|
|
шугыл жагдайлар. Семей медициналы колледжі мекемесі
Семей медициналық колледжі мекемесі - Психиатриядағы ургентті жағдайлар.
Орындаған: Советқанова Айым Аркадийқызы.
Қабылдаған: Гафуров Раиль Ұлы.
ФФакультет: Емдеу ісі
Топ: 4 леч 3к.
Пәні: Психиатрия.
Жоспар I.Кіріспе бөлім ІІ. Негізгі бөлім - Жиі кездесетін ургентті жағдайлар:
- - психомоторлы қозу
- - суицидтік мінез-құлық
- - тамақтан бас тарту
- - алкогольді делирий-ауыр ағымды делирий
- - эпилепсиялық статус
- - фебрилді шизофрения
- - қатерлі нейролептикалық синдром
- - психотропты заттармен улану
ІІІ. Қорытынды бөлім IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі Психиатрия және наркологиядағы ургентті жағдайлар – науқастың өміріне, денсаулығына, сонымен қатар қоршаған ортаға қауіп төндіретін, жедел медициналық көмекті қажет ететін кенеттен дамитын жедел психопатологиялық жағдай. Психикалық бұзылыстармен жүретін жедел жағдайларды пайда болу механизміне байланысты бірнеше топтарға бөлеміз: Психикалық ауруларда кездесетін шұғыл жағдайлар(мысалы,меланхолиялық депрессияда болатын суицидті жағдайлар) Наркоманияда,алкоголизмде, токсикаманияда кездесетін шұғыл жағдайлар(алкогольді делирия,героинмен улану) Айқын психикалық бұзылыстармен жүретін шұғыл соматикалық жағдайлар(перитонит кезінде дамитын делирия) Психотропты препараттармен жоспарлы түрде емдеу кезінде дамитын шұғыл жағдайлар(жедел дистония, серотонинді синдром) Психомоторлы қозу Психомоторлы қозу – науқастың психикалық жағдайының бұзылуына байланысты әр түрлі дәрежедегі қимыл қозғалысының және сөйлеу қабілетінің бұзылысымен (көп сөйлегіштік,сөз құрамының өзгерісі, т.б.) жүретін патологиялық жағдай. Жиі кездесетін психомоторлы қозу түрлері: - Галлюцинаторлы
- Үрейлі (тревожное)
- Дисфориялық
- Депрессиялық
- Маникалды
- Аффективті – шокты
- Кататониялық және гебефренді
Клиникалық көріністері: - - қимыл қозғалыстың қозуы
- - үрей, өзін-өзі жоғалту.
- -галлюцинациялық, сандырақтық, кататониялық симптомдармен тез алмасып отыратын көріністер.
- - сананың бұлыңғырлануы: делирий, онейроид, сумеркалық жағдай, сандырақтар т.б.
- Науқастар абыр-сабыр болып жүреді, ойдан шығарған аңдушылардан қашып жүреді, терезеден секіреді, жолдың қарсы бетіне өте салады, бөтен адамдарға шабуыл жасауыда мүмкін. Қозуды дереу басып және науқасты госпитализациялау керек.
Алғашқы көмек - Науқасты физикалық шектеу үшін медицина қызметкерлері күшпен ұстап тұрады. Науқасты байлауға немесе фиксацияның жарақаттайтын әдістерін қолдануға болмайды. Науқасты кроватқа немесе еденге арқасымен жатқызып ұстайды немесе аяқ-қолын простыньямен жеңіл түрде фиксациялайды. Фиксациялағанда нервтер мен қантамырлардың қысылып қалмауын, буындардың шығып кетпеуін, кеуде клеткасының экскурциясының бұзылуынан болатын тыныс алудың қиындауының алдын алуымыз керек.
