соғыстан хат. жоба. Кішкенекл 1 орта мектебі Ауданды ылымипрактикалы конференц
 Скачать 35.81 Kb.
|
|
КММ«Кішкенекөл №1 орта мектебі» Аудандық ғылыми-практикалық конференц Секция: тарих Ғылыми жоба «Соғыстан хат»
Соғыстан хат, ғылыми жоба 22.10.2022 «Соғыстан хат» Бағыты: Тарих Мазмұны Кіріспе …………………………………………………………………………………. Негізгі бөлім ….……………………………………………………………………… 2.1. Тарихи аманат – майданнан хат ……………….……………………………………………….. 2.2. Ардагер Амиртемиров Серен ……………………………………………………………….. Қорытынды ………………………………..………………………………………………….. Аннотация Зерттеудің мақсаты: Майданнан келген хаттарды зерттеу және олардың негізінде Екінші дүниежүзілік соғысындағы жеңіске жету жолында қайтыс болған жауынгердің әскери өмірбаянын анықтап жазу. Зерттеудің міндеттері: Екінші дүниежүзілік соғыс туралы әдебиетпен танысу; Екінші дүниежүзілік соғысына қатысқан аталарым туралы мағлұмат теру; Майданнан келген хаттарды жүйелеу. Зерттеудің өзектілігі: Екінші дүниежүзілік соғыс – әлем тарихындағы ең қанды, сұрапыл соғыстардың бірі. Бұл соғыстағы біздің ата-бабаларымыздың жеңісін еске алып отыру – біздің міндетіміз. Ұлы Жеңістің 77-жылдығына орай таңдаған тақырыбыз өзектілігін басқа жылдары да сақтайды деген үміттеміз. Осы тақырып бойынша зерттейтін мәселелер әлі көп. Қазіргі таңда отбасылық тәрбиеге көп көңіл беріліп жатыр. Сондықтан ардагерлердің өміріндегі оқиғалар туралы шынайы деректерді халқымызға жеткізу, насихаттау өте маңызды. «Письма с фронта» Аннотация Цель исследования: Исследование писем с фронта и составление биографии солдата военных лет на основе писем Второй мировой войны. Задачи исследования: 1. Изучить литературу о Второй мировой войне; Собрать материал о своих дедах, участвовавших во Второй мировой войне; Систематизировать письма с фронта. Актуальность: Вторая мировая война – одна из самых кровопролитных и суровых войн в мировой истории. Помнить подвиг солдат – наша долг. В этом году исполнилось 77-лет со дня окончания войны и думается, что изучение этой темы всегда останется актуальной. Очень важно донести до народа достоверные факты и данные о тех военных событиях, чего можно достичь благодаря изучению писем с фронта. «Archive from grandfather – a letter from the front» Abstract The Purpose of this study: Study of letters from the front and compilation of a biography of a soldier of the war years based on letters from World War II. Research objectives: study the literature of the Second World War Collect material about their grandfathers who participated in World War II; Sistematize the letters from the frontline Relevance : The Second world war is the bloodiest and most severe war in world history. The victory of our ancestors in this war is a great honor for us, and it is our task to always remember this victory. This year is the 75th anniversary of the great Victory, so the study of this topic is always relevant. It is very important to inform the population and promote true data about the Second World war, about events in the lives of veterans. Кіріспе Осы 2022 жылы Екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталғанына 77 жыл болды. Қазіргі оқушылардың көбісі осы соғыс туралы білмейді. Алайда осы соғыс қазақстандықтардың әрбір отбасынан өткен оқиға және де біз өз туған ата-бабаларымыздың ерлігі туралы білуіміз керек деп ойлаймын. Майданға бір деректер бойынша 1 миллион 400 мыңнан астам қазақстандық жауынгер жіберілді: 12 атқыштар, 4 кавалериялық дивизия, 7 атқыштар бригадасы, 50-ге жуық жеке полктер