құсу,диарея Ибрагимова Ш. Сж гастроэнтерологиялы синдром. Іш аймаыны ауырсынуы. су. Дисфагия. Аіж ан кету. Іш ату. Энкопрез. Диарея. Гепато жне спленомегалия

• Название: Сж гастроэнтерологиялы синдром. Іш аймаыны ауырсынуы. су. Дисфагия. Аіж ан кету. Іш ату. Энкопрез. Диарея. Гепато жне спленомегалия
• Дата: 16.12.2021
• Размер: 1.49 Mb.
• Имя файла: құсу,диарея Ибрагимова Ш.pptx
• Тип: Документы; #306102

СӨЖ Гастроэнтерологиялық синдром. Іш аймағының ауырсынуы. Құсу. Дисфагия. АІЖ қан кету. Іш қату. Энкопрез. Диарея. Гепато және спленомегалия.

Қабылдаған: Байжанова Г

Орындаған: Ибрагимова Ш

Тобы: ЖТД-611

ҚОЖА АХМЕТ ЯСАУИ АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАЗАҚ-ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ

Жоғары медициналық білімнен кейінгі білім беру институты

Педиатрия кафедрасы

Жоспары:

1.Кіріспе

2.Негізгі бөлім

• Іш аймағының ауырсынуы.
• Құсу.
• Дисфагия.
• АІЖ қан кету.
• Іш қату.
• Диарея.
• Гепато және спленомегалия.

3.Корытынды

4.Қолданылған әдебиеттер.

Балалар ас қорыту жолының патологиясы әртүрлі, осымен қатар баланың жасына байланысты кейбір науқастар балалық шақтың кейбір кезеңіне ғана тән болып келеді және баланың жас кезеңдеріне байланысты аурулардың клиникалық белгілерінің көптеген ерекшеліктері бар.Ас қорыту жолының ауруларының клиникалық көріністеріне мыналар жатады:

1)Тәбет төмендеуі

2)Дисфагия

3)Кекіру

4)Жүрек айнуы

5)Құсу

6)Ауру сезімі

7)Іштің қатуы және өтуі

Кіріспе:
Диспепсия - балаларда болатын ас қорыту органдары жұмысының бұзылуы. Диспепсия кезінде ішек айтарлықтай зақымданбайды. Көбінесе дұрыс тамақтандырмаудан емшектегі балалар ауырады (мөлшерден артық емізу, тамақтандыру режимін бұзу, т. б.) сондай-ақ әр түрлі аурулармен қабаттаса (грипп, құлаққа суық тию)— парентеральды диспепсия басталуы мүмкін. Диспепсияның пайда болуына күннің ысуы әсер етеді (мысалы, жылдың ыстық мезгілі). Емшектегі бала диспепсиясының негізгі белгілері: іш өту (күніне 8—10 ретке дейін үлкен дәретке отырады, дәретінің иісі күлімсі, көбінесе жасыл түсті, жалқаяқ болады), іші кеуіп, тамақтандырған соң көп кешікпей лоқсып, құсады. Бала салмақ қоспайды, нашар ұйықтайды, мазасызданады, беймаза келеді. Ауыр жағдайларда тәулігіне 10—15 ретке дейін іші өтеді, арықтайды, шырышты қабықтары мен терісі құрғайды.

• Диспепсия - балаларда болатын ас қорыту органдары жұмысының бұзылуы. Диспепсия кезінде ішек айтарлықтай зақымданбайды. Көбінесе дұрыс тамақтандырмаудан емшектегі балалар ауырады (мөлшерден артық емізу, тамақтандыру режимін бұзу, т. б.) сондай-ақ әр түрлі аурулармен қабаттаса (грипп, құлаққа суық тию)— парентеральды диспепсия басталуы мүмкін. Диспепсияның пайда болуына күннің ысуы әсер етеді (мысалы, жылдың ыстық мезгілі). Емшектегі бала диспепсиясының негізгі белгілері: іш өту (күніне 8—10 ретке дейін үлкен дәретке отырады, дәретінің иісі күлімсі, көбінесе жасыл түсті, жалқаяқ болады), іші кеуіп, тамақтандырған соң көп кешікпей лоқсып, құсады. Бала салмақ қоспайды, нашар ұйықтайды, мазасызданады, беймаза келеді. Ауыр жағдайларда тәулігіне 10—15 ретке дейін іші өтеді, арықтайды, шырышты қабықтары мен терісі құрғайды.

Іш ауырсынуы

• Іш ауруы- бұл асқазан ішек жолдарының жедел жұқпалы ауруы, көбінесе тоқ ішекті зақымдайды. 1 жасқа дейінгі балаларда жиі кездеседі, себебі осы жаста балалар жүре бастайды және қоршаған ортамен танысады. Сонымен қатар бұл ауру 2-7 жас аралығындағы балаларда да кездеседі.
• Ана сүтімен тамақтанатын балаларда сирек кездеседі, себебі олар анасының сүті арқылы мықты иммунды қорғаныс алады, ескерте кететін жайт егер осындай жастағы балаларды уақыты өткен, бұзылған сүт немесе қайнатылмаған су берген жағдайда ауырып қалуы мүмкін,сондықтан басқа аурулармен салыстырмалы диагностика жүргізіп барып бір тоқтамға келген маңызды.
• Іш ауруы жазғы мезгілде өте коп кездеседі, себебі жаз айларында балалар жиі далада, таза ауада жүреді, өзен суларға түседі, топырақта ойнайды

Балалардың іш ауруының себептері

• Жұқпаның қоздырғышы ішек таяқшасы болып табылады. Бұл ішек бактериялары, сонымен қатар шигелла деп аталады, ағзаға ауыз арқылы түседі. Кейбір бактериялар асқазан сөлінде еріп, ал тоқ ішекке өтіп кеткендері үдемелі түрде көбейе бастайды және де токсиндерді бөледі. Осы кезде жергілікті қабыну процесі жүреді. Түрлі токсиндік қасиеті бар кеңінен таралған мына бактерия түрлері болып табылады: Штутцер-Шмитц, Григорьев-Шига, Зонне және Флекснер.
• Жұқпаны таратушы бактерия тасымалдаушы немесе ішек жұқпасымен ауыратын адам болып табылады.

