Тым уалауа бейімділік. Болжаулар бойынша біріншілік артериялы гипертония белгілі бір гендерді кемістіктерінен дамуы ммкін
 Скачать 0.6 Mb.
|
   Тұқым қуалауға бейімділік. Болжаулар бойынша біріншілік артериялық гипертония белгілі бір гендердің кемістіктерінен дамуы мүмкін. Нервілік-психшалық жарақаттар (эмоциялық стрестер). Кәсіптік зияндылықтар (құлаққа, көзге, зейін қоюға көп күш түсуі, мәселен диспетчерлер, шулы цехтарда жұмыс жасайтындар). Тамақтанудың ерекшеліктері (тұзды тағамға әуесқойлық, эткен шайі (тұз қосылған), кальцийдің, магнийдің жетіспеушілігі).  Диэнцефальдік-гипоталамустық құрылымдардың егде жастағы эндокриндік өзгерістер салдарынан қайта құрылуы (климакс шағы). Зиянды әдеттер: темекі тарту, ішкілікке салыну (арақ ішкеннен кейін сау адамның өзінде де АҚ 20-30 мм с.б. биіктейді). Бас миының жарақаттары. Семіздік.  Прессорлық жүйенің құрамына жататындар: симпатоадренал жүйесі (САЖ); ренин-ангиотензин жүйесі (РАЖ); альдостерон жүйесі; гипоталамус пен гипофиздің антидиурездік жүйесі (вазопрессин); Ғ2а-простагландин жүйесі.  Депрессорлық жүйеге жататындар: аорта-каротидтік аймақ (каротидтік синустың, аорта доғасының барорецепторлары); депрессорлық простагландиндердің жүйесі (ПГЕ2, простациклин); депрессорлық полипептидтер жүйесі (жүрекшелік натрийурездік гормон, гастроинтестициальдік гормон — секретин, ішектік вазоактивті полипептид); бүйректің депрессорлық липидтері; эндотелий тәуелді босаңсыту факторы.  САЖ қызметінің артуынан АҚ биітеуіне алып келетін себептер: шетгік вазоконстрикция және соған байланысты жүрекке қан оралуының көбеюі, жүректің соғу көлемінің ұлғаюы; жұрек соғу санының жиіленуі және соғу көлемінің көбеюімен бірге жүрек шығарымының ұлғаюы; шеттік артериолалардың рецепторларының белсенуінен тамырлардың жалпы шеттік кедергісінің жоғарылауы. ренин-ангиотензин-альдостерон жүйесінің (РААЖ) белсенеді, бұл кезде ДАҚ биіктей түседі.    Калъцийге тәуелді түрі (М.С.Кушаковский, 1994 ж). Артериялар мен артериолалардың тегіс салалы бұлшықет жасушаларында кальций йондарының шамадан тыс жиналады. Кальцийдің жиналуынан тамырлар түйіледі.  Біріншілік артериялық гипертония (АГ) немесе эссенциальдік гипертония — артериялық қысымның реттеуіне қатысты ағзалардың зақымдануына байланыссыз дамитын артериялық гипертония. 2. Екіншілікті артериялық гипертония Симптомдык (екіншілік) артериялық гипертензиялар (САГ) — қан қысымын реттеуге қатысты ағзалардың немесе жүйелердің зақымдануынан дамитын артериялық гипертензиялар.   Стратификация — науқастарды қауіп дөрежесіне карай жіктеу. Қауіптер үш топқа жіктелген: 1) қауіп факторлары; 2) нысана ағзалардың зақымдануы; 3)артериялық гипертониямен бірлескен жағдайлар немесе аурулар  Кауіп факторлары Кауіп факторлары I. Қауіптілікті стратификациялау үшін қолданады Систолалық АҚ>140мм с.б. Диастолалық АҚ>90 мм с.б. Жасы 55-тен асқан еркектер Жасы 65-тен асқан өйелдер Шыпым шегу Холестерин>6,5 ммоль/л Қантты диабет Түқымыңда жүрек-тамыр ауруларының ерте дамуы. II. Болжамға кері өсер ететін өзге ықпалдар — Диетаға байланыссыз тығыздығы жоғары ЛП төмендеуі, ал тығыздығы төмен ЛП жоғарылауы, микроальбуминурия, глюкозаға толеранттылықтың төмендеуі, семіздік, отырып істейтін жұмыс, гипокинезия, фибриноген деңгейінің жоғарылауы Белгілі бір әлеуметтік-экономикалық жағдай, ұлт ерекшелігі, географиялық аймақ.  Протеинурия жөне/немесе креатининемия 1,2-2,0 мг/дл. Атеросклероздық түймедақтың ультрадыбыс-тық немесе рентгендік көрінісі. Көз түбі торы артерияларының жалпылама немесе ошақты жіңішкеруі.  Жүрек аурулары: Миокард инфаркты, стенокардия, коронарлық реваскуляризация, іркілістік жүрек шамасыздығы. Бүйрек аурулары: Диабетгік нефропатия, бүйрек шамасыздығы (2 мг/дл артық креатининемия) Тамыр аурулары: Аортаның ажырамалы аневризмасы, шеттік артериялардың екіншілік зақымданулары. Гипертониялық ретинопатия: Геморрагиялар немесе экссудация, көру нерві емізігінің ісінуі. Қантты диабет     цереброваскулярлық синдром -бастың ауыруы, айналуы, кұлақ шуылдауы, есте сақтау қабілеттің төмендеуі, ми қан айналымының өтпелі бұзылыстары және т.