Кахексия мен зат алмасу бұзылыстары. Кахексия мен зат алмасу бзылыстарын, диспепсиялы бзылуларды, геморрагиялы синдромды

• Название: Кахексия мен зат алмасу бзылыстарын, диспепсиялы бзылуларды, геморрагиялы синдромды
• Дата: 07.03.2023
• Размер: 36.21 Kb.
• Имя файла: Кахексия мен зат алмасу бұзылыстары.docx
• Тип: Документы; #973472

Кахексия мен зат алмасу бұзылыстарын, диспепсиялық бұзылуларды, геморрагиялық синдромды.

Кахексия (грек тілінен аударғанда «какос» және «гексис» «жаман конституция, жаман жағдай») өте нашар тамақтану, шаршағыштық және жалпы әлсіздік жағдайы.

Пайда болуы

• 
  Аштықтан, витамин жетіспеушіліктен (бери-бери, цинга, пеллагра, мешел, тағы басқа аурулардан), қатерлі ісіктен , созылмалы, жұқпалы аурулардан (туберкулез, безгек,мерез, тағы басқа), бауыр циррозынан, организмнің күшәла, қорғасын, сынап, фтор, тағы басқа улы заттармен улануынан, ішкі секреция бездері ауруының асқынуынан болады.
  

Қауіп факторы

• 
  Өңештің зақымдануынан асқазанға тағам түсуі қиындайды;
  
• 
  Тағамның қорытылуы және сіңірілуінің бұзылуымен
  

өтетін асқазан-ішек аурулары/созылмалы энтероколит/;

• 
  Ашығу;
  
• 
  Ұзақ уақыт дұрыс тамақтанбау;
  
• 
  Психогенді анорексия;
  
• 
  Психиканы ынталандыратын дәрілерді ұзақ қолдану;
  
• 
  Дәнекер тіннің диффузды аурулары
  
• 
  Созылмалы жұқпалы аурулардан болатын ағзаның улануы/бруцеллез.туберкулез,абсцесс,остеомиелит/
  
• 
  Жүрек жетіспеушілігінің ауыр түрі;
  
• 
  Қатерлі ісіктер;
  
• 
  Бүйрек үсті безінің жетіспеушілігі
  

Аурудың клиникалық белгісі

Зат алмасу бұзылыстары - организмде май мөлшері азаяды, кейде май қабаттары мүлдем жойылады. Май клеткалары ылғалданып, кілкілдек, қоймалжың түрге айналады. Мұны серозды сему (атрофия) деп атайды.

Сүйек тіндерінің бұзылыстары - адамның бұлшық еттері босап, көзі шүңірейіп, сүйек остеопорозы басталады.

Тері зақымдануында - шашы құрғап, түсе бастайды, тырнақтары сынғыш келеді, тістері босап, түседі. Тері құрғап, ақшыл тартады, денеге қызыл түсті бөртпелер мен шиқан шығады.

• 
  Кахексия кезінде гипотония, қан аздық айқын байқалып, науқас әлсірейді.
  
• 
  Кахексияні емдеу үшін ең алдымен организмде метаболизм процесінің дұрыс жүруін қадағалау керек.Кахексияның қандай аурудан пайда болғанын анықтап, соған байланысты ем қолданылады.
  

Шағымдары:

• 
  - Айқын әлсіздік,еңбекке жарамдылығының жойылуы;
  
• 
  - Сусыздану белгілерімен қосарланатын тез арада арықтау;
  
• 
  - Шөлдеу
  
• 
  - Сананың бұзылыстары –бұлыңғыр болуы.
  
• 
  - Психиканың бұзылыстары – тез ашуланшақтық,жылауық болуы.
  
• 
  - Іш қатпасы
  

Тексергенде анықталатын өзгерістер

• 
  Тері асты шелі азаяды немесе толық жойылады
  
• 
  Гиповитаминоз белгілері дамиды:терісі бозарады немесе жер сұр түстес болады,әжім басады,шаш-тырнақтардың трофикалық өзгерістері,стоматит,әйелдерде аменорея дамуы мүмкін.
  
• 
  Бұлшықеттердің адинамиясы
  

Кахексия кезінде көрсетілетін мейірбикелік күтім.

• 
  - Науқасты тыныштандыру.
  
• 
  - Бөлмені желдету,таза ауамен қамтамасыз ету.
  
