механика. М1 Мех.наз.-19. 3.09. Комплекси таълим аз фанни механикаи назарияв Мафумои умум. Аксиомаои статика. Алоао ва реаксияои оно. Модули Лексияи 1
 Скачать 0.67 Mb.
|
|
КОМПЛЕКСИ ТАЪЛИМӢ аз фанни МЕХАНИКАИ НАЗАРИЯВӢ Мафҳумҳои умумӣ. Аксиомаҳои статика.Алоқаҳо ва реаксияҳои онҳо. Модули 1. Лексияи 1 Маҳмудова С. С. Мувозинатии ҷисм – ҳолатест, ки ҳангоми он координатаҳои ҳамаи нуқтаҳои ҷисм дар системаи ҳисоботи дода шуда бетағйир мемонанд.а)О а)N d Намудҳои мувозинат в) б) Fт Fт N О О Fт Fт N d Fт Мувозинатии ҷисм дар такягоҳҳо
Fт Fт Fт Fт ℓ ℓ Электрическая лампа подвешена на шнуре на кронштейне. Найти силы упругости в балках кронштейна, если масса лампы равна 1 кг, а угол α = 60°. Какие задачи решаются в статике? S1 S2 Механикаи назариявӣ Статика Кинематика Динамика Статика – шарти мувозинатии нисбии системаҳои механикиро меомузад. Кинематика –ҳаракати механикиро бе назар дошти қувваҳое, ки ин ҳаракатро ба амал ме-оранд, меомузад. Ҳамин тариқ баъзе меъёрҳои миқдории ҳаракатро соф аз нуқтаи назари геометрӣ муқаррар менамояд. Динамика – ҳаракати механикиро дар алоқа бо қувваҳои ба чисми ҳаракаткунанда таъсирна-моянда меомузад. Ҳамин тавр алоқаи байни ҳаракат ва қувваҳои таъсиркунанда омухта мешавад. ■ Мафҳумҳои асосии механикаи назариявӣ Қувва - ин ченаки миқдории таъсири механикии як ҷисм ба ҷисми дигар, ки бо интенсивнокӣ ва самт му-айян мешавад.Қувва бо нуқтаи гузошташавӣ, бузургӣ ва самти таъсир муайян карда мешавад, яъне бузургии векторӣ мебошад. Ҳолати кинематикии ҷисм ин чунин ҳолати ҷисм, ки оромӣ ё ҳаракти онро ифода мекунад. Системаи қувваҳо ин ҷамъи қувваҳое, ки ба ҷисми додашуда таъсир карда истодаанд. Баробартаъсиркунанда – куввае, ки ба системаи кувваҳо эквивалент мебощад, яъне ҳолати кинематикиро тагйир намедиҳад. Қувваи мувозинаткунанда ин қуввае, ки ба баробартаъсиркунанда баробар, лекин муқобил равона буда таъсири системаи қувваҳоро ба ҷисми материалӣ баробари сифр мекунад. Алоқаҳо ва реаксияҳои онҳо. Алоқаи ҷисмҳо байни якдигар. Ҷисми алоҳида бо дигар ҷисмҳо бо намудҳои гуногун пайваст шуда метавонад. 1. Ресмон, милаи шарнири Реаксияи рес-мон (мила) қад-қади он равона мешавад 2. Такя ба сатҳ. : Агар ҷисмҳои мутлақо суфта ба якди- гар расида истода бошад, қувваи таъ-сири байниҳамдигарии онхо аз рӯи як нормали умумӣ нисбати сатҳ равона мебошанд. 3. Шарнири - беҳаракат ҳаракатҳои пешра-вандаи ҷисмро маҳ-дуд карда имконият медиҳад, ки ҷисмҳо дар атрофии тири беҳаракат давр зананд Реаксияи шарнири-беҳаракатро ба ду ташкилкунанда Rx ва Ry, ки ба тирхои координати мувози-анд чудо кардан мумкин аст. 4. Шарнири-ҳаракатнок : Реаксияи ало- қа аз маркази шарнир гуза-шта ба сатҳи алоқа ва тири шарнир амудӣ мебошад. 6. Алоқаи дарзбандӣ : A Реаксияи алоқа аз қувваҳои Rx , Ry ва ҷуфти қувва бо мо- менти МА иборат аст. Бузургӣ ва самти ре-аксия аз муодилаҳои мувозинатии ҷисми сахт муайян карда мешаванд. Қоидаи асосӣ барои алоқаи дилхоҳ намуд: Агар алоқа ба як ё як-чанд ҷойивазкунӣ (се пешраванда ва се дав-рзананда) монеъ ша-вад, пас танҳо ва тан-ҳо ба самти ин ҷойи-вазкунӣ реаксияҳо (қувваҳо ва момент-ҳо) пайдо мегарданд Реаксияи шарнири-беҳа-ракат аз маркази шарнир О гузашта дар ҳамворие ҷойгир шудааст, ки ба тири ширнир амудӣ буда, модул ва самташ номаълум мебошад Алоқаҳо ва реаксияҳои онҳо. Алоқаи ҷисмҳо байни якдигар. Ҷисми алоҳида бо дигар ҷисмҳо бо намудҳои гуногун пайваст шуда метавонад. Такя ба сатҳ. Агар ҷисмҳои мутлақо суфта ба якдигар расида истода бошад, қувваи таъсири байниҳамдигарии онхо аз рӯи як нормали умумӣ нисбати сатҳ равона мебошанд. Алоқа бо воситаи ресмон (занҷир, симтаноб). Алоқае, ки ба намуди пайвастшавӣ бо ресмони дарознашаванда иҷро меша- вад, намегузорад, ки нуқта нисбати тири ресмон масофаашро тағйир диҳад. Бинобар ин реаксияи ресмон бо самти ресмон тӯлонӣ равон мебошад. Пайвастшавии ҷисмхо бо ёрии шарнир. Шарнир ин ҷисме, ки ду ҷисмро пайваст намуда ба даврзании ин ҷисмҳо нисбати якдигар монеагӣ намекунад. Шарнири силиндрӣ имконият медиҳад, ки ҷисми сахт танҳо дар атрофии як тир давр занад. Шарнири-ҳаракатнок ба ҷойивазкунии ба сатҳи алоқа мувозӣ монеагӣ намекунад. Агар қув ваи соиши сатҳи алоқаро ба ҳисоб нагирем, реаксияи алоқа аз маркази шарнир гузашта ба сатҳи алоқа амудӣ мебошад. Шарнири - беҳаракат ҳаракатҳои пешравандаи ҷисмро маҳдуд карда имконият медиҳад, ки ҷисмҳо дар атрофии тири беҳаракат давр зананд Реаксияи шарнири-беҳаракат аз маркази шарнир О гузашта дар ҳамворие ҷойгир шудааст, ки ба тири ширнир амудӣ буда, модул ва самташ номаълум мебошад Алоқаи дарзбандӣ (жесткая заделка).Дар ҳолати як ҷисм ба ҷисми дигар дарзбанд шудан, реаксияи алоқа аз қувваҳои ва ҷуфти қувва бо моменти иборат аст. Бузургӣ ва самти реаксия аз муодилаҳои мувозинатии ҷисми сахт муайян карда мешаванд. Лампаи барки бо ресмон ба кронштейн овезон аст. Кувваи чандири дар милахои кронштейн муайян карда шавад, агар массаи лампа 1,2 кг ва кунчи α = 60° бошад. Кадом масъалахоро статика хал менамояд? S1 S2 |