- Нейролептиктер гипотония шақыратын болғандықтан оларды абайлап қолдану керек. Алдын ала қан қысымын өлшейміз. Бұрын психофармакологиялық заттарды қолданбаған науқас болса аз дозада қолданамыз. 50-70 мг аминазин немесе тизерцин, 5мг дроперидол қолданады. Бұрын нейролептиктер қолданған науқас болса қозуды басу үшін 100-200 мг аминазин, 75-100 мг тизерцин, 10 мг дроперидолға дейін қолдануға болады. Коллапстардың алдын алу үшін бір мезгілде тері астына 2 мл кордиамин енгізу керек.
- Нейролептиктерге қарсы көрсеткіші бар науқастарға транквилизаторлар қолдану қажет.
- Қозуды басу үшін транквилизаторлар қолданамыз:
- S.Diazepami 0.5% - 2.0–6.0 көктамырға немесе
- S.Phenazepami 0.1% - 2.0-4.0 бұлшықетке
Дәрілік препараттың дозасы науқастың жағдайына бйланысты тағайындалады. Транквилизаторларды енгізбестен бұрын оған қарсы көрсеткіштердің бар жоқтығын анықтап алу керек. Суицидтік мінез-құлық - Суицидиальдық тенденция барлық депрессивті жағдайлардың негізгі компоненті болып табылады. Ең жиі үрейлі және депрессияларда болады. Анамнезінде суицидтік жағдайлар болса ол үрейлі белгі болып табылады, себебі мұндай жағдайлар қайталануы мүмкін. Депрессиядағы науқастар үнемі біреудін қарамағында болуы керек, әсіресе таңертеңгілік уақыттарда осындай жағдайлар өте көп болады. Әйелдерге қарағанда ерлер 3 есе көп, бірақ әйелдер ерлерге қарағанда суицидке 4 есе көп барады. Ең көп суицидке баратын жастағылар 15 – 40 жас аралығындағылар. Дәрігерде күдік пайда болса сұрау барысында науқастар ондай ойы бар екенін жасырмайды.
15 – 40 жас аралығындағы науқастар
Алкоголизм
Анамнезіндегі ұзаққа созылған депрессивті ұстамалар
Көмек қабылдағысы келмеу
Ер кісілер
Қозғыштық, агрессиялық, зорлыққа жақындық
Туысқандарындағы суицидтер
Психиатриялық ауруханада ем қабылдағандар және госпитализацияланғандар
Соматикалық аурулар, басынан өткен оталар
Жалғыздық, жолдасын жоғалту, ажырасу
Депрессия
Жұмысынан айырылу, пенсияға шығу
Қауіп факторлары
Алғашқы көмек: - Науқасты тыныштандыру керек. Антидепресанттар тағайындау қажет. Бірақ тез әсері болмағандықтан нейролептиктер және транквилвзаторлар қоланады. 25-75 мг тизерцин, 15-30мг реланиум,30-75 мг сонапаксті бір тәулікте қолдану керек. Науқасты психолог немесе психиатрға жолдап дер кезінде ем жүргізу керек. Әйтпесе суицидтік іс әрекеттер қайталануы мүмкін.
Тамақтан бас тарту - Науқас ашық түрде тамақтан бас тартады. Тамақты күштеп берсеңде түкіріп немесе құсып тастайды. Басын ары бері бұрып, аузын ашпайды, тістерін қатты айқастырып алады. Ұзақ уақыт тамақ ішпегеннен ауыздан ацетон иісі шығып тұрады, тері тургоры төмендейді, гипотония, гипоглекемия, үлкен дәреттің болмауы, жүдеу пайда болады. Стационарда күнделікті дене салмағын өлшеп отыру керек.
кататониялық ступор
суицидтік тенденция
өзін-өзі кіналау сандырағымен жүретін ауыр депрессия
жүйкелік анорексия синдромы
императивті галлюцинация
Себептер
Алғашқы көмек: - Төсектік режим тағайындалады. Күнделікті тазарту клизмасы жасалуы керек. Тәбетті жоғарылату үшін тері астына инсулинді 10-20 бірлік енгізеді, 1-2 сағаттан соң 40% глюкоза және жылы тәтті шай ішкізу керек. Нейролептиктер: 10 мг френолонды тәулігіне 50мг немесе 50мг пипольфенді тәулігіне 1 рет инъекция түрінде. 10 % Гипертониялық натрий хлор ерітіндісін 20мл көк тамырға немесе тұздық клизма түрінде. Бұлшықетке С, В1 В6 витаминдерін, венаға 5 %глюкоза салу керек. Анаболикалық гормондарды 1 мл 5% ретаболилді 1 реттен 8-10 күн.