.

Балаларда ішек жұқпасының көріністері

• Ішек таяқшаларының инкубациялық кезеңі бірнеше күнді құрайды. Егер ауру жедел басталатын болса, онда ол кезде бала мазасыз, жоғары дене қызуы, ішінің ауырсынуы, тәбетінің төмендеуі, құсу сияқты белгілер анық байқалатын болады. Үлкен дәретінің жиі жасыл шырыш аралас болуы да көрініс табады.
• Аурудың жеңіл формасы барысында сәл көтерілген дене қызуы, дефекация кезінде ауырсыну болмайды, тәбеті сақталады. Бірнеше реттік шырыш аралас нәжіс ең басты көрсеткіші болып саналады. Бұндай аурудын формасы қауіпті болып келеді. Себебі ата-аналарда еш қорқыныш болмайды, дәрігерге қаралмайды. Кейін бала аурудан айыққан сәтте бациллотасымалдаушы болып табылады. Бала сауыққаннан кейін оқу орнына барады да инфицирленген жұқпаны таратып, сау балаларға жұқтырады.

Лоқсу және құсу синдромы.

Еріксіз асқорту жолындағыларды сыртқа шығару, ауызбен ,іш пердесі, диафрагма, іш бұлшық еттеріннің шұғыл белсенді жиырылуымен жүреді. Бұл күрделі рефлекторлық акт, орталық сопақша мида орналасқан,құсу орталығының қатысуымен жүреді.

Құсу орталығының қозуы бас ішіндегі қысымның жоғарылауымен жүреді, рефлекстік аймақтың тітіркенуімен, импульстердің әсер етуінен асқазанның, жіңішке тоқ ішектің әртүрлі бөліктерінің қысымының көтерілуіде құсу шақыруы мүмкін. Хеморецепторлар аймағы тікелей химиялық заттардың әсеріне реакция береді, импульстер сол жақтан құсу орталығына беріледі.Құсу кейде ауырсынуымен бірге жүреді.

Ас қорытутың жоғарғы бөлігінің құрылыс ерекшеліктері:

кардиалды сфинктердің әлсіздігі

іш қуысында қысымның жоғары болуы

асқазанның горизанталды орналасуы және түрі «қап» тәріздес болуы

пилорикалық сфинктердің жақсы дамуымен

баланың горизантальді жағдайы

Балаларды 1 айға дейінгі өмірінде фунционалдық құсу және лоқсудың негізгі әр түрлі механизмдері болуы мүмкін:

Жұтудың және өңеш перистальтикасы

Сілекейдің аз болуы

Асқазан және ішектің перистальтикасы

Асқазан эвакуациясы төмен

Асқазанның тамақтан кейінгі созылуы жоғары

Пилороспазм

• Құсу- асқазан ішіндегі заттардың ауыз арқылы еріксіз кері шығарылуын туғызатын күрделі рефлекторлық қозғалыс. Терең дем алғанда диафрагма босаңсып, көмекей қақпақшасы төмен түсіп, жұмсақ таңдайдың көтерілуінен құсық тыныс жолдарына түспейді.

Э. Керпель – Фронистың жіктелуі бойынша құсуды 2 топқа бөледі:

1.инфекциялық ауруларға байланысты(вирус,бактерия,саңырауқұлақпен шақырылған аурулар,менингит,энцефалиттер,сепсис)

2.церебральді патология (ОЖЖ жарақаттары,ми шайқалу,мидың қанмен қамтамасыз етілуі бұзылуы, бассүйек ішілік қысым көтерілуі)

3.заттар алмасуының бұзылыстары(фермент белсенділігі мен қасиетінің өзгерісі,лактат жетіспеушілік)

I Біріншілік – патологияның себептері асқазан-ішек трактысында болады.

II Екіншілік – себептері асқорту трактысының тысқары жатады.

Құсу классификациясы

• 1.рефлекторлы;
• 2. центральды;
• 3.механикалық
• 4.аралас

Орталық құсу

• сопақша мида орналасқан құсу орталығын тітіркендіру арқылы шақырылады. Ол ми ісіну мен басмиішілік қысымның жоғарылауымен тығыз байланысты,яғни:менингит, энцефалит,бас-ми жарақаты, интоксикационды ісіну және т.б

• Механикалық құсу-ішек өткізгіштігіне және ішектің белгілі бір аймағының өткізгіштігі бұзылуына байланысты. Бұл хирургиялық ауру.
• Рефлекторлы құсу-перифериялық жүйке жүйесінің тітіркенуімен тығыз байланысты.(жедел аппендицит,жедел гастрит)
• Аралас-орталық және рефлекторлы құсудың қосылуымен бірге жүреді.

Құсудың ең қауіптісі:

• Кофе тұнбасымен(қою-қоңыр түсті,жиі түйіршектермен),асқазандағы қышқылмен араласқан жағдайда;
• Ашық қызыл қанмен,асқорту жолынан ауыр және көп қан кету;
• Өтпен аралас,ол асқазан қақпалық бөлігінің тарылуы және 12 елі ішек бітелуіне тән;
• Көбік араласқан сілекеймен,туа біткен өңеш бітелуіне тән,сонымен қатар жуғыш құралдармен уланған жағдайда;
• Ұйымаған сүтпен,жоғары бөліктердің аумағында ас қорту жолының бүлінуінде(өңеш);

Ішектік бітеліс

• Дәреттің бұзылуымен қатар,іштің түйнеп ауыруы.Мұндай жағдайда балалар жиі аяқтарын ішке тартады.
• Құсу сипаты:
• Сарғыш,жасыл түске боялған
• Жиі жағымсыз, шіріткіш иісті
• Алдында және бірнеше күн бұрын жеген тамақтың қалдықтары болуы мүмкін.

