қосымша. Основы массопередачи
 Скачать 396 Kb.
|
Шашыратқыш абсорберелерБұл типті абсорберлерде фазалар арасындағы тығыз беттесуге сұйықты газ ағынында әртүрлі тәсілдермен шашырату жолымен қол жеткізіледі. Қуыс шашыратқыш абсорбер (XI-28 суреті) корпусының үстіңгі бөлігінде сұйықты шашырату үшін форсункалар бар бағана болып табылады. Шашыратқыш абсорберлерде масса алмасудың көлемдік коэффициенттері форсункалардан алыстағанда тамшылардың коалесценциясы мен ыазалар беттесу бетінің кішіреюі салдарынан күрт төмендейді. Сондықтан, бұл аппараттарда форсункаларды әдетте бірнеше деңгейде орнатады. Қуыс шашыратқыш абсорберлердің артықшылықтарына жатады: құрылысының қарапайымдығы, төмен гидравликалық кедергісі, ластанған газдармен жұмыс істеу мүмкіндігі, бақылау, тазалау және жөндеудің жеңіл болуы. Кемшіліктері: төмен эффективтілігі, сұйықты шашыратуға энергияның көп шығындалуы, ластанған сұйықтармен жұмыс істеудің қиындығы, тамшылар санын және сәйкесінше фазалар беттесу бетін үлкейту үшін абсорбенттің көп мөлшерінің шығындалуы, мәндері сұйықтың тамшыларының алынуымен шектелетін төмен мүмкін етілетін газ жылдамдықтары. Шашыратқыш абсорберелер негізінен жақсы еритін газдарды сіңіру үшін қолданылады, себебі фазалардың салыстырмалы жылдамдығының жоғары болуы мен газ ағынының турбулизациясы салдарынан бұл аппараттарда газ фазасында масса беру коэффициенттері жеткілікті жоғары болады. Эффективтілігі жоғарылау тура ағынды шашыратқыш абсорберелер болып табылады. Онда шашыратылған сұйық жоғары жылдамдықпен (20-30 м/сек) қозғалатын газ ағынымен әкетіледі, кейін сепарациялық камерада газдан айырылады. Мұндай типті аппараттарға Вентури абсорбері жатады (ХІ-29 сурет), оның негізгі бөлігі Вентури құбыры болып табылады. Сұйық құбырдың конфузорына жіберіледі, қабықша түрінде ағып, мойында газ ағынымен шашыратылады. Одан кейін сұйық диффузорға жіберіледі, онда газ жылдамдығы біртіндеп төмендейді және газ ағынының кинетикалық энергиясы минималды шығынмен қысым энергиясына ауысады. Тамшылардың сепарациясы камерада өтеді. Шашыратқыш абсорберлерге сонымен қатар механикалық абсорберлер де жатады, мұнда сұйықтың шашырауы айналатын құрылғылар көмегімен жүзеге асырылады, яғни газ бен сұйықтың арасындағы мүмкіндігінше үлкен фазалар беттесу бетінің түзілуі үшін сыртқы энергия берілумен өтеді. XI-30 суретте тік айналмалы білігі бар роторлы центрден тепкіш күш абсорбері көрсетілген. Механикалық абсорберлер басқа типті абсорберлермен салыстырғанда өлшемі кішірек эффективтілігі жоғары болады. Алайда, олардың құрылысы күрделілеу және үрдісті жүзеге асыру үшін көп энергия шығындалуын қажет етеді. Көп жағдайда газ-сұйық жүйелерінде бір фазаның екіншісінде диспергирленуі үшін сұйықпен әрекеттесетін газ ағыны энергиясын пайдалану жеткілікті болады және бұл мақсатта сыртқы энергия беру мақсатты болмайды. 