б. жүректік синдром - стенокардия ұстамалары, кардиалгиялар, ырғақ бұзылыстары, сол қарыншаның гипертрофиясы, шамасыздығы;  гипертониялық ангиоретинопатия синдромы- көз көруінің нашарлауы, кейде толық көрмей де қалуы. Бүйректің зақымдалу синдромы - атеросклероздық нефросклероз, зәрдің салыстырмалы тығыздығының төмендеуі, микрогематурия, протеинурия, азотемия. СБЖ. Сол жақ қарыншаның жеткіліксіздігі синдромы – ентігу, акроцианоз, жүрек астмасының клиникасы, қан қақыру.  1. Кардиальдік: 1. Кардиальдік: а) төж артериялар атеросклерозының жөне ЖИА-ның тез өрістеп дамуы; ә) жүректің жедел шамасыздығы (криздер кезінде); б) жүрекгің созылмалы шамасыздығы. 2. Церебральдік: а) көз көруінің төмендеуі, кейіндеу - соқырлыққа әкелуі; ө) ми тамырлары атеросклерозының тез өрістеп дамуы; б) бас миы қанайналымының динамикалық жөне органикалық бұзылыстары.  Аорталык: аорта аневризмасы, ажырамалы аневризма, аневризманың жарылуы. Гипертониялық криздер.  артериялық гипертония жиі пайда болып, тұрақты сақталса; аса биік АҚ; артериялық гипертонияның қатерлі барысы; симпатоадреналдық криздердің болуы; артериялық гипертония жүктілік кезінде пайда болуы; науқастың анамнезінде бүйрек, несеп жолдары аурулары туралы мөліметтердің болуы; зәр анализінде, минимальді болса да, өзгерістердің табылуы.  зәр анализі; қанның жалпы жайылма анализі; қан құамындағы калий, натрий, креатинин, глюкоза, жалпы холестерин жөне тығыздығы жоғары липопротеидтердің холестерині; 12 тіркемедегі ЭКГ.  Реберг-Тареев сынамасы; қан плазмасьшдағы рениннің, альдостеронның, ТТГ, Т3, Т4 деңгейлері; тәуліктік протеинурия; катехоламиндердің зөрмен тәуліктік экскрециясы; Эхо-КГ; артериялар ультрасонографиясы; бүйректің УДЗ-і; АҚ-ды тәуліктік мониторлау; ангиография; патологиялық өзгерістердің болуынан күдіктенген ағзалардың компьютерлік томографиясы.  нозологияның аты; нозологияның аты; АҚ-ның биіктеу дәрежесі; қауіптілік тобы (қауіп факторларын, нысана ағзалардың зақьшдануын, бірлескен ауруларын тізіп көрсетумен); асқынулары. Диагноздың үлгісі: Артериялық гипертония, III дәрежелі, қауіптілігі IV . Асқынуы. Гипертониялық криз II типі. 28.12.03.  Дәрмексіз емдеу шаралары: Дәрмексіз емдеу шаралары: 1. Ас тұзын (3-4 г дейін), сұйықтықты 1,2-1,5 литірге дейін шектеу. Дене салмағын қалпына келтіру. Салмағы ауыр науқастар артық салмағын жоюға тырысуы қажет. Салмақтың 5 кг жеңілдеуі, АҚ 5 мм с.б. төмендетеді. Шылым шегуді доғару. Салауатты өмір сүрудің бір өзі жүрек тамыр ауруларын алдын алудың басты жолы.   Дене кцмылын арттыру. Аэробтық дене қызметін көбейтеді, аптасына 3-4 рет 30-45 минуттан жылдам жаяу жүру, суда жүзу тиімді. Бұдан күшті жөне тез қимылдың, мәселен жүгірудің гипотензиялық әсері төмен болған. Изометриялық дене қызметінен (штанганы, т.б. салмақты көтеру), қан қысымы керісінше биіктеуі ықтимал. Үй тұрмысында, жұмысында эмоциялық стрестерді болдырмау шараларьш ұйымдастыру; ұйқысын қалпына келтіру; психотерапияны, аутогендік жаттығуларды кеңінен қолдану.  қолданған дәрмектің (дозасын ұлғайтқанның өзінде) нәтижесі шамалы болса - басқа топтағы дөрмекке ауыстыру; әсері ұзартылған дәрмектерді қолдану (тәулігіне бір рет қабылдағанда әсері 24 сағатқа созылатын). Аталмыш дөрмектер қолдануга аса ыңғайлы, АҚ-ды жұмсақ төмендетеді жөне нысана ағзаларды жақсы қорғай алады; әртүрлі дөрмектерді қосарлап қолданғанда олардың бір-бірімен үйлесімділігін, әсерлерінің тиімділігін мұқият ескеру;  артериялық қысымы жоғары қалыпты деңгейдегі (130-139/85-89 мм с.б.) қантты диабетке, бүйрек немесе жүрек шамасыздығына ұшыраған науқастарға дөрмектік гипотензиялық ем неғұрлым ерте басталуы тиіс; жоғары және аса жоғары қауіптілікті топтағыларға дөрмектік емді бірден жүргізу; бір бастаған емді үзбей, өмір бойы жүргізу. Курстық (үзбелі) ем мүлдем қолданылмайды.         2. Артериялық гипертензия кезінде қандай нысана мүшелер зақымданады?   |