Талшықтылар класы. Таырыбы Талшытылар класы,рылысы,систематикасы, кілдері,биологиясы
 Скачать 2.42 Mb.
|
|
Орындағандар:Аликул А.,Асанхан Н., Әбдірахман А.,Тойшы Ә. 1505-11 Қабылдаған:Сартаева Х.М. Тақырыбы:Талшықтылар класы,құрылысы,систематикасы, өкілдері,биологиясы І.Кіріспе ІІ.Негізгі бөлім Талшықтылардың систематикасы..................... Талшықтылардың құрылысы............................ Өкілдері......................................................... Қоректенуі...................................................... Талшықтылардың адам және жануар ағзасында туғызатын аурулары........................................ ІІІ.Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер тізімі Жоспар: Талшықтылар класы - Мastigophora немесе Flagellata 6000-нан астам түр Тұщы суларда, теңіздерде, ылғалды топырақтарда және адамның, жануарлардың денесінде паразиттік тіршілік етіп, қауіпті ауруларды туғызады Денесі кішкентай,сопақша, домалақ не жіпше тәрізді Қозғалу органоиды бip немесе бipнешe талшықтар Колония құрып тіршілік ететін талшықтыларда жыныссыз көбеюі монотомия және палинтомия жолымен өтеді. Жағалы талшықты Қарапайымдардың систематикасы САРКОМАСТИГОФОРАЛАР ТИПІ - SARCOMASTIGOPHORA CILIOPHORA SPOROZOA CNIDOSPORIDIA MICROSPORIDIA Саркодиналар класы – Sarcodina Талшықтылар класы - Mastigophora Өсімдіктектес талшықтылар класс тармағы - Phytomastigina Хризомонадалар отряды - Chrysomonadina Жануартектес талшықтылар класс тармағы- Zoomastigina Сауыттылар отряды - Dinoflagellata Эвгленалар отряды - Euglenoidea Фитомонадалар - Phytomonadina Тамыраяқты талшықтылар отряды – Rhizomastigina Жағалы талшықтылар отряды - Choanoflagellata Кинетопластидалар отряды - Kinetoplastida Көпталшықтылар отряды - Polymastigina Гипермастигиналар отряды – Hypermastigina Опалинина отряды - Opalinina Жасыл эвгленаның құрылысы Талшық-қозғалу қызметін атқаратын базальді денешік.1 секундта 10-нан 40-қа дейін айналымды жасайды. Оның сыртын 3 қабатты мембрана қаптап тұрады. Мембранамен қапталған Цитоплазмасы сыртқы жұқа мөлдір-эктоплазма (пелликула түзейді) ішкі түйіршікті-эндоплазма 1 ядролы Жиырылғыш вакуолі:зәр шығару,осмос қысымын реттеу,тыныс алу Клеткада хлорофилл пигменттері сіңген хроматофора органоидтары болады, олар фотосинтез қызметін атқарады Көзше немесе стигма-жарықты қабылдайды, қызыл пигмент - гематохромнан құралған. Жыныссыз жолмен көбеюі Монотомия Палинтомия Клетка екіге бөлінеді Аналық формасына жетілгеннен кейін тағы бөлінеді Клетка әрі қарай өспей бөліне береді Жынысты жолмен көбеюі Изогамия Анизогамия Volvox, Polytoma, Pandorina, Eudorina туысындағы өкілдері Миксотрофты Миксотрофты талшықтылар автотрофты және гетеротрофты жолымен қоректене алады.