Билети. ткм аз пгс. Кори лаборатории i муаян кардани сахтии металлсо

• Название: Кори лаборатории i муаян кардани сахтии металлсо
• Анкор: Билети
• Дата: 25.04.2022
• Размер: 0.92 Mb.
• Имя файла: ткм аз пгс.doc
• Тип: Документы; #495465
• страница: 2 из 6

Кори лаборатории № 2

Муайян кардани таъсири деформатсияи хунук ба хосиятсои механики п.лод

Максади кор: шинос кардани донишчуён бо назария ва амалияи таъсири деформатсияи металли хунук ба хосиятсои меха­никии п.лод.

Маълумоти умумû

Хангоми ба металл бо кувваи механики таъсир кардан шакл ва андозахои он таùир меёбанд. Ин ходисаро деформатсия /шаклдигаркуни/ меноманд.

Агар металл пеш as куфтанаш тафсонда шуда бошад ингуна деформатсияро деформатсияи металли тафсон меноманд, вале агар пеш аз куфтан металл гарм карда нашавад ингуна деформатсияро деформатсияиметалли хунук меноманд. Металл бо мақсади осонкуб шуданаш тафсонда мешавад. Мукрвимати куфтани металли хунук баландj ки хаст онро куфтан душвор аст.

Дар вақти куфтан металл ду хел деформатсияро кабул мекунад: чандири ва пластики /ёзандаги/. Деформатсияи чандири самонро меноманд, ки баъди нест шудани таъсири кувва ба металл вай шакл ва андозахои аввалаи худро кабул мекунад. Деформатсияи пластикû хамонро меноманд, ки баъди нест шудани таъсири кувва металл шаклу андозахои навро кабул мекунад.

Дар вакти куфтани металл вай хаҷми худро таùир намедисад.

Пластики /ёзандаги - пластичность/ гуфта қобилияти

металлро меноманд, ки аз таъсири кувваи механики деформатсияро қабул карда вале яклухтии худро гум накунад. ¨амаи металлсо қобилияти пластики надоранд. Масалан, чуян, ки карбони зиёд дораду карбон онро чарс мекунад хосияти пластики надорад ва бинобар ин вай қариб тамоман куфта намешавад.

Дар вакти куфтани металли хунук вай якқатор хосиятхои физики, химияви ва механикии худро таùьир медисад.

Деформатсияи металл аз хисоби нисбатан ба якдкгар ҷой иваз кардани атомсои он бо роси лаùжиш ва дутақсимшави /расми 3.1/ аз руи хамворихои лагжиш /расми 3.2/ мегузарад. ¨амвории лаùжиш гуфта самон самвориеро дар панҷараи фазогии металл меноманд, ки дар он миқдори аз хама зиёди атомсо ҷойгиранд. Деформатсия бо лаùжиш аз руи дислокатсиясо аз болои самворисои лаùжиш мегузарад.

Дислокатсия гуфта ҷамъи нуқсонсои панҷараи фазогии металлро меноманд. Ин нуқсонсо-моддасои ùайриметалли, ҷойсои холи, атомсои зиёдати ва дигархо мебошанд. .

Дар зери таъсири кувваи механики протсесси лаùжиш бо рохи гур.с-гур.с ҷой иваз кардани атомсои металл бо самворисои лаùжиш мегузарад.



Имконияти пай дар пай ҷой иваз кардани гуруссои атомсо қад-қади самворисои лаùжиш дар он вакт пайдо мешавад, ки дислокатсиясои панҷараи фазогии металл хаттû, яъне тулкашида ва ба як тараф равона бошанд.



Расми 3.1, Деформатсияи металл бо рохи лагжиш /а/ ва дутаксимшави /б/



Расми 3.2. ¨амворисои лагжиш Дар панҷараи фазогии металл-1

¨амворисои лаùжиш дар доначасои гуногуни металл, дар фазо бетартибона ҷойгиранд. Бетартибона ҷойгир будани хамворисои лаùжиш дар панҷараи фазогии металл ба он меорад, ки дар вақти бо кувваи механики таъсир кардани металл на самеша доначасои он баробар деформатсияро қабул мекунанд. Пеш аз сама

хамон доначахре деформатсияро кабул мекунанд, ки онхо дар хамворихое, ки ба хамворихои лаùжиш параллеланд ё дар онхо чойгиранд. Доначахои бокимондаи металл деформасияи чандириро кабул мекунанд. Дар сурати боз сам зиёд шудани фишори кувваи механикû вай ба тамоми хаҷми металл таъсир карда тамоми хачми металл деформацияро кабул мекунад.

