Билети. ткм аз пгс. Кори лаборатории i муаян кардани сахтии металлсо
 Скачать 0.92 Mb.
|
|
15.1. Сохти ч.яни сафед Вобаста ба миқдори карбон ва сохти таркибиашон чуянсои сафед се хел мешаванд /расми 13.1/: ч.яни сафеди тоэвтектики, ки аз 2.14 то 3,4%С дорад ва сохти таркибиааш аз перлит, ледебурит ва цементит иборат аст; ч.яни сафеди эвтектики, ки фақат 4,3%С дорад ва сохти таркибиаш аз ледебурит иборат аст; ч.яни сафеди баэвдиэвтектикие ки аз 4,3 то 6,67 дорад ва сохти таркибиаш аз цементиту ледебурит иборат аст /расми 15.1/.  Ледебурит дар сатси алиф ба монанди майдони сафеде, ки нуқтасои сиёсчатоб дорад менамояд. Ч.яни сафедро аввал гудохта ба қолибсо мерезанд ва пас рехтахои сосил шударо отжиги дарозмуддат дода ба ч.яни "кубанда." мубаддал мекунанд. 15.2. Сохти ч.яни хокистарранг Графит, ки ранги хокистари дорад ч.янро сам самин рангро медихад. Аз самин сабаб шикастаи порчаи ин ч.ян ранги хокистариро дорад. Графит дар ин ч.ян шакли рах-рахро дорад /расми 15.2/. Ùафсии pax -рахсои графит вобаста ба суръати хунушавии ч.яни моеъ аст. Агар ин суръат суст бошад pax -рахсои графит ùафстар мешаванд. чû қадаре, ки pax - рахсои графит ùафс бошанд самон қадар ч.ян суст мешавад, чунки графитии pax - pax чун таркишчасо ба металл таъсири манфи мерасонад.  Расми. 15.2. Сохти таркибии ч.яни хокистарранг: а - дар кислота сал карда нашуда, б - дар кислота сал шуда Агар шлифи ин ч.янро дар кислотаи нитрат сал кунем сохти таркибии он пайдо мешавад. Агар шлифро дар кислота тар накунему руяшро фақат суфта карда сайқал дода бо спирт шуем онгох, дар вақти дар зери микроскоп мушосида кардан метавонем графити онро бинем. Вобаста ба асоси /заминаи/ металли ч.янсои хокистарранг се хел мешаванд; феррити / сохташон аз ферриту pax - рахсои графит иборат аст/, перлити /сохташон аз перлиту pax - рахсои графит иборат аст/, фетрритию перлити /сохташон аз перлит, графит ва pax - рахсои графит иборат аст/. Ч.яни перлити назар ба ч.яни феррити сахттар аст, чунки феррит худ мулоим, ки аст металлро сам мулоим мекунад. Мувофиқи ГОСТ 1412 - 79 чунин ч.янсои хокистарранг хастанд: СЧ 10, СЧ 15, СЧ 20, СЧ 25, СЧ 30 ва ùайрахо. СЧ -серый чугун - ч.яни хокистарранг рақамсо - судуди устувории ч.ян /предел прочности при растяжении/ дар вақти кашиш: Н/мм2 15.3. Сохти ч.яни нихоят сахт Шакли графит дар ин ч.ян ба монанди сакқочасо – гирд аст. Ин хел графит ба ч.ян сахтию мустахками зиёд мебахшад. Графити ин чуян сам дар натиҷаи сал кардани шлифи он дар кислотаи нитарт пайдо мешавад. Заминаи металли ин ч.ян хам дар вақти сал кардани шлифи он дар кислотаи нитрат пайдо шуда мувофиқи он се хел ч.ян састанд: феррити /сохташон аз ферриту графити саққошакл иборат аст/, перлити /сохташон аз перлиту графити сакқошакл иборат аст/, ферритию перлити /сохташон аз ферриту перлиту графити сакқошакл иборат аст/. /расми -15.3/.  