Деректер жиінына өзгеріс енгізу тілі. Мәліметтерді қою, жою, өзгерту.. С++BuilderЛаб_1. Лабораториялы жмыс1 Таырыбы Объектіге бадарланан программалауды негізгі принциптері. Класс
 Скачать 84.5 Kb.
|
» -тильда белгісінен басталады ;Лабораториялық жұмыс-1 Тақырыбы: Объектіге бағдарланған программалаудың негізгі принциптері. Класс. Программалауда қазіргі қолданылып жүрген технологиялар. Объектіге бағдарланған программалаудың негізгі принциптері. Класс түсінігі. Қабылдаушылық, инкапсуляция және полиморфизм түсініктері. Объект және оның қасиеттері, әдістері мен уақиғалары. 1. Қысқаша теориялық мәліметтер. Объектіге бағдарланған программалаудың негізгі принциптері: Программа құру процесін жылдамдату, көрнекілігін жетілдіру және оның көп тараған операциялық жүйелермен (көбінесе Windows операциялық жүйесімен) үйлесімділігін қамтамасыз ету жолында классикалық программалау тілдерінің (Basic, Pascal, C++ және т.б.) мүмкіндіктерін кеңейте отырып, программалау саласында жаңа бір бағыттағы технология- объектіге бағдарланған программалау қалыптасты. Объектіге бағдарланған программалауды жүзеге асыратын программалау орталарына Visual Basic, С++Builder және C++ Builder және т.б. жатады. ОБП- дың мағынасы мынада: программаның құрамындағы көптеген элементтер (мысалы, терезелер, менюлер, батырмалар және т.б. ), программаға тұтастай қойылатын және программистің басқаруына ыңғайланған белгілі бір объектілер ретінде қарастырылады. Бұл объектілердің инкапсуляция, қабылдаушылық және полиморфизм принциптеріне негізделген ерекше қасиеттері, әдістері және әрекеттері болады. Объектіге бағдарланған программалаудың негізін құрайтын да осы инкапсуляция, қабылдаушылық және полиморфизм принциптері. Инкапсуляция. ОБП-дағы инкапсуляция- бұл бір объектіге тән барлық қасиеттердің, әдістер мен әрекеттердің капсуланың қызметін атқаратын бір құрылымға немесе типке жинақталуы. Қабылдаушылық. ОБП-дағы қабылдаушылық – бұл белгілі бір түп-объектіден тарайтын және оның барлық қасиеттерін, әдістері мен әрекеттерін қабылдап алып, сақтап қалатын көп тума-объектілерінің болуы. Тума-объектінің түп-объектіден берілген қасиеттерін, әдістері мен әрекеттерін өзгертуге болмайды, бірақ оны жаңа элементтермен толықтыруға болады және одан тарайтын жаңа тума-объектілер алуға болады. Мұның нәтижесінде объектілердің пайда болуын, кім-кімнен тарайтынынын көрсететін, қазақ руларының пайда болуын көрсететін шежіре секілді, объектілер /немесе кластар/ иерархиясы пайда болады, оның ең түпкі немесе жоғарғы объектісі TObject класы болып табылады . Полиморфизм. ОБП-дағы полиморфизм - бұл түрлі объектілердің нәтижелері әр түрлі болатын, бірақ атаулары бірдей әрекеттерді орындай алуы. Мысалы, Windows терезелерінде ең жиі қолданылатын объектілердің бірі, батырмаларды алатын болсақ, бір терезеде бірнеше батырма тұрады, олардың кез-келгеніне «шерткенде немесе сырт еткізгенде», олар түрліше қызметтерді орындайды. Класс. Инкапсуляция, қабылдаушылық және полиморфизм принциптеріне сәйкес анықталатын объектілерді программада сипаттау және қолдану үшін класс деп аталатын жаңа құрылымдық тип қарастырылады. Кез-келген объект белгілі бір кластың өкілі, бір данасы немесе айнымалысы болып есептеледі. Кластың құрамына өрістер, әдістер және қасиеттер кіреді. Тума кластар өздерінде түпкі кластың барлық өрістерін сақтап калады және оны өзгерте алмайды, алып тастауға да болмайды, тек жаңа өрістер толықтыруға болады. Түпкі класстың программадағы сипатталуы немесе кластың жаңа данасын құру программа модулінде келесі түрде жазылады.: class кластың аты { private: < жабық элементтер немесе мәліметтер > < жабық конструкторлар> < жабық функция- элементтер> рrotected: < қорғалған элементтер немесе мәліметтер > < қорғалған