Ашық сабақ 7. Сабаты таырыбы Материялы нкте. озалыс траекториясы. Сабаты масаты
 Скачать 43.35 Kb.
|
|
Сабақтың тақырыбы: Материялық нүкте. Қозғалыс траекториясы. Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру,сабақта алған білімдерін пайдалана білуге үйрету,білімдерін байқау-бақылау; Дамытушылық: Жаңа сабақтың ұғымын енгізу,білі дағдыларын дамыту, ізденіске ұмтылдыру; Тәрбиелілік: Шапшаңдыққа, бірігіп жұмыс жасауға,ұйымшылдыққа тәрбиелеу. Сабақтың түрі: дәстүрлі Сабақтың типі: аралас сабақ Сабақтың әдісі: жаңа білімді меңгеру. Барысы: І. Ұйымдастыру ІІ. «Кім көп біледі?» бөлімі. ІІІ. «Сәйкесін тап» бөлімі. ІҮ. «Шапшаңдық» бөлімі. Ү. «Білім шыңына өрлейік» жаңа сабақты түсіндіру. ҮІ. «Білгенімді зердеме тоқу» жаңа сабақты пысықтау. ҮІІ. «Физикалық тілде» бөлімі. ІІ. «Кім көп біледі?» Табиғат құбылыстары деп нені айтамыз? «Физика» атауы нені білдіреді және оны ғылыми негіздеген ғалымдарды атаңдар. Физиканың негізгі мақсаты неде? Қандай физикалық ұғымдарды білесіңдер? Астрономия нені зерттейді? Табиғатты зерттеудің кең тараған ғылыми әдістері қандай? Зат құрылысының МКТ-ның Ломоносов тұжырымдаған қағидалары қандай? Физикалық шамалар дегеніміз не? Диффузия деген не? Заттар қандай күйде бола алады және өздеріне тән қасиеттері қандай? Механикалық қозғалыс деп нені айтамыз? «Планета» деген сөз нені білдіреді? Қандай планеталарды білеміз? Птолемейше Әлем жүйесінің құрылысы қандай еді? Ол қандай жүйе деп аталды? Коперник теориясы бойынша Әлемнің құрылысы қандай? Ол жүйе қалай аталады?? ІІІ. «Сәйкесін тап» бөлімі.
ІҮ. «Шапшаңдық» бөлімі. 0,8 м = 80 см 40 см = 0,4 м 2,9 дм = 0,29 м 0,25 м = 2,5 дм 380 м = 0,38 км 0,35км = 250 м Ү. «Білім шыңына өрлейік» бөлімі. Материялық нүкте деп қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын денені айтады. Дененің немесе материялық нүктенің санақ денесімен салыстырғандағы қозғалысы кезінде сызық түрінде қалдырған ізі қозғалыс траекториясы деп аталады. Поезд жүретін темір жол –поездың, тас жол –автомобильдердің, ұшақтың артында қалған тұманды із-ұшақтың, соқпақ жол- жаяу адамның қозғалыс траекториясын көрсетеді. Қозғалыс траекториясының пішіні әр түрлі санақ денесіне қатысты түрліше болады. Қозғалысты түзусызықты немесе қисықсызықты деп бөледі. Мысалы: шеңбер бойымен, парабола бойымен қозғ. ҮІ. «Білгенімді зердеме тоқу» бөлімі. 1/ Төмендегі жағдайлардың қайсысында денені материялық нүкте деп есептеуге болады: а) ұшақ Астанадан Мәскеуге сапар шекті. б) конькиші жарыс мәресінен өтті. Мәнерлеп коньки тебуші еркін жаттығу орындауда. в) ғарыш кемесінің қозғалысын Жердегі басқару орталығынан бақылайды. Екі ғарыш кемесі түйісу сәтінде. 2/ Мына денелер: метро эскалаторында тұрған адам; төмпешіктен секірген шаңғышы; тігін машинасының инесі- Жермен салыстырғанда түзу сызықпен қозғала ма, әлде қисық сызықпен қозғала ма? Жаңа сабақты пысықтау. 1. Бүкіл материалық дүниеге тән қасиет… а) қозғалыс б) санақ денесі в) тыныштық г) салыстырмалы 2. Санақ жүйесі дегеніміз: а/ санақ денесі б/ координат жүйесі в/ уақыт өлшейтін жүйе г/ санақ денесімен байланысқан координата жүйесі мен сағат 3.