Мысалы-жасыл эвглена. Гетеретрофты Олар дайын органикалық заттармен, бактериялармен, бір клеткалы балдырлармен т. б. қоректенеді. Автотрофты Күн сәулесінің энергиясын пайдалана отырып, бейорганикалық қосылыстардан органикалық заттарды синтездейді. Гетеретрофты Қоректенуі Гетеретрофты Қоректену тәсілі 1)ӨСІМДІКТЕКТЕС ТАЛШЫҚТЫЛАР КЛАСС ТАРМАҒЫ -PHYTOMASTIGINA 1)Хризомонадалар отряды – Chrysomonadina Бір-үш талшықты тұщы суларда және теңіздерде тіршілік етеді Хроматофоралары диск тәрізді сарғыш қоңыр түсті Ассимиляция нәтижесінде - полисахарид-лейкозин пайда болады. Бірнеше колониальды түрлері бар, соның ішінде тұщы суларда кездесетін бұтақ тәрізді колония Dinobryon және шар тәрізді - Synura туыстары. Хризомонадалар отряды – Chrysomonadina өкілдері Dinobryon-фотосинтез және бактериялардың фаготрофиясы арқылы энергия мен көміртекті алуға қабілетті миксотрофтар. Бұл көлдер мен тоғандардың фотикалық аймағында қысқа мерзімді гүлденуіне байланысты жыл сайын адамдардың назарын аударатын D. cylindricum және D. divergens түрі. бір клеткалы немесе колония түзіп тіршілік етеді, негізінен тұщы суда кездесетін төменгі саты класы. Сынып Атауы Synura (грек. syn - бірге, ura — құйрық). 2)Сауыттылар отряды – Dinoflagellata сыртқы сауыты болады Тұщы суларда, теңіздерде, судың жоғары бетінде қалқып жүріп тіршілік етеді, Талшықтары екеу: біреуі еркін орналасқан, екіншісі денесін орап жатады Хроматофоралары қоңыр-сары, кейде жасыл түсті Кейбір түрлері хлорофилл дәндерін жойып гетеротрофты жолымен қоректенуге көшкен (Noctiluca туысы). Ассимиляция нәтижесінде крахмал пайда болады. сНегізгі туыстары: Peridinium, Ceratium, Noctiluca . 2)Сауыттылар отряды – Dinoflagellata өкілдері Peridinium-теңіз және тұщы суда кездеседі.Олардың морфологиясы брондалған сауыттылар отрядына тән болып саналады перидинийдің диаметрі 30-дан 70 мкм-ге дейін өзгеруі мүмкін және ол өте қалың фекальды тақталарға ие. Ceratium тұқымы тұщы суда тіршілік етеді. Ceratium құрылысы брондалған тақтайшаларымен, екі флагеллаларымен және мүйіздерімен ерекшеленеді.. 3) Эвгленалар отряды – Euglenoidea Жасыл түсті, бір талшықты, миксотрофты Тұщы және ластанған таяз суларда, ылғалды топырақтарда тіршілік етеді Ұзынынан бойлай бөліну арқылы жыныссыз жолмен көбейеді Қолайсыз жағдайларда цистаға айналады 4) Фитомонадалар отряды – Phytomonadina Жасыл түсті, екі талшықты, миксотрофты Тұщы суларда және теңіздерде тіршілік етеді Хроматофоралары тостағанша, ассимиляция нәтижесінде крахмал пайда болады. Вольвокстар тұщы суларда кең тараған, колониясы шар тәрізді, жасыл түсті. Колонияны кілегейлі зат қоршап тұрады, ішінде бір-бірімен цитоплазмалық көпірше (түтікше) арқылы байланысқан клеткалары орналасқан, әрбір клетканың талшықтары колонияның сыртына қарай шығып тұрады . Гетеретрофты Қоректену тәсілі 1) ЖАНУАРТЕКТЕС ТАЛШЫҚТЫЛАР КЛАСС ТАРМАҒЫ -ZOOMASTIGINA 1)Жағалы талшықтылар отряды - Choanoflagellata Жеке (Codosiga) және колония (Sphaeroeca) түзіп тіршілік етеді Талшығы біреу, оның түбін цитоплазмадан құралған жұқа жаға қоршап жатады. Талшыктың қозғалу әсерінен ұсақ органикалық қоректік заттар (бактериялар, көк-жасыл балдырлар т.