Фтищ. ЖАҒЫПАРОВА І.А. 6-032 СРС-2 ФТИЗ 2. Орындаан Жаыпарова І. А. 6032 топ
 Скачать 18.56 Kb.
|
|
Орындаған: Жағыпарова І.А. 6-032 топ Әдеби шолу. Тақырыбы: Туберкулез асқынысы. Қан түкіру және өкпеден қан кету. Қан түкіру(гемоптиз) және өкпеден қан кету(гемоптоэ) тыныс алу жолдарының туберкулезінің күрделі асқынуын білдіреді, бұл тыныс алу жолдарынан қан шығарумен сипатталады. Мұндай асқынуды өкпе туберкулезінің барлық түрлерінде және өкпеде туберкулезден кейінгі өзгерістері бар науқастарда байқауға болады. Қан түкіру және өкпеден қан кету жиілігі туберкулез процесінің фазасына және туберкулез инфекциясы ошағының кеңдігіне байланысты. Қан түкіру (қан кетудің) көзі өкпе және бронх тамырлары болуы мүмкін. Өкпеге қанның шамамен 95% — ы өкпе артериясы жүйесі, ал 5% - ы бронх артериялары арқылы енеді. Өкпе қан кетуі, әдетте, бронх тамырларынан пайда болады. Қан түкіру -қақырықта немесе сілекейде қанның болуы. Қан кету-таза қанның едәуір мөлшерін жөтелу. Өкпе қан кетуінен қан түкіру жоғалған қан мөлшерімен ерекшеленеді. Қан түкіру кезінде 50 мл-ге дейін қан бөлінеді. Өкпеден қан кету -100 мл — ге дейін, орташа — 500 мл-ге дейін және профузды-500 мл-ден асқан кезде болады. Көбінесе бұл асқыну казеозды пневмониямен, фиброзды-кавернозды және цирротикалық өкпе туберкулезімен ауыратын науқастарда байқалады. Кейбір мәліметтер бойынша, туберкулез кезінде 10% - ға дейін және одан да көп өлім өкпе қан кетуіне байланысты. Өкпеден қан кету көздері: -бірлі-жарым каверна, -ыдыраумен инфильтрат, -деструкциясыз туберкулез процестері, -пневмосклероз учаскелері болуы мүмкін. Гемоптизияның және қан кетудің пайда болуына ықпал ететін кейбір факторларға: Физикалық жарақат өкпе туберкулезімен ауыратын науқастарда гемоптиздің пайда болуына ықпал ететін фактор ретінде салыстырмалы түрде шектеулі мәнге ие. Белсенді туберкулез процесі болған кезде Инсулин мен йод препараттары қарсы. Олар биологиялық белсенді заттар бола отырып, туберкулез процесінің өршуіне және гемоптизге әкелуі мүмкін. Салицилаттар дезагреганттар бола отырып, геморрагиялық асқынулардың даму қаупін арттырады. Гемоптиздің пайда болуына ықпал ететін физиотерапиялық процедуралардан мыналар байқалады: электр жарығы ванналары, диатермия, балшықпен емдеу, Шарко душы. Науқасты алдын-ала мұқият тексерусіз осы процедураларды абайсызда қолдануға болмайды. Әсіресе өкпе туберкулезімен ауыратын науқастарда жылу процедураларын - диатермияны, парафинмен емдеуді және балшықпен емдеуді тағайындау керек. Қант диабетімен ауыратын науқастар ауыр өкпе қан кетуіне бейім. Туберкулездің жүректің ишемиялық ауруы мен артериялық гипертензиямен үйлесуі геморрагиялық өкпе асқынуларының дамуына теріс әсер етеді. С-гиповитаминоздың мәні гемоптизге бейім фактор ретінде дәлелденді. С витаминінің жетіспеушілігі капиллярлардың өткізгіштігінің жоғарылауына және ангиодистрофияға әкеледі, бұл белгілі бір жағдайларда гемоптизияға ықпал етеді. Барлық қан түкіру мен қан кетулер шынайы және жалған болып бөлінеді. Шынайы қан тікелей өкпеден, ал жалған қан арқылы — назофаринстен (жұтқыншақ), қызыл иектен, өңештен, асқазаннан шығарылады. Жалған қан түкіру жөтел кезінде пайда болмайды. Асқазанда - қан құсу қозғалысымен, өкпеде - міндетті түрде жөтелмен шығарылады. Өкпе гемоптизиясы және қан кету басқа өкпе патологиясымен де пайда болуы мүмкін: абсцесс, бронхоэктаз, ісіктер және т. б., сондай-ақ жүрек аурулары, мысалы, митральды стеноз және т. б. жалған қан аспирацияланған кезде (әсіресе түсінде) және мұрыннан, ауыз қуысынан , қызыл иектен және т. б. Гемоптиз және өкпе қан кетуі екі жолмен пайда болуы мүмкін: -өкпедегі белгілі бір қабыну өзгерістеріне, қан тамырлары қабырғасына улы заттардың әсеріне байланысты