Магония Тораханова Мукаддас МБЛ-111. Род Магония Mahonia Nutt
 Скачать 29.45 Kb.
|
|
Род Магония - Mahonia Nutt. Вечнозеленые кустарники с ветвями, лишенными колючек, и сложными многолепестковыми непарноперистыми (реже трехлепестными) листьями, расположенными на ветвях в очередном порядке. Листочки обычно колюче-зубчатые, боковые листочки сидячие, прилистники тонкие. Цветки мелкие, желтые, с 9 чашелистиками, 6 лепестками венчика и 6 тычинками. Цветки собраны в прямостоячие многоцветковые метелки. Плоды темно - синие с сизым налетом, редко красные или беловатые. Род включает около 50 видов, произрастающих в Северной и Центральной Америке и Восточной и Южной Азии. Красивые растения для малых форм зеленого строительства; низкорослых групп, опушек, живых изгородей, бордюров. Некоторые виды морозостойки и могут культивироваться на севере. Ниже описываются виды, распространенные в садово-парковом строительстве СССР. 148. Магония падуболистная- Mahonia aquifolium (Pursh) Nutt. Вечнозеленый кустарник высотой до 1 м, редко до 2 м. Листья непарноперистые, кожистые, из 5-9 листочков, яйцевидных или продолговато-яйцевидных, напоминающих колюче-зубчатых, листья падуба, молодые листья красноватые, летом сверху блестящие (редко тусклые), темно-зеленые, осенью и зимой окрашиваются в красно-бронзовые пли темно-бурые тона. (см. Приложение 1, табл. 1). Цветки в прямых кистях длиной 5-8 см на концах ветвей. Цветет в конце апреля (на юге) или в мае (в средней полосе). Плоды сине- черные с сизым налетом, съедобные ягоды диаметром около 8 мм, созревают в сентябре. Растет медленно. Переносит частичное затeнение. Довольно морозостойка, цветет и плодоносит в Ленинграде. По наблюдениям Э. Л. Вольфа, здесь лучше перезимовывает под легкой тенью деревьев и при слабом прикрытии корней; вымерзает лишь в исключительно суровые зимы на сильно освещенных открытых местах. По его же наблюдениям, в очень сухой, песчаной почве повреждается морозом больше, чем в гумусной, слегка влажной почве. Наиболее благоприятна для м. падуболистной питательная супесчаная или суглинистая свежая почва, но растет она и на более сухой и бедной почве, переносит и уплотнение почвы, хотя в этих условиях растет хуже. Дымо- и газо-устойчива. Дает обильные корневые отпрыски, переносит обрезку. Размножается легко семенам (высевать их следует после сбора или стратифицировать), а также корневыми отпрысками, отводками черенками. Цветение и плодоношение начинается с 3-4-летнего возраста. Распространение. Родина-запад Северной Америки - от Британской Колумбии до Калифорнии. В культуре в СССР встречается в парках, садах и скверах в Прибалтике, на Украине в Крыму, на Северном Кавказе и в средней полосе Европейской части СССР, доходя до Москвы, Казани и Ленинграда. По наблюдениям Н. А. Аврорина, хорошо зимует на Крайнем Севере-в Хибинах. Формы: орехолистная-f. juglandifolia Jouin - с 7 листочками, часто полусердцевидными, более мелкими и толстыми, чем типичной формы, с красным черешком сложного листа; изящная- f. gracilis Join (M. gracilis hort, not Fedde) - c более длинными листочками. : орехолистная -f juglandifolia Jouin с 7 листочками, часто полусердцевидными, более мелкими и толстыми, чем у типичной формы, с красным черешком сложного листа; изящная - -f. gracilis Jouin (M. graci lis