4. Десорбция Сіңірілген газды сіңіргіштен (абсорбенттен) бөліп алуды бұл газды таза күйінде алу үшін және қайта пайдалану үшін сіңіргіштің регенерациясын өткізеді. Егер, газ фазасында газ концентрациясы газ-сұйық тепе-теңдігіне сәйкес келетін концентрациядан төмен болса, онда газ ерітіндіден газ ағынына өтед, яғни десорбция үрдісі өтеді. Газ десорбциясын өткізеді: 1) оны инертті газ немесе су буы ағынында айырумен 2) жылуды абсорбентке беру жолымен 3) абсорбент үстіндегі қысымның төмендетілу жолымен Инертті газ немесе су буы ағынында бөліп алу. Бұл жағдайда десорбциялаушы агент инертті газ немесе су буы болып табылады. Десорбциялаушы агентті ерітіндімен беттестіреді. Үлестірілетін компоненттің ерітінді үстінде парциалды қысымы десорбциялаушы агенттегі тепе-теңдік қысымынан жоғары болғандықтан бұл компоненттің ерітіндіден газ немесе су буы ағынана өтуі жүзеге асады. Еріген газды сіңіргіштен толығырақ бөліп алу үшін, инертті газ (су буы) ағынындағы десорбция үрдісін әдетте қарсы ағынды табақшалы немесе қондырмалы бағаналарда өткізеді. Инертті газ ретінде әдетте сіңіргіштен бөлінетін газ араласатын ауа қолданылады. Газ қоспасынан одан кейінгі газды бөліп алу қиынға соғады. Сондықтан, осы десорбция әдісін газ қоспасынан бөлінген компонент одан әрі пайдаланбайтын жағдайда (мысалы, қоспадан бөлінетін зиянды газ болса) ғана қолданылады. Су буын десорбциялаушы агент ретінде суда ерімейтін газдарды бөліп алу үшін қолданады. Осы кезде десорбцияланған газ осы су буы қоспасын десорберден су буының конденсациясы арқылы газдың су буынан айырылуы өтетін конденсаторға жібереді. Егер десорбцияланға компоненттің температурасы жоғары болса, оны су буымен конденсациялап, кейін тұнбалау арқылы судан айырады. Абсорбентке жылу беру. Десорберге жылу беру кезінде, мысалы, оны құрғақ бумен қыздырғанда, ерітіндіден десорбцияланатын компонентпен бірге абсорбенттің бір бөлігі буланады. Осы кезде түзілетін қоспаны айыру үшін ректификацияны қолданады. Абсорбент үстінде қысымды төмендету. Десорбцияның бұл тәсілі қарапайым, әсіресе абсорбция үрдісі атмосфералық қысымнан жоғары қысымда өткізілгенде және десорбцияны қысымды атмосфералық қысымға дейін төмендету жолымен жүзеге асыруға болатын жағдайда жиі қолданады. Егер, абсорбция атмосфералық қысымда өткізілсе, десорбция үрдісін вакуумда өткізеді, осы кезде десорбцияланған компонентті вакуум-сорғышпен сорады. Абсорбцияланған компонентті ерітіндіден толығырақ бөліп алу үшін төмен қысымдағы десорбцияны жиі жылу беру жолымен десорбциямен біріктіреді. 5. Абсорбциялық құрылғылардың сызбалары Абсорбциялық құрылғылардың өнеркәсіптік сызбалары қарсы ағындық, тура ағындық, рецеркуляциямен бір сатылы және рецеркуляциямен көп сатылы болады. Абсорбцияның қарсы ағындық сызбасында (XI-31 сурет) газ абсорберден төменнен жоғары қарай, ал сұйық жоғарыдан төмен қарай ағып өтеді. Қарсы ағында кететін газ таза абсорбентпен беттесетіндіктен компонентті газ қоспасынан кететін газ сіңірілетін газдың концентрлі ерітіндісімен беттесіп тура ағындық сызбадағыдан (Х1-32 сурет) толығырақ бөлініпалуы мүмкін. Одн басқа тура ағында сіңіргіштің айырылатын компонентпен қанығудың жоғарылау дәрежесіне қол жеткізуге болады, бұл өз кезегіндеабсорбент шығынын төмендетеді. Абсорбция кезінде