7аудит. Пн Терапия жне неврологиядаы мейіргер ісі Таырып
 Скачать 51.06 Kb.
|
|
Пән: «Терапия және неврологиядағы мейіргер ісі» Тақырып: Жедел және созылмалы гломерулонефриттер. Созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі. Мейіргерлік үрдісті ұйымдастыру. Гломерулонефрит –шумақтардың басым зақымдануымен жүретін бүйректің диффузды қос жақты иммундық қабыну ауруы. Жиі 15-30жас аралығанды жас адамдар ауырады. Көбінісе жасырын дамып, үнсіз мендейтін аурулардың бірі. Науқастардың 70% гломерулонефрит кездейсоқ тексерілгенде анықталған. Дамуының ерекшелігі нефрит қайтымсыз өрістеп бүйректің созылмалы шамасыздығына әкеледі. Гломерулонефриттің екі түрі бар: біріншілік – бүйректің өзіндік ауруы, екіншілік – басқа бір дерттің синдромы. Этиологиясы: 1. Инфекциялық аурулар: 1.стрептококктік инфекция (тонзиллит, отит, пиодеримия); 2. өзге бактериялық аурулар (инфекциялық эндокардит, сепсис, пневмония, менингококкцемия ж.т.б.); 3.вирустық инфекция; 4. паразиттік аурулар 2.Иммундікомплексті жүйелік аурулар (жүйелі қызыл жегі, ревматоидтық артрит, геморрагиялық васкулит ж.т.б.) 3.Эндогенді немесе экзогенді антигендерінің әсері (қанның сарысуы, өзімдік тозаңы, жәндіктердің уы, тағамдық аллергенедер, дәрілік және химиялық заттар) 4.Туа біткен синдромдар 5.Бүйректің веналық жүйесінің гипертензиясы (бүйрек веналарының тромбозы, төменгі қуыс венасының тромбозы, үш жармалы қақпақтың шамасыздығы).Осы факторлармен бірге гломерулонефриттің алғашқы көрінісі суықтағаннан кейін пайда болады. Патогенезі. Громерулонефрит – антиген-антидене кешені пайда болуына байланысты аутоиммунды процесс. Қанда айнала жүріп, кешендер шұмақтардың негіздік мембранасына шөгеді де, қан тамырлар қабырғаларын зақымдайды. Негіздік мембрананың қасиеттері өзгергенен ол антиген түрінде шығады, жауап түрінде өз ағзасының жасушаларына қарсы тұратын аутоантиденелер пайда болады. Жіктемесі: Клиникалық түрлері: 1.жедел 2.жеделдеу 3.созылмалы және оның түрлері: латентті; гипертониялық; нефротикалық; аралас; гематуриялық Жедел гломерулонефрит – стрептококтық инфекцияға тәуелді дамитын, шумақтардың басым зақымдануымен жүретін бүйректің инфекциялық- аллергиялық ауруы. Этиологиясы: басты себебі А топты бетта – гемолиздеуші стрептококк; вирустар; аллергендер; жәндіктердің уы; бүйрек веналарының тромбозы Патогенезі:иммундыкомплекстік механизм. Классикалық жедел гломерулонефрит фарингиттен, тонзилиттен, стрептодермиядан 10-12 күннен кейін дамиды. Осы уақытта антиденелер түзіліп үлгереді. Ауру көбінесе 2 – ден асқан балаларда және 40 –қа жетпеген ересек адамдарда пайда болады. Ер адамдар 1,5 – 2 есе жиі кездеседі. Жіті гломерулонефриттің белгілері келесі клиникалық түрлерде өтеді: 1. Нефритикалық түрі 2. нефротикалық түрі 3. Тек зәрдегі өзгерістер 4. Аралас түрі Нефритикалық түрінде – жоғары температура, жалпы жағдайдың бұзылу белгілерімен қатар ісіктер, гипертензия және зәрде өзгерістер пайда болады. Ісіктер қабақтың, беттің ісінуінен басталады, тері қабаты бозарады. Қан қысымы көтерілгенмен өте жоғары деңгейге дейін жетпейді, 8-10 күннен кейін қалыпқа түседі. Гломерулонефриттің бұл клиникалық түріндегі ең басым белгі – гематурия – макро және микрогематурия. Протеинурия болмашы мөлшерде және тез қалыпқа келеді. Нефротикалық (ісікті) түрі – көбінесе мектеп жасына дейінгі балаларда кездеседі. Ең негізгі