б.) жағаға жабысып, бірте-бірте цитоплазмаға және ас қорыту вакуоліне өтеді. 2)Тамыраяқты талшықтылар отряды - Rhizomastigina Бір немесе бірнеше талшықтары болады,жалған аяқтарын да (псевдоподияларын) шығара алады Бактериялармен, көк-жасыл балдырлармен, ұсақ қарапайымдылармен қоректенеді. Жыныссыз жолмен ғана көбейеді. Тұщы суларда жиі кездесетін өкілдері: Mastigamoeba aspera, Actinomonas mirabilis. 3) Кинетопластидалар отряды - Kinetoplastida Кинетопласт ұсақ денелік, митохондрияға ұқсас, іші ДНК-ға толы. Бір немесе екі талшығы болады Басым көпшілігі жануарларда және адамдарда паразиттік тіршілік етіп қауіпті ауруларды туғызады. Өкілдері:Трипаносома,Лейшмания,т.б. 4) Көпталшықтылар отряды - Polymastigina 4-6 талшықты Адамда трихомонас (Trichomonas) және лямблия (Lamblia) туысының өкілдері кездеседі. 5) Гипермастигиналар отряды - Hypermastigina Көп талшықты, көп ядролы қарапайымдылар Trichonympha, Lophomonas туыстарының өкілдері термиттердің және тарақандардың ішегінде тіршілік етеді. 6) Опалинина отряды - Opalinina жынысты жолымен көбею кезінде ұсақ бір ядролы гаметалар пайда болып, копуляция процесі жүреді Қосмекенділердің артқы ішегінде паразиттік тіршілік етеді, сапрофитті жолымен қоректенеді. Басты өкілі - Ораііпа ranarum. Лейшманиоз Африкада, Үндістанда және Таяу Шығыс пен Оңтүстік Мексикада, Орталық Африкада ұшырасады Құм масасы арқылы адамнан адамға тарайды Белгілері: Шаққаннан кейін 2—8 апта откен соң, маса шақкан жерде ісік пайда болады. Ісік әдетте іріңді, ашық жараға айналады. Ірің өзі жазылуы мүмкін, ал кейде бірнеше аптадан 2 жылға дейін қалып қоюы мүмкін. Іріңдер бактерияларды оңай жұқтырады. Гетеретрофты Талшықтылардың адам ағзасында тудыратын аурулары Ащы ішектің зақымдануымен сипатталатын антропонозды ауру Қоздырғышы – Lamblіa іntestіnalіs Инфекция көзі – адам Ең бірінші аурудың қоздырғышын іші өтіп жүрген балалардың ішегінен бөліп алған орыс ғалымы Д.Ф.Лямбль (1859 ж.) 1888 ж. француз ғалымы Бланхард қоздырғышты лямблия деп атауды ұсынған. Лямблиоз Чагас ауруы — тропикалық паразиттік ауру Қоздырғышы-трипаносома Бұл аурудың инкубациялық кезеңі — 7-14 күн Бауыр мен көкбауыры ұлғаяды. Жүрек қан-тамыр жүйесі зардап шегеді Бас ауруы, миалгиялар, қалтырау пайда болады, дене қызуы 39-40С-ке дейін жоғарылайды Шагас ауруымен ауратын науқастың қан құрамынан табылған трипаносомы Қорытынды Сонымен,Талшықтылар класының негізгі ерекшеліктері-талшықтарының болуы,цитоплазмасының сырты пелликуламен қапталуы және қоректенуінде. Қоректенуі- автотрофты және миксотрофты (аралас) қоректену. Талшықтылар класы паразиттік тіршілік етуге бейім.Паразит қарапайымдардың медицинада,ветеринарияда алатын орны ерекше. Пайдаланылған әдебиетті тізімі: Дәуітбаева К. Ә.Омыртқасыздар зоологиясы. Оқулық. - Алматы: 2004 Сатыбалдииева,Г.Қ.Омыртқасыздар зоологиясы.Оқу құралы-Алматы-2014 www.bilimland.kz https://kk.wikipedia.org/wiki/ Назарларыңызға рақмет!!! |