Ақша жинақтары. Жаһандық құзыреттілік 8-сынып. Жоспарсыз сатып алу. Отбасы бюджетін жргізу ережесі. Жина жасау трлері
 Скачать 18.64 Kb.
|
|
Жоспарсыз сатып алу.Отбасы бюджетін жүргізу ережесі.Жинақ жасау түрлері. Біз апта, ай (немесе тіпті бір жылға) ішіндегі табыстар мен шығыстардың жоспарын құрып қана қоймаймыз, сонымен бірге жоспарларымыздың орындалуын нақты бақылап, бюджет бойынша болжамдар құрамыз және басқа да әрекеттерді орындай аламыз.Яғни,әр адамда,отбасы да өзінің бюджеті болады. Бюджет – пайдалы құрал, оның көмегімен біз: • қаржылық жағдайымызды дәл бақылаймыз; • шығындар мен жинақ ақша жөнінде саналы шешімдер қабылдай аламыз; • қажетсіз шығындарды азайта аламыз; • қаржылық мақсаттарға тез жете аламыз, мысалы: автокөлік сатып алу; Бюджеттің негізгі міндеті – ақша қаражаттарын дұрыс бөлу.Осыған қатысты (мысал), Медет пен Алияның оқиғасын қарастырайық. Медет базарда құрылыс материалдарын сатады, Алия – жекеменшік мектепте биология пәнінің мұғалімі. Олар өз үйінде үш баласымен және Алияның анасымен бірге тұрады. Олардың ортақ отбасылық қоры Алия алатын айтарлықтай жалақысымен, Медеттің маусымдық табысымен және әжейдің зейнетақысымен толығады. Алия мен әжей жалақы, зейнетақыларын айдың әр күнінде алады, ал Медет тиімді бағамен тауарлар сатып алу үшін ақшаны кейде бизнеске салып жібереді.Өкінішке орай, бұндай жағдай аяқ астынан орын алатындықтан, Медеттің ақшасына толық үміттенуге болмайды. Материалдық тұрғыда отбасының әл-ауқаты жақсы, бірақ жағымсыз жағы: үнемі қарыз алуға тура келеді. Көп шығын шығармаса да ақшаның қайда кетіп жатқаны түсініксіз. Біресе кезекті жалақыға дейін азық-түлік пен басқа да күнделікті қажеттілікке ақша жетпей қалады, кейде Нұрланның саудасына қатысты күтпеген шығындар пайда болады, клиенттері де қарызын уақытылы қайтармайды, біресе әжей ауруханаға түсіп қалады да қымбат дәрі-дәрмекке ақша жұмсауға тура келеді. Ал жақында туысқаны үйлену тойына шақырту қағазын жіберді, тағы да шығын. Әрине, бұл күтпеген оқиға емес, үйлену тойының болатыны бұрыннан белгілі болатын, десе де оны ескермей алдын ала ақша бөліп қоймапты. Үйлену тойына лайықты сыйлық тарту және сәнді киім сатып алу үшін тағы да қарыз алуға тура келеді. Осыған орай көптен бері жоспарланып жүрген жаңа терезелерді орнату мәселесі тағы да .. кейінге қалдырылады. Бұл оқиғадан біз Нұрлан мен Алияның отбасында қаржы тұрғысынан орын алған мәселені көріп отырмыз: - отбасы келесі айдағы табыстың нақты көлемін және қанша қаражат жұмсайтынын білмейді; - отбасы шығыстарының жоспары жоқ және шығындар қадағаланбайды; - кездейсоқ сатып алуға жол береді, көп қаржы жоспарланбаған және қажетсіз шығындарға жұмсалуы мүмкін; - күтпеген жағдайларға дайын емес; - күрделі шығындарға қатысты қаржылық мақсаттар жоспарланбайды, нәтижесінде ағымдағы ұсақ шығындар жиі орын алатындықтан, күрделі шығындарды қаржыландыруға шамасы келмейді. Нұрлан мен Алияның отбасына қандай кеңес бере аламыз? - Отбасылық бюджетті құру және оның орындалуын бақылау. - Күнделікті, әсіресе жоспарланбаған шығындарды қадағалау. - «Ақша ұрлаушылармен», яғни отбасының өмір сүру сапасын төмендетпей, сатып алмауға да болатын заттармен күресу бойынша стратегия қабылдау. - Күтпеген оқиғаларға арнайы жұмсалмайтын қор (ЖҚ) құру және оны отбасының болжанбаған шығыстарына орта есеппен бір ай ішінде жұмсалынатын белгілі бір сомаға дейін тұрақты түрде толықтырып отыру. - Жалпы табысты жалпы шығыстармен салыстыра отырып, отбасының ай сайын жинақтай алатын соманы бөліп қою. - Қаржылық мақсаттар қою және оларды жинақталған ақша мүмкіндіктерімен және оған қол жеткізу мерзімдерімен салыстырып отыру. - Табыстар мен шығыстардың есебін күнделікті жүргізу (жазбаша немесе электронды түрде: мысалы, IOS AppStore және Android PlayMarket платформаларында кіріс пен шығысты есепке алу бойынша көптеген қосымшалар бар). Отбасы бюджетің дұрыс құру үшін біз табыс көзін және шығыстар бабын дұрыс бөлуіміз керек. ОТБАСЫ КІРІСТЕРІ: тұрақты – жалақы, зейнетақы, шәкіртақы; мерзімді – сыйлықақылар, біржолғы табыстар; маусымдық; уақытша. ОТБАСЫ ШЫҒЫНДАРЫ: тұрақты (азық-түлік, шаруашылық тауарларын сатып алу, коммуналдық қызметтерді, жолақы, оқу ақысын және т.б. төлеу); бизнеске (тауарларды сатып алу, орынды жалға алу және т.б.); жоспарланған отбасылық шаралар және басқа оқиғалар; болжанбаған; кредиттер бойынша төлемдер. Жинақ туралы түсінік. Жинақтауға жұмсалғаннан кейін қалған ақша сомасы кіреді. Адамдар әр түрлі өмірлік мақсаттарға немесе ұмтылыстарға, мысалы, зейнетке шығу, баланың колледжде оқуы, үй немесе автокөлік үшін алғашқы жарна, демалыс немесе тағы басқа мысалдар үшін ақша жинай алады. Жинақ жасау түрлері. Банктер әр түрлі ерекшеліктермен немесе шектеулермен ұсынылатын әр түрлі жинақ шоттары бар. Барлық банктік жинақ көліктері депозиттерді федералды сақтандыру (FDIC) бойынша бір мекемеге бір салымшыға 250 000 долларға дейін жеткізетіндігін ескеріңіз. А жинақ шоты күнделікті шығындарды, бірақ төтенше үшін қол жетімді үшін қажетті емес қолма-қол ақшамен бойынша пайыздар төлейді. Депозиттер мен ақша алу онлайн режимінде, телефон арқылы, пошта арқылы немесе жеке банк бөлімшесінде немесе банкоматта жүзеге асырылады. Жинақ шоттарындағы пайыздық мөлшерлемелер төмен болып келеді, бірақ көбінесе чек шоттарынан жоғары болады. Ең жақсы жинақ шоттарын Интернеттен табуға болады, өйткені олар жоғары пайыздық мөлшерлемені төлейді. Тек онлайн-шоттар депозиттер бойынша орташа республикалық деңгейден 20-25 есе жоғары пайыз ұсына алатын жоғары кірісті жинақ шоттарының мысалдары бола алады. |