мен батальондар құрылды [1]. Кейінгі шыққан деректер бойынша – майданға қатысқан қазақстандық жауынгерлердің саны 8 миллион 200 мыңнан астам [2]. Майданға кеткендердің жартысынан көбі қаза болды. Менің ойымша қазіргі әрбір қазақстандық оқушының арғы ата-бабаларының арасынан бірнеше жауынгер сол соғысқа қатысты. Менің де үлкен атам Алимжанов Хафиз Украинада ерлікпен соғысты. Зерттеудің мақсаты: Екінші дүниежүзілік соғысындағы жеңіске жету жолында қайтыс болған батырлар мен елін қорғап қалған ардагерлердің ерлігін еске алып, даңқын асқақтату мен майданнан келген хаттарды зерттеу және олармен таныстыру. Зерттеудің міндеттері: Екінші дүниежүзілік соғыс туралы әдебиетпен танысу; Екінші дүниежүзілік соғысына қатысқан аталарым туралы мағлұмат теру; Майданнан келген хаттарды жүйелеу. Зерттеудің өзектілігі: Екінші дүниежүзілік соғыс – әлем тарихындағы ең қанды, сұрапыл соғыстардың бірі. Бұл соғыстағы біздің ата-бабаларымыздың жеңісін еске алып отыру – біздің міндетіміз. Ұлы Жеңістің 77-жылдығына орай таңдаған тақырыбыз өзектілігін басқа жылдары да сақтайды деген үміттеміз. Өйткені зерттейтін мәселелер әлі көп осы тақырып бойынша. Қазіргі таңда отбасылық тәрбиеге көп көңіл беріліп жатыр. Сондықтан ардагерлердің өміріндегі оқиғалар туралы шынайы деректерді халқымызға жеткізу, насихаттау өте маңызды. Осы ғылыми жобаны жазған кезімізде келесі зерттеу әдістерін қолдандық: іздену, жинау, талқылау, сұрастыру, талдау. Біздің ғылыми жоба келесі бөлімдерден құрылады: кіріспе, екі тараудан тұратын негізгі бөлім, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімі. Негізгі бөлімде жерлесіміз Амиртемиров Сереннің майданнан жазған хаттарына сүйеніп жаздық. Осы ғылыми жобаны соғысқа қатысқан барлық жауынгерлерге арнаймыз. Негізгі бөлім Ұлы Отан соғысы майданынан келген хаттар – зор күші бар құжаттар. Оқ жаудырған хаттардың әрбір жолдарында соғыс тынысы, қатал траншеялардың дөрекілігі, солдат жүрегінің нәзіктігі, жеңіске деген сенімі сезіледі. Соғыстың субъективті шындығын зерттеу, негізінен, тарихтың қайнар көздеріне негізделген. Оларға хаттар, күнделіктер, естеліктер жатады. Біз алдыңғы қатардағы хаттарды зерттеуге тоқталуды шештік. Майданға жіберілген хаттар өте аз, өйткені оларды бос жағдайында сақтау қиын болды. Жарияланған хаттар туыстары мен жақындарына, таныстарына, бұрынғы әріптестеріне, мектеп мұғалімдеріне, оқытушыларға, партия және кеңес органдарына, олардың авторлары соғысқа дейін жұмыс істеген ұйымдарға, бейтаныс адамдарға, қаза тапқандардың туыстарына жіберілді. Әрине, алдыңғы қатарлы хаттар Ұлы Отан соғысының тарихын зерттеудің ең сенімді көзі емес. Көбінесе олар жекпе-жектен кейін, тыныш минуттарда жазылды, кейбір нәрселер есте қалды. Адамдар цензураны ескере отырып, өз ойларын ашық айтудан қорқады деген пікір бар. Соғыс туралы егжей-тегжейлі айтқысы келмеу әскери цензурадан қорқудан емес, қорқынышты шындықтан аз да болса ажырасуға деген ұмтылыстан, сенімге деген талпыныстан туындады деп ойлайды. 