Химия. Спирттер мен Фенолдар. Спирттер

• Название: Спирттер
• Анкор: Химия
• Дата: 07.12.2021
• Размер: 1.88 Mb.
• Имя файла: Спирттер мен Фенолдар.pptx
• Тип: Документы; #295443

• Орындаған:Елекеш Әсилә
• Жақсыбергенова Аружан
• Бауыржанқызы Аружан
• Арыстанқызы Аружан

Спирттер және фенолдар

Спирттер

• СnH2n+1OH
• Спирттер - малекулаларында көмірсутек радикалымен байланысқан (ОН) гидроксил тобы бар заттар.

Шарап спирті немесе этил спиртінің формуласы-С2Н5ОН

Этил спиртін әртүрлі жолдармен алады. Соның бірі-глюкозадан ашытқы қатысында мына жалпы реакция бойынша алады: С6Н12О6 2С2Н5ОН+ 2СО2

Алыну жолдары

CH3-CH2-CH2-OH

Қаныққан

C6H5-OH

Ароматты

CH2=CH-CH2-OH

Қанықпаған

Title

Add your text

СПИРТТЕР

Спирттердің жіктелуі

• Гидроксил тобымен байланысқан көмірсутек радикалына байланысты
• гидроксил тобының саңына байланысты
• гидроксил тобымен байланысқан көміртек атомының табиғатына байланысты

CH3 OH

C2H5 OH

Біратомды

(Этил спирті)

CH2 OH

I

CH OH

I

CH2 OH

Үшатомды

(Глицерин)

CH2 OH

I I

CH2 OH

Екіатомды

(Этиленгликол)

Title

Add your text

СПИРТТЕР

CH3-CH2-CH2

I

OH

Біріншілік

(пропанол - 1)

CH3

I

CH3-C-СH3

I

OH

Үшіншілік

(2метилпропанол-2)

CH3-CH-CH3

I

OH

Екіншілік

(пропанол - 2)

Title

Add your text

СПИРТТЕР

Спирттердің гомологтық қатары

Метил спирті

CH3-OH - метанол

Этил спирті

C2H5-OH - этанол

Пропил спирті

СН3-СН2-СН2-ОН - пропанол

Спирттердің жалпы формуласы CnH2n+1OH

Жүйелік номенклатура бойынша спирттерге «ол» деген жүрнақ қосылады

Бутил спирті

СН3-СН2-СН2-СН2-ОН - бутанол

Спирттердің физикалық қасиеттері

Қалыпты температурада С10- ға дейінгі спирттер сұйық заттар, С11-ден бастап қатты заттар. Алғашқы үшеуі сұйық спирттер өздеріне тән иісі болады, ал бутанол мен пентанолдың иістері жағымсыз.

Қайнау температурасы

Метил (метанол)

Этил (этанол)

Пропил (пропанол)

Бутил (бутанол-1)

Амил (пентанол-1)

64,7

78,3

97,2

117,7

137,8

Спирттердің қайнау температурасы

Спирттердің атауы

Формуласы

Қайнау температурасы

СН3ОН

С2Н5ОН

С3Н7ОН

С4Н9ОН

С5Н11ОН

Спирттердің химиялық қасиеттері

Спирттердін химиялық қасиеттерін анықтайтың гидроксил тобы және ол байланысқан радикалдардың құрылысы. Спирттерге қышқылды– негіздік қасиет тәң

Реакция түрлері:

Тотығу реакциялары

ОН тобында жүретін реакциялар

ОН тобы бойынша сутек атомының орынбасу реакциясы

Дегидратация реакциялары (су молекуласының бөлінуі

ОН тобы бойынша сутек атомының орынбасу реакциясы

С2Н5ОН + Na → C2H5ONa + H2

C2H5ONa + H2O → C2H5OH + NaOH

Спирттер әлсіз қышқылдар тәрізді сілтілік металдармен әрекеттеседі. Спирттің мұндай металл туындыларын алкоголяттар деп атайды.

ОН тобында жүретін реакциялар

Спирттер галогенсутектермен әрекеттеседі, реакция гидроксил тобының орнын галоген басу арқылы өтетін қайтымды реакция.

Дегидратация реакциялары

Cпирттерге дегидратацияның екі түрі тәң:

- молекула ішілік

- молекула аралық

Молекула ішілік - дегидратацияда алкендер. Молекула аралықта- жай эфирлер түзіледі.

Тотығу реакциялары

• Спирттердің тотығуы күшті тотықтырғыштар әсерінен тотығады. Түзілу өнімдері спирттердін орынбасу дәрежесіне сай, және пайдаланатын тотықтырғыштың табиғатына байланысты.

Спирттерді мыс оксидымен тотықтыру арқылы альдегидтер алуға болады.

Қолданылуы:

Медициналық практикада этил спирті негізінен сүртінуге, компресстерге арналған сыртқы антисептикалық және тітіркендіргіш зат ретінде қолданылады.

- хирургтың қолын, операция жасалатын аумақты, медициналық құралдарды тазалап-өңдеуде

Қолдану тәсілі және дозалары

Сыртқа – мақта тампондар, сүрткілердің көмегімен теріге жағады. Компресс жасайды.

• Фенолдар — бензол сақинасындағы бір немесе бірнеше сутек атомдарының орнын гидроксотоп басқан ароматты көмірсутектердің туындылары. Ең қарапайым өкілі — фенол С6Н5ОН немесе гидроксибензол.

• Фенолды көбіне тас көмір шайырын өңдеу арқылы алады. Сондай-ақ ароматты көмірсутектерінің галогентуындыларын сілтімен әрекеттестіріп те алады. Өндірісте бастапқы шикізаттар ретінде бензол мен пропиленді пайдаланып, кумолді әдіспен фенол алу іске асырылған.

Алынуы.

• Физикалық қасиеттері. Фенол — түссіз кристалдық зат. 43°С-та балқиды. Ауада ашық қалғанда тотығатындықтан, қызғылт түсті болады. Бөлме температурасында аздап қана ериді, ал 60°С-тан жоғары қыздырғанда, суда шексіз ериді. Фенол — улы зат, теріні күйдіреді. Ерітіндісі антисептик ретінде қолданылады.
• Химиялық қасиеттері. Фенол молекуласындағы атомдар бір-біріне өзара әсер ететіндіктен, полярлы қосылыс болады.

Қасиеттері:

• Фенолдың 3—5%-тік ерітіндісін зиянды микробтарды жою үшін антисептик ретінде қолданады. Фенолдан түрлі дәрі-дәрмектік препараттарды, бояуларды, синтездік шайырлар мен пластмассаларды, қопарғыш заттарды синтездеп алады. Фенолдарды фотографияда айқындаушы есебінде және кейбір туындыларды, мысалы адреналинді алу үшін қолданылады. Үш атомды фенолдар техникада өте күшті тотықсыздандырғыш ретінде, мысалы газдардағы оттекті анықтауда, мединицада бояғыштар дайындау үшін пайдаланылады.

Қолданылуы.

Назарларыңызға рахмет!