силос. Силос. Ширел тоюттар кесек тоют жана концентрат менен катар стт бодо малдын диетасынын тзмнд олуттуу лшт ээлейт
 Скачать 16.69 Kb.
|
|
Силос Ширелүү тоюттар кесек тоют жана концентрат менен катар сүттүү бодо малдын диетасынын түзүмүндө олуттуу үлүштү ээлейт. Кылым бою силос жана сенаж саан уйлардын ширелүү тоюту болуп келген жана алардын аш болумдуулугу жана сапаты үйүрдүн продуктуулугунун чечүүчү фактору болуп саналат. Силос - өсүмдүктөрдү сактоонун татаал микробиологиялык жана биохимиялык процесси. Консервация кычкыл чөйрөнү жана өсүмдүктүн массасында анаэробдук шарттарды түзүү жолу менен жүзөгө ашырылат. Демек, уйдун силостон жана сенаждан болушунча аш болумдуу заттарын алышы үчүн, бул тоюттардагы кургак заттарды мүмкүн болушунча энергия жана белок менен толтуруу керек. Ошентип, силостун кургак затынын азык заттарын кантип көбөйтүүнү маселенин өзөгү түзөт. Албетте, силостук массадагы азык заттардын топтолуу мүмкүнчүлүктөрү өсүмдүктөрдүн түрлөрүнүн жана түрлөрүнүн биологиялык мүмкүнчүлүктөрү менен чектелип, чектелип жатат. Чийки затты силостоонун маанилүү факторлорунун бири - анын курамындагы шекер. Ушунун негизинде өсүмдүктөр төмөнкүлөргө бөлүнөт: жеңил силостор (канттын курамында ашыкча шекер бар жана сүт кислотасы 60-70% га чейин чыкканда) - жүгөрү, сорго, Судан, кара буудай, шалбаа дан, коон, капуста, тамыр өсүмдүктөрү ж.б. силостоо кыйын (канттын курамында ушунчалык көп, эгерде алардын жашыл массасы адатта сүт кислотасынын түшүмдүүлүгү 90 - 100% түзсө гана силсилденет) - таттуу беде, ветнч, беде, беде, соя, шыпыргынын күкүмү ж.б. Демек, кант жетишсиз өсүмдүктөрдү силостоодо жашыл массага жеңил силостук өсүмдүктөр жана сүт кислотасы бактерияларынан жасалган атайын силостук стартер культуралары кошулат. Силостук процесстердин маанилүү фактору - жашыл массанын нымдуулугу. Жүгөрүнүн силосу үчүн нымдын 60-75% өзгөрүшү иш жүзүндө алгылыктуу деп эсептелет. Ал эми айрыкча белоктуу чөптөрдү (беде, ветч-буурчак аралашмасы, беде) силостоодо нымдуулук көрсөткүчүнүн олку-солку болушу маанилүү. Буланын жогорку даражасына байланыштуу, бул чөптөрдү кесүүгө өзгөчө көңүл буруу керек. Комбайндын бычактарын туура жөндөө массанын бирдейлигин камсыз кылат жана тыгыздалганда жабдуулар пайдаланган отунга кеткен убакытты жана каражатты 15-20% га чейин үнөмдөйт. Аспаптарсыз жана лабораториялык изилдөөлөрсүз эле, беде мисалында жашыл массанын нымдуулук деңгээлин кантип аныктап алса болоорун иш жүзүндө карап көрөлү: Бедени ишенимдүү консервалоо үчүн андагы кургак заттардын курамы 40-45% ды түзүшү керек. - өсүмдүктө эч кандай соолуунун изи байкалбайт - 80% дан ашык нымдуулук (20% дан аз кургак зат); - жалбырак соолуп калды, бирок сабагы жок (шире боштукта көрүнүп турат) - 70% нымдуулук (20-30% кургак зат); - жалбырактар сынып баштайт, ал эми сабагы салбырап кеткен - 60-70% нымдуулук (30-40% кургак зат) - беде үчүн оптималдуу - жалбырактары кургап, майдаланган, сабагы ийкемдүү, кургатылган (жашыл) - 55-60% нымдуулук (40-45% кургак зат) - беде үчүн оптималдуу - жалбырактар көп сынат, сабагы сынып баштайт - 40-45% нымдуулук (55-60% кургак зат) - Чөпкө таштоо жакшы Кээде нымдуулуктун 5% гана сактабагандык жетиштүү болот жана биз жогорку категориядагы сенажды албайбыз, ошого жараша сүттүн максималдуу түшүмдүүлүгү сүт жана эт өндүрүүнүн рентабелдүүлүгүнүн төмөндөшүнө алып келет . Калыңдыгы 25-30 смден ашык катмарларды тегиздөө массанын бирдей эместигине жана рамаланбаган катмарлардын чиришине алып келет. |