конструкторлар> < қорғалған функция- элементтер> рublic: < ашық элементтер немесе мәліметтер > < ашық конструкторлар> < ашық деструкторлар> < ашық функция- элементтер> }; Мысалы: rectangle деп аталатын класты анықтау class rectangle // кластың аты { private: double length; // ұзындығы жабық элемент double width; // ені жабық элемент public: rectangle() // конструктор по умолчанию {assign(0,0);} rectangle (double Len, double Wide) //конструктор {assign(Len,Wide);} double Length() // функция -элемент {return length;} double Width() // функция -элемент {return width;} double Area() // // функция -элемент {return length*width;} void assign(double Len, double Wide); // // функция -элемент }; Мұндағы, private, protected, public бөлімдері класс құрамындағы элементтерді пайдаланудың ережелерін немесе приоритеттерін анықтайды. Бұл бөлімдердің орналасу тәртібі, саны өзгере береді , бір бөлімнің бірнеше рет қайталануы да мүмкін, бөлімдердің бос болуы да мүмкін, ал егер бірде-бір бөлім сипатталмаған болса компилятор кластың барлық элементтерін автоматты түрде жабық деп есептейді. Ол бөлімдердің әрқайсысының қызметі бар, яғни private- кластың жабық бөлімінде анықталған мәліметтерді сол кластың өзінің ғана функция-элементтері пайдалана алады, ал оны тума кластары түпкі кластың жабық элементтерін пайдалана алмайды ; protected- сол класс пен оның тума кластарына ғана тән; public- модульдің кез-келген жерінде қолданылатын және Object Inspector терезесінде жарияланған ашық элементтер, оны бәрі де пайдалана алады. Класстың функция-элементтері дегеніміз, бұл –бірнеше операторлардан тұратын, класстан тыс анықталатын функциялар. Бұл функциялар сол класс анықталған файлда болуы да мүмкін, бұл функция мен оның прототипінің берілуі сияқты болып келеді. Әдетте, функция-элементтер өз алдына бөлек * .h немесе *.сpp файлдарда жинақталады және оны анықтағанда әуелі оның класының атын жазып, сонан соң «::» /екі рет қос нүкте/ белгісін қойып, сонан соң барып функцияның аты жазылады, мысалы: class rectangle // кластың аты { private: ... ... ... public: ... ... ... void assign(double Len, double Wide); // функция -элемент }; // классты анықтау бітті void rectangle :: assign(double Len, double Wide) // функция-элементтің өзінің анықталуы { length=Len; width=Wide; } Конструкторлар классқа жататын объектілерді дұрыс құру үшін қолданылады. Конструктордың анықталуы келесі түрде болады: class rectangle // кластың аты { private: ... ... ... public: rectangle() // конструктор по умолчанию {assign(0,0);} rectangle (double Len, double Wide) //конструктор {assign(Len,Wide);} ... ... ... }; Конструкторлармен жұмыс жасағанда келесі ережелер сақталады: Конструктордың аты міндетті түрде класстың атымен бірдей болады; Конструктордың типі яғни оның қайтаратын мәнінің типін көрсетуге болмайды, тіпті void типін де қолдануға болмайды; Класста бір немесе бірнеше конструктор болуы мүмкін немесе тіпті де болмауы мүмкін; Конструктор по умолчанию болғанда оның параметрлері берілмейді немесе оның мәні нақты көрсетіліп беріледі, мысалы: class rectangle // кластың аты { private: ... ... ... public: rectangle() // конструктор по умолчанию {assign(0,0);} rectangle (double Len, double Wide) //конструктор {assign(Len,Wide);} rectangle (double Len=10, double Wide=12) //конструктор со значением по умолчанию ... ... ... }; Конструктор классқа жататын объектілердің көшірмелерін құрады; Сол классқа жататын жаңа объектіні анықтау немесе құру да айналып келгенде сол конструкторды шақырады. Деструкторлар классқа жататын объектілерді автоматты түрде жою үшін қолданылады. Деструктордың анықталуы келесі түрде болады, мысалы: class rectangle // кластың аты { private: ... ... ... public: rectangle(); // конструктор ... ... ... |