2.1 Тарихи аманат – майданнан хат Соғыс майданынан келген хаттарды зерттеудің өзектілігі олардың соғыс уақытындағы адамның жан күйін талдауға, сарбаздар қайтыс болған жерлерді табу үшін арналған құнды ақпаратты тасымалдаушы болып табылатындығында. Майдан хаттары – сұрапыл соғысты бастан кешкен адамдардың ойлары мен сезімдерінің әлемі. Бұл қанды соғысты бастан өткерген жерлестеріміздің өлмес ерліктерінің дәлелі. Жетпіс жеті жылдан астам уақыт бұрын басылған қатпарлардың үстінен қыңыр бүктелген ескі қағаз. Ашық хаттардың сиясы жоғалған, типографиялық бояуы өшкен. Майданнан келген хаттар әлі де көптеген отбасыларда бағалы. Әр үшбұрыштың өзінің қуанышты я қайғылы тарихы бар. Неліктен хат үшбұрыш түрінде? Барлық уақытта барлық адамдар жағымды және тіпті өмірлік маңызды туыстары мен жақындарынан жаңалықтар алу керек. Бұл әсіресе соғыс кезінде маңызды болды. Сарбаз үшін мұндай хат туыстарымен байланыста болу ғана емес. Бұл туған үйдің бір бөлігі сияқты, Отанның иісі мен кішкентай бақыттың хош иісі бар. Сарбаздардың әйелі мен анасының кішкентай үшбұрыштарын Күткендей, абарсыз елестету мүмкін емес. Өкінішке орай, мұндай хабар әрқашан жақсы жаңалық әкелмеді. Бірақ содан кейін де хаттар дірілдеген қолымен сипап жүректерінде сақталды. Соғыс жылдарында конверттермен қиын болды. Ал Үшбұрыш хат-бұл хат пен конверт. Ол кезде жапсырмалар қажет емес еді, мекен-жайы үшбұрыштың алдыңғы жағында жазылған. Хатты мөрлеу уақытты ысырап етеді, өйткені әр жол қатаң цензурадан өтті. Сарбаз хаттарының патриоттық бағыты. Сарбаздардың барлық хаттары тек оптимизммен ғана емес, сонымен бірге жауынгерлердің патриоттық парызының орасан зор сезімімен де қаныққан: өйткені патриотизм әрдайым сынақтардың барлық күндерінде адамның батылдығының , батырлығының символы болған. "Қазіргі жастарға арналған әскери хаттардың рөлі" Жұмыс барысында біз мектеп оқушылары 5 а сыныбымен сауалнама жүргіздік. Келесі сұрақтар қойылды: 1. Сіз хаттарды құжаттар деп санайсыз ба? а) иә б) жоқ в) білмеймін 2. Сіз майданнан келген хаттарды тарих ескерткіштері деп санайсыз ба? а) иә б) жоқ 3. Сіз сарбаздардың хаттарын кітаптардан, мұражайдан оқыдыңыз ба? интернетте? а) иә б) жоқ в) білмеймін 4. Сіздің отбасыңызда майданнан келген хаттар бар ма? а) иә б) жоқ в) білмеймін 5. Қазіргі уақытта қолжазба хаттар жазу керек пе? Сауалнама деректері бойынша қорытынды : 1 сұрақ: жауаптар иә-18, жоқ-3, білмеймін -1 2 сұрақ: иә-20, жоқ-0, білмеймін-1 3 сұрақ: иә-19, жоқ-0, білмеймін-2 4 сұрақ: иә-0, жоқ-21, білмеймін-0 5 сұрақ; иә-3, жоқ-17, білмеймін-1 5 сұрақтан тұратын сауалнамаға 21 адам қатысты, \ Жас ұрпақтың сарбаздардың хаттарына қызығушылық танытпауының себептерінің бірі отбасыларда бұған мән берілмейді, ең жақсы отбасылық дәстүрлер сақталмайды деп болжауға болады: ата-бабаларымыздың тарихын білу және есте сақтау үлкен бақыт. Соңғы, бесінші сұрақ: "қазіргі уақытта қолжазба хаттар жазу керек пе?"- біз респонденттерге кездейсоқ сұрақ қойған жоқпыз. Технологиялық прогресс дәуірінде (телефондардың, интернеттің және т. б. болуы) бұл эпистолярлық жанр халық арасында сақтала ма? Демек, қазіргі уақытта адамдар бір-бірімен телефон арқылы, интернет арқылы сөйлескенді жөн көреді. Нәтижесінде, адам өмірінің, қоғамның тарихы Бос қағаздарға "бекітілмейді". Пошташылар хат сөмкелерінде аз және аз киеді. Болашақ ұрпақтары Паша дәуірінің тарихын электронды ақпарат құралдары арқылы зерттейді, өйткені кітаптар да жоғалып кетуі мүмкін. Сауалнама негізінде келесі қорытындылар жасауға болады: • Майданнан келген сарбаздардың хаттары-бұл құжаттар мен тарих ескерткіштері. * Өкінішке орай, жас ұрпақ мұндай жанрға қызығушылық танытпайды, * Жас респонденттер сарбаздардың хаттарын ақпарат көзі, адам сарбаздарының тағдырын зерттеу көзі деп санамайды. Біздің зерттеуіміз жас ұрпаққа майданнан келген сарбаздардың хаттарының маңыздылығына назар аударуға көмектеседі, олардағы болашақ ұрпаққа қамқорлық жасап, ол үшін күрескендерге деген ризашылық сезімін тәрбиелеуге көмектеседі деп санаймыз. 