Қозғалыс траекториясы деген не? а/ жеке молекуланың қозғалысы б/ жылдамдыққа қарсы қозғалыс в/ қозғалыс бағытын анықтамайтын г/ бір нүктеден екінші нүктеге дененің орын ауыстырғандағы сызығы. 4.Дүниенің гелиоцентрлік жүйесін жасаған ғалым кім? а/ Аристотель б/ Гиппарх в/ Птолемей г/ Коперник 5.Жердің Күнді айнала қозғалуын қарастырғанда қай кезде Жерді материялық нүкте деп есептеуге болады? а/ Жыл мезгілінің өзгеру уақытын қарастырғанда б/ Жыл мезгілінің ұзақтығы тәулікпен өлшегенде в/ Жер мен Күннің ара қашықтығы метрмен анықталғанда г/ Жыл мерзімінің ұзақтығын секундпен анықтағанда 6.Көзбен көруге болатын планета: а/ Юпитер б/ Уран в/ Нептун г/ Плутон 7. Юпитер- қазақша аты. а/ Қоңырақай б/ Есекқырған в/ Аңырақай г/ Болпан 8. Астрономиялық бақылау үшін қолданылатын аспап. а/ термометр б/ таразы в/ секундомер г/ телескоп 9.Коперниктің «Аспан сфераларының айналуы» туралы деп аталатын еңбегі қай жылы жарық көрді? а/ 1543 б/ 1503 в/ 1563 г/ 1643 10. Әлем кеңістігінде не бар болса, соның бәрі не деп аталады? а/ материя б/ физикалық дене в/ зат г/ материялық нүкте 1-а 4-г 7-б 10-а 2-г 5-в 8-г 3-г 6-а 9-а ҮІІ. «Физикалық тілде» бөлімі. Әр заттың …… – сол заттың ерекшелігін сипаттайтын ең ұсақ бөлшегі. / молекуласы/ Молекулалар мен атомдардың ретсіз қозғалыстары салдарынан жанасып тұрған заттардың бөлшектерінің бір-біріне өтіп таралуын …. деп атайды. /диффузия/ Дененің немесе заттың жылулық күйін сипаттайтын физикалық шама …… деп аталады. /температура/ Дене молекулаларының қозғалыс…. неғұрлым үлкен болса, оның…. да соғұрлым жоғары болады. /жылдамдығы, температурасы/ Пішіні мен көлемін сақтау- …. денеге тән қасиет. / қатты/ Қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын денені …… деп атаймыз. / материялық нүкте/ Дүниенің центріне Күнді орналастырғандықтан, бұл жүйе…. деп аталды. /гелиоцентрлік жүйе/ Бағалау. Үйге тапсырма: §22 Сабақ тақырыбы: Жол және орын ауыстыру. Бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалыстар. Сабақ мақсаты: Білімділік: оқушыларға қозғалыстағы дененің орнын келесі орнымен қосатын бағытталған кесінді, яғни орын ауыстыру деп аталатын физикалық шаманы таныстыру. Дамытушылық: орын ауыстырудың өлшем бірлігімен таныстыру, пәнге қызығушылығын арттыру. Тәрбиелік: сабаққа ойын элементтерін енгізу арқылы оқушыларды ұқыптылыққа тәрбиелеу. Сабақ түрі: жаңа сабақ. Көрнекілігі: плакаттар, жұмыс дәптері, сөзжұмбақ, балықтар, штатив. Әдіс - тәсілдер: түсіндіру, сұрақ - жауап, сөзжұмбақ шешу. Пәнаралық байланыс: математика, астрономия. Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі (2 мин) а/ оқушылардың сабаққа зейінін жинақтап, олардың сабаққа әзірлігін тексеру. б/ жаңа сабақтың мақсат - міндеттерін айту. в/ Психологиялық дайындық ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. (6 мин) а/ Штативке ілінген балықтарды қайшымен қиып арқылы сұрақтарға жауап береді. Дененің қозғалыс кезінде сызық түрінде қалдырған ізі қалай аталады? (қозғалыс траекториясы) Материялық нүкте дегеніміз не? (қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын дене) Қисық сызықты қозғалысқа не жатады? (шеңбер бойымен, парабола бойымен қозғалыс) ІІІ. Қызығушылықты ояту Мақалдың физикалық баламасын табу арқылы жаңа сабақтың тақырыбын табады. Өрісті жол елге жеткізер, Өзен - су көлге жеткізер. Соқпақ жолға жеткізер, Жол молға жеткізер. Жаңа сабақты меңгеру. (15 мин) Дененің орын ауыстыруы деп қозғалыстағы дененің бастапқы орнын оның келесі орнымен қосатын бағытталған кесіндіні айтады. Қандай да бір уақыт аралығында дене жүріп өткен траекторияның ұзындығы сол уақыт ішінде жүрілген жол деп аталады. Дененің жаңа орнын табу үшін оның бастапқы орнын соңғы орнымен қосатын кесіндінің бағытын да білу керек. Дененің бастапқы және соңғы орнын қосатын осы бағытталған дененің орын ауыстыруы болып табылады. Дене тең уақыт аралығында әр түрлі жол жүріп өтсе, ондай қозғалысты бірқалыпты емес қозғалыс деп атайды. Бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалыстарды бақылау үшін мынадай тәжірибе жасауға болады. 48, ә - суреттегі кішкентай арбашаның үстіне тамызғыш орнатылған. Тамызғыштан өзара тең уақыт аралығы өткен сайын су тамшылап тұрады. Арбаша қозғалғанда қағаз бетіне тамған тамшылардың арақашықтықтары бірдей. Демек, арбаша бірдей уақыт аралығында ұзындықтары бірдей жол жүреді, яғни бірқалыпты қозғалады. Тамызғыштың шүмегін қаттырақ ашып, тамшы жиі таматындай етіп, тәжірибені қайталайық. Бұл жағдайда да тамшылар бірдей қашықтықтарға түседі. Демек, өзара тең аз уақыт аралығында да арбаша ұзындығы бірдей жол жүреді, яғни ол бірқалыпты қозғалады. Енді тәжірибе арқылы арбашаның бірқалыпты емес қозғалысын бақылайық (48, ә - сурет). Бұл жағдайда бірдей уақыт аралығында тамған тамшылардың іздерінен арбашаның қозғалысы бірқалыпты болмайтыны байқалады. Тамшылар бірдей уақыт аралығында тамады, бірақ арбаша қозғалғанда ол тамшылар іздерінің арақашықтықтары бірдей емес. Демек, бұл жағдайда арбаша бірқалыпты емес қозғалады. Осы қозғалыстардың салыстырмалы көрінісі 49 - суретте келтірілген. Бірліктердің Халықаралық жүйесінде (SΙ) орын ауыстырудың бірлігіне метр (м) алынады. ІV. Оқулықпен жұмыс (5 мин). V. Сергіту сәті (3 мин) Жұмбақ жасыру. 1. Арқаным бар тым ұзын, Кесіп бірақ ала алмайсың бір үзім. (Жол) 2. Бір алаша төселген, Екі ауылды жалғайды. Өмірінде еш адам, Оны жинай алмайды. (Жол) VІ. Жаңа сабақты бекіту (6 мин). Сұрақ қою арқылы сұрақ қойып, жаңа сабақтан алған білімдерін тексеру. ♦ Орын ауыстыру деп нені айтады? (Қозғалыстағы дененің бастапқы орнымен келесі орнын қосатын бағытталған кесінді) ♦ Бірқалыпты қозғалыс дегеніміз қандай қозғалыс? (Дене тең уақыт аралығында ұзындығы бірдей жол жүрсе, ондай қозғалыс бірқалыпты қозғалыс деп аталады) ♦ Бірқалыпты емес қозғалыс дегеніміз қандай қозғалыс? (Дене тең уақыт аралағында ұзындығы әр түрлі жол жүрсе, ондай қозғалыс бірқалыпты емес қозғалыс деп аталады). ♦ 1, 5 км - дк қанша м бар? (1500м) VІІ. Жаңа сабақты қорытындылау. (4 мин) 10 - тапсырманы орындау. VІІІ. Үйге тапсырма. (2 мин) §23 - 24; 6 - жаттығу; Өзін - өзі тексеру сұрақтары. ІХ. Бағалау. (2 мин) Сабаққа белсене қатысқан оқушылар бағаланады. Кері қайту Материал рейтингісі:
Сабақ мақсаттары: Білімділік: Материялық нүкте, қозғалыс траекториясы, жол және орын ауыстыру кинематикалық ұғымдарын қалыптастыру. Дамытушылық: Мысалдар келтіре отырып, оқушы ойын дамыту, ғылыми ой қортындыларын жасауға жетелеу. Тәрбиелік: күнделікті өмірде кездесетін арақашықтарды өлшеу әдістерін анықтап өмірде қолдана білуге тәрбиелеу. Сабақтың түрі: жаңа сабақ меңгеру Құралдар: интербелсенді тақта, флипчарт беті, маркерлер, түрлі-түсті фломастерлер. Әдіс-тәсілдер: жұптық, топтық жұмыс Оқыту нәтижесі: Сілтеме: оқулық Сабақтың тақырыбы: Бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалыстар. Жылдамдық. Жылдамдық бірліктері Сабақтың мақсаты: Бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалыстар ұғымдарын айналадағы мысалдар арқылы түсіндіре отырып, олардың айырмашылықтары мен ұқсақтықтарын білуге үйрету. Сабақтың міндеттері: а) Білімділік: Бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалыстарға, жылдамдық және оның бірліктері туралы түсінік беру. ә) Дамытушылық: Оқушылардың ойлау,есте сақтау қабілеттерін дамыта отырып,қозғалыс туралы білімдерді жетілдіру. б) Тәрбиелік: ұйымшылдыққа, белсенділікке, жауапкершілікке, іскерлікке, шығармашылыққа тәрбиелеу. Сабақтың түрі: Аралас сабақ Сабақтың типі: Білім, білік, дағдыны қалыптастыру. Сабақтың әдісі: СТО технологиясының элементтері. Диалогтық оқыту. Бағалау. АКТ қолдану. Бағалау. Сабаққа қолданылатын құрал-жабдықтар: интерактивті тақта, бағалау парағы, магнит, А-3 қағаздар, түрлі түсті қағаздар, маркер, қарындаштар, клей, т.б. Пәнаралық байланыс: математика, әдебиет, Сабақтың барысы: I.Үйымдастыру кезең: а) Сәлемдесу. ә) Оқушыларды түгендеу. Топқа бөлуі. Әр топтың жетекшісілерін сайлаймыз.Топ жетекшілерінің мақсаты: топтағы оқушылардың білімдерін сабақ барысында бағалап,бағалау парағына түсіріп отыру. Тренинг (сабақ басталарда оқушыларға психологиялық дайындық жасаймын). - Оқушылар , өткен сабақта қандай ұғымдармен таныстыңыздар , қане естерімізге түсірейік: Материалдық нүкте . Қозғалыстың салыстырмалылығы. Жол және орын ауыстыру. Траектория. II.Үй тапсырмасын тексеру (5мин) 1. Сұрақ – жауап. Оқушылар, өткен тақырыпты еске түсірейік. Әрбір оқушы өздеріне қойылған сұрақтарға қысқа және нақты жауап беруге тырысыңыздар. Материалдық нүкте деген не? (Қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдерін елемеуге болатын денені айтады.) Қозғалыс траекториясы деген не? (Дененің немесе материалдық нүктенің санақ денесімен салыстырғандағы қозғалысы кезінде сызық түрінде қалдырған ізі) Дене қозғалысының түзусызықты немесе қисықсызықты екенін қалай ажыратамыз? ( Траекторияның түріне қарап ажыратады. Мысалы, шеңбер бойымен парабола бойымен т.с.