бөлінетін жылуды шығару үшін және де қондырмалы бағаналарда суландыру тығыздығын жоғарылату үшін абсорбент бөлігін рецеркуляциямен сызбаларды жиі қолданады. ХI-33 суретте абсорбенттің бөліктеп рецеркуляциясымен бір сатылы абсорбцияның сызбасы бейнеленген. Концентрациясы Хс сұйықтың бір бөлігі бағананың төменгі бөлігінен нәтижелік өнім ретінде алынады, ал басқа бөлігі сорғышпен бастапқы концентрациясы Хб сіңіргішке қосылатын бағананың жоғарғы бөлігіне қайтарылады. Нәтижесінде концентрациясы Хқ болатын қоспа түзіледі және Хқ > Хб. Сұйықтың бір бөлігінің рециркуляциясымен өтетін көп сатылы абсорбцияның сызбасы XI-34 суретте көрсетілген. Бұл жағдайда газ барлық бағаналардан сұйыққа қарсы өтеді. Y—X диаграммасында бүкіл жүйе үшін жұмысшы сызық АВ түзуімен бейнеленеді. Бұл түзу жеке бағаналар үшін жұмысшы сызықтарға сәйкес келетін AC, CD және DB кесінділерінен тұрады. Рецеркуляция болмағанда берілген жүйені бөліктерге бөлінген бір абсорбер ретінде қарастыру мүмкін болушы еді. Егер, әрбір жеке бағана сұйықтың рецеркуляциясымен жұмыс істесе, онда бұл бағаналардың әрқайсысы үшін жұмысшы сызықтар A'С, C'D және D'B кесінділерімен өрнектеледі. Қарастырылған сызба өнеркәсіпте кең тараған. Сіңіргіштің рецеркуляциясымен жұмыс істейтін абсорберерден өтетін сұйық мөлшері таза абсорбенттің шығыны бірдей болғанда рецеркуляциясыз сызбалардағыдан айтарлықтай жоғары болады. Нәтижесінде үрдістің қозғаушы күші төмендеуімен сұйық фазадағы масса беру коэфициенті bс артады (ХІ-34 сурет). Сіңіргіштің рецеркуляциясымен сызбаларды қолдану келесі жағдайларда орынды болады: 1) масса беруге қарсы негізгі кедергі сұйық фазада шоғырланғанда; 2) абсорбция үрдісінде сіңіргішті суыту қажеттілігі туғанда; 3) қондырманың сулануын жақсарту үшін (суландыру тығыздығыаз болғанда). Сонымен қатар сұйық рецеркуляциясы абсорбциялық құрылғылардың күрделенуіне және рецеркуляцияланатын фазаны тасымалдауға энергияның қосымша шығындарына әкеледі. XI-33—XI-35 суреттерде келтірілген құрылғылардың сызбалары абсорбция үрдісінде ішкі жылу берудің ұйымдастырылуы қиынға соғатын қондырмалы абсорберлерге жатады. Табақшалы абсорберлерде суытқыш құрылғыларды (мысалы, жыланшаларды) табақшаларға тікелей орнатады, бұл оларда өтетін жылудың көп мөлшерінің бөлінуімен өтетін абсорбциялық үрдістерді жүргізгенде осы аппараттардың өте маңызды артықшылығы болып табылады. Сұйықтықтарды айдау. 1.Жалпы мағлұматтар Бір түрлі қоспаларды, екі немесе одан да көп ұшатын компоненттен тұратын сұйықтықтарды бөлудегі кең тараған әдістердің бірі – айдау. (дистиляция және ректификация) Кең мағынада айдау процесі, бөлінетін қоспаларды жарым-жартылай буландыру және бір рет немесе бірнеше рет буды суға айналдырғанда түзілетін будың жүзеге асуы. Буды суға айналдыру нәтижесінде сұйықтық алады және оның құрамы бастапқы қоспа құрамынан ерекшелінеді. Егер бастапқы қоспа ұшатын және ұшпайтын сыңарлардан тұрса, онда оны сыңарларға булау арқылы бөлуге болады. Бүкіл сыңарларды ұшатын және басқа қасиеттерге иелерді әр түрлі қысым буында қоспаларды айдау арқылы