Бетартибона чойгир будани хамворихои лагжиш ва нобаробар кабул кардани деформация аз тарафи доначахои металл ба он ме­орад, ки онхо ба якдигар таъсир карда, хамдигарро фишор меди ханд, ки куввахои дохили қуввахои ба якдигар таъсир кунандаи атомхо ба куввахои беруна муковимат нишон дода намегузоранд, ки деформасияи пластики ба осони гузарад. /на хамин ходисахо ба он меорад, ки дурустии шакли панчараи фазогии металл таùир меёбад ва ин ба таùирёбии хосиятхои физики, химиявû ва механикии металле, ки дар холати хунуки куфта шудааст меорад. Яъне дар натиҷаи ин сахти, устувори, мустахкамии металл зиёд шуда хосиятхои мулоимии он кам мешаванд /расми 3.3/,



Расми 3.3. Таъсири деформация хунук ба хосиятхои механики металл/: НВ - с ахти, в; худуди устувори / предел прочности/, б- дарозшавии нисбû, а^н- ударная, вязкость /қаиши зарбаги/

/аъми хамаи ходисахое, ки ба качшавии панчараи фазогии металл ва таùир ёфтани хосиятхои механикии он меорад наклеен устуворшави номида мешавад. Наклёнро ба воситаи отжиги рекристиллизасиони нест мекунанд. Металли наклёндор нихоят сахт, ки саст дар дастгоххои металлбурри ба душвори тарошида мешавад.

Сабаби пайдо шудани наклён - дар натиҷаи нобаробар кабул кардани деформация аз тарафи доначахои металл, монеъ шудани дислокасияхо ба лаùжищи атомсо монеъ шудани карбидхо ва шикастапорахои доначахои металл ба лаùжиши худи дислокациясо ва дар натиҷаи лаùжиши атомхо аз болои самворихои лаùжиши як дарача баланд шудани харорати металл /дар натиҷаи соиш/ ва дигархо мебошанд.
Асбобсҳо, материалсо ва таҷҳизот барои иҷрои кор

1. 
   Асбоб куфтани металл /расми 3.4./
   

/расми 3.4./ Асбоб к.фтани металл: 1-мунсон,

2. 
   намуна, дергудоз
   

Намунасо аз п.лоди конструксионии карбондори диаметрашон баробари 16-20мм ва дарозиашон -20 мм /4-адад/

3. 
   /адвал
   
4. 
   Дастгоси Роквелл
   
5. 
   Штангенциркуль
   

Тартиби ичрои кор

1.Сахтии ибтидоии намунахоро чен кунед /НRВ/ 2.Андозахои ибтидоии намунахоро чен кунед 3.Намунахоро ба руи асбоб /ба расми 3,4 нигаред/ гуэошта, дар зери пресс то ба дарачахои гуногун кубед 4. Сахтии намунахои куфта шударо чен кунед /НRВ/

5.Андозахои намунахои куфта шударо чен кунед

6.Натичахои ба даст даровардашударо ба протокол нависед.

Протокол барои навиштани натичасои кор

№	Металли намуна	Андозахои намунахо. мм		Сахтии намунахо		Дарачаи куфтан %е
		то куфтан На	баъди куфт Н0	то.куфт ННВ/НБ	баъда к. НЕС/НВ
1 2 3 4	Пулод Пулод Пулод Пулод

Эзох: дарачаи куфтанро бо формулаи зерин хисоб мекунанд:

дар ин чо, Н_а, Н_в - баландии намуна то ва баъди куфтан, мм.

Ҳсисобот

1. Маълумот дар бораи кор

2. Протокола пур карда шуда
Адабиёт:

I. М.Б.Сторожев и Е.А.Попов Теория обработки металлов давлением, М„, «Машиностроение», 1977.

Кори лаборатории № 4

Коркарди термомеханикии п.лод.

мақсади кор; шинос кардани донишчуён бо назария ба амалияи кор кар­ди термомеханикии п.лод

Маълумоти умуми

Кор карди термомеханики /ТМО/ нисбатан усули навтаринест, ки бо рос хосиятхои механикии п.лод назар ба обутобдихии, одди якчанд маротиба зиёд мешаванд.

Мохияти ин усул aз он иборат аст, ки металл баъди то ба солати аустенити / 900 - 1000 ⁰С/ тафсондан к.фта ва зуд обутоб мешавад.

Аз кори лаборатории №3 медонем, ки агар металли хунукро к.бем вай наклёпро қабул мекунад. Агар бади к.фтан металлро зуд обутоб дихем, наклёпе, ки дар натичаи к.фтани он хосилшуда буд ба просессхое, ки дар вакти обутоб додани он шуда мегузаранд таъсир мекунад. Яъне ташкил шудани сохти таркибии металл дар вақти усули ТМО кор карда баромадан дар шароите мегузарад, ки зичии дислокацияхри дохили панч,араи фазогии металл, ки онхо наклёпро ба амал оварда буданд хеле баланд аст.

