Азот қышқылы. 9-сабақ. Азот [Автосохраненный]. The 11th of February v a group elements. Nitrogen You will Learn properties of nitrogen
 Скачать 0.9 Mb.
|
|
The 11-th of February V A group elements.Nitrogen You will:
Оқу мақсаты Бағалау критерийлері Nitrogen cycle- азот айналымы nitrogen-азот ignition-жану inhale-жұту inert-инертті covalend bond-ковалентті байланысЖұмбақ Бұл элементті алғаш рет ағылшын химигі Д.Резерфорд сипатады. 1772 жылы, осы элементтің ресми ашылған жылы болып есептеледі. Бос күйінде бұл элемент екі атомнан тұратын жай зат түзеді. Ауаның құрамында оның 78,1% кездеседі. Байланысқан күйінде бұл элемент бейорганикалық тұздар, (селитралар) және нәруыздар шірігенде пайда болатын өнім аммиак түрінде кездеседі. Бұл қай элемент? Химиялық элементтердің периодтық жүйесі Жалпы сипаттама N 14 7 52 Табиғи азот екі изотоптан тұрады: 14N — 99,635 % және 15N — 0,365 %. Молекулалық формуласы Е 1 2 S тотықтырғыш 2s22р3Табиғатта таралуы Адам ағзасы (% масса бойынша) О С Н N атмосфера (% көлем бойынша) азот N2 Оттек О2 Азот байланысқан күйінде екі селитраның құрамына кіреді: натрий NaNO3 (чилий селитрасы) және калий KNO3 (үнді селитрасы) Жер қыртысында таралуы бойынша 17 –ші орында. Молекулалық құрамы N N → N N + N N Ковалентті полюссіз байланыс Азот молекуласында N2 өте қысқа – 0,109 нм. Үш байланыс молекулаға беріктік береді, оның байланыс энергиясы үлкен – 946 кДЖ/моль. Азот молекуласы тұрақты, өте жоғары температурада да (3000 0С) ыдырамайды. Осындай тұрақтылығына байланысты азоттың әрекеттесу қабілеті төмен. №11 зертханалық тәжірибе «Азот молекуласының моделі» қ құрамы Тапрсырма: Оқушылар ермексаз бен шырпының көмегімен сутегі, оттегі, азот молекуласынының шарөзекті моделін құрастыру Дескриптор:
Қорытынды жасау: сутегі молекуласының байланыс реті 1, оттегі молекуласының байланыс реті 2, ал азот молекуласының байланыс реті 3-ке тең. Үштік байланыстың түзілуі салдарынан азот енжарлық танытады Алынуы O2 N2 -196 -183 ауа 2. Аммоний нитритін ыдырату арқылыNH4NO2 N2 + H2O3. Аммиактың мыс (II) оксидімен әрекеттесуі 2NH3 + 3CuO N2 + 3Cu + 2H2O - - 4. Аммиактың жануы 4NH3 + 3O2 2N2 + 6H2O Физикалық қасиеттері түссіз, иіссіз газ tб = -196°С tқ = -210°С g = 1,25 г/л (қ.ж) Химиялық қасиеттері Жоғары температура мен кысымда, өршіткі (катализатор) қатысында азот сутекпен тікелей әрекеттесіп, аммиак түзеді: N2 + 3H2 = 2NH3 Бос күйдегі азот оттекпен электр ұшқыны кезінде әрекеттеседі. Табиғатта бұл реакция найзағай жарқылдағанда жүреді: N2 + О2 = 2NO Бөлме температурасында азот тотықтырғыш ретінде тек металл литиймен әрекеттеседі: N2 + 6Li = 2Li3N Қыздырғанда басқа металдармен де осылайша әрекеттеседі: 3Mg + N2 = Mg3N2 Тотығу дәрежелері Азоттың табиғаттағы айналымы Азоттың табиғаттағы айналымы N2 Атмосферадығы азот Аммоний ионы NH4+ Нуклеин қышқылдары, белоктар Нитрат NO3¯ Нитрит NO2¯ азотфиксация денитрификация аммонификация нитрификация Қолданылуы Азот Сұйық азот медицинада Түрлі тыңайтқыштар Аммиак синтезінде Азот қышқылынның синтезі Салқындатқыш жүйе Инертті ортада 1-тапсырма Нүктелер және айқыштар арқылы азот молекуласының сыртқы қабаттағы электрондарды тауып, азот молекуласының электронды құрылымын сызу Бекіту тапсырмасы Дескриптор:
1-тапсырма Нүктелер және айқыштар арқылы азот молекуласының сыртқы қабаттағы электрондарды тауып, азот молекуласының электронды құрылымын сызу Дұрыс жауап Дескриптор:
Үштік байланыстың түзілуі салдарынан азот енжарлық танытады, байланыстың күшті болуы белсенділіктің төмендеуіне әкеледі. Бекіту тапсырмасы 2 тапсырма Найзағайлы жаңбырда топырақта кейде кальций нитраты түзіледі. Тиісті реакция теңдеуін жазыңыз. Дескриптор:
Дұрыс жауап 2 тапсырма Найзағайлы жаңбырда топырақта кейде кальций нитраты түзіледі. Тиісті реакция теңдеуін жазыңыз. Дескриптор:
N2 + O2 = 2NO 2NO + O2 = 2NО2 4NО2 + 2H2O + O2 = 4HNO3 K2CO3 + 2HNO3 = KNO3 + H2O + CO2↑ Оқу тапсырмасы
Қорытынды Бүгінгі сабақта:
Қосымша ресурстар М.Қ. Оспанова Қ.С. Аухадиева Т.Г. Белоусова Химия оқулығы 9 сынып 2-бөлім https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/9-synyp/ |