ваекр. 4 лаб ксвсу Аманкелди Кунимай. Протоколдары Мамандыы 6B17108 Автоматтандыру жне басару
 Скачать 2.02 Mb.
|
|
Коммерциялық емес акционерлік қоғам «Ғұмарбек Дәукеев атындағы АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ» Автоматтандыру және басқару кафедрасы № 4 Зертханалық жұмыс Пәні: «Компьютерлік аулар басқарманың жүйелерінде» Тақырыбы: «SMTP және POP3 протоколдары» Мамандығы: 6B17108 – «Автоматтандыру және басқару» Орындаған: Аманкелді Күнімай Тобы: АУук-20-1 Тексерген: аға оқытушы Искакова Г _____________ _____________ «___» ____________ 2021 ж. (бағасы) (қолы) Алматы, 2021 №4 Зертханалық жұмыс. Жұмыстың мақсаты: Cisco Packet Tracer модельдеу режимінде SMTP және POP3 электрондық пошта протоколдары арқылы қолданбалы бағдарламалардың өзара әрекеттесуін ұйымдастыру принциптерін зерттеу. Жұмыс бағдарламасы: 1. Желілік топологияны құру, желілік құрылғыларды орнату; 2. Пошта серверін орнату; 3. Модельдеу режимінде қолданбалы пошта хаттамаларын зерттеу; 4. Серверге SMTP хатын жіберу; 5. Серверден POP3 хаттамасы бойынша хатты алу; 6. Жеке тапсырманы орындау. Теориялық мәліметтер: SMTP және POP3 хаттамалары Қолданбалы пошта хаттамаларымен өзара әрекеттесу схемасы суретте көрсетілген.  Mail Transfer Agent (MTA) – поштаны беру жүйесінің негізгі құрамдас бөлігі болып табылатын поштаны беру агенті осы компьютерді Электрондық поштаның желілік жүйесіне ұсынады. Әдетте пайдаланушылар тікелей MTA-мен жұмыс істемейді, бірақ Mail User Agent (MUA) – электрондық пошта клиентін пайдаланады SMTP стандартты электрондық поштаны жіберу әдісі ретінде қабылданады Internet желісінде. Қазіргі Протокол стандарты RFC 2821-де сипатталған. Көлік протоколы ретінде SMTP TCP қолданады, байланыс 25 нөмірі бар порт арқылы орнатылады. Бұл қосылымға қызмет көрсету үшін пошта сервері деп аталатын арнайы бағдарлама қолданылады. Хабарламаны қалыптастыру және байланыс орнату үшін пайдаланушының пошта бағдарламасы қолданылады. Байланыс орнатылғаннан кейін ақпарат алмасу командалар арқылы жүреді. Пайдаланушы үшін бұл командалар электрондық пошта клиентін пайдаланған кезде қол жетімді емес . SMTP протоколының негізгі мақсаты-Электрондық пошта хабарламаларын сенімді және тиімді жеткізу. Хаттаманы орындау үшін тек сенімді байланыс арнасы қажет. SMTP үшін Орта жеке жергілікті желі, желілік жүйе немесе Бүкіләлемдік Интернет бола алады. РОР3 хаттамасының конструкциясы пайдаланушыға өзінің пошта серверіне жүгіну және ол үшін жинақталған поштаны алу мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Пайдаланушы кез-келген Internet кіру нүктесінен РОР3 серверіне қол жеткізе алады. Бұл ретте ол РОР3 хаттамасы бойынша жұмыс істейтін арнайы пошта агентін іске қосуы және оны өзінің пошта серверімен жұмыс істеу үшін теңшеуі тиіс. Хабарламалар клиентке POP3 арқылы жеткізіледі және SMTP арқылы жіберіледі. Яғни, пайдаланушының компьютерінде екі бөлек агент бар-пошта жүйесіне интерфейс-жеткізу (POP3) және жіберу (SMTP). DNS қызметі Бұл зертханалық жұмыс SMTP және POP3 электрондық пошталарының қолданбалы хаттамаларын зерттеуге арналған. Алайда, домендік атау жүйесі (DNS) болмаса, электрондық пошта жүйесімен өзара әрекеттесу мүмкін емес. DNS қызметінің міндеттері: 1. Символдық атауларды IP мекенжайларына түрлендіру; 2. IP мекенжайларын символдық атауларға түрлендіру. DNS-тің қосымша функциясы-поштаны бағыттау. Мысал: AIVT IN A 195.19.212.16, мұндағы " IN " - жазу класы (интернет). "MX" жазбасында параметрлер бар: пошта доменінің атауы, пошта серверінің атауы, басымдық. Мысал: AIVT IN MX 20 mail.stu.neva.ru, мұндағы " IN " - жазу класы (интернет). Хатты алған кезде MTA оның қызметтік ақпаратын, атап айтқанда хаттың тақырыбын талдайды, алушының доменін анықтайды (суретті қараңыз. 