бештар ду намуди TМO -ро истифода мебаранд; ВТМО /высокотемпетурная термомеханическая обработка ва НТМО /низкотемпературная термомеханическая обработка/,

барои иҷро кардани ВТМО пулодро аввал то ба холати аустенити метафсонанд, баъд мек.банд /то ба 20 – З5%/ за пас зуд дар оби хунук обутоб медиханду сони aз харорати I00I50°G отпуски паст медиханд.

Барои ичро кардани НТМО п.лодро аввал то ба холати аустенити метафсонанд, баъд дар савои кушод то ба 500°С хунук карда пас мекубанд /то 75-90%/ ва сони дар оби хунук обутоб дода отпуски пасташ медисанд.

Бо усули ВТМО пулодсои камкафон ва лигариро кор карда мебароянд, Махсулнокии меснат бо ин усул як дарача зиёд аст.

Чунки дар ин вақт металли тафсон к.фта мешавад, ки куфтани он осон аст.

Бо усули HTМ0 Фақат пулодсои лигариро кор карда мебароянд.

Афзоиши хосиятхои механикии п.лод дар натиҷаи HTMO aз Харорати аввали к.фтан ва отпуск додану микдори карбони таркиби он вобаста аст. Дар баробари зиёд шудани дарачаи куфтан сахтии пулод меафзояд. Сабаби афзудани сахтии пулод хеле баланд будани наклёпи аустенит мебошад.

Пулоде, ки то 0,5%С дорад ва отпуски паст дода мешавад дар натиҷаи кор карди TМO хосиятхои нихоят хуби механикиро ноил мешавад.

Агар харорати отпускдихи аз 200°С зиёд бошад онгох, фоидае, ки аз TМO ба амал меояд тамоман нест мешавад. Бинобар хамин дар вакти отпуски паст додани пулод бояд хеле эхтиёт кард.

Табиати афзудани мустахкамии пулод дар вақти НТМО дар он аст, ки хангоми к.фтани аустенит дар таркиби он нуқсонхои хурд пайдо мешаванд, ки ба мартенсит мегузаранд. Дар вакти хосил шудани мартенсит наклёп гуё аз холати аввала /аз аус­тенит/ ба холати нав / ба мартенсит/ "дода" мешавад. Дар ин вакт дислокатцияхои кристалл, ки даp аустенит наклёпро ташкил кардаанд ба мартенсит "гузашта" уро боз хам сахттар мекунанд. Дар натиҷаи ин хам сахтию устувори ва хам хосиятсои пластикии пулод меафзоянд. Чунин ходисаро дар вакти обутоби одди додани пулод мушохида кардан мумкин нест. Эхтимол чунин афзудани хосиятхои механикии пулод дар вакти TМO аз сабаби хеле хурд шудани доначахои металл хам ба амал ояд, чунки чû кадаре, ки андозаи доначахои металл хурд бошанд хамон кадар хосиятхои механикии он хубанд.

Мустахкам шудани пулод дар натиҷаи ВТМО хам аз сабаби аз аустенит ба мартенсит "гузаштани" наклёп ва хурд шудани андозаи доначахои он ба амал меояд.

Асбобсо, материалхо, таҷсизот барои иҷрои кор

1. Прокатный стан/расми 4.1/ ё пресс

2. Асбоб барои к.фтани намунахо /расми 3.4/ -агар

прокатный стан набошад намунахоро дар пресс куфтан лозим аст.

Дар прокатные стан /стани металлùелони/ намунахои аз пулоди тунукро мекубанд.

3. Намунахои андозаашон: дарози 100 мм, ùафси 2 - 3 мм ё диаметрашон - 20 мм ва дарозиашон 20 мм /барои к.фтан дар пресс/.



Расми 4.1. Накшаи намуди умумии прокатный стан:

I - гилдиракхо, 2 - редуктор, 3 -муфта, 4 - рама,

5 – харакатдихандаи элетрики.

4. Печи электрики

5. Амбур

6. Сатили пури оби хунук

7. Штангенциркуль

8. Дастгохи Роквелл

Тартиби ичрои кор

I. Сахтии ибтидоии намунахоро чен кунед /НRВ/

2. Бо чадвал ва штангенциркуль андозахои ибтидоии наму­насоро чен кунед

3. Намунахоро ба дохили печь гузошта то ба 900 - 1000 С

М1л.