белгі ісіктер: бетінен басталып, түгел денесіне, аяқ қолдарына, кейде ішкі қуыстарға да тарайды (асцит). Одан кейінгі белгі – протеинурия және цилиндрурия. Қан анализінде: ЭТЖ жоғарылайды, лейкоцитоз, гипопротеинемия 35-55 г/л (нормада 62-82 г/л), гиперхолестеринемия – 7,8 мкмоль/л (нормада 4,16-5,72 мкмоль/л). Аралас түрі – ең ауыр түрі, өйткені алдыңғы аталған түрлеріндегі белгілердің бәрі байқалады: қан қысымы қатты көтеріледі, ісіктер байқалады, протеинурия, гематурия, олигоурия, цилиндрурия, қан анализінде – гипопротеинемия, гиперхолестеринемия. Жүрек шекарасының ұлғаюы, систолалық шу естілу, қатты бас ауруы сияқты белгілер де қосылады. Тек зәрдегі - өзгерістер түрінде клиникалық белгілер байқалмайды, балада бүйрек ауруы бар екені басқа аурулармен келіп, зәрін тексерген кезде ғана анықталады.Өткір гломерулонефрит дұрыс ем жасалған жағдайда (80-95%) 2-3 айдың ішінде жазылып кетеді, кейде 1-1,5 жылға созылады. Асқынулары: 1. Жедел бүйрек тапшылығы (ЖБТ). 2. Бүйрек энцефалопатиясы (бас миының ісінуі мен қан тамырларының тарылуынан), құрысып-тырысу. 3. Созылмалы гломерулонефрит. Емдеу. Емдеу кезеңдік түрде жүргізіледі: 1-ші саты – арнайы нефрологиялық бөлімшеде, стационарда. 2-ші саты – емханада, «Д» есепке алып, бақылау. 3-ші саты – санаторий, курорттарда. Ем арнайы нефрологиялық бөлімшелерде жүргізілуі қажет. 3-4 аптаға дейін қатаң төсек режімі тағайындалады. Бұл режім баланың жалпы жағдайына, зәр анализдерінің нәтижелеріне қарап біртіндеп кеңейтіледі. Тамақтандыру ерекшеліктері: ауыр жағдайларда 1-2 күнге жеңілдету диетасы тағайындалады. Бала тек жеміс-жидектермен, кисель, варенье сияқты тәттілермен қоректенеді, сұйықтық мөлешері шектеледі. Одан кейін №7 столға ауыстырылады, бірінші аптада тұзсыз тағам, 2-3-ші аптадан бастап 1,5-2 айға дейін тұз тәулігіне 1-2 г, кейінірек жағдайына қарап 4-5 г дейін көбейтіледі. кесел қоздырғыштарына қарсы антибиотиктер тағайындалады. Ауыр түрлерінде кең ауқымдағы антибиотиктер тағайындалады. симптоматикалық ем жүргізіледі: антигистаминді препараттар; қан қысымын төмендетін дәрілер; зәр қуатын дәрілер, гломерулонефриттің ісікті түрінде гормондар – преднизолон кесте бойынша калий препараттарымен қоса тағайындалады; жүрек жұмысын жақсартатын дәрілер, уремияда 2% сода ерітіндісімен сифонды клизма жасау, асқазанды шаю, «жасанды бүйрек» аппаратына қосу, құрысып тырысқанда – магнезий сульфаты 25%, жұлыннан сұйықтық алу қолданылады. Ісіну синдромын емдеу: сұйықтық пен тұзды шектегеннен ісіктер 2 апдада қайтады. Ісіну қайтқанға дейін ішетін судын мөлшері диурезге тәуелді болу керек (тәуліктік диурез+400мл).Судын балансын тексеріп тұру қажет. Гипертониялық синдромды емдеу: АҚ 160 – 170 мм.с.б. жоғары болса арнайы емделеді: диуретиктер беріледі. Әдетте диета ұстаған кезде АҚ реттеледі. Дерттің алдын алу. 1. Стрептококпен шақырылатын ауруларға дер кезінде диагноз қойып, емдеп сауықтыру. 2. Инфекция ошақтарын емдеу, сауықтыру. 3. Алдын алу егу жұмыстарын сақтықпен жүргізу – баланың аллергиялық бейімділігін ескеріп отыру. 4. Балалар мекемелерінде сауықтыру жұмыстарын жүргізу. Созылмалы гломерулонефрит–шумақтардың, түтікшелердің, интерстициалды ұлпаның иммундық қабынуы мен сипатталатың, біртіндеп нефросклероз бен бүйрек шамасыздығына әкеліп соқтыратын бүйректің диффузды созылмалы ауруы. Этиологиясы.