4.83). Егер ол МТА мәліметтері қызмет көрсететін доменге қатысты болса, алушыны іздеу жүргізіледі және хат оның жәшігіне орналастырылады. Егер алушының доменіне осы MTA қызмет көрсетпесе, берілген домен үшін MX жазбаларын сұрайтын DNS сұранысы жасалады. MX жазбасы белгілі бір домен үшін кіріс поштаны өңдейтін пошта серверлерінің аттарын қамтитын DNS жазбасының ерекше түрін білдіреді. MX жазбалары бірнеше болуы мүмкін, бұл жағдайда MTA бірінші кезектегі серверден бастап қосылымды дәйекті түрде орнатуға тырысады. MX жазбасы болмаған кезде A жазбасы сұралады (домен атауын салыстыратын мекен-жай жазбасы Жұмыстың орындалуы Желі топологиясын құру,берілген қолданбалы хаттамаларды зерттеу үшін келесі түрдегі желінің тест топологиясын құрастырамыз  Сурет 1- Желі топологиясы Берілген параметрлерге сәйкес желілік құрылғыларды теңшейміз
Пошта серверін орнату 172.16.0.20 сервері және 172.16.0.40 сервері электрондық пошта серверлері ретінде әрекет етеді. Салынған желіге қатысты қолданбалы пошта хаттамаларымен өзара әрекеттесу схемасы суретте көрсетілген. 4.85:MTA - ның әрқайсысына smtp және pop3 сервері қолдау көрсетеді. Кез келген тіркелген пайдаланушы серверге қосыла алады. Электрондық поштаны жіберу үшін сервердегі пайдаланушы авторизациядан өтеді, содан кейін сервер пайдаланушы атынан хат жіберуге дайын. Хаттың тағайындалған мекен-жайы бойынша сервер оны әрі қарай кімге беру керектігін анықтайды. Сервер домен атауын IP мекен-жайына түрлендіретін тиісті ресурстық мекен-жай жазбасы бар DNS қызметін пайдаланып қалаған мекенжайды анықтайды. DNS қызметін 172.16.0.20 серверіне қосыңыз: 1) таңдалған құрылғыны бір рет нұқыңыз. 2) config, Services -> DNS қойындысын таңдаңыз (сурет. 4.86). Біз жаңа ресурстық жазба туралы деректерді енгіземіз: домен атауы, IP мекенжайы, ресурстық жазба түрі. Тренажер MX пошта серверлеріне арналған ресурстық жазбаны қолдамайды, бірақ оны мекен-жаймен (А түрі) ауыстыруға болады.  Сурет 2- Сервердің деректерін енгізу реті  Сурет 3 – Жаңа ресурстық жазба енгізу "Қосу" түймесін басыңыз DNS қызметіне жаңа жазба қосылады  Сурет 4-Жаңа ресурстық дерек қосу Алдыңғы әрекеттерді қайталаңыз және 172.16.0.40 пошта сервері туралы тағы бір ресурстық жазбаны қосыңыз Енді smtp және pop3 серверін қолдайтын 172.16.0.20 пошта серверін теңшеңіз: 1) таңдалған құрылғыны бір рет нұқыңыз. 2) "Config", қызметтер -> EMAIL қойындысын таңдаңыз 3) SMTP және POP3 протоколдарын қосып, электрондық пошта доменінің атын енгізіңіз. "Set" түймесін басыңыз (сурет. 4.89).  Сурет 5- Сервердегі DNS қызметі Бір пайдаланушы үшін тіркелгі жасаңыз, логин мен парольді енгізіңіз. Қызметке жазбаны " + " батырмасының көмегімен енгізуге болады  Сурет 6- Есептік жазба жасау Smtp сервері және 172.16.0.20 машинасындағы pop3 сервері конфигурацияланған, бір тіркелген пайдаланушысы бар. Сондай-ақ, ол екі ресурстық жазбасы бар DNS қызметін қолдайды. 172.16.0.40 серверінде SMTP және POP3 қолдауымен пошта серверін орнату қажет (сурет. 4.91). Ол үшін DNS ретінде 172.16.0.20 сервері әрекет етеді. 1) таңдалған құрылғыны бір рет нұқыңыз. 2) "Config", қызметтер -> EMAIL қойындысын таңдаңыз 3) SMTP және POP3 протоколдарын қосып, электрондық пошта доменінің атын енгізіңіз - mail.ru. "Set" түймесін басыңыз. 4) бір пайдаланушы үшін есептік жазба жасаңыз, логин мен парольді енгізіңіз. Қызметке жазбаны " + " батырмасының көмегімен енгізуге болады. 3. Соңғы түйіндерде пошта қызметін орнату Пайдаланушының компьютеріндегі SMTP немесе pop3 пошта серверімен жұмыс істеу үшін сервермен өзара әрекеттесетін электрондық пошта клиентін орнату керек (суретті қараңыз. 4.83). 172.16.0.90 хостында электрондық пошта клиентін орнатыңыз (сурет. 