Диагностика:

Диагностика:

Анамнезі:

Тұқым қуалайтын АІЖ аурулары, перинатальды патологиясы, неврологиялық анамнез;

• Жалпы қан анализі: тромбоцит,протрамбин,гематокрит,коагулограмма.
• БХА:: калий, натрий, хлорид, белок деңгейін анықтау;
• Асқазан рентгенографиясы
• УЗИ құрсақ іші ағзаларына;
• рН-метрия ;
• Копрология.
• КТ немесе МРТ ОЖЖ патологиясы
• Бактериологиялық зерттеу:инфекциялық ауруларда

• Ерте жастағы балаларда лоқсу синдромын емдеу тактикасы себебіне байланысты ерекшеленеді.
• Пилоростенозы бар балаларға оперативті ем
• Пилороспазмы бар балаларға медикаментозды терапия және емізгеннен кейін 15-30 мин бойы баланы жартылай тік қалыпта (кенгуру қалпы)ұстау.
• Медикаментозды терапия негізін құсуға қарсы әсері бар дәрілер құрайды: прокаин,атропин, Церукал (табл. 0, 01, амп. 1 мл – 10 мг) 0, 5 мг/кг в 2-3рет тамаққа дейін 30 мин бұрын.
• хлорпромазин(аминазин), және седативті(фенобарбитал т.б)

Емі

• Мотилиум (табл. 0, 01, сусп. 1 мл – 1 мг) –. Применяется в дозе 0, 25 мг/кг или 2, 5 мл/кг 3-4 рет күніне тамаққа дейін 30-60 мин.Ем курс 10 күн.

Координакс (сусп. 1 мл – 1 мг, табл. 0, 005, 0, 01) бастапқы доза 0, 15-0, 2 мг/кг , 2-3 рет тәулігіне тамаққа дейін 15 мин бұрын.Ұзақтығы 10-14күн.

• Дебридат (табл. 0, 1) 20-25 мг бірреттік доза 3-4 рет. Курс 14 күн.

Спазмолитикалық препараттар

• Риабал (1 мл – 5 мг) блокирует периферические М-холинорецепторы, оказывая противорвотное действие. Показан при функциональных спастических состояниях у детей. Доза 1 мг/кг в сутки в 3 приема (в одной пипетке, заполненной до красной метки содержится 2 мг или 0, 4 мл).
• Но-шпа (амп. 1 мл – 20 мг, табл. 0, 04) – детям первого года жизни назначают по 0, 01мг 2-3 раза в сутки.
• Спаскупрель – гомеопатический препарат (табл. 0, 3) оказывает спазмолитическое, аналгезирующее и седативное действие. Принимать по 1/3-1/2 табл. 3 раза в день, растворив в воде или сублингвально.
• При метеоризме – адсорбенты, ферменты, биопрепараты.

• Диеталық ем ретінде арнайы тағамдар-рефлюкске қарсы қоспалар қолданылады,оларға қоюлатқыш қоспалар қосады.
• Қорытылмайтын-камеди,кеспелік ағаштың жабысқағынан алынған.(Нутрилон Антирефлюкс,Фрисовом )
• Қорытылатын-күріш немесе жүгері крахмалы.(Сэмпер Лемо-лак,Энфамил AR)

Қан кету – қан айналу ағзаларынан қанның шығуы. АІЖ – нан массивті қан кету адам ағзасына қауіпті геморрагиялық шокқа әкеліп соқтыруы мүмкін. Этиология және патогенезі: - Тамыр қабырғасында патологиялық процесс дамуына байланысты деффект (жедел немесе созылмалы жарадан аррозивты қан кету ) - Тамыр қабрғасының өткізгіштігінің нашарлауы (авитаминоз, жедел инфекциялық сырқыт,а нафилаксия,сепсис, интоксикация) - Бауыр циррозы кезіндегі өңештің кеңейген веналарынан және асқазаннан қан кету - Өңештің шырышты кабатынан және асқазаннан қан кету (Меллори –Вейсс синдромы)

• АІЖ – нан қан кету себекптері: АІЖ – ның жоғарғы бөлімдерінен : 1. Асқазан немесе онекіелі ішек жарасы. 2. Өңештің варикозды кеңейген веналарынан қан кету. 3. Шырышты қабаттың эрозивті – жаралы зақымдалуы (стресстік, дәрілік, азотемиялық) 4. Мэллори –Вейсс синдромы 5. Өңеш, асқазан, онекіелі ішек ісіктері 6. Ангиомалар   АІЖ – ның төменгі бөлімінен: 1. Дивертикулит немесе меккель диверертикулиті. 2. Тоқ ішек ісіктері және полиптері. 3. Ангиодисплазия. 4. Спецификалық емес жаралы колит және Крон ауруы. 5. Геморрой. 6. Инфекциялық ауруы.

Асқазан-ішек жолдарынан қан кетудің жалпы белгілері:

• Жалпы әлсіздік
• Селқостық
• Көз алдыда шіркейлердің көрінуі
• Суық тер
• Коллапс
• Бас айналу
• Құлақта шу
• Көз алдында қарауыту
• Ентігу
• Жүрек қағу

• Гематомезис- қою “кофе қойыртпағы” тәрізді құсық

Мелена- сұйық қара нәжіс

Қан кетудің айқын белгілеріне жатады:

• Қан құсу
• Қан аралас нәжіс.
• Қан құсу (гематомезис) – құсық массаларымен өзгерген (қою көфе тәрізді) немесе өзгермеген қанның шығуы. Асқазаннан, өңештен, ұлтбардан қан кеткенде байқалады.
• Мелена – нәжіспен өзгерген қанның шығуы. Ұлтабардан және асқазаннан көлемі 500мл және одан көп профузды қан кеткенде байқалады.
• Гематохезия – нәжіспен ал-қызыл қанның шығуы.