Инфекциялық факторлар: бактериялар және вирустар. Токсикалық факторлар: органикалық ерітінділер, алкоголь, анальгетиктер, сульфаниламидтер, наркотиктар, сынап. Клиникалық түрлері:латентті, нефротикалық, гипертониялық, аралас, гематуриялық. Созылмалы гломерулонефриттің клиникасы түріне байланысты. Аурудың қай түріндеде үш негізгі синдром бар: несептік, гипертониялық, ісіктік. Созылмалы гломелуронефрит кейде тек қана медициналық тексерулерде табылады (санаторлы – курорттық карта толтырғанда, жүктілік кезде). Кейде науқастар шағымданады: бас ауруына, тез шаршауға, бел тұсының ауырсынуына. Кейбір науқастарда шағымдар болмайды. Бұл шағымдар көп ауруларда болуы мүмкін. Науқастарда ұзақ артериалды гипертензиядан жүректің сол шекарасының ығысуы мүмкін, ІІ нүктеде ІІ тонның акценті. Ісіктер бүкіл ауруларда болмайды. Протеинурия әрдайым кездеседі, бірақ көлемі ауысып тұрады. Сондықтан ақуызды тәуліктік зәрде анықтау қажет. Жиі гематурия және цилиндрурия кездеседі. ЖҚА: ЭТЖ жоғарлайды. ҚБА: холестерин, жалпы белок, азот қалдықтары (креатинин, мочевина) жоғарылайды. Жүректі рентгенологиялық тексеру: жүректің сол қарыншасының гиперторфиясы. ЭКГ: сол қарыншаның гипертрофиясы. Көз түбінің артерияларының артериалық гипетензияға байланысты өзгерулері. Клиникалық түрлерінің ерекшеліктері: Латентті гломерулонефрит –ең жиі кездесетін түрі (44%), тек қана несептік синдроммен сипатталады (орташа протеинурия, гематурия, азғана лейкоцитурия), азғана орта денгейлі артериалды гипертензия. Орта шамамен 10-20 жылға созылады. Гематуриялық гломерулонефрит – сирек кездеседі (6%), үнемі сақталатын гематуриямен, кейде макрогематуриямен сипатталады. Гематуриялық гломерулонефриттің жеке түрі: Берже ауруы. Берже ауруы IgA нефропатиясы, көбінесе респирациялық инфекциялардан кейін пайда болады.Гематуриялық гломерулонефриттің ағымы тұрақты, бір күйде, созылмалы бүйрек жеткіліксіздігі кеш дамиды. Гипертониялық гломерулонефрит- созылмалы гломерулонефриттердің 20% құрайды. Зәрдегі өзгерістер өте аз: протеинурия 1 г/тәулігінен аспайды, гематурия болмайды. Басты белгі: артериалды гипертензия. Артериалды гипертензияға байланысты жүректің гипетрофиясы, көз түбінің артериалары өзгереді. Бұл түрі міндетті түрде созылмалы бүйрек жеткіліксіздігімен аяқталады. Науқас кейде артериалды гипертензия асқынуларынан өледі: инсульт, миокард инфаркті, жүрек жеткіліксіздігінен. Нефротикалық гломерулонефрит –cозылмалы гломерулонефритпен сырқаттанатың аурулардың 20% кездеседі. Басты көрінісі: нефротикалық синдром- тұрақты ісіну, олигурия, протеинурия ( тәулігіне 3,5 г жоғары), гипоальбуминемия (протеинуриядан), гиперхолестеринемия, гипертриглициридемия. Ағымы баяу немесе тез прогрессивті. Аурудың басты кезінде артериалдық гипертензия болмайды, жоғарлауы 4-5 жыл өткен соң қосылады. Ағымы толқын тәріздес: ауру өршу кезінде ісіктер мен протеинурия жоғарлайды, ремиссия кезінде төмендейді. СБЖ 5-6 жылдан соң дамиды. Аралас гломерулонефрит (нефротикалық+ гипертониялық) – 7% кездеседі, болжамы қауіпті түрі, ағымы прогрессивті. СБЖ 2 – 5 жылда дамиды. Диагностикасы.Зәрдің өзгерісі, гипертония, ісіну және нефротикалық синдром болса гломерулонефриттің диагностикасы қиын емес, бірақ оның түрін (жедел, жеделдеу, созылмалы) айыру үшін биопсия жасалады. ЖЗА, Нечипоренко әдісі, Зимницкий әдісі, Реберг сынамасы,УДЗ,КТ Емі:Режим. Диета Патогенездік ем: 1.