• 
  - Науқасты қадағалау.
  
• 
  - Науқасты тамақтандыру.
  
• 
  - Дәрігер шақыру.
  
• 
  - Дәрігер тағайындауларын орындау.
  
• 
  - Төсек режимін сақтау.
  

Геморрагиялық синдром

Геморрагиялық синдром (Syndromum haemorrhagicum) - қанталау, геморрагиялық синдром. Ішкі және сыртқы қан кету, органдарға қан құйылу тән патологиялық күй.Тромбоцитопенияларда, қанның қан ұю жүйесінің қызметі бұзылғанда және тамыр қабырғасының өткізгіштігі артқанда кездеседі.

Өкпеден қан кету кезіндегі алғашқы мейірбикелік көмек

• 
  - Пациентті жартылай отырғызу
  
• 
  - Таза ауамен қамтамасыз ету
  
• 
  - Дез.ерітіндісі бар жеке түкіргішпен қамтамасыз ету
  
• 
  - Пациентті тыныштындару
  
• 
  - Мұз бөлшектерін жұтқұзу
  
• 
  - Парентеральды егуге дайындау керек : этамзилат натрий 12,5 % -3,0 + 10,0 мл 0,9% физ.ерітіндіде к/т
  
• 
  - Аминокапрон қышқылы 5 % - 50.0 к/т тамшылату
  
• 
  - Викасол – 3,0 мл б/етке
  
• 
  - 10% кальций хлориді ерітіндісі к/т
  
• 
  - Дәрігер белгіленген препаратты егу
  
• 
  - Пациентті үнемі бақылап отыру.
  

Асқазаннан қан кету кезіндегі алғашқы мейірбикелік көмек

- пациентті көлденең жастықсыз жатқызу;

• 
  - дәрігерді шақыру;
  
• 
  - АҚҚ, пульсті бақылау;
  
• 
  - оксигенотерапия;
  
• 
  - эпигастрий аймағына мұзды мұйық қою;
  
• 
  - тамақ пен су ішуді шектеу;
  
• 
  - дәрігердің нұсқауымен б/етке 3,0 мл викасол егу;
  
• 
  - плазма алмастырғыш препараттарды инфузиялау: алдымен к/т ағызып егу, содан
  

соң АҚҚ 80 мм сбб жоғары болғанда тамшылатып егу;

• 
  - к/т 1-2 ампула 12,5 % дицинон, 5 % 50 мл аминокапрон қышқылын тамшылатып егу;
  
• 
  - критикалық гиповолемияда – 2 мл 0,2 % норадреналин не
  

1 мл 1 % мезатонды 800 мл 5 % глюкоза ерітіндісінде тамшылатып егу.

Жатырдан қан кету кезіндегі алғашқы мейірбикелік көмек

Жатырды жиырылту дәрілері (Окситацин)

Іштің төменгі жағына мұз қапшық

Оттегімен ингаляция

Қан орнына жүретін сұйықтықтар

Қан тоқтататын дәрілер (Этамзилат, Викасол, Аминокапрон қышқылы)

Мұрыннан қан кету кезіндегі мейірбикелік көмек

- баланы отырғызу, иықтарын алға сәл еңкейту;
- мұрындарын саусақпен 10 минут қысу;
- мұрын белдеуіне суық қою;
- ауызын салқын сумен шайдыру;
- егер 10 минуттен соң мұрынның қанауы тоқтамаса, оны тағы 10 минутке қысу;
- мұрынды 10 минут қайта қысқаннан кейін де жалағасатын қан кету медициналық көмекке жедел жүгінуді талап етеді.

Мұрын қанағанда баланың мыналарды істемеуіне тырысу керек:
- қозғалмау;
- сөйлемеу;
- жөтелмеу;
- сіңбірмеу;
- мұрынын шұқымау;
- қанды ішке жұтпау.

Мұрыннан қан кеткенде бала одан кейін 1-2 сағат ауызымен дем алуы қажет.
Дизуриялық бұзылулар

Бүйректің негізгі қызметі – бөліп шығару. Бүйректер ағзадан суда еріген тұздарды, зат алмасу өнімдерін бөліп шығарады. Қалыпты жағдайда бүйрек несеп түзу мен бөлуден басқа  айналымдағы қан көлемін, кальций, фосфор және зат алмасуының барлық түрлерін, артериялық қысымды реттейді.