• І дәреже- жеңіл қан кету.Науқастың жалпы жағдайы қанағаттанарлық. Қан аралас құсу бір рет немесе қоймалжың нәжіс. Пульс аздап жиілеген, АҚҚ қалыпты, гемоглобин 100 г/л жоғары, ЦҚК дефициті 5% шамасында.
• ІІ дәреже-анық қан кету. Науқастың жалпы жағдайы орташа ауырлықта, бас айналуына, әлсіздік, қайталанатын құсық немесе қоймалжың нәжіске шағымданады. Тері жабындылары мен шырышты қабаты бозарған. Пульсі жиілеген. АҚҚ 90 мм.с.б. дейін төмендеген, гемоглобин-80 г/л дейін, ЦҚК-нің дефициті 15% шамасында.
• ІІІ дәреже- ауыр қан кету. Науқастың жалпы жағдайы ауыр. Шөлдеу, ұйқышылдық. Талықсу жағдайы, тері жабындылары мен шырышты қабатының бозаруы, суық тер, көп қайталанатын құсу байқалады. Пульсі анық жиілеген, АҚҚ 60 мм.с.б., гемоглобин 50 г/л дейін төмендеген. ЦҚК дефициті 30%. І-ІІ дәрежелі геморрагиялық шок.
• ІV дәреже-көп мөлшерде қан кету. Науқас ессіз, жалпы жағдайы ауыр. Пульс анықталмайды. ЦҚК дефициті 30% жоғары, гемоглобин 50 г/л-ден төмен, І V дәрежелі геморрагиялық шок.

Қан кету көрсеткіштері	Қан кету дәрежесі
	жеңіл	орташа	ауыр
Эритроциттер саны	>3,5-10*12 /л	3,5-10*12 /л-2,5-10*12/л	<2,5-10*12/л
Гемоглобин деңгейі,г/л	>100	83-100	<83
1 мин пульс жиілігі	80 дейін	80-100	100 ден жоғары
Систолалық ҚҚ (мм.с.б.)	>110	110-90	<90
Гематокрит саны %	>30	25-30	<25
Дефицит ГО %	20 дейін	20-дан 30ға дейін	30 және жоғары

Қан кетудің ауырлық дәрежесі (Горбашко А.И., 1982)

Іш қату:

Үлкен дәретке барудың аралығы физиологиялық қалыпты жағдаймен салыстырғанда үзарады, әрі нәжістің қүрамындағы су мөлшері азаяды. Себебі әртүрлі. Тамақтың қүрамына, қозғалыстың аздығына, кейбір дәрілерді қолдануына, ішек патологиясына, жүйке ауруларына байланысты дамиды. Ішқату депрессияның, сондай-ақ жүйкелік анорексияның, деменцияның белгісі болуы мүмкін. Нәжіске араласқан заттармен оның сипатының өзгеруі диагностикада маңызды болады.

Қара түсті нәжіс асқазан ішек жолдарынан қан кетудің белгісі;

нәжіс бетінде қанды жолақтардың болуы артқы тесіктің жарылуының белгісі;

нәжістің үстінде шырыштың байқалуы тоқ ішек зақымдалуының белгісі;

ірің араласуы тоқ ішек ойық жаралық зақымдалуы (дизентерия, туберкулоз, өспе), іріңдеменің белгісі. Ауру анамнезі:Аурудың қашан қалай басталғандыгын, даму тарихын,

қолданған зертханалық-аспаптық зерттеулер,

дәрі-дәрмектерін,

ауру пайда болуының жыл мезгілдерімен байланысын жіңішкелікпен сүрастыру керек. Науқастың тамақтану әдетін,

үнемі қолданатын тамақтың сипатын,

аурудың пайда болуының тамақ түрлерімен байланысын,

ішімдік қабылдау жағдайын білу керек.

Ауру тез немесе баяу басталды ма,

бұрын сондай белгілер болды ма сұрау керек.

Аурудың себептерін және пайда болған жағдайын,

суықпен және жұқпалы ауруларымен қатынасып тұрды ма анықтау керек.

Диагностикасы.

-Физикалық зерттеу диагноз қоюда сирек көмектеседі, алайда басқа мүшелердің зақымдалуларын анықтауда мүмкіндік береді.

-Нәжістің сыртқы түрі мен жасырын қан зерттеуін жасаған жөн.

-Зертханалық және аспаптық зерттеу көрсеткіштері.

-Копрологиялық зерттеулер: стеаторея, амилорея, креаторея.

-ЖҚА,ЖЗА,БиоҚА

-Аспирационды энтеробиопсия;

-Ректороманоскопия және колоноскопия...

-Диагноз қоюға сондай – ақ ФГДС, асқазан рН – метриясы, Нр – инфекциясын анықтау көмектеседі. Қажет болған жағдайда

-Р – зерттеу , асқазан шырышты қабатының биопсиясы, ішкі ағзалар УДЗ, нәжісті дисбактериозға және ішек құрттарына зерттеу жүргізіледі.

Балалардағы диарея

• Балалардағы диарея өте ауыр сусыздану - бұл бала организмінің арнайы емес жауап реакциясы, басты орында зат алмасудың бұзылуы, ол организмнің сусыздануымен жəне сұйық нəжіс пен құсуымен ,электролиттерді жоғалтумен (натрий, калий жəне биокарбонаттар) байланысты. Егер осы жоғалту сайма-сай болса, онда орнына келмейді жəне су электролит талшығын тудырады сөйтіп сусызданудың дəрежесі белгілері мен əйгіленуіне сəйкес, сұйықтықты жоғалтуы санымен білінеді.

