ерпасптчвпьрьчр. 9-10 лабка Тауенова А.. Министерство образования и науки рк
 Скачать 100.95 Kb.
|
|
МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РК  «Геодезические работы в землеустройстве »
Алматы 2020 Ауданды механикалық әдіспен анықтау  План немесе картадаанықтағанда механикалық әдіс қолданады. Бұл әдіс аудан өлшейтін арнаулы аспаппланиметрге негізделген. Планиметрдің көп конструкцияларының ішінде қазіргі кезде қолданылатыны полярлық планиметрлерПП-2К, ПП-М (4.5-а 217 сурет), П.М.Орлов планиметрі және ең жаңасы сандық планиметр PLANIX 5,6 (4.5-б а) полярлық планиметр, ә) погондық көрсетілген. планиметр, б) электронды планиметр Планиметр Планиметрдің тұрақты мәні g анықтау үшін полюсті контурды сыртына қойып, контурдың айналдырып, санақ алады. Солардың айырымы – Un-U0. Содан кейін полюсты контурдың ішіне қойып айналдырады, оның санақтарының айырымы: UnU0. Бірінші айырымынан екінші айырымды алғанда планиметрдің тұрақты мәнін табамыз, яғни айтқанда, g=(Un-U0)- (Un-U0). Планиметрмен ауданды анықтау дәлдігі 1:200-ден 1:400-дің арасында болады. Полюстің тұтқасының бір ұшы-0 нүктесі-планиметр полюсі, - оған ине бекітілген; оның екінші ұшы в нүктесіндегі айналмалы тұтқаға топсалы түрде қосылады. айналмалы тұтқаның бір тұтқасында тұтқаға перпендикуляр орналасқан k санау дөңгелегі бар, тұтқаның екінші ұшында айналмалы нүкте бар f. санау доңғалағының айналу санын механикалық есептеу үшін санау механизмі бар. Санау барабаны жүз бөлікке бөлінеді,ал оның жағында бөлімнің оннан бір бөлігі бар. Айналмалы доңғалақ пен санау механизмі вагонға орналастырылған , оны айналмалы тұтқаның бойымен жылжытуға болады, осылайша оның ұзындығын R = bf өзгертеді.  Ауданды өлшеу f айналма нүктесімен картадағы учаскенің контуры бойымен шеңберге түседі; бұл жағдайда қағазға үйкеліс салдарынан санау дөңгелегі айналады. N1 контурын айналып өткенге дейін және N2 айналып өткеннен кейін санау механизмі бойынша есептеледі. Учаскенің ауданы формула бойынша есептеледі: P = c * ( n2 – n1 ), (6.21) мұндағы c-планиметрдің бөліну бағасы. Полярлық планиметрдің пайда болуы суретте көрсетілген.6.5; онда сандар көрсетілген: 1-негізгі вагон, 3 – полюсті рычаг, 4 – полюс, 6-айналмалы нүктесі бар шыны пластина, 7 – айналмалы рычаг, 8 – топсалы қосылыс, 9 – толық айналу есептегіші, 10 – санау дөңгелегі, 11-верньер.  Полярлы планиметр теориясы. Мәні теориясы планиметра шығару болып табылады формулалар алаңына обводимого учаскесінің байланысты айналым санын есеп дөңгелектер. Формуланы шығару кезінде біз екі жағдайды бөліп аламыз: планиметр полюсі контурдың ішінде және контурдан тыс орналасқан. Бірінші жағдайды қарастырайық – контур ішіндегі полюсті. Белгілейміз: R-айналмалы тұтқаның ұзындығы, R1-полюсті тұтқаның ұзындығы, r-санау дөңгелегінен топсаға дейінгі қашықтық (сурет.6.6). F айналма нүктесі учаскенің контуры бойымен қозғалсын және бір сәтте f1 позициясын алады. Қысқа уақыт өткеннен кейін ол f2 позициясын алады, ал В нүктесі b1 позициясынан b2 позициясына ауысады. Осы уақыт аралығында планиметр элементар учаскенің pi ауданын өлшейді; суретте бұл бөлім көлеңкеленген. Pi ауданын үш фигураның аудандарының қосындысы ретінде ұсынуға болады: b1b2f ' 1f1 параллелограммы-R * hi, дөңгелек сектор Ob1b2 радиусы R1-0.5 * R12 * датчик;дөңгелек сектор b1f ' 1f2 радиусы R-0.5 * R2 * v i;pi = R * hi + 0.5 * R12 *a i + 0.5 * R2*  Осы уақыт аралығында санау дөңгелегі si доғасына бұрылсын. Айналмалы тетік өзіне параллель қозғалғанда, санау дөңгелегі толығымен айналады, ал айналмалы тетік өз осі бойымен қозғалса, ол айналмайды, бірақ қағаз