бөледі. Әр түрлі ұшатын сыңар қоспаларды айдау арқылы бөлу белгілі бір температурада өтеді. Жай түрде бастапқы қоспа екі сыңардан тұрады және тек қана екі компоненттен тұрады. Бастапқы қоспаға қарағанда айдау нәтижесінде алынатын бу үлкен көлемде жеңіл ұшатын немесе төмен қайнайтын (нк) болып табылады. Айдау процесі нәтижесінде сұйық фазалар бірігеді, ал булық фазалар байытылады. НК- буланбаған сұйықтық құрамы қиын ұшатын немесе жоғары қайнайтын сыңарлардан (ВК) тұрады. Бұл сұйықтық қалдық деп аталады, ал булану сыңар нәтижесінде алынған сұйықтық – дистиллят немесе ректификат деп аталады. НК- булану фазасының байыту сатысы бірдей жағдайда айдау түріке байланысты. Айдау түрінің принципиальды екі түрі бар: Жай айдау (дистиляция) және ректификация Жай айдау ол- бір ретті бөлікті сұйық қоспаны буландыру процесі және конденсация нәтижесінде түзілген булар. Жай айдау тек қоспаларды бөлуге ғана арналған. Әдетте оны тек алдын-ала дөрекі қоспаларды бөлуге және қиын қоспаларды қажетті емес қоспалардан тазартуға қолданылады. Жай айдаудың бірнеше түрлері белгілі. Енді төменде соларға тоқтайық. Сұйық қоспаларды сыңарлаға толығымен бөлу ректификация арқылы жүзеге асады. Ректификация- ұшатын сұйықтықты гомогнеді қоспаларды екі жақты масса және жулукөлемді аралық тепе-тең емес сұйықтың булық фазамен бөлу процесі. Олар әр түрлі температурадан болады. Бөлу бағаналы аппаратта бір немесе көп контакты фаза арқылы өтеді. Әр контактіде сұйықтықтың көбінесе ВК конденсирленеді және ол сұйықтыққа айналады.Сыңарлардың аралық фазаларда алмастырылуы срңында бу алуға мүмкіндік береді және олар таза НК болады. Бұл калоннаның жоғпры бөліктері арқылы шығатын булар конденсациядан кейін бөлек аппараттарда дистилят немесе ректификат және флегма суықтықтарын береді.Колонка астынан суйықтық шығады және ол өзімен таза ВК-ны көрсетеді –қалдық (төмеңгі зат). Қалдықтың қалғаның колонаның төмеңгі бөлігінде буландырады. Ректификация ХІХ-ғасырдың басынан спирт және мұнай өндірісінде басты технологиялық процесс негізінде белгілі. Қазіргі таңда ректификацияны химиялық технологияның әр түрлі саласында кеңінен қолданылады және онда компоненттерді таза күйінде бөқліп алу басты мақсат болып саналады. Айдау процесі периодты немесе үздіксіз жүзеге асады. Әрі қарай, айдау процесіне анализ және есептеу жасауда қажетті екі фазалық жүйедегі сұйықтық пен буға мінездеме. 2. Жай айдау. Фракциялық айдау. Айдауды айдау кубында болатын сатылы буландыру арқылы өткізеді. Түзілетін булар конденсирленеді. Процесс периодты және үздіксіз тәсілмен жүзеге асады. Егер процесс периодты өткізілсе, ондағы кубтағы суйықтықтың құрамының НК- азаяды. Сонымен қатар, уақыт бойынша дистилят құрамы да өзгереді және ол ағу процесінің нәтижесінде белгілі мөлшерде НК-мен қосылады. Осыған байланысты, әр түрлі құрамнан тұратын дистиляттяң бірнеше фракциясын алады. Нәтижесінде әр түрлі құрамды өнім алу арқылы өткізілетін жай айдау фракционды айдау деп аталады. Периодты өткізілетін фракционды қоспада бұрыңғы (ХІІ-8-сурет) айдау кубы артады да қайнауға