с) Сағат тілі ұшының қозғалыс траекториясы қандай? Жауабы: қисық сызықты қозғалыс (шеңбер бойымен). Жүрілген жол дегеніміз не ? (Қандай да бір уақыт аралығында дене жүріп өткен траекторияның ұзындығы осы уақыт ішінде жүрілген жол деп аталады. Оны S әрпімен белгілеу белгілейді) Орын ауыстыру деп нені атайды?(Дененің бастапқы және соңғы орнын қосатын осы бағытталған кесіндіні айтады.Орын ауыстыру векторлық шама болғандықтан, оны нұсқама қойып, S әрпімен белгілейді) Сiздер екi бағанадан тұратын кестені көріп тұрсыздар . Бірінші бағанада жол , еінші бағанада уақыт . Сіздің міндетіңіз теңдікті түрлендіру. Тапсырманы орындауға 3 минутты уақыт беріледі. Сәттілік тiлеймiн! (берілген тапсырманы жұмыс дәптерлеріне орындайды) 2. Теңдікті түрлендір: (2 мин)
Тапсырма орындалды. Дәптерлеріңіді топ жетекшілері бір-біріңізбен алмастырып, қолыңызға қалам алып, экранға назар аударыңыздар. Сіздер дұрыс жауапты көріп тұрсыздар , берілген тапсырманы өзіңіз тексеріңіздер. Кестеге дұрыс жауап санын көрсетіңіздер. Ендеше, біз бүгінгі сабағымыздың бірінші нәтижесін алдық . Бұл нәтижелерді есептер шығару кезінде міндетті түрде ескереміз. Енді бүгінгі тақырыбымызға көшейік: экранға назар аударыңыздар. Бүгін сіздермен «Бір қалыпты және бірқалыпты емес қозғалыстар», Жылдамдық және оның бірліктері» - туралы негізгі ұғымдармен танысамыз. Сабақтың жоспары: Бірқалыпты қозғалыс . Бірқалыпты емес қозғалыс. Жылдамдық. Жылдамдық бірліктері. ІІІ. Жаңа сабақ. (10 мин). Біз көріп жүрген денелердің, көлік түрлерінің қозғалуы, жол жүруі әр түрлі болуы мүмкін. Бір денелер, мысалы атарба, бірқалыпты қозғалып отыруы мүмкін.Ал автомобиль қаланың ішінде ақырын жүріп келе жатып, одан шыққан соң бірте-бірте тезірек жүріп кетуі, яғни автомобиль бірқалыпты қозғалмауы мүмкін. Олай болса, қозғалыс екі түрлі болады. Бірқалыпты қозғалыс Дене кез келген тең уақыт аралықтарында ұзындығы бірдей жол жүрсе,ондай қозғалыс бірқалыпты қозғалыс деп аталады. Мысалы, тегіс жердегі арықпен ағып жатқан су қозғалысы бірқалыпты қозғалыстың мысалы бола алады.Сағат тілінің айналуы, жаңбыр тамшысының да қозғалысы бірқалыпты қозғалыс. Пойыз ұзақ жолға шыққанда да бірқалыпты қозғалуы мүмкін. Ал ол қалаға жақындағанда қозғалысын бәсеңдетуі тиіс.Сөйтіп, пойыз бүкіл жолының бойында біраз бірқалыпты қозғалып келіп, аяғында қозғалысын баяулатып,бірқалыпсыз қозғалысқа түсуі мүмкін. Қысқасы, қозғалған дене не бірқалыпты қозғалуы мүмкін,немесе әрі бірқалыпты ,әрі бірқалыпсыз қозғалуы да мүмкін.Сонымен бірқалыпты қозғалыс механикалық қозғалыстардың ішіндегі ең қарапайым түрі. Бірқалыпты емес қозғалыс Дене тең уақыт аралығында әр түрлі жол жүріп өтсе, ондай қозғалысты бірқалыпты емес қозғалыс деп атайды. Біз күнделікті тұрмысымызда, негізінен, бірқалыпты емес қозғалысты көбірек кездестіреміз.Күнделікті көлік түрлерін пайдаланғанда да біз қозғалыстың осы түрімен жиі кездесеміз.Шынында да, біз пайдаланатын автобустың, жеңіл машинаның қайсысының болмасын қозғалысы бірқалыпты емес.