Алкогольді делирий - Алкогольді делирий көп жағдайда сауығумен аяқталады. Бірақ 15-20 % өлімге алып келетін ауыр формада өтеді. Қауіпті делириозды ұстамалар тек алкогольмен ғана емес соматикалық ауруларменде бірге жүреді.
- Мусситирлеуші делирий – айқын азып тозумен, артериальды гипотониямен, төсектегі майда абыр-сабыр қимылдармен, мағынасыз сөйлеумен, науқаспен қатынас жасау мүмкін еместігімен көрінеді.
- Гиперкинетикалық делирий – шектен тыс қимыл қозғалысынң қозуымен, артериальды гипертензиямен, атаксия және гиперкинездермен, дене температурасының жоғарылауымен көрінеді. Сананың терең бұлыңғырлануымен көрінетін, өте сирек кездесетін алкогольді психоздың өте қауіпті түрі – Гайе –Верниктің жедел алкогольді энцефалопатиясы.
Алкогольді делирия алкогольді ішімдікті тоқтатқаннан кейін 1-ші және 5-ші күндері алкогольді абстиненті синдромның фонында дамиды. Емдеу принциптері : Диагностикалық және емдік шаралар паралелльді жүргізіледі. 1) Жалпы жағдайын,әсіресе негізгі физиологиялық функцияларды бағалау керек. 2) Дезинтоксикациялық терапия : - кристаллоидты ерітінділер – физиологиялық ерітінді (жалпы инфузияның 2\3 кем емес), с электролиттермен (калий хлориді 4% - 10-20 мл және магний сульфаты 25% - 5-10 мл. және т.б. ерітінділерді де қолдануға болады. - инфузияның көлемі науқастың жағдайына байланысты - дегидратацияда (көбіне, құсуда, диареяда, гипергидрозда) тәулігіне 1.5-2 л сұйықтықты қажет етеді. - глюкоза ерітіндісі 5% - Гайе-Вернике энцефалопатиясының дамуының алдын-алу үшін тиамина (витамина «В1») енгіземіз.
Алғашқы көмек:
3) Витаминдерді тағайындау: - тиамина («В1») 2.0-4.0 в\м - пиридоксин («В6») 2.0 – 4.0 в\м - аскорбиновая кислота («С») – внутривенно струйно в процессе инфузии или в\м – 2.0-4.0 4) Бензодиазепинді транквилизаторларды енгізу керек. - S.Phenazepami 0.1% - 3.0-4.0 в\м – - S.Diazepami 0.5% - 4.0-6.0 в\м – при необходимости возможно повторное введение (не более 12 мл\сут) 5) ноотроптар, антигипоксанттар және нейропротекторлар тағайындаймыз 6) АҚҚ-ның жоғарылауы мен тахикардияда - b-блокаторларды – пропранолол (анаприлин) – 20-40 мг 2-3 рет күніне және метопролол 25-50 мг 2 рет күніне тағайындаймыз. Тырыспалы талма(судорожные припадки) Үлкен тонико-клоникалық талмамен кездескен кез-келген дәрігер алғашқы көмек көрсетуі тиіс. Тырыспалы талма эпилепсияда немесе симптоматикалық сипатта (абстинентті синдром фонында, интоксикацияда, жоғары қызбада, бас-ми жарақатында және т.б.) кездесуі мүмкін. Алғашқы көмек Талма кезінде: - Мүмкіндігі барынша тырыспа кезінде науқасты құлаудан сақтау керек. Себебі тырыспа кезінде құлау науқаста ауыр асқынуларды тудырады.