дейін жеткізеді. Бұларды конденсаторлы холодильникке апарады. Дистилляттың фракциялары қараушы фонарь арқылы бөлек жинақтарға түседі. Операция біткеннен кейін қалдықты кубтан төгеді және оған қайтадан бөлінетін қоспаны құяды. Материалдық балансты жасау ұшін жай айдауды аламыз және белгілі бір уақытта t L-к г айдалатын қоспалардан тұрады, төмен қайнау компоненті арқылы х-концентрацияны қабылдаймыз. Бұл кезде сұйықтықтың Нк массасы Lx-қа тең. Аз уақыт аралығында dt, dL-кг қоспа буланады және сұйықтықтың концентрациясы dx-қа шейін төмендейді. Бұдан тепе-тең жағдайдағы суйықтықтан dL-кг бу түзіледі. Оның концентрациясы у  , будағы НК-ның саны dLу -ға тең. Кубтағы суықтықтың қалдығы (L-dL), кг, ал концентрациясы ( х-dх) болады. Сонда, НК бойынша материалдық баланс мына теңдеумен есептеледі: (1)Алдымен жақшаны ашамыз, одан кейін бөлу арқылы мына теңдеуді аламыз:  (2)Бұл дефференциалдық теңдеуді интегралдаймыз:  (3)Интегралдаудың нәтижесінде аламыз:  (4)у =f(x)- функцияның түрі қисық тепе-теңдікпен анықталады және әр нақты айдауға қабылданбайды. Сондықтан (4)-теңдеуде оң жақты интегралдауды х-тан 1/(у -х) тәуелділігін орнатумен графикалық өткізеді.Жай айдауда атмосфералық қысымда ваккум астында өткізеді. Дефлегмационды айдау. Айдауда қоспалардың бөлу сатысын жоғарлату үшін дефлегмация жолымен дистиллят қолданылады. Сурет-ХII-9. Булар айдау кубы арқылы дефлегматор арқылы түседі. Олар онда конденсирленеді. Бұдан ВК конденсирленеді және алынған сұйықтық кубқа төгіледі. Жалған НК булары конденсатор-тоңазытқышқа-ке жіберіледі және бұнда толығымен конденсирленеді. Дистиллят жинаққа жиналады. Операция бітуін кубтағы суйықтықтың айдау температурасы арқылы қадағалайды және ол қалдық құрамына тең керек. Ақырғысы штуцер арқылы кубта бөлінеді. Сулы бу арқылы айдау. Егер бастапқы қоспа компоненттері суда бөлінбейтін болса, онда оны қосымша компонент ащы бу ретінде кубқа жібереді. Сурет-XII-10. Бастапқы қоспа рубашка арқылы жылытылады және саңырау булы кубқа жіберіледі. Барбатер арқылы куб ішіне ащы бу жіберіледі. Қоспалардың булану нәтижесінде түзілген булар конденсатор-тоңазтқышқа барады. Бұнда түзілген конденсат қараушы фонар арқылы бөлу сеператорына келеді. Сеператор астынан су бөлінеді, ал суда ерімеген жеңіл компоненттер жинағыш арқылы үстінен төгіледі. Бұл айдау тепе-тең емес жағдайда айдайды. Бұнда ащы бу екі рольде болады: 1.жылутасымалдағыш агент және 2. қайнау температурасын төмендетукезінде. Инертті газ арқылы айдау. Қоспа айдауында кейде сулық будың орнына инертті газдарды қолданылады. Мысалы, азот, көміртегі оксиді және тағы басқалар. Бұл әдіс булану температурасын төмендетуге көп мүмкіндік береді және ол жылу берудің коэфициентінің күрт төмендеуіне әкеледі. Сонымен қатар, газдың булану конденсациясының тұман түзілуімен жүреді. Бұл қоспаларды бөлуді қиындатады. Сулы будың немесе инертті газдың теориясының шығыны:  арқылы табылады. Мұндағы: V=0,5-0,9-ға тең. Бұндағы айдау температурасын ХІІ-11 сурет арқылы табуға болады. Тепе-тең айдау. Бұл айдау процесі айдау химиялық