Олар әрбір аялдамаға тоқтап, қайтадан қозғалып, қозғалысын біраз шапшаңдатып барып,тағы да қозғалысын бәсеңдетеді.Көріп тұрғанымыздай олар , бір аялдамадан олар екінші аялдамаға дейінгі жолының өзінде де бірқалыпты емес қозғалыспен жылжиды.Бұл көлік түрлері өзінің бүкіл жолының бойында бірқалыпты емес қозғалыста болады. Мысалы , жазық бетте домалаған шардың бірте - бірте тоқтауы да бірқалыпты емес қозғалыс болады. Оқушылар! Бірқалыпты емес қозғалысқа қандай мысалдар келтіруге болады? (Оқушылардың жауаптары тыңдалады) Яғни, қатаң түрде бірқалыпты қозғалысты сақтап жылжу қиын екен. Сонымен бірқалыпты емес қозғалыстағы дене өзінің бүкіл жолында әр түрлі жылдамдыпен қозғалады. Яғни, қатаң түрде бірқалыпты қозғалысты сақтап жылжу қиын. Қозғалыстағы алуан түрлі денелердің бірдей уақыт ішіндегі орын ауыстырулары әртүрлі болуы мүмкін. Ал бірдей орын ауыстыру үшін олар әртүрлі уақыт жұмсайды. Мысалы,жаяу адам 1 сағат ішінде 6 км жол жүретін болса, атты кісі 1 сағат ішінде 18 км, жүк машинасы 60 км, ал жеңіл машина 100 км жол жүреді. Мысалда келтірілген денелер 1 сағат ішінде, әртүрлі жол жүреді. Оның себебі неде? Себебі, олардың қозғалу жылдамдықтары өзара бірдей емес. Келтірілген мысалдағы денелердің қозғалысындағы айырмашылық - олардың жылдамдықтарында. Қай дене уақыт бірлігі ішінде артығырақ орын ауыстырса,сол дененің жылдамдығы үлкен болады. Жылдамдық - физикалық шама. Бірқалыпты қозғалатын дененің жылдамдығын анықтау үшін оның берілген уақыт ішіндегі орын ауыстыруын сол уақыт аралығына бөлу керек: Енді жылдамдықты әрпімен, орын ауыстыруды S әрпімен, уақытты t әрпімен белгілесек. Жоғарыдағы тұжырымымыз былай жазылады: S орын ауыстыру, t - уақыт. Сіз білесіз бе? 60 км/сағ жылдамдықпен қозғалатын автомобиль секундына 17 м жол жүреді. Спортшы 100 м қашықтыққа жүгірген кездегі шамамен сағатына 35 км/сағ жылдамдықпен қозғалады. ІV. Сабақты пысықтау. Ендеше келесі кезекті есепке берейік. Әрбір топ берілген есептерді орындайды. Әрбір топ өздеріне берілген есептерді тақтада орындап, шығру жолдарын түсіндіреді. ІІІ топ в) 750 км/сағ жылдамдықпаен қозғалатын ұшақ 6 сағ ішінде қандай аралықты ұшып өтеді? Берілгені: = 750км/сағ t = 6 сағ S =750км/сағ . 6 сағ =4 500 км т/к : S=? V.« Кім жылдам?»
VІ. Сабақты қорыту, бағалау. Кластер құру: Топтастыру әдісімен жылдамдық сөзіне анықтама берейік. Оқушыларға қойылатын сұрақтар 1.Бірқалыпты қозғалыс деген не? Мысал келтір. 2.Бірқалыпты емес қозғалыс дегеніміз не? 3.Қозғалыс жылдамдығы дегеніміз не ? 4 Жылдамдықтың қандай өлшеу бірліктерін білеміз ? 5. Жылдамдықты қандай әріппен белгілейміз ? 6. Барлық денелердің жылдамдықтары бірдей ме ? 7. Жылдамдық пен уақыт арқылы жүрілген жолды қалай өрнектейміз? VІІ.Үйге тапсырма беру §17 Бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалыстар. §18. Жылдамдық. Жылдамдық бірліктері. 5 жаттығу ( 4 ) Оқушыларға бүгінгі сабақтан алған әсерлерін стикерге жазып, ілу тапсырылады Не үйрендім? Не білгім келеді? Келесі сабаққа ұсыныс пікірлер, талап тілектер жазады. |