  Тәулік бойы бөлетін зәр мөлшері диурез деп аталады, қалыпты жағдайда ересек адамдарда диурез 1000-2000 мл болып, ішке қабылданған сұйықтықтың  50-80% құрайды. Сұйықтықтың қалған мөлшері өкпе арқылы (300-400 мл),тері арқылы (300-400-500мл) және  нәжіспен (100 мл) бөлінеді. Диурез көлемі мен мөлшері сұйықтық қабылдағанда ұлғаяды және керісінше,физикалық жүктемелерде, ыстық ауа райында, жоғары терлегіштік, құсқан кезде, іш өткенде т.б.төмендейді.

Дені сау адамдарда зәр қасиеттері: түсі – сабан сары (урохром пигметіне байланысты), иіссіз, мөлдір, тығыздығы(салмағы) тәулік бойы 1010 - дан 1026 -ға дейін, реакциясы – әлсіз қышқылды, тұздар – аз мөлшерде цилиндрлер, бактериялар болмайды.

        Несеп бөлу - ағзадан өмір сүру өнімдерін сыртқа шығарумен сипатталатын адамның физиологиялық қажеттілігі. Қуықта  250-450 мл зәр жиналған кезде зәр бөлуге қажеттілік сезімі пайда болады.

Зәр шығару жүйесі ауруларында науқастарда әр түрлі шағымдар байқалады. Оларға: ісіктер, зәр бөлінудің бұзылулары, бел аймағының ауырсынуы, қан қысымының көтерілуі т.б.жатады.

Зәр бөлінудің бұзылулары (дизуриялық бұзылулар):

1.Поллакурия  - зәр бөлінуінің жиілеуі:

- физиологиялық – жүктілік кезінде, көп мөлшерде суйықтық қабылдағанда, дене суықтағанда;

- патологиялық – қантты диабетте, қуықтың қабынуында, қуықтың қатерлі ісігінде.

2. Странгурия – ауырсынумен зәр бөліну. Қуықтың қабынуында, қуық мойны спазмымен, қуық немесе зәр шығару каналының ісіктеріне байланысты болуы мүмкін. Еркектерде – простата безі аденомасында.

3. Ишурия – жіті зәрдің тоқтауы, өзіндік зәрді сыртқа шығара алмау:

4. Полиурия – тәуліктік диурездің 2 л-ден басым болуы:

-физиологиялық – көп мөлшерде сұйықтық қабылдағанда;

-патологиялық – қантты диабетте, ісіктердің қайтуында.

5. Олигурия – тәуліктік диурездің 500 мл-ден кем болуы:

6. Анурия – зәр бөлінудің тоқтауы. Қан айналым бұзылуларында ( шок, тромбоз, коллапс), улануларда, ісік, тас, жарақат салдарынан несеп бөліну бұзылуларында байқалады.

7. Никтурия – түнгі диурездің күндізгіден басым болуы. Бүйрек қызметі бұзылуларында, жүрек жеткіліксіздігінде байқалады.

8. Зәрді ұстай алмау – физикалық күш түскенде, жөтелу, құрсақ ішілік қысым жоғарылағанда еріксіз аз мөлшерде несептің бөлінуі.Қуықтың қабынуында, простата безі аденомасында кездеседі.

Бүйрек гипертензиясында диастолалық қан қысымы жоғарылайды. Ол біраз уақытқа дейін пациентте еш қандай шағымдарға алып келмейді. Біраз уақыттан кейін бас ауыру, құлақтардың шуылдауы, кейде мұрыннан қан кету байқалады. Біртіндеп жүрек, бас, ми, көз түбі қантамырларында қайта қалпына келмейтін өзгерістер дамиды.

Мейірбикелік араласу жоспары:

1. Диеталық тамақтануды қамтамасыз етіңіз (ащы, майлы тағамдарды алып тастаңыз, сұйықтық мөлшері дәрігердің ұсыныстарына сәйкес келуі керек).

2. Дәрігердің тағайындауы бойынша қуық аймағына (жылыту жастықшасы, жылы төсек) жылуды қолдануды қамтамасыз етіңіз.

3. Науқастың гигиеналық мазмұнын қамтамасыз ету (зәр шығарудың әр әрекетінен кейін жуу, кірді ауыстыру).