мұнай өндірісінде қиын қоспаларды алдын-ала бөлуде қолданылады. Сурет-ХII-12. Бастапқы қоспа жылытылады және түтікті пеште буланады. Процесс сонына дейін булар буланған сұйықтық қосылып тепе-теңдікке әкеледі. Қалыпты температураға келгеннен кейін бу мен сұйықтықтың қоспасы дроссельді бұранда арқылы сеператорға келеді. Сеператор одан буланған булардан буланбаған сұйықтық бөлінеді. Бұл процессте қоспалар тоқты бөлінбейді. Сондықтан алынған өнім келесі ректификациядан өтуді қажет етеді. Молекулалы айдау. Бұл әдіс қоспалардан қымбат тұратын компонентті бөлу кезінде қолданылады және ол вакумдарда өтеді. Бұл процесс арнайы аппаратураларды қажет етеді. 3.Ректификация Ректификация принципі: бір түрлі қоспаларды компонентке бөлудің жоғары сатыларының бірі – ректификация. Ректификация - өту жолының диаграммасын t-x-у (сурет-XII-13) көруге болады. Бұл жолымен жоғары концентрациялы компонентті сұйық және булық фазаны алуға болады. Бірақ бұл алынған фаза көлемі жағынан бастапқы қоспадан аз болады және бұның ең үлкен ерекшелігі ол жылудың сыртқы ортаға көп бөлінуі болып табылады. Екі сыңарлы қоспаларды бөлудегі ректификация жүйесінің орнатылуы. Үздіксіз әрекет ететін қондырғылар (XII-14-сурет) арқылы үздіксіз әрекет ететін және өндірісте кеңінен қолданылады. XII-14-суретте ректификационды колонаның жұмыс істеуі көрсетілген. Ректификационды колонна цилиндрлі корпустан тұрады. Оның ішінде тарелкалы және насаткалы түрдегі контактылар орналасқан колонканың астынан үстіне қарай булар жылжиды. Олар аппараттың төмеңгі бөлігіне колонкада орналаспаған кипятильник арқылы түседі. Бұлар сұйық арқылы тарелканың төмеңгі жағына өтеді. Оны 1-ші деп санаймыз. Бұнда тарелкаларды төленнен жоғарыға қарай белгілейміз. 1-тарелкада концентрация х  -ге, температура -t -ге тең болсын. Жоғары температурада сұйық пен будың әсерлесуі нәтижесінде, сұйықтың бір-бірден буланады, ал бу НК-ға ауысады. Сондықтан келесі, яғни 2-ші тарелкаға НК-құрамындағы бу түседі, ол у >х -ден екінші тарелкада. НК-көп болады біріншіден, яғни х > х . Бұлардан дефлегматорға конденсирленеді, су мен суытылады, бұдан алынған сұйықтық деллтельде (бөлгіште) диспшллят және флегмаға бөлінеді. Бұдан олар тарелкалық жоғарғысына барады. Бұдан дефлегматар арқылы калонкада сұйықтық түзіледі. Кипятильниктегі жылудың күшін төмендету үшін бастапқы қоспаны алдын-ала жылытқышта сұйықтық қайнау температурасына дейін жетеді. Колонка 2-бөлікке бөлінеді. Жоғарғы бөлігі 1Q- да булардың НК-жанады, ал төмеңгі бөлігі 1б-де сұйықтықтың НК-бөлінеді. Флегменттің бөлінуінен қалған конденсаттың бір бөлігі дистиллят (ректификат) немесе жоғарғы өнім холодильникте суытылғаннан кейін, дистиллят жинағына барады. Колонканың төменгі жағынан шығатын сұйықтықта екіге бөлінеді. Айтылғандай, 1-бөлігі кипятильникке, ал екіншісі сумен суытылғаннан кейін қалған қалдық жинаққа жиналады. XII-14 – суретте үздіксіз әрекет ететін ректификация тек қана үздіксіз принципиальды жүйесі келтірілген. Ал енді приодты әрекет ететін қондырғылар. Бұндай қондырғылар аса ұлкен емес маштабты