бойымен сырғанайды. Айналмалы тұтқаның қозғалысын екі қозғалысқа бөліңіз:өзіне параллель-доңғалақ hi доғасына айналады , B2 нүктесін β i бұрышына бұру-доңғалақ доғаға қарама-қарсы бағытта бұрылады, сондықтан: si = hi – r*β,осыданhi = si +r*β . Соңғы өрнекті формулаға алмастырамыз (6.22) және аламыз: pi = R * si + R * r * bi + 0.5 * R12 * αi+ 0.5 * R2*β i. Pi элементар учаскелерінің аудандарын қосып, барлық өлшенетін учаскенің ауданын аламыз: P =  pi = R * si + R * r * bi + 0.5 * R12 * αi+ 0.5 * R2* β i. (6.23)Si қосындысы санау дөңгелегі бүкіл бөлімді айналып өткен кезде бұрылған доғаны білдіреді; ол санау доңғалағының бір бөлігіне сәйкес келетін l доғасының ұзындығына есептелген доңғалақ бойынша соңғы және бастапқы үлгілердің айырмашылығының көбейтіндісіне тең: si = l * (n2 – n1). (6.24) Полюсті тұтқыш 360 немесе π, αi = π бұрышқа бұрылады, айналмалы тұтқыш 360 немесе π, β i = π бұрышына бұрылады. Осылайша, P = R * l * (n2 – n1) + π * ( R12 + R2 + 2 * R * r). (6.25) Q арқылы R * l және π * ( R12 + R2 + 2 * R * r) арқылы белгілеу, біз жазамыз: P = c * (n2 – n1) + Q . (6.26) Планиметр с тұрақтысы планиметрдің бөліну бағасы деп аталады, тұрақты Q-планиметрдің тұрақты Саны. Екінші жағдайда, полюс контурдан тыс болған кезде, барлық тұжырымдар контурдың толық шеңберімен ғана қайталанады: α i = 0, β i = 0 , сондықтан P = c * (n2 – n1). (6.27) Тұрақты планиметрдің геометриялық мағынасы.Планиметрдің бөліну бағасы L және R жақтары бар тіктөртбұрыштың ауданына тең. планиметрдің тұрақты Саны Q радиусы ρ шеңбердің ауданына тең;бұл шеңбер планиметрдің негізгі шеңбері деп аталады. Негізгі шеңбердің радиусы күріштен алынады.6.7. Егер сіз планиметрді планиметрдің жазықтығы o планиметрінің полюсі арқылы өтетін етіп қойсаңыз және осы позицияны сақтай отырып, ρ радиусымен шеңбер жасасаңыз, онда осы шеңбердің ауданы тең болады: π * ρ2= π * [(OK)2 + (r + R) 2]  ΔOKB – дан (OK)2 = R12-r2 және оның мәнін алдыңғы формулаға ауыстыру арқылы біз аламыз: π * ρ2= ( R12 + R2 + 2 * R * r) = Q. Планиметрдің бөліну бағасы белгілі ауданды өлшеу арқылы анықталады, мысалы, координаталық тор квадратының ауданы. Үш квадратты жеке-жеке төрт рет айналдыра отырып, бөлу бағасының орташа мәні шамамен 1/1000 қатемен алынады деп саналады. Планиметрмен ауданды өлшеу дәлдігі учаскенің көлеміне және ауданды өлшеу әдісіне байланысты. Кәдімгі әдіспен-сайтты екі рет бұру-салыстырмалы қателік 1/100 – ден 1/300-ге дейін өзгеруі мүмкін; "Савич әдісі" деп аталатын әдісті қолдана отырып, үлкен аудандар үшін өлшеу дәлдігіне 11/500-1/10000 деңгейінде қол жеткізуге болады. А. н. Савич әдісі келесі операцияларды қамтиды: сайтты 4 бөлікке бөлу (u1,u2, u3,u4) координаталық тор сызықтарымен; учаскенің ортасында координаталық тордың бүтін квадраттарын бөлу (сурет.6.8), суретте k = 2,  учаскенің әрбір бөлігін дөңгелектеу, Δnu1, Δnu2, Δnu3, Δnu4 айырмашылықтарын есептеу механизмі бойынша алу (Δnui = n2-n1), координаталық тор сызықтарымен құрылған тіктөртбұрышқа (квадратқа) әр бөліктің (d1, d2, d3, D4) толықтыруын дөңгелектеу, Δnd1, Δnd2, Δnd3, Δnd4 айырмашылықтарын алу , планиметрді бөлу бағасын формула бойынша 4 рет есептеу: ci = ( ti * po) / ( Δnui + Δndi), мұндағы: ti-ui + di қосындысындағы координаталық тордың квадраттарының саны (суретте t1 = t4 = 4, t2 = t3 = 1), po-координаталық тор квадратының гектардағы ауданы, Δnui, Δndi-санау механизмі мен төртеуінің орташа айырмашылығы КСР = 0.25 *(c1 + c2 + c3 + c4), учаскенің әрбір бөлігінің ауданын есептеу p1, p2, p3, p4 pi = КСР * Δnui , учаскенің ауданын есептеу P = p1 + p2 + p3 + p4 + k * po . |