Микробиология жне вирусология Кафедрасы
 Скачать 4.06 Mb.
|
микробиология және вирусология Кафедрасы
Зельман Ваксман ұсынғанОл, төмен концентрацияда басқа микроорганизмдердің көбеюін өлтіретін немесе тежейн микроорганизмдердің өнімдері деп, көрсеткен. Бірақ бұл ұғым басқа тектегі микробқа қарсы химиялық препараттарды жоққа шығарады.ФлемингФлемингАлайда, алғаш рет,1929 жылы Флеминг кездейсоқ пенициллиум штаммы (P. notatum) стафилококктардың өсуін тежейтінін анықтады.Тек 1940 жылы Х. Флори мен Э. Чейнтазартылған пенициллиннің тұрақты препаратын алып-алғашқы антибиотикті ұсындыАнтибиотиктер (гр. autі — қарсы және гр. bіos — тіршілік) — микроорганизмдердің өсуін, көбеюін тежейтін немесе тоқтататын микробтар, өсімдіктер мен жануарлар жасушасынан алынатын органикалық зат; микроорганизмдермен жоғары өсімдіктермен және жануарлармен микроорганизмдерді және ісік жасушаларының дамуын басатын және жоятын заттар. АНТИБИОТИКТЕР ШЫҒУ ТЕГІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ТАБИҒИ әр түрлі микроорганизмдер шығаратын: актиномицеттер-антибиотиктердің көпшілігін синтездейді 80%; зең саңырауқұлақтары-β-лактам антибиотиктерін, фузид қышқылын синтездейді бензилпенициллин, феноксиметилпенициллин ЖАРТЫЛАЙ СИНТЕТИКАЛЫҚ- биосинтез арқылы табиғи антибиотик алынады, содан кейін ол химиялық түрде өзгертіледі; Цефалоспорин, Монобактам, Карбапенем, Оксазолидинон, Рифампицин, Полимиксин, Макролид, Аминогликозид, Тетрациклин, Гликопептидтер СИНТЕТИКАЛЫҚ-химиялық жолмен синтезделеді, бұл табиғи антибиотиктердің аналогы немесе жаңадан синтезделген химиялық заттар. Нитроимидазолдар АНТИБИОТИКТЕР ӘЕСЕР ЕТУ МЕХАНИЗМІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ БАКТЕРИЦИДТІ-өлімге әкелетін бактериялар; БАКТЕРИОСТАТИКАЛЫҚ-бактериялардың өсуін және көбеюін тежейді, нәтижесінде олардың өліміне әкеледі. АНТИБИОТИКТЕР ӘЕСЕР ЕТУ СПЕКТОРЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ТАР СПЕКТРЛІ препараттар бактериялардың белгілі бір санына белсенді болған кезде; КЕҢ СПЕКТРЛІ бактериялардың көптеген түрлеріне әсер етеді Гр (+) және Гр(-) Микробқа қарсы антибактериалды әсер ету механизміне сәйкес Жасуша қабырғасы синтезін тежейтіндер Рибосомалардағы ақуыз синтезін тежейтіндер Нуклеин қышқылының синтезін тежейтіндер 1.пуринпиримидин негіздерінің синтездеу блокадасы 2.ДНҚ синтезін тежейді 3.РНҚ-полимеразаны тежейді Цитоплазмалық мембрана функциясының ингибиторлары ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫНА БАЙЛАНЫСТЫ Β-лактамдар, құрамында β-лактамдық сақинасы бар, олардың микробқа қарсы белсенділігі үшін жауап береді. Β-лактам сақинасы бұзылған кезде олар тиімділігін жоғалтады. Барлық β-лактамдар бактерицидтік әсерге ие. Микроорганизмдердің антибиотикке төзімділігі, оның механизмдері. Микробқа қарсы препараттар белсенділігі тұрақты емес, олар уақыт өте келе төмендейді, бұл дәріге тұрақтылықты (қарсылықтың) дамытады. Тұрақтылық-бұл биологиялық құбылыс және оның алдын-алу мүмкін емес. Табиғи төзімділік-кейбір микроорганизмдерде