2.2 Бүгін сізге жерлесіміз Әміртеміров Серен туралы айтқым келеді. Әміртеміров Серен 1940 жылы 18 қазанда Қызыл Армия қатарына шақырылды. Әскерге дейін көрші Ленинский колхозындағы Жарқын ауылында математика мен физика пәнінің мұғалімі болып жұмыс істеді. Ол анасымен және екі әпкесімен тұрды. Онымен бірге ауыл тұрғындары Жапаров Мұқажан, Мадияров Оспан, Балтабаев Назым, Садықов Ерден, Заиров Қали әскери қызметке шақырылды. Ол Ұлан-Баторда әскери борышын өтеген және әскери қызметтегі үздік қызметі үшін лейтенант шенін алған. Бір жылдан кейін соғыс басталды, 1941 жылдың маусымында ол Рязань, Ленинград, Новгород, Псков облыстарында шайқасты. Хаттар жіберілген Старая Русса, Великие Луки қалалары аталған. Оларға «аға лейтенант, барлаушы Серен» деген қол қойылды. Онымен бірге қызмет еткен досы Елусизов Мұқаш Серенге «Қиыршығыстың қыраны, Амурдың еркесі Әміртемиров Серенге» деген өлеңін арнаған. Ол анасына мейірімділікпен және қамқорлықпен қарады. Моңғолиядан майданға аттанғанда, ол өзінің пойызы Омбы қаласы арқылы өтеді деп анасына хабар жіберді. Бірақ анасы пойызға үлгере алмады, сонда болған адамдар вокзалдағылардың барлығынан: «Сіз ақ жаулық киген әжені көрдіңіз бе?» деп сұраған жас офицердің оны іздегенін айтты. Ал анасы болса өгіздер жеккен арбамен жазық даланы өтіп, ұлын қарсы алуға асықты, өкінішке орай анасы ұлын көре алмады. Соңғы хаттар 1943 жылдың тамызында жазылған. Миллиондаған Кеңес әскерінің солдаттары сияқты Серен хабарсыз кетті. «Бізге келіп отырған хаттар бойынша оның тірі екенін біліп отырдық», - деді анасы. Еш хабарсыз болмағанымен де, ол ұлын соңғы деміне дейін, 35 жыл күтті. Өлместен бұрын айтқан соңғы сөзі - «Серен ...», оның ұлы, махаббаты, мақтанышы. Үш жыл бұрын «Халық жады» сайтына кіру мүмкіндігі ашылды. Осының арқасында жерленген жер табылды. Сереннің әпкесі Старая Русса қаласына көпшілік қабірге барды. Уәлиханов ауданының «Жеңіс» орталық саябағында Екінші дүниежүзілік соғыста қаза болғандардың обелискісінде Серен Әміртеміровтың есімі мәңгілікке қашалды. Серен Әміртеміровтың жиені, мектебіміздің ағылшын тілі пәнінің мұғалімі Жанар Қайыргелдіқызы Баймурзина осындай баға жетпес жәдігерді біздің мектеп мұражайына сыйға тартты. Қанша жыл өтсе де, сонау сұрапыл соғыс зардабы, тарихы, жеңісі ешқашан ұмытылмайды. Әрдайым 9 мамыр күні құлағымызға сіңген ерекше ыстық естілетін сөздердің бірі – «Халықтың ерлігі мәңгілік». Қорытынды. Алыс өткенге кетеді дәуір 1941-1945 жж. Уақыт өзгереді. Қазіргі уақытта компьютерлік технологиялар, ұялы телефондар ұрпақтардың жазбаша байланысын айтарлықтай нашарлатты. Қазір адамдар интернет, әлеуметтік желілер арқылы ой алмасуда. Қазіргі уақытта достарыңыздан, туыстарыңыздан қолжазба хат алу сирек кездеседі. Тарих осындай хаттар жинағын сақтайды. Бірақ тарих үшін баға жетпес байлық - бұл мемлекеттік, отбасылық мұрағаттарда, мұражайларда сақталатын майданнан келген хаттар. Майданнан келген сарбаздардың хаттарын зерттеп, талдай отырып, біз маңызды тұжырымдар жасаймыз: 1. Майданнан келген хаттар патриоттық тұрғыда үлкен маңызға ие өскелең ұрпақты тәрбиелеу. 2. Олар бізге уақыттың тынысын, рухын жеткізеді Атадан қалған мұрағат – майданнан келген хаттарды ұрпақтан ұрпаққа жеткізіп аталарымыздың ерлігін мәңгілік есте сақтаймыз! Әдебиеттер тізімі: Базаров А. Здравствуй,Ваня! «Родина » - 2005-2007 Костицына Т.П. Родина,Родина, ты - это мы! Ижевск - изд. Удмуртия. 1980 год. Никаноров А.В. Наша правда о победе бессмертна. М.- 2005 Останина Т.И. Музей и современность Ижевск, 2005 год. Интернет |