ұсақ тамырлар мен өкпе капиллярларының өткізгіштігінің бұзылуы( per diapedesin); -тамырлардың тұтастығын бұзу,яғни тамырлардың жарылуы. Мұның себебі-аневризмалық немесе варикозды тамырлардың түріне байланысты жиі өзгеретін үлкен тамыр қабырғасының жарасы немесе механикалық жарылуы (per reхin). Гемоптиздің және өкпе қан кетуінің пайда болуына ықпал ететін факторлар: - Қан айналымының кіші шеңберінің тамырларындағы қысымның жоғарылауы; - Қан ұюының бұзылуы; - Қанның фибринолитикалық белсенділігінің жоғарылауы; - Қан тамырлары қабырғаларының өткізгіштігін арттыру. Гемоптизияның, өкпе қан кетуінің негізгі белгілері: Жөтел кезінде өкпеден қан шығады; Қанның ашық қызыл түсі бар; Қан көбіктенеді. Қан өкпеден сыртқа шығар алдында бронхтан, трахеядан, көмейден өтіп, ауыз қуысына енуі керек екенін есте ұстаған жөн. Қан бұл жолды тек жөтел соққылары болған кезде ғана жеңе алады. Сондықтан жөтелсіз өкпенің қан кетуі және қан түкіруі болмайды. Қан түкіру немесе қан кету көзін оқшаулау анамнестикалық деректер, аускультация, перкуссия және рентгенологиялық зерттеулер негізінде белгіленеді. Әдетте, қан кету өкпеден пайда болады, онда деструктивті өзгерістер анықталады. Науқастар көбінесе қан кету көзін анықтайды. Пальпация кезінде кеуде қуысының жартысы қан кету жағында жылы болады, қан ұйығыштарының қозғалысы сезілуі мүмкін. Рентгенологиялық зерттеуден басқа, қан кету көзін анықтау үшін бронхоскопия маңызды. Гемоптиз және өкпе қан кету көзі-ыдырау қуысы, каверналар, фиброз ошақтары, цирротикалық өзгерістер. Гемоптизді және өкпе қан кетуін гемоптизден және ажырату керек. Өкпеден қан кету және қан түкіруді, өңеш, асқазан, назофаринстен болатын қан кетулермен дифференциальды диагностика жүргізетін болсақ, мұрыннан қан кету жұтқыншақтың артқы бетіне ағатын жөтелсіз қара қанның бөлінуімен сипатталады. Өңештің кеңейтілген тамырларынан қан кету кенеттен басталады, профузды сипатқа ие. Жөтел жоқ. Бұл жағдайда науқастарда бауыр циррозы диагнозы қойылады. Асқазаннан қан құсу арқылы шығарылады, қара түсті, "кофе қоюы" ие (асқазанның құрамындағы қоспаларға байланысты). Кейде асқазанда қанның ұюы кезінде құсу массаларында қара тромбтар болады. Асқазан жарасынан қан кету кезінде құсу массалары бар өзгермеген қанның бөлінуімен үлкен қан кету байқалады. Сонымен қатар, өкпеден қан кету әдетте асқазанға қарағанда аз болады. Емдеу. Гемостатикалық емдеу, ең алдымен, қан түкіру және өкпеден қан кетуді тудырған ауруға, яғни өкпе туберкулезіне және өкпе гемоптизиясының немесе қан кетудің негізгі факторларына бағытталуы керек. Науқас физикалық және психикалық тыныштықты барынша арттырады. Төсекте науқас жартылай отыратын жерде болуы керек, бұл тыныс алу жолдарында жинақталған қақырық пен қан ұйығыштарының жөтелуін жақсартады. Медициналық тексеру кезінде елеусіз белсенді және пассивті қозғалыстар болуы мүмкін .Егер гемоптиз қалыпты болса, онда толық физикалық тыныштық қажет емес. Туберкулезбен ауыратын науқастарда гипотензивті терапия маңызды рөл атқарады, бұл қанның ұю жүйесін реттейтін препараттардың емдік әсеріне қарағанда одан да үлкен гемостатикалық әсерге ықпал етуі мүмкін. Антигипертензивтерді тез және баяу әрекет ететін препараттарға бөлуге болады. Өкпе тамырларындағы қысымды төмендетуге арналған препараттардың мақсаты қан жоғалту көлеміне байланысты. Сонымен, гемоптиз кезінде және өкпе қан кетуінде баяу әрекет ететін дәрілерді қолданған жөн, ал үлкен өкпе қан кетуінде - қан кетуді тоқтатқанға дейін тез әрекет еткен жөн. Қолданылған әдебиет тізімі: 1. https://dommedika.com 2. https://www.eurolab-portal.ru 3. И.С. Гельберг, С.Б. Вольф, Е.Н. Алексо, Д.В.Шевчук ФТИЗИАТРИЯ, Гродно 2007 4. https://present5.com/ 5. Статья авторы белгісіз. |