4.92): 1) 172.16.0.90 IP мекен-жайы бар хостты бір рет нұқыңыз. 2) desktop қойындысын, "электрондық пошта"бағдарламасын таңдаңыз. Пошта қызметін конфигурациялау терезесі пайда болады. Пайдаланушы деректерін пішінге енгіземіз.  Сурет 7- Электрондық пошта клиентін орнату "Сақтау" түймесін басыңыз, терезені жабыңыз, электрондық пошта клиентінің конфигурациясы аяқталды. Енді user1 пайдаланушысы үшін домендегі пошта қызметі қол жетімді server.ru: хаттарды жіберу және қабылдау. Алдыңғы қадамдарды орындау арқылы 172.16.0.100 хостында пошта қызметін орнатыңыз . Келесі пайдаланушы деректерін енгіземіз. Енді user2 пайдаланушысы үшін домендегі пошта қызметі қол жетімді mail.ru: хаттарды жіберу және қабылдау. Барлық құрылғылар мен қажетті қызметтерді орнату аяқталды. 4. Модельдеу режимінде қолданбалы пошта хаттамаларын зерттеу Cisco Packet Tracer модельдеу режиміне өтіңіз. 2 протоколға сүзгілерді қосыңыз: SMTP және POP3. Бұл желіде тек сүзгіленген протоколдардың пакеттері көрсетілетінін білдіреді. Пакет 172.16.0.40 IP мекен-жайы бойынша пошта серверіне жіберіледі. TCP тақырыбында тағайындалған порт бар – 110. Пакет дұрыс құрылған деп қорытынды жасауға болады. Пакет серверге барар жолда екі коммутатор арқылы өтеді. Олай екеніне көз жеткізіңіз. Пакет серверге келгенде, ол оны өңдейді және жауап пакетін жасайды.  Сурет 8- Simulation режимінде жасалған баптаулар  Сурет 9- Жіберілген ақпараттың таралуы 172.16.0.20 серверіне қайта келген пакеттің мазмұнынан: көздің IP мекенжайы-172.16.0.40, бастапқы порт-25  Сурет 10- Серверге келген пакеттің сипаттамалары SMTP протоколының көмегімен біз серверге хат жібердік mail.ru. енді ол сол жерде сақталады. Біздің адресат (торап 172.16.0.100) әлі жіберілген хатты алған жоқ, өйткені серверге ол әлі POP3 хаттамасы бойынша жүгінбеді. Хатты алу үшін келесі әрекеттерді орындау қажет: 1) 172.16.0.100 торабын бір рет басу. 2) "Desktop" қойындысындағы "E-mail"бағдарламасын таңдаңыз. 3) хатты оқу үшін "қабылдау" түймесін басыңыз. Хостта POP3 протоколының пакеті жасалады. "Capture/Forward" батырмасын пайдаланып, пакеттің құрылғыдан құрылғыға дейінгі бағытын қадағалаңыз.  Сурет 11- POP3 протоколының орындалуы  Сурет 12-Келген хаттың көрсетілуі Теориялық ақпаратта айтылғандай, SMTP және POP3 электрондық пошта протоколдары командалар арқылы ақпарат алмасады. Электрондық пошта клиенті сервермен байланыс орнату, хат жіберу, байланысты үзу үшін серверге тиісті командаларды жіберуі керек. Электрондық пошта сервері өз кезегінде осы командаларды өңдейді және клиентке жауап береді. Smtp серверінің жауаптарында сандық жауап коды бар:команда сәтті немесе қате өңделген. Pop3 серверінің жауаптарында хабарламалардың екі түрі бар: сәттілік немесе қате. SMTP немесе POP3 протоколының пакетінің мазмұнына назар аудара отырып, пакет қолданбалы деңгейде егжей-тегжейлі қарастырылмағанын көруге болады. Қорытынды Қорытындылай келе, бұл зертханалық жұмыста Cisco packet tracer ортасымен жұмыс істелінді. Зертханалық жұмыс орындау барысында жұмыс істеу ортасымен, панель элементтерімен, олардың атқатартын қызметі мен маңызы таныстырылды. Модельдеу ортасында желіні құрастырып, конфигурацияладық, кабельдердің түрлері мен қолданылатын жабдықтардың үлгілеріне назар аударып, желі жинадық. Жасалған желіге жаңа ноутбук пен серверді қосып, оларды сымсыз желіге қосылу үшін конфигурацияладық. Серверде сымды желі байланысы да болуы керек (сымсыз кіру нүктелері сияқты бір қосқышта), пәрмен жолын пайдаланып, желілік хосттарды орнатыттық. Cisco Packet Tracer модельдеу режимінде SMTP және POP3 электрондық пошта протоколдары арқылы қолданбалы бағдарламалардың өзара әрекеттесуін ұйымдастыру принциптерін зерттедім. |