Глюкокортикостероидтар 2.Цитостатиктер 3.Шумақ ішілік микроциркуляцияны жақсарту.Осы мақсатпен мен антиагрегантты қолданады. 4.Стероидтық емес қабынуға қарсы препараттар 5.Симптоматикалық ем:диуретиктер, гипотензивті препараттар. Профилактикасы:салауатты өмір салты, дұрыс тамақтану, инфекция ошақтарын жою, егулерді қолданбау. Бүйректің созылмалы шамасыздығы – нефрондардың азаюынан, қалған нефрондардың функциялық кемістігінен дамитын, ақырында гомеостаздың бұзылысына әкелетін бүйректің жетіспеушілігі. Этиологиясы.Бүйректің созылмалы шамасыздығы – бүйректің көптеген созылмалы ауруларының ақырғы сатысы. Бұған әкелетін аурулар: Шумақтарды басым зақымдайтын аурулар; Бүйрек түтікшелерін және интерстицийдін басым зақымдайтын аурулары; Дәнекерлік тіннің жүйелі аурулары; Жүйелі васкулиттер; Бүйректің туа біткен аурулары; Зат алмасу бұзылысының аурулары; Обструкциялық нефропатиялар Патогенезі.Бүйректің созылмалы шамасыздығының дамуының негізгі механизмдері: 1. Негізгі аурудың себебінен нефрондардың біртіндеп жойылуы, жойылған нефрондардың орны дәнекерлік тінге алмасуы. 2. Сау қалған нефрондардың гипертрофиялануы. Клиникалық белгілері: Бүйрек шамасыздығындағы синдромдар: Дистрофиялық –дене массасының төмендеуі, терінің және кілегей қабаттарының өзгеруі Азоттық қалдықтардың бүйректен тыс элиминациясы– элиминациялық паротит, стоматит, гастрит, энтерит, плеврит, перикардит Азотемиялық– қалдық азот, мочевина, креатинин жоғарлауы Симптомдық гипертония– гипертониялық энцефалопатия, жүрек гипертрофиясы, жүрек шамасыздығы, ангиоретинопатия Несептік синдром– изо, гипостенурия, полиурия және оның олигурияға ауысуы Бүйректің созылмалы шамасыздығының клиникалық түрлері: компенсацияланған және декомпенсацияланған. Компенсацияланған сатының белгілері: нефрондардың азаюынан, қалған нефрондарға осмостық күш түсуі жоғарылайды, нәтижесінде зәрдің мөлшері көбееді: полиурия және никтурия дамиды. Клиникалық белгілері: шөлдеу, полиурия, әлсіздік, шаршағыштық, тәбеттің төмендеуі, жүрек айну, артериалық гипертензия (осыдан мұрын қанау, көру нашарлау) Декомпенсацияланған сатысының белгілері: олигурия, азотемия. Гемодиализ немесе бүйрек трансплантациясын жасамаса уремия дамиды. Клиникалық белгілері:ісінулер, тері боз, құрғақ, қышынулар, қас ыну іздері, ауызынан уремиялық иіс -аммиак иісі. Терінің зақымдануы: терісі боз, сары түсті (урохрома жиналғаннан), құрғақ, қышыну, беттің ісінуі. Тыныс алу жүйесі:жөтел, тұншығу, кейде өкпе ісінуі (уремиялық ісіну) Жүрек қантамыр жүйесі: АҚ жоғарлауы, (280-300 мм.с.б.), жүрек қағулары. Зәр шығару жүйесі: полиурия, соңғы кезенде олиго және анурия, зәр тығыздығының төмендеуі, никтурия. Жүйке жүйесі жағынан әлсіздік, ұйқышылдық, тремор, есте сақтау қабілетінің төмендеуі, тітіркенгіштік, санасының бұзылуы (ступор, кома), полинейропатия, есте сақтау қабілетінің төмендеуі, тырысулар, инсульт. Асқорыту жүйесі: жүрек айну, құсу, шөлдеу, дәмнің бұрмалауының, тәбеттің жойылуы, стоматит, паротит, гастрит, колит, диарея, арықтау. Сүйек жүйесі: остеомаляция, остеодистрофия, патологиялық сынулар, сүйек деформациялары (паратиреоздан) Жалпы белгілері: дене температурасының төмендеуі, ауыздан зәр иісінің шығуы, жалпы әлсіздік. Диагностикасы. ЖҚА: анемия (ер адамдарда 130г/л әйелдерде 120 г/л төмен. Қанда ферритин төмендеуі. Уремия (мочевина 8 ммоль/ л жоғары, креатинин жоғарлауы). Гиперкалиемия 5,5 ммоль/л жоғары. Гипопротеинемия 60 г/л гипоальбуминемиямен бірге 35 г/л. Фосфор – кальций алмасуының бұзылуы (кальций 2,1 төмен гиперфосфатемия 1,78 ммоль/л ). Паратгормон жоғарлауы. Метаболикалық ацидоз (PH 7,35 төмен). Қан ұю процесінің бұзылуы ЖЗА: Зәрдің салыстырмалы тығыздығының төмендеуі 1018 ден. Протеинурия 150 мг/т, гематурия, цилиндрурия. Шумақтық фильтрацияны анықтау (төмендейді). Қан сарысуында креатинин анықтау (жоғарылауы) Емдеу принциптері: Диета (ақуыздар, калийді шектеу АГ реттеу: 1) Емдәмде ас тұзын күніне 3-5г дейін,ал ауыр жағдайларда 1-2г дейін шектеу. 2) Натрийуретиктер – фуросемид 80-140-160мг тәулігіне.Гипотиазид 25-50мг таңертең,ішке. 3) Орталық адренергиялық әсерлі заттар-допегит 0,25г күніне 3-4 рет, клофелин 0,075г күніне 3 рет. 4) B адреноблокаторлар – анаприлин 120-240 мг тәулігіне. 5) АПФ ингибиторлары — капотен (каптоприл) 0,25 – 0,5мг/кг х 2 рет күніне. Анемияны емдеу: эритропоэтин, темір препараттары міндетті түрде к/т. Ең жиі ферроплекс 2 таблеткадан х 3 рет күніне тамақтан кейін; Ферроцерон немесе конферон 2 таб х 3 рет күніне; ферроградумент, тардиферрон (ұзақ әсерлі препараттар) 1-2 таблеткадан 1-2 рет күніне. Симптоматикалық ем Гемодиализ Бүйрек трансплантациясы Гемодиализ көрсеткіштері: Шумақты фильтрацияның 5мл/мин төмендеуі. Олигурия 800мл/тәул төмендеуі. Креатинин деңгейі – 10мг% жоғары,1ммоль жоғары. Гиперкалиемия 6,5ммоль/л жоғары. Жедел және созылмалы пиелонефриттер. Циститтер, бүйрек тас ауруы. Мейіргерлік үрдісті ұйымдастыру. ПИЕЛОНЕФРИТ ПИЕЛОНЕФРИТ- уродинамиканың бұзылуын шақыратын бүйректердің тостағанша астауша жүйелері мен интерстциалды ұлпаларын зақымдайтын инфекциялық қабыну процесі. Ол гломерулонефритке қарағанда жиі кездеседі. 40 жасқа дейіңгі әйелдер ерлерге қарағанда жиірек ауырады. Этиопатогенезі: пиелонефриттің дамуына көбінесе инфекциялар себепші. Ішек таяқшалары,клебсиела, стафилококк, кейде стрептококк және т.б вирустармен микробтар. Инфекция көзі ретінде кариеске ұшыраған тістер, созылмалы тонзилит және зәр шығару жолдарындағы инфекциялар ( цистит, уретрит ), простатит және аднексит сияқты аурулар қызмет атқарады. Инфекция қуыққа катетр енгізу ,цистоскопия сияқты аспаптық зерттеулер жүргізгенде де енеді. Қоздырғыштар ағзаға бірнеше жолмен енеді: гемотогендік, урогендік, лимфогендік жолдармен енеді. Аурудың дамуына бейімделу факторлары әсер етеді. Зәр шығару жолдарының ауытқулары, олардағы тастар, аталық бездің аденомасы, ағзаның қарсыласу күшінің төмендеуі,уродинамикасының бұзылуы астауша жүйесін деформацияға ұшыратады. Ол зәр бөлінуінің бұзылуына немесе зәрдің қайтадан астаушаға құйылуына әкеледі.біртіндеп ұлпасында зақымдайды. Зәрдің бөлінуінің бұзылуы әр адамдарда нефролитиазаға ( бүйрекке тас байлануы ) әкеледі. Кей әйелдерде зәр бөләну жүктілік кезінде бұзылады, өйткені үлкейген жатыр несеп ағарды басып тастайды да, зәр бөлінуіне кедергі жасайды. Бір жақты, кейде екі жақты пиелонефриттер кездеседі. Екінщілікті пиелонефрит басқа аурулардың ағымын ауырлатады. Мысалы: біріншілікті пиелонефритпен әйелдер, екіншілікті пиелонефритпен жиі ерлер ауырады. Клиникалық белгілер: Пиелонефрит клиникалық үштік белгілерімен көрінеді: 1. Бел тұсының ауруы 2. Дене температурасының жоғарылауы 3. Дизуриялық құбылыстар. Пиелонефриттің тағы бір