Сабаты таырыбы Алкандар Сабаты масаты

• Название: Сабаты таырыбы Алкандар Сабаты масаты
• Дата: 26.11.2021
• Размер: 1.28 Mb.
• Имя файла: 2de556c6f53e4728bf42e9e674623bd9.ppt
• Тип: Документы; #282768

Сабақтың тақырыбы

Алкандар

Сабақтың мақсаты:

Алкандар,жалпы формуласы, гомологтық қатары, изомерлері, атаулары ,алкандарды алу және химиялық қасиеттері мен қолданылуы туралы жалпы түсінік беру
Көмірсутектер туралы білімдерін,ойлау, есте сақтау дағдыларын дамыту
Тапсырмаларды орындай отырып , ұқыптылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеуге ұмтылу

Алкандар. (қаныққан көмірсутектер. Парафиндер..)

Алкандар – көміртектің барлық атомдары дара (σ-) сигма байланыспен байланысқан жалпы формуласы мынандай көмірсутектер


CnH2n+2

Метанның гомологтық қатары

СН4 метан
С2H6 этан
C3H8 пропан
C4H10 бутан
C5H12 пентан


C6H14 гексан
C7H16 гептан
C8H18 октан
C9H20 нонан
C10H22 декан


Гомологтар – құрылысы мен қасиеті ұқсас ,бір немесе
бірнеше СH2. тобына айырмасы бар жалпы формуласы
бірдей заттар

Радикалдар – жұптаспаған электроны бар бөлшектер.

Саны	Сан атауы	Радикалдың формуласы	Радикалдың атауы
1	Моно-	-СН3	Метил
2	Ди-	-С2Н5	Этил
3	Три-	-С3Н7	Пропил
4	Тетра-	-С4Н9	Бутил
5	Пента-	-С5Н11	Пентил

Құрылымдық:
CH3 – CH - CH2 - CH3
│
CH3
Алгоритм.
Негізгі тізбекті таңдап алу:
CH3 – CH - CH2 - CH3
│
CH3


2. Негізгі тізбектегі атомдарды нөмірлеу және радикалдың орнын анықтау
1 2 3 4
CH3 – CH - CH2 - CH3
│
CH3


3. атау:
1 2 3 4
CH3 – CH - CH2 - CH3
│
CH3
2 - метилбутан

Метанның құрылысы

Метан


алкандарға sp³-гибридтену тән;
байланыс ұзындығы С-С = 0,154 нм орбиталдар арасындағы бұрыш= 109° 28´


.көміртегі және сутегі орбитальдарының қабысуы


+


109°28´


s


р


Гибридтелген орбиталь


сурет 1.


сурет2.


сурет 3.


c


c


c


c


c


c


c


0,154 нм

Метан қатары гомогтарының құрылысы

Алкандардың құрылысы

Метанның кеңістік пішіні

Этанның пішіні

Физикалық қасиеттері

Салыстырмалы молекулалық массаларының өсу ретіне қарай қайнау, балқу температуралары артады


СН4…C4Н10 – газдар
Tқайнау:
-161,6…-0,5 °C
T балқу:
-182,5…-138,3 °C


С16Н34…ары қарай қатты заттар
T қайнау:
287,5 °C
T балқу:
20 °C


С5Н12…C15Н32 –сұйықтар
T қайнау:
36,1…270,5 °C
Tбалқу:
-129,8…10 °C

Алынуы

Өнеркәсіпте
а) мұнай өнімдерін крекингілеу :
C16H34 → C8H18 + C8H16
2) Зертханада:


в) карбон қышқылының натрий тұздарын декарбоксилдеу
СН3СООNa + 2NaОН → СН4 ↑ + Nа2СО3


б) Вюрц реакциясы:


C2H5Cl + 2Na → C4H10 + 2NaCl


а) карбидті гидролиздеу:


Al4C3 +12 H2O = 3 CH4 + 4 Al(OH)3↓

Химиялық қасиеті 1. Орын басу реакциялары

СН4 + Сl2 CH3Cl + HCl + Q


t


Реакция радикалды механизм бойынша жүреді.


Этан


б) Нитрование


С Н


Н


Н


Н


+ НО NO2


СН3


NO2


+ H2O + Q


в) Сульфирование


С Н


Н


Н


Н


+ НО SO3H


СН3


SO3H


+ H2O + Q


t


t


2) Нитрлеу (Коновалов):


3) сульфирлену:


1) Галогендеу реакциясы


2. Изомерлену реакциясы:


СН3 СН2 СН2 СН2 СН3


t, катализатор


СН3 СН СН2 СН3


СН3


3.Су буында жүретін реакциялар:


СН4 + Н2О СО + 3Н2


800°С


синтез-газ


4. дегидрлену:


2СН4 Н С ≡ С Н + 3Н2 + Q


1500°С


СН3 СН3 Н2С=СН2 + Н2 + Q


5. тотығу:


Қаныққан көмірсутектер оттегі жеткілікті болғанда
көмірленбей жанады)


С3Н8 + 5О2


3СО2 + 4Н2О + Q


Катализаторт қатысында тотығады:


СН4 + О2




500°С, катализатор


Н С


О


Н


+ Н2О + Q


2СН3(СН2)34СН3 + 5О2


4СН3 (СН2)16СООН +2Н2О + Q

6. Жану тотығу: CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O + Q

алкандардың қолданылуы

Отын ретінде кеңінен қолданылады, іштен жанатын двигательдердің отыны

қолданылуы

1-3 – өндірісте күйе
(1 – картрижи;
2 – резина;
3 – типографиялықбояу)
4-7 – органикалық заттар
(4 – еріткіштер;
5 – тоңазытқыштарда;
6 – метанол;
7 - ацетилен)