АМХ үшін нысаналардың болмауына байланысты (мысалы, микоплазмалар мен хламидиялар β-лактамдық антибиотиктерге сезімтал емес, өйткені оларда жасуша қабырғасы жоқ) немесе осы препаратқа өткізбеушілік (мысалы, грам-теріс бактерияларда жасуша қабырғасы бензилпенициллинді өткізбейді). Мұндай тұрақтылық тұрақты және белгілі, ол хромосомалық гендерде кодталған және түрдің белгісі болып табылады. Қолдан алынған тұрақтылық-бактериялардың жеке штамдарының микробтық популяцияның негізгі бөлігін жоятын антибиотиктердің концентрациясында өміршеңдігін сақтау қасиеті. Бактериялардың дәрілік заттарға тұрақтылығын жеңу жолдары
1.Микроорганизмдердің антибиотиктерге сезімталдығын диско-диффузиялық тәсілмен анықтау Е-тест тәсіліДиско-диффузиялық тәсіл тәріздес, бірақ диск орнына і қолданады Сұйылту әдістері антибиотиктің концентрациясын максимумнан минимумға дейін (мысалы, 128 мкг/мл, 64 мкг/мл, және т.б. 0,5 мкг/мл, 0,25 мкг/мл және 0,125 мкг/мл) екі рет қатарынан сұйылтуды қолдануға негізделген. Бұл жағдайда әртүрлі концентрациядағы антибиотик сұйық қоректік ортаға (сорпаға) немесе агарға енгізіледі. 35о-37оС температурада 24 сағатқа инкубациядан кейін алынған нәтижелердің есебі жүргізіледі. Өсу аймағы тежелген элипс тәрізді аймақ пен Е-тестің қилысқан жері - алынған нәтиже болады. Минималды тежеу консентрациясы (МПК-минимальная подавляющая концентрация) Сериялық сұйылту әдісіМинималды тежеу консентрациясын (МПК-минимальная подавляющая концентрация) анықтау Стерильдеу-өңделетін материалдағы патогенді және патогенді емес микроорганизмдердің вегетативтік және споралық формаларын толығымен жоятын залалсыздандыру әдісі. СТЕРИЛИЗАЦИЯ ТҮРЛЕРІ ЖЫЛУЛЫҚ ХИМИЯЛЫҚ СӘУЛЕЛІК Плазмалық және озондық (сутегінің асқын тотығының пазмасы (Н2О2). Автоклав Құрғақ ыстықпен Радиактивті құрылғылармен- γ-сәулелері Химиялық ерітінділермен Газдармен Жоғарғы қысымда бумен Құрғақ ыстық пештер (Пастер) этилен тотығы, формальдегид т.б. буы Қышқыл+тотықтырғыш ( «Первомур») Альдегид ( формалин) Детергент ( хлоргексидина биглюконат) Галоид (Повидон-йод) Залалсыздандыру, дезинфекция – адам мен жануарларда, өсімдіктерде ауру қоздыратын микроорганизмдерді жоюға бағытталған шаралар жүйесі. Залалсыздандыру – жұқпалы аурулардың кең таралып кетуін болдырмау шараларының бірі. Қазақ халқы залалсыздандыру тәсілдерін ерте заманнан бері қолданып келген. Мысалы, ауырған адамның ыдыс-аяғын бөлек ұстап қайнату, науқастан түскен шашты, тырнақты көміп тастау немесе өртеп жіберу; мал шарушылығында – қораларды, көң-қоқысты тазалап отыру, дәнді дақылдарды күнге кептіріп алу, т.б. Дезинфекция ТҮРЛЕРІ МЕХАНИКАЛЫҚ ХИМИЯЛЫҚ ФИЗИКАЛЫҚ БИОЛОГИЯЛЫҚ
Химиялық ерітінділермен жуу жұсыстары
Дезинфекция ТҮРЛЕРІ ПРОФИЛАКТИКАЛЫҚ ОШАҚТЫҚ ТЫҢҒЫЛЫҚТЫ НЕМЕСЕ ҚОРЫТЫНДЫ Бір реттік-инфекция көзі жойылған соң жасалынады АҒЫМДАҒЫ Жүйелі түрде инфекция ошақтарында жасалынады Инфекция бар –жоғына қарамастан алдын-алу мақсатында күнделікті жасалынатын тазарту жұмыстаы Назар салып тыңдағандарыңызға рахмет! |