4. Түнгі уақытта науқасты несеп қабылдағышпен қамтамасыз етіңіз.

Медбике Диспепсиялық симптомдары бар науқастардың тамақтану ерекшеліктерін ескеруі керек. Науқасқа және оның туыстарына нақты ұсыныстар беру керек.

Кекіру. Медбике науқаста қандай тағам кекіруге әкелетінін анықтайды. Көбінесе бұл газдалған сусындар, сүт және басқа да жоғары калориялы тағамдар, бұршақ дақылдары, көкөністер, талшыққа бай тағамдар. Медбике тамақ арасында сұйықтық қабылдауды ұсынады. Науқасқа баяу тамақтануға, шайнау және жұту кезінде аузын мүмкіндігінше жабық ұстауға, тамақтану кезінде сөйлеспеуге кеңес береді; сағыз қолданбауды және түтікше арқылы ішпеуді ұсынады.

Іш қату. Медбике бұл мәселені сұйықтықтың жеткілікті мөлшерін қамтамасыз ету арқылы шешеді, диеталық талшыққа бай тағамдарды: жаңғақтар, көкөністер, жемістер, қара өрік, мейізді қосуды ұсынады. Сондай-ақ, ірімшіктер мен жоғары калориялы десерттерді тұтынуды шектеуді ұсынған жөн.

Диарея. Медбике науқасқа сүт пен сүт өнімдерін, жаңғақтар, бұршақ дақылдары, шөптер, жаңа піскен көкөністер, тұқымдар мен қабығы бар жемістер, ананас, мейіз, алкоголь, кофеин бар тағамдарды тұтынуды шектеуге кеңес береді. Күріш және тарыботқасын, бидай өнімдерін, алма езбесі, қайнатылған көкөністерді ұсынады.

Жүрек айнуы және құсу. Егер науқас тамақтанудан бас тартса, онда оны қабылдауды талап етудің қажеті жоқ. Тамақты кішкене бөліктер және салқын түрінде қабылдау керек. Майлы және қуырылған тағамдардан, алкогольден, ащы және тәтті тағамдардан аулақ болу керек. Жәймен, асықпай қабылдау ұсынылады, артық тамақтануға болмайды. Тамақтанудан алдын және кейін демалу ұсынылады, тамақты қабылдағаннан соң 2 сағатқа дейін ішімен жатуға тиым салынады.

Дәм сезімдерінің өзгеруі. Науқаста дәм сезу проблемалары болуы мүмкін, кейбір тағамдар ащы, қышқыл, тәтті болып көрінуі мүмкін.Егер тамақ науқасқа ащы болып көрінсе, медбике диетадан қызыл ет, қышқыл шырындар, қызанақ, кофе, шай, шоколадты алып тастауға кеңес береді. Құс етін, балықты, сүт өнімдерін, жұмыртқаны ұсынады.

Егер тамақ науқасқа тым тәтті болып көрінсе, медбике диетаға қышқыл шырындарды қосуды ұсынады, лимон шырынын, сірке суын, дәмдеуіштерді, жалбызды, маринадталған немесе тұздалған тағамдарды дайындауға кеңес береді.

Жұтылу қиын болған жағдайда тамақты жиі және аздап, сұйық және пюре түрінде қабылдауға кеңес беріледі. Ауыз қуысы мен өңештің тітіркенуіне әкелуі мүмкін тағамдар: қышқыл шырындар мен жемістер, ащы тағамдар, алкоголь, газдалған сусындардиетадан шығарылады. Тамақ тым ыстық немесе суық болмауы керек.

Егер ауыз қуысының шырышты қабаты зақымдалса, медбике тағамды суық және ұсақталған түрінде беруді, диетаға кремді (пюре) сорпалар мен тұздықтарды, сүт коктейльдерін, ірімшікті енгізуді ұсынады. Қышқыл, ащы, ыстық және тым тұзды тағамдардан аулақ болуды ұсынады.

Ауыздың құрғауы кезінде медбике науқасқа аз мөлшерде су мен шырындар ішуге, мұз кесектерін, кәмпиттер, балмұздақ, жемістер қолдануға кеңес бере алады. Сілекей шығаруды ынталандыру үшін жалбыз кәмпиттерді соруға кеңес беруге болады.