Расми 15.3. Сохти таркибии ч.яни нисоят сахт: а -саққочасои графити ч.яни дар кислота сал нашуда, б - ч.яни дар кислота сал карда шуда. Мувофиқи ГОСТ 7293 -79 ч.янсои нисоят сахти зерин мавчудданд: ВЧ 50 - 2, ВЧ 80 - 3, ВЧ 60 - 2 ва ùайрасо. ВЧ - высокопрочный чугун - ч.яни нисоят сахт, рақамсои аввал судуди устувории ч.ян дар вақти кашиш ва рақами дуюм - дарозшавии нисбû. 15.4. Сохти ч.яни "к.банда" Ин ном ба ин ч.ян шартан дода шудааст, чунки ч.ян ба осони куфта намешавад. Графит дар ин ч.ян ба шакли лахта-лахтасо во мехурад. Чуноне, ки дар боло гуфтем, ин ч.янро аз ч.яни сафед бо роси отжиги дарозмуддат додани он сосил мекунанд. Ин, шакли графит хам ба монанди графити саққоча-монанд хосиятсои ч.янро хеле хуб мекунад бинобар ин аз ин ч.ян сам қисмсои масъулиятноки машинасоро мосозанд. Лахтасои графитро дар шлифи дар кислота сал нашуда пайдо мекунанд. X Заминаи металлии ин ч.янро самбо роси дар кислотаи нитрат сал кардан пайдо мекунанд. Вобаста ба заминаи металлиашон ин ч.янсо сам се хел мешаванд: феррити /сохташон aз ферриту лахтасои графит иборат аст/, перлити /сохташон аз перлити ва лахтасои графит иборат аст/ ва ферритию перлити /сохташон aз феррит, перлит ва лахтасои графит иборат аст. /расми 15.4./  а б Расми 15.4. Сохти таркибии ч.яни "к.банда": а - лахтасои графит, б - сохти ч.яни дар кислота сал карда шуда. Мувофиқи ГОСТ 1215 - 79 чунин ч.янсои "к.банда" састанд: КЧ 30 - 6 -ф, КЧ - 60 - 3. – п ва ùайрасо. КЧ - ковкий чугун -ч.яни "к.банда", ду рақами аввал - судуди устувории ч.ян дар вақти кашиш, рақами дуюм - дарозшавии нисбû ва сарфсо - хели ч.янро аз руи заминаи меатллиаш нишон медихад, Масалан, ф -феррити, П - перлити ва гайра. Aз р.и сохти таркибии ч.ян, тахминанмиқдори карбонро дар сатси шлифсо бо формуласои зерин муайян кардан мумкин аст.Масалан, дар ч.янсои сафеди тоэвтектики: %C= Дар ч.яни сафеди баъдиэвтектики: 4,8 . Рл + %С - 100 Z^l^JjL^ Дар таркиби графити ч.янсои хокистарранг, нисоят сахт ва "к.банда": 2,3 . ^гр_,,„ 708 5&С* Дар ин формуласо: 0,8 4,8, 6,67, 2,3 7,8е FП ,FЛ,FЦ, Fгр. - мувофиқан: миқдори карбон дар; перлит, ледебурит, цементит, вазни хоси графит ва осан, майдоне, ки дар сатси шлиф: перлит, ледебурит, цементит ва графит ишùол мекуканд /тахмини гирифта мешаванд/. Калонкунии микроскопи МИМ - 7 Таблитсаи 15.1 Асбобсо, материалсо ва таҷсизот барои иҷрои кор 1. Микроскопро ба кор омода кунед. 2. Шлифсоро як - як ба р.и микроскоп гузошта шакли графити онсоро мушосида кунед. 3. Расми графитро барои сар як ч.ян дар дафтаратон кашед. 4. Бо формуласои дар боло оварда шуда миқдори карбонро дар шлифсои ч.яни ёбед. 5. Натиҷасои ба даст оварда шударо ба протокол нависед. |