hort. not Fedde) - с более длинными листочками. Имеются также формы с пестрыми и золотистыми листьями. Встречаются и гибриды м. падуболистной с барбарисом обыкновенным. Интересен гибрид между М. aquifolium и Berberis vulgaris, известный под названием Mahoberberis Neuberti Schn. - полувечнозеленый кустарник высотой до 2 м. без колючек с простыми листьями. Весьма декоративен. Есть в Тростянецком парке на Украине (А. Л. Лыпа). Применение. В группах на газоне (на переднем плане), для оформления каменистых участков, в подлеске групп из невысоких деревьев с ажурной кроной, в опушках небольших групп деревьев, а также в живых изгородях и бордюрах. Без укрытия на зиму пригодна для южной и средней полос СССР (до Москвы), севернее (до Ленинграда) требует более защищнных мест и укрытия корней на зиму. 149. Магония ползучая Mahonia repens (Lindl.) G. Don - низкорослый ползучий кустарник высотой 0,5, редко 1 м. Листья из 3-7 листочков округлояйцевидных, матово тусклых или сизоватых сверху. Более морозостойка, но менее красива, чем М. aquifolia. Имеет формы: круглолистную - f. rotundifolia (May) J ou i n - обычно с 5 листочками и крупноплодную - f. macrocarpa Jouin с более крупными плодами. Применение. Такое же, как и предыдущего вида. Тікенектері жоқ бұтақтары бар мәңгі жасыл бұталар және бұтақтарда кезектесіп орналасқан күрделі көп жапырақты жұпталмаған (сирек үш жапырақты) жапырақтар. Парақшалар әдетте тікенді-тісті, бүйірлік парақшалар отырықшы, Стипендиялар жұқа. Гүлдер кішкентай, сары, 9 сепаль, 6 Королла жапырақшасы және 6 стамен бар. Гүлдер тік көп гүлді паникулаларда жиналады. Жемістер көкшіл гүлденген қара көк, сирек қызыл немесе ақшыл. Тұқымға Солтүстік және Орталық Америка мен Шығыс және оңтүстік Азиядан шыққан 50-ге жуық түр кіреді. Жасыл құрылыстың кішкентай түрлеріне арналған әдемі өсімдіктер; төмен өсетін топтар, жиектер, қоршаулар, шекаралар. Кейбір түрлері төзімді және солтүстікте өсіруге болады. Төменде КСРО-ның бау-бақша құрылысында кең таралған түрлер сипатталған. 148. Mahonia hollifolia-Mahonia aquifolium (Pursh) Nutt. Биіктігі 1 м-ге дейін, сирек 2 м-ге дейін мәңгі жасыл бұта. жапырақтары пиннат тәрізді, былғары, 5-9 жапырақшадан, жұмыртқа тәрізді немесе сопақша-жұмыртқа тәрізді, тікенді-тісті тәрізді, Холли жапырақтары, жас жапырақтары қызғылт, жазда жоғарыдан жылтыр (сирек күңгірт), қою жасыл, күзде және қыста Қызыл-қола түсті қара- қоңыр реңктер. (1-қосымшаны қараңыз, кесте. 1). Бұтақтардың ұштарында ұзындығы 5-8 см түзу рацемалардағы гүлдер. Ол сәуір айының соңында (оңтүстікте) немесе Мамырда (орта жолда) гүлдейді. Жемістер көк-қара түсті, көкшіл жабыны бар, жеуге жарамды жидектер диаметрі шамамен 8 мм, қыркүйекте піседі. Баяу өседі. Жартылай көлеңкеге шыдайды. Ленинградта аязға төзімді, гүлдейді және жеміс береді. Э. л. Вольфтың бақылауларына сәйкес, ол ағаштардың жеңіл көлеңкесінде және тамыры әлсіз жабылған кезде жақсы қыстайды; қатты жарықтандырылған ашық жерлерде өте қатал қыста ғана қатып қалады. Оның бақылауларына сәйкес, өте құрғақ, құмды топырақта ол гумустық, сәл ылғалды топыраққа қарағанда аяздан көбірек зақымдалады. М. Холли үшін ең қолайлы-қоректік құмды сазды немесе сазды жаңа топырақ, бірақ ол құрғақ және кедей топырақта өседі, топырақтың тығыздалуына да төзеді, дегенмен бұл жағдайда ол нашар