаклида ментентелидир, сиғими 0,047 ... 0,15 мФ бўлган керамик блокировка қилувчи кондансаткичлар тўғридан-тўғри ушбу автобусларга леҳимланади (битта кондансатöр учун битта кондансатöр). ёки иккита микросхема).



13- расм Мултисимда Индийкатор элементини танлаш

Функтсияларига кўра, рақамли ИCлар иккита кенг синфга бўлинади - комбинатсияланган ва кетма-кет. Биринчи синф ички хотирага эга бўлмаган ИCларни ўз ичига олади, бу ИCларнинг чиқиш ҳолати маълум бир вақтда кириш сигналларининг даражалари билан ягона аниқланади.

Иккинчи синфга ИCлар киради, уларнинг чиқиш ҳолати фақат маълум бир вақтда кириш сигналларининг даражалари билан эмас, балки ички хотира мавжудлиги сабабли ИC нинг олдинги ҳолати билан ҳам белгиланади.

Эслатма. КР531 сериясининг микросхемаларида илгари белгиланишда П ҳарфи йўқ эди, лекин белги охирида П ҳарфи бор эди, масалан, К531ЛА3П.

Вақт диаграммаларини қуриш.

Вақт диаграммаларидан фойдаланиб, функтсионал диаграммани қуришнинг тўғрилигини текширамиз.

Схемани ишлаб чиқиш муҳити сифатида биз 3.1и дастуридан фойдаланамиз, бу схемани қуриш ва унинг ишини кўриш учун танланган асосдан фойдаланишга имкон беради.

Дастурда тузилган функтсионал диаграмма қуйидагича кўринади:



15-расим.3 разрядлий мултиплексор

дастуридаги Мултиплексернинг функсионал диаграммаси

Афсуски, Хилинх 3.1и дастури вақт диаграммасидаги кечикишни ҳисобга олмайди (тд = 5 + 6 = 11нс), шунинг учун тўғри вақт диаграммаси қуйидагича кўринади:






16- расм. Вақт диаграммаси

А2, А1, А0 бошқарув киришларини саккизлик саноқ тизимининг 0 дан 7 гача (000, 001 ва бошқалар) рақамлари билан таъминлаш, шунингдек, Х0 ... Х7 киришларини журналлар билан таъминлаш орқали. 0 ёки мантиқ 1, биз чиқишда Ф функтсиясининг тўғри ишлашини оламиз. Бу шуни англатадики, мултиплексор тўғри қурилган ва сиз давом этишингиз мумкин танланган асосда схематик диаграмма қуриш.

ХУЛОСА

Курс ишига кўра, айрим мавжуд мултиплексор схемалари, уларнинг вазифалари ва мақсади, рақамли схемаларда қўлланилиши, жумладан, бизга 8 та кириш учун зарур бўлган мултиплексор кўриб чиқилади ва таҳлил қилинади. Энг машҳур бундай мултиплексорлардан баъзилари К155КП5 ва К555КП15 (иккаласи ҳам ТТЛда қурилган), уларнинг ишлаши, параметрлари ва диаграммалари олдинги параграфларда келтирилган. Улар замонавий схемаларда турли мақсадларда қўлланилади, турли элементларга қурилган ва ўзларининг афзалликлари ва камчиликларига эга, улар эътиборга олиниши керак, шу жумладан уларни схемада.

Биринчи босқичда мен ТТЛ мултиплексорларини мултиплексорлар схемасини лойиҳалаш учун энг мос деб ҳисоблайман, бу кейинги бобда исботланади, аммо бу босқичда бу мултиплексорлар компютерларда кўпроқ "машҳур" эканлиги аниқ.

8 киришли мултиплексорни қуриш бўйича. Курс лойиҳасининг ушбу бўлимида мултиплексорнинг бир томонлама босма платасининг дизайни ишлаб чиқилган. Лойиҳалаш учун зарур бўлган барча ҳисоб-китоблар амалга оширилди, бунинг натижасида тахтанинг оптимал ўлчамлари, ўтказгичлар эгаллаган майдон ва бошқалар олинди.

Яратилган дизайн техник топшириқнинг талабларига жавоб беради ва босилган электрон платаларни ишлаб чиқариш технологиялари ёрдамида амалга оширилиши мумкин.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. 
   Угрюмов э. "Рақамли схемалар", Санкт-Петербург, эд. БҲВ-Петербург, 2004 йил;
   
2. 
   Шило В.Л. Оммабоп рақамли микросхемалар. Маълумотнома ", М, 1987;
   
3. 
   А.В. Нефедов “Интегратсиялашган микросхемалар ва уларнинг хорижий аналоглари. Қўлланма "2-жилд, М, 2000;
   
4. 
   Тарабрин Б. В. "Интеграл микросхемалар бўйича қўлланма", М, 1963;
   
5. 
   Аванесян Г.Р "Интеграл схемалар ТТЛ, ТТЛШ" М, 1993;
   
6. 
   Бирюков С.А. “Интеграл микросхемалардаги рақамли қурилмалар”, М, 1984;
   
7. 
   Потемкин И.С. "Рақамли автоматлаштиришнинг функционал бирликлари", М, 1988;