өндірісте қолданылады. XII-15-суретте. Бірінші қайнауға дейін жылытылынады және ректификационды колоннканың төмеңгі тарелка арқылы түседі. Бұнда булар НК-ға дейін жаңада, дефлекматорда конденсирленеді, бөлгіш флегма мен дисстилятқа бөлінеді. Соңғы өнім тоңазтқышта суытылады және жинаққа келеді. Пленкалы аппараттар. Бұл аппараттарда ректификация вакум астында өтеді. Бұндай аппараттар кеңіне таралған. Олардың бірі-роторлы пленкалы колонка XII-24-сурет. Бұнда колонкалы, оны жылытатын булық рубашка, ротор, роторлы буландырғыш және конденсатор бойынша жұмыс атқарады. Ротор, лопостты трубалардан тұрады және ол ішінен сумен суытылады. Бастапқы қоспа штуцер арқылы колонкаға беріледі. Колонканың жоғарғы жағынан флегма өндіріледі және штуцер арқылы конденсаторға келеді. Бұдан буландырғыштан штуцер арқылы колонкаға келеді (3)-пен (1)-көтерілуі арқылы бу конденсирленеді. Айдаудың арнайы түрлері. Экстрактылы ректификация. Сурет XII-31 А+В – компоненттердең тұратын бастапқы қоспа экстрактылы-ректификациялы колоннаға келеді. Бұнда бөлінетін агент С-толығымен А –және В-мен қосылады. экстрактылы-ректификациялы колонна –В – компонентінің буы колона арқылы жоғары жылжиды. Ал С-агенті мен А-компонентінің қоспасы сұйықтық қалдығы ретінде бөлуші агенттерді регенерацияға жібереді. 2-ші колоннаға жоғарғы жағынан таза компонент А, ал төменгі жағынан 1-ші колонкаға бөлінетін агент С-өтеді. Бұнда, А-бензол, В-циклогенсон және С-бөлінетін агент ретінде. Экстрактивті ректификация тең үздіксіз жолмен жүреді. Азеотропты ректификация. Сурет XII-32. Бұнда бастапқы азеотропты қоспа (А+В), колоннаның қоректелетін тарелкасына келеді. Бұнда минимальды қайнау температурасы, тарелкада қоспаның жоғарғы жағынан С-бөлуші агент қосылады. Колонкалық төмеңгі жағынан қоспаның А+С – минимальды қайнау температурасымен компонент шығады, ал төмеңгі жағынан қалдың В-компонентті шығады. Дистиллят суытылғаннан кейін тұндырғышта А және С-бөлінеді. А-соңғы өнім, ал С жылытқышта жылытылғаннан кейін колонкаға келеді. Бұнда дефлегматорлық колонкада А+С-бір буы ғана конденсирленеді, флегмент алу үшін, ал қалғаны тұндырғышқа түсер алдында суытқыш– конденсаторда суытылады. Химиялық біртіндеп араласатын сұйықтықты гетерегенды азеотрот ректификация жолымен өткізеді. ХІІ-33-сурет. Мысалы, бұл жолмен органикалық қоспаларды бөледі. Процес 1-ші және 2-ші колонкаларда өткізіледі. Бастапқы қоспа, А және В-компоненттен тұратын сеператорға келеді. Бұнда ол дефлегматордан келетін конденсатпен араласады. Дефлегматор екі колонкаға да ортақ. Сеператорда бұл конденсат екі қабатқа бөлінеді. Бірінші қабат – колоннаға төгіледі, бұнда айдау соқында бу тұзіледі, ал гетереазеотропты, ол дефлегматордан тұндырғышқа түседі. Колоннадағы қалдық таза В-компоненті жинаққа төгіледі. Төмеңгі қабат 2-колонкаға бөлінеді. Олар гетереазеотропты және А-компоненті. Гетереазеотропты құралы бойынша гетереазетропқа жақын колоннада бөлінеді. Сондықтан, ол жалпы дефлегматор арқылы тұндырғышқа кетеді. 2-колонканың төмеңгі жағынан А-компоненті жинаққа кетеді. |