- Науқасты бір қырына жатқызып,басына жұмсақ зат(киімін,жастық, одеяло) қою керек
- Аяқ – қолын қатты күшпен ұстамау керек. Себебі науқастың аяғы шығып, байламдарына зақым келуі мүмкін.
- Науқстың тісінің арасына қатты затты қоюға болмайды(жарақаттың алдын-алу үшін).
- Талма кезінде дәрі енгізуге болмайды
Талмадан кейін: - Тыныс жолдарын өткізгіштігін тексеру керек,тілін тістеп қан кеткен жағдайда, қан кетуді тоқтату
- АҚ,пульс,ТАЖ тексеру. Менингеальді және ошақтық симптомдарды анықтау
- Жарақат ауырлығын бағалау(әсіресе бас-ми жарақатын)
- S.Diazepami 0.5%-4.0 немесе S.Phenazepami 0.1%-3.0 и р-р сульфата магния (магнезия) 25%-5.0 в\м
Эпилепсиялық статус - Эпилептикалық статус бұл – жиі қайталанатын эпилептикалық ұстамалар жағдайы, жиі үлкен ұстамалармен көрінеді. Ұстамалар арасында сана қалпына келіп үлгермейді, тіпті комаға түсіп қалуы мүмкін. Кейде ұстамалар арасындағы үзіліс 2-5 мин. Созылуы мүмкін. Бұл уақытта тыныс қалпына келеді. Бірақ қайталана беретін ұстамалардан ликвородинамика бұзылады, екіншілік гипертермия, жүрек қан тамыр және тыныс алу жүйесімен бірге бас миының ісінуі дамиды. Дер кезінде және әсері жоқ емнен науқас бірнеше сағатта қайтыс болуы мүмкін.
Эпилепсиялық статус Себептері: 1)Шынайы эпилепсиялық статус – эпилепсияда болады: - Антиконвульсанттарды қабылдау реттілігі бұзылғанда немесе оларды тоқтатқанда
- Эпилепсияға соматикалық аурулар қосылғанда (әсіресе айқын қызбамен жүретін жедел инфекциялық ауруларда және интоксикацияда)
- Эпилепсиямен ауратын науқастардың алкогольді ішімдікті және есірткіні пайдалануында
2) Симптоматикалық эпилепсиялық статус – әр түрлі ауруларда: - Бас-ми жарақатында
- Бас-миының қатерлі ісіктерінде және басқа да түзілістерінде
- Нейроинфекцияда (менингитте және энцефалитте)
- Бас-ми жедел қан-тамырлық ауруларында
- Метаболизмдік бұзылыстарда(бауырлық және бүйректік жетіспеушілікте, қант диабетінің асқынуында,эклампсияда және т.б.)
- Психобелсенді заттарды қабылдауды тоқтатқанда(абстиненттік синдромда) – әсіресе транквилизаторларды және ұйқы шақыратын препараттарды.
- Улануларда(дәрілік және басқа)
Алғашқы көмек 1) Тыныс жолдарының өткізгіштігін жақсарту үшін – ауыз қуысын тазалап, алмалы тістерін алып,тілдің артқа кетпеуін бақылау керек. Қажетті жағдайда трахея интубациясын жүргізіп, оксигенотерапия жасайды. 2) Инфузиялық терапияны жүргізу үшін көктамырға орталық және перифериялық катетерді орнату керек. 3) Диазепамды енгізу: - - S.Diazepami 0.5% - 4.0
- - әсері байқалмаған жағдайда 5-10 мин соң, қайтадан осы дозада диазепамды енгіземіз. Егер эффект байқалмаса басқа топ препараттарын енгіземіз.
4) Вальпроаттарды енгізу: - Бұл препараттары диазепамнан ерекшелігі – тыныс алуды тежемейді.
- - «Депакин» (флаконы по 400 мг) – 400 мг дозада (медленное струйное) бір тәулікте немесе 1 мг\кг\час жылдамдықта көктамырға енгіземіз.
- - «Конвулекс» (раствор 100 мг\мл ) – 5-10 мг\кг дозада (медленное струйное) бір тәулікте немесе 1 мг\кг\час жылдамдықта көктамырға енгіземіз.