Клиникалық классификациясы:

ИВБДВ(БШАИЖ) бойынша диареяның клиникалық классификациясы(0-ден 5-жасқа дейін):

Ауырлық дәрежесі бойынша (ИВБДВ) :

ауыр сусыздану;

шамалы сусыздану;

сусыздану жоқ.

0 ден 2-айлық балалардағы диарея қзақтығы бойынша (ИВБДВ):

ауыр созылыңқы диарея (диарея 14 күн және одан жоғары).

2-айлықтан 5 жасқа дейінгі балалардағы диареяның ұзақтығы бойынша (ИВБДВ):

ауыр созылыңқы диарея (диарея 14 күн және одан жоғары,сусыздану);

созылмалы диарея (диарея 14 күн және одан жоғары ,сусыздану болмайды).

Сусыздану түрлері

Ауыр сусыздану- Кез келген 2 оданда көп келесі белгілері: - сананың тежелуі/жоғалуы - тамақ ішпеуі немесе нашар ішуі - көз шүңіреюі - тері қатпарының жазылуы (2 секундтан көп)

Шамалы сусыздану-Кез келген 2 немесе одан көп келесі белгілер: - мазасы болмау , баланың тітіргенгіштігі - көз шүңіреюі – тамақты ашқарақтанумен ішуі, шөл - тері қатпарының жазылуы

Сусыздану жоқ

Клиникасы

Нәжіс түрі (сұйық, су тәрізді, «күріш ботқасы тәрізді», шамалы ғана, патологиялық қоспалардың болуы);

қызба;

Құсу мен лоқсу;

Іштегі ауырсыну;

Нәжіс жиілігі (Тәулігіне 3 рет және одан көп );

Диареяның ұзақтығы 14 күн және одан көп (Созылыңқы диарея);

Өңінің бозаруымен байланысты жылау ұстамасы

Судорогалар;

Зерттеу жоспары

• Жалпы қан анализі
• Жалпы зәр анализі
• Копрологиялық зерттеу
• Бактериологиялық зерттеу
• Паразитологиялық зерттеу
• Нәжісті құртқа тексеру

Физикалық тексеру:

1. Сусызданудың ауыр жəне шамалы белгілері:

• - мазасының кетуі немесе жоғарғы тітіргеніштік;
• - сананың бузылуы (тежелуі) сананың төменгі деңгейі, көз шүңіреюі;
• - тері қатпарларының жазылуы (баяу немесе өте тез - 2 секундтан кем емес);
• - шөлдің білінуі, бала ашқарақтанып ішеді, немесе керісінше сылбыр ішеді;
• - тамақтан ішуден бас тартады , кез келген ішкен тамақтан, судан құсады.
• 2. Нəжісінде қанның болуы.
• 3. Тамақтанудың бұзылу белгілері (салмағы/бойы <70% немесе 3 есе стандартты ауытқуы, аяқ-басы іседі.
• 4. Құрсақ қуысы қолмен білінетін тығыздық.
• 5. Ішінің кебіуі.

6. Күнделікті дене массасын бақылау жəне диареяны есепке алу (ол сусыздануда төмендейді ) (1-А, 5-С).

Лабораториялық зерттеу:

Лабораториялық зерттеу:

1. Қанның жалпы анализі.

2. Зəрдің жалпы анализі.

3. Биохимиялық қан анализі, жалпы белокқа, азот қалдығына, креатинин, электролитті (натрий, калий, хлор)анықтау.

4. Нəжісін 3-еселеніп сеуіп патогендік флора үшін бактериялық зерттеуге жіберу .

5. 2 жастан төменгі балалардан УПФ үшін нəжістің бактерологиялық себіндісін алынуы.

6.Құсықтағы,асқазан шайындысындағ,қандаңы,несептегі,нәжістегі патогенді/шартты патогенді флораны анықтау үшін бактериологиялық зерттеу.

Инструменталдық зерттеу: - күнделікті өлшеу жəне диурезді (несеп шығарылуын) анықтау; - артериялық қысымды міндетті түрде өлшеу (ауыр сусыздануды төмен болады) орталық вена қысымы (теріс көрсеткішке дейін төмендеуі ) .

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:

1. Жалпы қан анализінде толық ашылған тромбоциттер санын анықтау, гематокритті анықтау.

2. Патогендік флораға нəжісінің 3-есе бактерологиялық себіндісі.

3. УПФ-ға 2 жастан төменгілердің нəжісінің бактерологиялық себіндісі.

4. Зəрдің оптикалық тығыздығын зəрдің жалпы анализі арқылы анықтау.

5. Қан плазмасындағы жалпы белок, азот қалдығын, креатининді анықтау.

6. Қан плазмасындағы натрий деңгейінің натрий, калий, хлорды анықтау жəне дегидратация көрсеткіштерін жəне инфузионды ертінді басталу көрсеткішін анықтау.

7. Күнделікті салмағын өлшеу.

8. Диурезді анықтау.

Диареяның дифференциальді диагностикасы

Диагноз	Белгілері
Жедел(сулы) диарея	-Сұйық дәреттің саны тәулігіне 3 және одан да көп -Қан жоқ
Холера	-Холераның таралуы болған кездегі ауыр сусызданумен жүретін диарея -V.cholerae O1 немесе О139 ға дәреттің жағындысы оң болуы
Дизентерия	-Дәретте қанның болуы(бақылау барысында немесе анасының сөзі бойынша)
Созылыңқы диарея	-Диареяның 14 және одан да көп күн бойы болуы
Қоректенудің ауыр бұзылысымен жүретін диарея	-Қоректенудің ауыр бұзылысының белгілерімен жүретін кез келген диарея
Жақында қабылдаған антибиотиктермен байланысты диарея	-кең спектірлі антибиотикпен пероральді түрде ем курсы
Ішектің инвагинациясы	-дәретте қанның болуы -құрсақ қуысында тығыздалу болса(ректальді тексеру арқылы нақтылау) -бозаруға әкелетін нәрестенің жылау ұстамасы

Емдеу тактикасы:

Патогенез күйіндегі дегидратацияның негізі маңызды, ауыр сусыздану диареямен жүретін баланы емдеуде, бірінші кезектегі міндет - регидратациялық терапия, жасушалардан тыс, көлемі жəне электролиттік бұзылудың орнына келуі.