белгісі – түбектің керілуінен белдің үнемі сыздап ауруы. Ауырсынудан гөрі науқас бел аймағының мұздауына шағымданады. Пиелонефритпен сырқаттанған науқастардың 15-20%-да артериялық гипертензия пайда болады. Бел тұсының ауруы шаншып мазалайды, қимылдағанда, отырысын өзгерткенде күшейеді. Көбінесе бір жағы, кейде екі бүйрек тұсы да ауруы мүмкін. Науқастар зәр бөлу кезіндегі ауырсынуға, әлсіздікке , бас ауруына, ұйқышыл болуына, дене температурасының жоғарылауына шағым жасайды. Науқастың тәбеті төмендеп,іші кеуіп , дәреті сұйылуы мүмкін. Науқастардың объективті көрінісінде терісінің құрғақтығы, түлегіштігі байқалады. Ісіну синдромы тән емес, тек көздің қабақтары сәл ісінуі мүмкін. Анықтап қарағанда: терісінің бозарғанын, таңертең көзінің ісіп тұратынын көруге болады. Пальпация кезінде: бел тұсына пальпация жасағанда бір жағы кейде екі жағы да ауырады. Пастернадскии симптомв оң болады. Пиелонефритте зәр бөлу өзгермейді, кей кезде ғана анурия болу мүмкін. Ағымы бойынша пиелонефрит жіті және созылмалы болып екіге бөлінеді. Жіті пиелонефрит серозды немесе іріңді болуы мүмкін. Іріңді пиелонефрит ауыр түрде өтеді, кейде уросепсис даму мүмкін. Зәрді зерттеу пиелонефрит ауруының диагностикасын жүргізудегі өте маңызды әдіс болып табылады. Бұл ауруға лейкоцитурия тән. Қабыну неғұрлым жіті жүретін болса, соғұрлым лейкоциттер саны көбейе түседі. Зәрде кейде аз мөлшерде эритроциттерде болуы мүмкін. Протеинурия – зірмен бірге белок бөлінуі(0,5-1гр дейін ), бактериурия ( 50-100мыңнан кем емес), зәрмен микробтардың бөлінуі, цилиндрурияларда кездеседі. Жүкті әйелдердегі пиелонефрит ағымы ерекше жүреді. Науқасты субфебрильді температура симптомдары, аз көрінетін клиникалық белгілер мазалайды. Диагностика : - Жалпы қан анализінде лейкоцитоз ( 30-40*10л ), ЭТЖ 40-60мм жылдамдайды. - Зәр анализінде зәрдің түсі мөлдір емес, құрамындағы лейкоциттер эритроциттер саны нормадан жоғарыланған.белок пайда болады. - Аддис –каковский әдісі бойынша зәр анализінде лейкоцитурия 2 млн.көп. - Нечипоренко әдісі бойынша зәр анализінде 1мл зәрде лейкоциттер саны 2000 жоғары болады. Пиелонефрит ауруындағы протейнурия онша анық емес,ол созылмалы процес кезінде бүйректің концентрациялық жұмысы төмендеп , гипостенурия даму мүмкін. - Сондықтан зәр анализін Зимнитский әдісі бойынша тексеру қажет. - Аспаптық әдістерден ультрадыбыстық зерттеу ең толық , дәл деректер алуға көмектеседі. Ол тостағанша астаушалардың кеңейгенін, деформацияға ұшырағанын, бүйрек ұлпасының өзгергенін көрсетеді. - Изотопты ренография кезінде енгізілген изотоп бүйректен ассиметриялы түрде шығады. - Даму ауытқуларын, астаушалардың кеңейгенін анықтау үшін жүргізеді. Емі: Аурудың жіті кезеңінде төсекте жату тәртібін ұстану керек. 5-ші диета белгіленеді. Тағам белок, дәрумендерге бай, оңай сіңірілетін болуы тиіс. Ісіктер жоқ болғандықтан, көп мөлшерде сұйықтық ішкізу керек. Табиғи шырындар,шай ,минералды сулар ( << Есентуки >>, << Боржоми >> ), итмұрын, таңқурай, қайнатпаларын көп мөлшерде ішкізу керек. Температурасы жоғарылағанда, көк тамырға гемодет,5 % глюкоза тамызылады. Тәулігіне 20-30л сұйықтық енгізуге болады. 