- - Эффект болмаған жағдайда – 100-300 мг дозада тиопентала натрий енгізу керек. Барбитураттарды енгізгенде қосымша өкпенің вентиляциясын жүргізу керек.
5) Эффект болмаған жағдайда– жалпы наркоз, миорелаксанты, ИВЛ. 6) Резервті әдіс ретінде жұлын-ми пункциясын жүргізіп,20-30 мл ликворды ағызып тастаймыз 7) Толық көлемде интенсивті терапия (гемодинамиканы жақсарту, қанның газдық құрамын, қышқыл-сілті және электролит тепе-теңдігін коррекциялау, ми ісінуімен күресу, антигипоксанттар, нейропротекторлар ж,е т.б.) Фебрильді шизофрения - Фебрильді ұстама шизофренияның периодтты ағымы 30 жасқа дейінгі жас адамдарда жиі болады. Бұл психоз аурудың алғашқы ұстамасы болып табылады.жедел психоз фонында гипертермия 40 гр.дейін жетеді. Науқаста бет пішіні шекарасының үшкірленуі, шырышты қабаттардың құрғауы, профузды тершеңдік пайда болады.пульстің жылдамдауы тіпті субфебрелиттеде болады.қанда лейкоцитоз, мочевина және креатининнің, ЭТЖ жоғарылауы, зәрде белок және эритроциттер анықталады.Артериялық қан қысымының төмендеуінен сананың терең бұлыңғырлануы тіпті аменцияға дейін баруы. Өлім жедел қан тамырлық жетіспеушіліктен болады.
Алғашқы көмек: - - Нейролептиктер арқылы емдеу: аминазин.
- - Ұстамадан соң алғашқы 3 күнде ЭСТ (Электросудорожная терапия) қолдану
- - гемодез, реополиглюкин, глюкоза инсулинмен, полиондық қоспа салу.
- - Ноотроптар тағайындау
- - Гипотонияда мезатон, норадреналин, кортикостероидтар қолдану.
- - Дене температурасын түсіру үшін: амидопирин, дроперидол, мұзбен салқындату.
- - Психомоторлы қозуда: үлкен дозада диазепам.
- Психоздан соң ұзаққа созылатын ремиссия басталады.
Психотропты заттармен улану - Бұл заттармен улану көбіне кішкентай балалар қараусыз қалғанда немесе өзіне-өзі қол жұмсағанда өте көп дәрежеде психотропты заттарды қолданғаннан пайда болады. Бұл кезде алғашқы көмек: асқазанды жуу.
- Нейролептиктермен оның ішінде фенотиазин туындыларымен уланғанда ( аминазин, тизерцин, пипольфен ) гипотония, қарашықтардың кеңеюі, тыныстың баяулауы, гипотермия, тахикардия, олигурия немесе анурия комотозды жағдаймен қосарланып көрінеді. Алғашқы көмек: асқазанды дереу жуу, тазалау клизмасын жасау. АҚҚ көтеретін мезатон, кордиамин, кофеин енгізу; ішек парезінің алдын алу үшін 1 мл 0,05% прозерин ерітіндісін тері астына егу; жүректік жетіспеушілікте жүрек гликозидтерін строфантин, коргликон және антиаритмиялық заттарды 3-5 мл 10% новокаинамидті тамырға жайлап жібереді; қосымша антипаркинсондық заттар қолданады.
Кокаин және психостимуляторлармен улану - Қозу, агрессия, сандырақ, галлюцинациялар пайда болады. Қарашық кеңейіп жарыққа реакциясы болмайдв, артериялық гипертензия, тахикардия, аритмия, буын рефлекстерінің жоғарылауы көрінеді.
- Алғашқы көмек: транквилизаторлар 10-20 мг диазепам, нейролептиктер 5-10 мг галоперидол, бета-блокаторлар 40 мг анаприлинді ішке және 8 мг тамырға салу керек.
|
|
|
Скачать 411.41 Kb.