Ем мақсаты

1. Дегидратацияны жою жəне патологиялық ысырапты толтыру - сусызданудың жоғалу критериясы жəне дене массасының қосылуы.

2. Циркуляциядағы плазманың көлемін толтыру, гиповолемияны жою. Тиімділік критериясы болып артериялық қысымды су бағанасымен 70 мм-ден жоғары көтеру жəне диурездің сағатпен қалып келуі болып табылады.

3. Электролит, гемоглобин деңгейін, белоктарды (жалпы белок 60 г/л ден кем болмауы, альбумин - 55% кем емес, гемоглобин - 100 г/л кем емес, гематокрит -

0,3 кем емес) орнына келтіру.

БЕЛГІЛЕРІ	ЖІКТЕҢІЗ	ЕМІ
КЕЛЕСІ БЕЛГІЛЕРДІҢ ЕКЕУІ: ЕСЕҢГІРЕГЕН НЕМЕСЕ ЕСІ ЖОҚ ШҮҢІРЕЙГЕН КӨЗДЕР СҰЙЫҚТЫҚ ІШЕ АЛМАЙДЫ НЕМЕСЕ НАШАР ІШЕДІ ТЕРІ ҚАТПАРЫ ҚАЛПЫНА ҰЗАҚ УАҚЫТ КЕЛЕДІ	АУЫР СУСЫЗДАНУ	ЕГЕР БАЛАДА БАСҚА АУЫР АУРУ БОЛМАСА: -схема бойынша сусызданудың ауыр дәрежесіне арналған сұйықтық беріңіз(план В) немесе ЕГЕР БАЛАДА БАСҚА АУЫР АУРУ БОЛСА: -ТЕЗ стационарға жіберіңіз, жолда анасы ПРС жиі жұтымдармен беріп отыру керек. Анасы омырауын беруін сұраңыз. ЕГЕР БАЛА 2 ЖАСТА ЖӘНЕ ЖЕРГІЛІКТІ АУДАНЫНДА ХОЛЕРА БОЛСА, холераға қарсы антибактериалды емді тағайындаңыз.
КЕЛЕСІ БЕЛГІЛЕРДІҢ ЕКЕУІ: МАЗАСЫЗ НЕМЕСЕ АУЫР ТІТІРКЕНГЕН ШҮҢІРЕЙГЕН КӨЗДЕР АШКӨЗДІКПЕН ІШЕДІ, ШӨЛДЕГЕН ТЕРІ ҚАТПАРЫ ҚАЛПЫНА ҰЗАҚ УАҚЫТ КЕЛЕДІ	ОРТАША СУСЫЗДАНУ	Орташа сусыздануға арналған схема бойынша ПРС, цинктің оральді препаратын және тағам беріңіз(план Б) Егер балада басқа ауыр ауру болса: -ТЕЗ стационарға жіберіңіз, , жолда анасы ПРС жиі жұтымдармен беріп отыру керек. Анасы омырауын беруін сұраңыз. Анасына қандай жағдайда тез арада келуін түсіндіріңіз Егер жақсару болмаса, 5 күннен кейін келу керек.

Ауыр сусыздану немесе орташа сусыздану деп жіктеуге белгілердің жеткіліксіздігі	СУСЫЗДАНУ ЖОҚ	Диареяны үйде емдеуге арналған схема бойынша сұйықтық, оральді цинк препаратын және тағам беріңіз(план А) Анасына қандай жағдайда тез арада келуін түсіндіріңіз. Егер жақсару болмаса, 5 күннен кейін келу керек.
Сусыздану бар	АУЫР СОЗЫЛЫҢҚЫ ДИАРЕЯ	Егер басқа ауыр ауру болмаса, сусыздануды стационарға жіберместен бұрын емдеңіз Стационарға жибіріңіз
Сусыздану жоқ	СОЗЫЛЫҢҚЫ ДИАРЕЯ	Анасына созылыңқы диареясы бар баланы қалай коректендіру керектігін түсіндіріңіз Поливитаминдер мен минералдарды(цинкті қоса) 14 күнге тағайындаңыз Келесі келу 5 күннен кейін
Дәретінде қан болу	ДИЗЕНТЕРИЯ	3 күн бойы ципрофлоксацин беріңіз. Сусыздануды емдеңіз, цинк беріңіз. Келесі келу 2 күннен кейін

ШҮҢІРЕЙГЕН КӨЗДЕР

ІШТІҢ ТЕРІ ҚАТПАРЫНЫҢ ҚАЛПЫНА КЕЛУІН ТЕКСЕРУ

План А: Диареяны үйде емдеңіз

Анасын үйде емдеудің 4 қағидасын түсіндіріңіз:

1.Қосымша сұйықтың беріңіз(бала сұрағанына байланысты)

• АНАСЫНА АЙТЫҢЫЗ:

-баланы жиі және ұзақырақ емізіңіз

-егер бала тек омырау емсе, қосымша ПРС немесе таза су қосымша беріңіз

-егер бала тек омырау ембесе, бір немесе бірнеше келесі сұйықтықтар беріңіз: ПРС ерітіндісін, негізі тағамдық өнімдер болып келетін сұйықтықтар(сорпа, күріш қайнатпасы, қышқыл сүт өнімдері: кефир, айран, биолакт), және таза су.
• Анасына ПРС қалай дайындап балаға беруді үйретіп, үй жағдайында қолдануға екі пакетін беру.
• Анасына қалыпты сұйықтық мөлшеріне қосымша сұйықтықты беру мөлшерін көрсету. 2 жасқа дейін 50 – 100 мл әр сұйық дәреттен кейін беру

2 жастан кейін 100 – 200 мл әр сұйық дәреттен кейін беру

АНАСЫНА АЙТУ ҚАЖЕТ:

-Сұйықтықты ыдыстан жиі және кіші жұтымдармен беру

-Егер балада құсу пайда болса, 10 минут күтіп, әрі баяурақ жалғастыру.