3. Антибиотиктерді зәрдегі микроағзаның оған сезімталдығын ескере отырып тағайындайды. Оларды сульфаниламидті және нитрафуранды топ дәрілермен қосып берген жөн. Антибиотиктерді 4-6 жұма бойы егу қажет (температурасы қалпына келіп , протеинурия, бактериурия жоғалғанға дейін.) пенициллин 1-2 млн 4 реттен бұлшық етке немесе гентомицин 20мг 3 рет немесе левомицетин 0,5г 3 рет тағайындалады. Антибиотиктерге тұрақтылық дамыса,эритромицин, вибролицин,нефзол тағайындауға болады. 7-10 күннен кейін антибиотиктерді ауыстыру керек. Антибиотиктерді ұзақ қолданғанда оларға қосып саңырауқұлақтарға қарсы дәрілер ( нистатин, леворин, с топты дәрумендерін ) тағайындайды. 4. Нитрофурандар: фурагин, фуродонин ( 0,1-0,15гр. 3 рет ) белгілі кесте бойынша. Оларды антибиотиктерге қосып бергенде өте тиімді әсер етеді. 5. Налидиксті қышыл туындылары: невиграмон, неграм 4 күн бойы. Әсері әлсіз ,сондықтан ол негізгі белгілері жойылған соң ғана қолдаушы микробтарға қарсы дәрілер қатарына қосылады. 6. Зәр бөлінуіне кедергі бар жағдайда ( тастар және тағы басқа ) операциялық ем қолданылады. Алдын алу: Аурудың алдын алуда бірінші орында ескі инфекция ошақтарына санация жасалады. Жүкті әйелдерге амбулаториялық жағдайда қолдаушы ем ( кемінде 6 ай ) жүргізу алдын алу шаралары болып табылады. СОЗЫЛМАЛЫ ПИЕЛОНЕФРИТ Созылмалы пиелонефрит – бүйректің қуыстық жүйесінің және тубулоинтерстициялық аймағының басым зақымдануымен сипатталатын созылмалы бейспецификалық инфекциялық қабыну процесі. Дұрыс емделмеген немесе уақытында диагностика жасалмаған жіті пиелонефрит себепші болып табылады. Қабыну процесі алғашында аралық тінді , кейіннен каналдарды, ең соңынан шумақтарды зақымдайды. Клиникасы: қайталану кезеңінде байқалады, ремиссия кезінде көрінбейді. Бел тұсының ауруы , дизуриялық құбылыстар әлсіз көрінеді. Протеинурия , лейкоцитурия тұрақсыз және әр түрде байқалады, 40-70% жағдайда науқастарда пиелонефрит салдарынан артериялық гипертензия дамиды. Әсіресе диастолалық қысым жоғарылайды. Созылмалы пиелонефритке полиурия тән ( тәулігіне 2-3 л-ге дейін). Ол поллакиурия, никтурия, гипостенуриямен байқалады. Диагностикасында зәр анализін, R- графикалық әдісін және УД зерттеу әдісін қолданылады. Емі : диетасында қарбыз , қауын, асқабақ сияқты зәр айдайтын жемістер болуы керек. Антибиотиктер + сульфанильамидті дәрілер + нитрофурондар+ нолидикті қышқыл туындылары белгіленеді . Ауыр жағдайларда гентомицинді цефолоспориндермен ( кефзол) қосып тағайындайды. Емнің тиімділігінің белгілері: дене температурасының қалыпқа келуі , лейкоцитурия, протеинурияның тұрақты түрде жоғалуы. Созылмалы пиелонефрит жиі қайталана берген жағдайда келесі кесте қолданылады. 6 ай бойы 8-10 күн ішінде кейде антибиотиктер( левомицетин 0,5г* 4 рет ), кейде 5-нок, кейде сульфаниламидтер тағайындалады. Артериялық гипертензия кезінде резерпин,адельфан, клофелинді, гипотиазидті, фурасемидті тағайындайды. Санаторлық курорттық емдеу ( трусковец , железноводск курорттарына барған жөн ), минералды сулар ірің , кілегей қоздырғыштардың ағзадан шығарылуына көмектеседі. ЦИСТИТ Цистит - шырышты қабаттың қабынулы өзгерістерімен сипатталатын қуықтың қабынуы; бұнда қуықтың қызметі бұзылады. Зәр шығару жолдары инфекцияларының жиі кездесетін түрі. Жиі жас әйелдерге кездеседі. Ағымы бойынша циститтер: жіті және созылмалы болады. Этилоогиясына байланысты: инфекциялық ( спецификалық және спецификалық емес), дәрілік, сәулелік болады. Дамуына байланысты : біріншілік, екіншілік. Морфологиялық белгілеріне байланысты: катаральды, геморрагиялық, ойықты, полипозды, гангренозды, некротикалық, интерстициальды болып бөлінеді. Этилоогиясы мен патогенезі. Цистит полиэтиологиялық ауруларға жатады. Жиі циститтің қоздырғышы ішек таяқшасы, сирек стофилококк және стрептококк болады. Бактериялық қоздырғыштардан басқа вирустар, хламидиялар, трихомонадалар, микоплазмалар циститтің дамуына себеп болады. Цистит оперативті және аспаптық қатысулардан кейін дамуы мүкін. Дәрілік циститтер уротропин,карбенициллин, цитостатиктр қолданғанда дамиды. Сәулелік циститтер сәулелік терапия қолданғанда дамиды. Екінщі реттік созылмалы циститтің себептеріне тастар,ісіктер, қуықтың туберкулезі жатады. Қуыққа микроорганизмдер әр түрлі жолдармен кіреді: өрмелі –несеп жолынан; бәсеңдейтін – бүйректен; лимфогенді- көрші жамбас ағзалардан; гематогенді – алыстағы ағзалардан. Организімнің ауруларға қарсыласуының төмендеуі де ( гиповитаминоз, тоңазу, қажу) циститтің дамуына себепші болатын факторларға жатады. Клиникалық көрінісі: Жіті цистит кенеттен дамуы мүмкін, бірақ жиі симптомдары біртіндеп басталады. Циститтің негізгі белгісі –жиі және ауырсынып зәр шығару. Кейде зәр ұстамауы пайда болады. Зәр шығару соңында науқастың несеп жолында өткір ауырсынулар пайда болады, кейде зәрге қан қосылады ( терминальды гематурия). Шыққан зәрдің мөлшері аз, 20мл дей болады, кейде тамшылап бөлінеді. Зәр майлы, аммиак иісі шығады, іштің төменгі бөлігінде шаншып ауыратын ауырсынулар пайда болады, олар несеп жолына тарайды. Дене қызуы көбінесе қалыпты,кейде субьфебрильді болады. Науқаста әлсіздік, жұмысқа қабілеті төмендейді. 7-10 күннен кейін аурудың симптомдары басылады. Созылмалы цистит көбінесе екінші реттік болады, қуықтың несеп жолының, бүйректің, жыныс мүшелерінің ауруларынан кейін дамиды. Сол себептен цистит созылмалы түрде өтетін болса, оны туғызған ауруды іздеу керек және процестің спецификалық табиғатын анықтау керек.( туберкулез, трихоминоз,шистосомоз т.б). клиникалық белгілері жіті циститтің белгілеріне ұқсас, бірақ айқын білінбейді. Зертханалық және аспаптық тексеру әдістері. Жалпы қан анализінде: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлайды. Жалпы зәр анализінде: протеинурия, 0,1 г/литрге дейін,лейкоцирурия, микрогематурия, сирек макрогематурия, бактериурия. Созылмалы циститте – цистоскопия жасағанда шырышты қабаты ісінген , қызарған , оның қансырауы анықталады. Емі: Жіті цистит кезінде науқасқа төсектің тәртіп сақтау керек, жылы процедуралар ( жылытқыш, жылы ванналар), өсімдік – сүтті диета, мол сұйықтық (тәулігіне 2 литрге дейін) сүт қосылған шай, морс, шөп тұнбаларын, итмұрын тұнбасын ішу қажет. Диетадан тұздықтар, маринадтар, консервілер , ішімдік шектеледі. \ Емнің негізі – антибактериалды терапия; фторхинолонды( корфлоксацин, ципрофлоксацин, пефлоксацин,офлоксацин), 400 мл тәулігіне 2 рет қолданады. Амоксициллин -1 г тәулігіне 3 рет. Жіті циститте нитрофурандар қолданылады; фурагин 0,1 грамнан тәулігіне 3 рет, цефолоспариндер ( цефалексин 0,5 гр тәулігіне 3 рет), грамурин 0,5 тәулігіне 3 рет тағайындалады. Қуықты күміс нитратының 0,1-0,2 % ерітіндісімен; колларголдың 2-3% ерітіндісімен , новокаиннің 2% ерітіндісімен , диоксидінің 1% ерітіндісімен жуады.( жергілікті қабынуға қарсы ем.) Алдын алу шаралары: 1. Жеке басының гигиенасыни сақтау. 2. Іш қатпасын,гинекологиялық ауруларын уақытында емдеу. 3. Жыныстық гигиенаны сақтау. |