өседі. Түтін мен газға төзімді. Ол мол тамыр сорғыштарын береді, кесуге шыдайды. Тұқымдарға оңай таралады (оларды жинағаннан кейін себу керек немесе стратификациялау керек), сондай-ақ тамыр сорғыштары, шламмен қабаттасу. Гүлдену және жеміс беру 3-4 жастан басталады. Тарату. Отаны-Солтүстік Американың батысы-Британдық Колумбиядан Калифорнияға дейін. КСРО-дағы мәдениетте ол Балтық жағалауындағы саябақтарда, бақтар мен гүлзарларда, Украинада Қырымда, Солтүстік Кавказда және КСРО-ның еуропалық бөлігінің орта аймағында Мәскеуге, қазанға және Ленинградқа жетеді. Н. А. Аврориннің бақылауларына сәйкес, ол Қиыр Солтүстікте-Хибиндерде жақсы қыстайды. Пішіндер: жаңғақ жапырағы-f. juglandifolia Jouin - 7 жапырақшасы бар, көбінесе жартылай жүрек тәрізді, әдеттегі пішінге қарағанда кішірек және қалың, күрделі жапырақтың қызыл жапырақшасы бар; әсем-f. gracilis Join (M. gracilis hort, Fedde емес) - ұзын жапырақтары бар. жаңғақ-F juglandifolia Jouin, 7 жапырақшасы бар, көбінесе жартылай жүрек тәрізді, әдеттегі пішінге қарағанда кішірек және қалың, күрделі жапырақтың қызыл жапырақшасы бар; әсем - -f. gracilis Jouin (M. graci Lis hort. not Fedde) - ұзын жапырақтары бар. Сондай-ақ, түрлі-түсті және алтын жапырақтары бар формалар бар. Кәдімгі бөріқарақатпен М. Холли будандары да бар. Арасындағы гибрид қызықты M. aquifolium және Berberis vulgaris, атымен белгілі Mahoberberis Neuberti Schn. - биіктігі 2 м-ге дейін жартылай мәңгі жасыл бұта.қарапайым жапырақтары бар тікенектерсіз. Өте сәндік. Украинадағы Тростянец саябағында бар (А. Л. Лыпа). Қолдану. Көгалдардағы топтарда (алдыңғы қатарда), тасты жерлерді безендіру үшін, ашық тәжі бар аласа ағаштар топтарының астында, ағаштардың шағын топтарының шеттерінде, сондай-ақ қоршаулар мен шекараларда. Қыста баспана болмаса, ол КСРО-ның оңтүстік және орта белдеулеріне (Мәскеуге дейін), солтүстікке (Ленинградқа дейін) қолайлы, қыста қорғалған жерлер мен тамырларды паналауды қажет етеді. 149. Mahonia repens (Lindl.) G. Don-биіктігі 0,5, сирек 1 м төмен өсетін бұта. жапырақтары 3-7 жапырақшадан тұрады, дөңгелек пішінді, күңгірт түтіккен немесе жоғарыдан көкшіл. Аязға төзімді, бірақ қарағанда әдемі емес M. aquifolia. Пішіндері бар: дөңгелек жапырақты - F. rotundifolia (May) J ou i n - әдетте 5 жапырақшасы бар және үлкен жемісті-F. macrocarpa Jouin үлкен жемістермен. Қолдану. Алдыңғы түрмен бірдей. Махония Тұқымдасы-Mahonia Nutt. Тікенектері жоқ бұтақтары бар мәңгі жасыл бұталар және бұтақтарда кезектесіп орналасқан күрделі көп жапырақты жұпталмаған (сирек үш жапырақты) жапырақтар. Парақшалар әдетте тікенді-тісті, бүйірлік парақшалар отырықшы, Стипендиялар жұқа. Гүлдер кішкентай, сары, 9 сепаль, 6 Королла жапырақшасы және 6 стамен бар. Гүлдер тік көп гүлді паникулаларда жиналады. Жемістер көкшіл гүлденген қара көк, сирек қызыл немесе ақшыл. Тұқымға Солтүстік және Орталық Америка мен Шығыс және оңтүстік Азиядан шыққан 50-ге жуық түр кіреді. Жасыл құрылыстың кішкентай түрлеріне арналған әдемі өсімдіктер; төмен өсетін топтар, жиектер, қоршаулар, шекаралар. Кейбір түрлері төзімді және солтүстікте өсіруге болады. Төменде КСРО-ның бау-бақша құрылысында кең таралған түрлер сипатталған. 148. Mahonia hollifolia-Mahonia aquifolium (Pursh) Nutt. Биіктігі 1 м-ге дейін, сирек 2 м-ге дейін мәңгі жасыл бұта. жапырақтары |