Қосымша сұйықтықты диарея толық жойылғанға дейін беру

2.ОРАЛЬДІ ЦИНК ПРЕПАРАТЫ

АНАСЫНА ЦИНКТІ ҚАЛАЙ БЕРУДІ ТҮСІНДІРІҢІЗ

МӨЛШЕРІ:

6 айға дейінгі балаларда ½ таблетка(10мг) күніне

6 ай және одан үлкен 1 таблетка(20мг) күніне

Қалай беру керек:

Нәрестелерге – таблетканы аз мөлшерде таза суда, сүзілген сүт немесе ОРС қа қосып беріңіз

Үлкен балаларға – таблетканы шайнап жұтуға немесе ерітіп беруге болады

Анасына курсты толық қабылдауын сұраңыз (10-14 күн)

• Анасына төменде көрсетілгенбелгілер байқалған жағдайда, баланы жедел түрде ауруханаға қайта алып келуіне кеңес беру:
• -іше алмайды немесе еме алмайды;
• -баланың жағдайы нашарлағанда;
• -қызба пайда болғанда;
• -баланың нәжісінді қан болса немесе су ішпесе.

БАБЖ бойынша жүргізілуі тиіс ем

• Орташа ауырлықтағы диарея кезінде алғашқы 4 сағат ішінде Оральды тұз ерітінділерін медициналық мекемеде беру керек,анасын ерітіндіні беруге үйрету керек және баланың жағдайын бақылау.
• Салмағына сай беру керек және егер бала қосымша өзі ішкісі келсе беру керек.
• Анасы 2 жасқа дейінгі балаға әр 1-2 мин сайын қасықпен беру керек 2 жастан асқан балаға қысқа үзілістермен кесемен ішкізу керек.Егер балада құсу болса 10 мин үзіліс жасау керек.Егер баланың қабағы ісігенін байқасаңыз тұз ерітінділерін алып тастап қайнатылған су немесе емшек сүтін беру керек.

В жоспары: Ауыр сусыздануды тезірек емдеу. Стрелка бойынша егер “иә”-болса оңға қараңыз, “жоқ ”-болса төменге қараңыз.

Көктамырға сұйықтықты жедел енгізуді бастаңыз.Егер бала іше алатын болса,онда АРТ-ны Көктамырға сұйықтықты енгізіп жатқанда ауыз арқылы беру. Физиологиялық ерітіндіні мына мөлшерде 100мл/кг енгізу керек :
Көктамырға сұйықтықты жедел енгізе аласыз ба?

иә

жоқ

Жасы	Алдымен мына уақыт арасында 30мл/кг беріңіз:	Содан кейін мына уақыт арасында 70мл/кг беріңіз:
1жасқа дейінгі емізулі балалар (12айға дейінгі)	1 сағат*	5 сағат*
1жастан асқан балаларға (12айдан 5 жасқа дейінгі балалар)	30мин*	1/2 сағат*

• *Егер кәрі жілік пульсін тексергенде пульс әлсіз немесе анықталмаса, қайталау керек.
• *Қайтадан 1-2 сағ сайын баланың жағдайын бағалау. Егер гидратация жағдайы жақсармаса , Көктамырға сұйықтықты өте жылдам енгізу керек.
• *Бала іше алатын жағдайға келсе, АРТ-ны (5мл/кг/сағ):әдетте 3-4сағат кейін(1жасқа дейін) немесе 1-2сағат кейін(1жастан асқан балаларға).
• *Емізулі баланың жағдайын 6 сағаттан кейін қайтадан тексеру, ал 1жастан асқан баланы 3 сағаттан кейін тескеру. Сусызданудың дәрежесін анықтағаннан кейін, емге сәйкес(А,Б немесе В) жоспарын анықтап емін ары қарай жалғастыру.

жоқ

Көктамырға сұйықтық (30мин ішінде)енгізе аласыз ба?

иә

жоқ

*Тамырішілік емге ЖЕДЕЛ түрде стационарға жеткізу. *Егер бала сұйықтық іше алатын болса ,онда анасына АРТ-ны калай жолда кетіп бара жатқанда жиі ішкізетінін айтып түсіндіру.

*Регидратацияны АРТ-сұйықтығымен зонд арқылы бастаңыз(немесе ауыз арқылы): мына мөлшерде 20мл/кг/сағ 6 сағаттың ішінде(барлығы 120 мл/кг) 1-2 сағат сайын баланың жағдайын қайталап бағалаңыз. ---Егер балада қайталамалы құсу немесе ішінің кебуі күшейсе, сұйықтықты барынша жәй беру керек. ---Егер 3 сағаттан кейін гидратациядан кейін жағдайы жақсармаса,баланы Тамырішілік емдеуге жіберу керек. *Баланың жағдайы әр 6 сағат сайын қайталап бағалаңыз. Сусыздану дәрежесін анықтаңыз. Содан кейін емдеуді жалғастыру үшін сәйкес жоспарды(А,Б немесе В)таңдаңыз.

Регидратация мақсатында назогастралды зондты қалай қолдану керектігін білесіз ме?

иә

Балаңыз сұйықтық іше алады ма ?

жоқ

жоқ

Стационарға Жедел түрде Тамырішілік емге немесе НГ құюлар үшін жеткізу.

Ескертулер!

* Мүмкін болса,регидратация аяқталғаннан кейін кем дегенде 6 сағат бойы баланы бақылаңыз.Бұл анасы гидратацияны АРТ-ны ауыз арқылы енгізе алуына көз жеткізу үшін қажет.