Кори лабораторш№4 кафшеркуни металлҳо

Мақсади кор: шинос кардани донишчуён бо назария ва амалияи кафшер кардани металлко
Маълумоти умумй

мчеркуни гуФта процесси бо якдигар пайвавд кардани ду л-еталлро меномаид.

Асосан ду хел кафшеркуни х,астанд: кафшеркуни бо у сули win /'сварка плавлением/ ва кафшеркуни бо фишор /сварка

ем/. Бо у сули якум канорахок металлх/) то ба холати об
■ т.чфсонда мешаванд. Бо у сули дуюм канорахои металлхо то
•гги мулоими тафсонда шуда пас ба онхо бо шишори кувваи ме-
I !ъсир карда мешав ад. '< '

г.мрои тафсондани канорахои металлхш пайвандшаванда асо-III гармии камони электрики ва гази сузанда истифода меба-|. An хамин сабаб ин усулхрро кафшеркунии камони -электри-м юя-шеркунии газй меноманд.

яки аз ин усулхо боз дар навбати худ ба якчанд-■ахои дигар так, сим мешаванд.


76
АГм.'злияти кафшеркунии металлхо аз он иборат аст,. ки дар-■ццт пайвандх/эе, ки бо уоулх/эи кафшеркуни хосил мешаванд ■т му ставкам буда, ма^сулнокии мехнат хеле зиёд аст ва галл х.ам кам аст /назар ба усулхои мавчудаи пайванд Мини метачлх.о, масалчн, парчинкуни- клёпка, пайка, куфтан *vn_mo/. у

8.1. Кафшеркунии камони-электрмкии дасти _ frЈ Маълумоти уму ми :урати дар байни нУги электрод §а сатхи метаяли каф-Ш< ч'|_; i сухтани камони электрики х,арорат к$Ж0 то ба 6000°Ь 'вгаавад, ки аз таъсири он металл дар як лах,за об мзша-- |« баъди хунук вгудан дарзи пайвандиро ташкил мекунад. Ьарои хрсил кардани дарз^ои аълосифати пайванди лозим , ки cyxTamr: капот электрики устувор оошад. Дарач,аи усту­пи гуктанп камон ба дарозии вай, таъсири майдонхои магнитй, •;.1тхи электрод ва руйкаши он, табиати ч,араёне, ки камон-мн кнкунад, таркиби химиявии электрод ва дигархо вобао-Масалая, дар баробари зиёд „гудани дарозии камон гарми-■ави зиёдмешавад, ки ин бадуруст натафсидани канорахои

металлхои пайвг-щтаванда меорад. Дарозии муътадали камон Оояд баробари 0,755 диаметри электрод бошад. Укумай дарозии камонро бо ифодаи зерин меёбанд:

I а. 0,5 /d+ 2 /, ММ.

Дар ин чо: С -дарозии камон,d - диаметри электрод, мм.

Дар амалияи кафшеркунки какони -дасти асосан ду хел злек-тродхрро истифода мебаранд: i/ обюаванда ва 2/ обнашаванда. Электродной обшавандаро аз металл^о ва электродной обнашава-даро аз волъфрам, ангишт ва графит месозанд. Электрода обиа- ' ванда материали иловагие мебошад, ки барои ташкил иудани дарзи пайващ,; хизкат кекунад., яъне вай об вдда ковокки байни кано-1 разной металлхои пайвандшавандаро пур кекунад. Электроди обна-1 шаванда барои нигох, догатани сузиши камон хизг.ат мекунад.

Электродной металлиро дар вак,ти бо у сули Славянов кафшер! кардан ва электродхои обнашавандаро дар вак,ти бо у сули Бенар-1 дос кафгаер кардан истифода мебаранд /расми 8.1/.

Расми 8.1. Кай терку нии камони - электрики бо у сули I Славянов /а/ ва бо у сули Бенардос /б/: I - электроде 2 - мёталлхои пайвандиаванд 3 - сими иловагй

Камонхри электрики ба се гурух тацсим мешаванд - кушода! мух,о1изат карда вдда ва маркам. Дар вак,ти кафшер кардан бо камони кутода процесси ташкил шудани дарзхо бе мун°Ф^йза,г каш дани камон аз .лухита атроф мегузарад. Дар вакти картер кардам бо камони маркам ё мун°^^изат карда шуда доираи кафшеркуни ё 1 локтрикиро бо пардаи газх,ои аргон, С0₂, Флюс мелу пои­щи it;ц) ни пак,т х.авои муху t атроф ба металли моеъи дарз ЩЛ иммекунад ва бинобар ин сифати дарзхо хуб мебароянд. '"гродхои металли дарозии 225 - 450 мм ва диаметри Н| - 12 мм доранд.