Антибактериалды терапия

• Орташа аурылық дәрежеде антибиотиктерді –per os
• Ауыр ауырлық дәрежеде - per os / немесе т/і

Тобы	Дәрі аты	Кабылдау жолы	Тәуліктік дозасы жиілігі
Нитрофурандар	фуразолидон	Per os	8-10мг/кг 3-4 рет
Цефалоспорины	Цификсим Цефтриаксон Цефотаксим Цефепим	Per os В/м В/В В/м В/В В/В	8мг/кг 2 рет 50-75мг/кг 1-2 рет 50-100мг/кг 3-4рет 50мг/кг 2-3рет
Аминогликозиды	Гентамицин Амикацин		3-7 мг/кг 2рет
Макролидтер	Азитромицин	Per os	1 тәу.-10мг/7кг 2-5 тәу/5мг/кг 1рет
Сульфаниламидтер	Ко-тримаксозол	Per os	6-8мг/кг 2рет
Фторхинолоны	Норфлоксацин	Per os	10-20мг/кг 2 рет
Хинолондар	Налидиксовая кислота	Per os	60мг/кг 3-4 рет

Дəрі-дəрмексіз ем (1-А)

1. Тамақтандыру.

Əр 4 сағат сайын, тамақтандыру санын ұлғайту, ауруды шыдамдылықпен сөткесіне 6-8 рет əртүрлі көлемде ұсына отырып тамақтандыру (əртүрлі 3-4 сағатта). Бөлшектеп тамақтандырудың негізгі мақсаты жасына қарай калориялық нутриентке, микроэлементке, витаминге қажеттігін қамту жəне дене салмағының тұрақты қосылуына жетістікпен жету.

Диарея 2 апта ішінде тоқтағаннан кейін баланың жас ерекшелігіне қарай күніне бір рет қосымша тамақтандыру.

2. Ішу режимі: қосымша сұйықтықты ендіру, су -баланың қалпына келуіне мүмкіндік туғызады жəне организмге калий енуін қамтамасыз етеді.. Сонымен қатар сұйық тамақ (сорпа, күріш қайнатпасын ), таза су, МОРС, қантсыз өрік қайнатпасын қайнатпа ретінде ұсынуға болады. Егер бала емшекпен қоректенсе, анасы жиі емізу керек жəне осылай тамақтандыруды əр уақыт жалғастырады.

Гепатолеональді синдром

Микробтық агрессияға қарсы негізделген көкбауыр мен бауырдың аралас ұлғаюы

Алғашқы сатысында бауыр 1-2 см қабырға доғасының астында анықталады, көкбауыр қабырға астында пальпацияланады.

Гепатолеональді синдром кездесетін ауруларды 5топқа бөлуге болады:

1)Жедел және созылмалы бауыр аурулары,қан жүйесінің аурулары(тромбоз тромбофлебит)

2) гемохроматоз, гепато-церебральная дистрофия, болезнь Гоше
3) Инфекционды мононуклеоз, малярию, висцеральді лейшманиоз, альвеококкоз, сепсистік  эндокардит, сифилис, бруцеллез, абдоминальді туберкулез 4) (гемолитикалық анемия, лейкоз, парапротеинемиялық гемобластоз, лимфогранулематоз және т.б). 5) Жүрек қан тамыр жүйесінің аурулары (туа біткен жүрек ақаулары,перикардит,жүректің созылмалы ишемиялық ауруы).

1)Рентгенологиялық зерттеу

2)Радиологиялық зерттеу

3)Ультрадыбыстық зерттеу

4)Эндоскопиялық зерттеу

Эндоскопиялық әдістер

• Асқорыту мүшелерінің әртүрлі бөліктерінің төменгі және жоғарғы іш қуысының ауруларын,тереңдік және таралу деңгейін анықтауда ең ақпаратты әдіс болып келеді.
• Асқазан жолдарынан қан кеткенде;
• Өңеш,асқазан және 12елі ішек аурулары;
• Жара аурулары ,ісіктер, эзофагиттер ,гастриттер дуодениттер т.б кезінде қолданылады.

Қолданылған әдебиеттер

• Хабижанов Б.Х. Хамзин С.Х. Балалар аурулары. Алматы, Білім, 2005.
• Имамбаева Т.М. Балалар пропедевтикасы. Алматы, 2006.
• Шәжімова Г.Э., Шабдарова С.К. Дадамбаев Е.Т. Имамбаев Т.М. Балалар аурулары пропедевтикасы. Алматы; 2007.
• Аскамбаева Г.К. Мустафина К.А. Балалар аурулары пропедевтикасы. Шымкент. 2006.
• Руководство участкового педиатра Под ред.Т. Г. Авдеевой
• http://fullref.ru/job_4d63b63c4d0a3542187023e40f6f8f0a.html
• www.medcom.spb.ru/publ/info/869 (статистика)
• http://www.medchitalka.ru/detskaya_nevrologiya/osobennosti_nevrologicheskogo_obsledovaniya_detey_rannego_vozrasta/694.html

Қорытынды

• Қорытындылай келе, ас қорыту жүйесі адамның жасына, жынысына, тамақтануына байланысты өзгеріп отырады. Жас баларда асқорыту жүйесі жақсы жетілмеген, бірақ ол тез дамып, тез өсіп қалыптасады. Адамның ішкі органдары бала туылғаннан жыныстық пісіп жетілуге дейін 12 есеге, жалпы дене бітімі 20 есе, ал асқазан 24 есе ұлғаяды. Ал адам жасы 20 – 25 ке келгенде 40 есе ұлғаяды.Гастроэнтерологиялық синдромға бірнеше симптомдар жатады. Бұл симптомдар балалар дәрігерінің тәжірибесінде көп кездеседі. Сондықтан бұл симптомдар туралы білу дәрігердің міндеті.

Назарларыңызға рахмет!!!