катализ. Тжірибе 1 Реакция жылдамдыыны температураа туелділігі
 Скачать 148.3 Kb.
|
|
Тәжірибе 1 Реакция жылдамдығының температураға тәуелділігі Натрий тиосульфаты реакция теңдеуі бойынша күкірт қышқылының ерітіндісінде ыдырайды: Na2S2O3 + H2SO4 = Na2SO4 + SO2 + S + H2O Жұмыстың орындалу барысы. Үш пробиркаға 5 мл 0,1 M Na2S2O3, ал қалған үш түтікке 5 мл 1M H2S04 құйылады. Барлық түтіктерді суы бар стаканға салып, судың температурасын өлшеп, 5-7 минуттан кейін H2S04 және Na2S2O3 бар бір жұп түтіктерді араластырады тұнба түзілгенге дейін уақытты есептеңіз. Стакандағы судың температурасы шамамен 10 °C-қа артатындай стаканға аздап ыстық су құйыңыз. Ерітінділерді осы температурада 5-7 минут ұстаңыз. Екінші H2S04 және Na2S2O3 бар пробиркаларды араластырып, сондай-ақ тұнба пайда болғанға дейінгі уақытты анықтайды. Тәжірибе түтіктердің соңғы жұпымен шамамен 20 °C жоғары температурада жүзеге асырылады. Нәтижелер 2.1-кестеге жазылады. Кесте 2.1.
Реакция жылдамдығының логарифмінің (lg v) абсолютті температура (1 / T) кері мәніне тәуелділік графигін құрыңыз. Графиктен көлбеу бұрыштың тангенсі анықталады (қарама-қарсы жатқан катет пен көлбеу жатқан катеттердің қатынасы арқылы) және активтену энергиясын есептейді: E=-Rtga Жабдықтар мен реактивтер 1. Бюретка, пробирка, термометр, секундомер. 2. 0,1 M na2s2o3, 1 MH2SO4 ерітінділері. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар. 1. Температура химиялық реакциялар жылдамдығына қалай әсер етеді? 2. Вант Гофф ережесін тұжырымдаңыз. 3. Реакция жылдамдығы константасының температураға тәуелділік теңдеуін жазыңыз (Аррениус теңдеуі) дифференциалды түрде. 4. Активтендіру энергиясының физикалық мәні қандай? 5. Активтендіру энергиясын анықтаудың қандай әдістері бар? Тәжірибе 2. Натрий тиосульфатының күкірт қышқылымен ыдырау реакциясының жылдамдығының катализатор концентрациясына тәуелділігі. Натрий тиосульфаты төмендегі реакция теңдеуі бойынша күкірт қышқылының ерітіндісінде ыдырайды: Na2S2O3 + H2SO4=Na2SO4+ SO2+ S+ H2O Жұмыстың орындалу барысы. Үш пробиркаға 2 мл 0,1 M Na2S2O3 құйып, 1; 2; 3 мл 0,05 М CuSO4 қосады . Сонымен қатар, барлық пробиркалардағы ерітіндінің көлемі 5 мл болатындай алғашқы екі түтікке 2 және 1 мл су қосылады. Катализатор концентрациясы төмендеші формула бойынша анықталады:  Басқа үш түтікке 5 мл 1М H2S04 құйылады. Натрий тиосульфаты мен күкірт қышқылының ерітінділерін жұппен араластырады және ерітінділердің булану уақытын анықтайды. Эксперименттердің нәтижелері 3.1-кестеге жазылады.
Реакция жылдамдығының катализатор ([Cu2+]-иондарының) концентрациясына тәуелділік графигін құрыңыз. Жабдықтар мен реактивтер 1. Пробиркалар, тигель, секундомер. 2. 0,1 M Na2S2O3, 1 M H2SO4, 0,05 M CuSO4 ерітінділері. 3. Ұнтақты күкірт және темір. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар. 1. "Катализ", "катализатор", "ингибитор"ұғымдарына анықтама беріңіз. 2. Катализатор тепе-теңдікке қалай әсер етеді? Катализаторды таңдай отырып реакция бағытын өзгертуге болады ма? 3. Каталитикалық процестердің жіктелуі? 4. Катализаторлардың селективтілігі дегеніміз не? 5. Катализатордың каталитикалық белсенділігі деген не? Катализатордың дисперсия дәрежесінің, бөгде заттардың болуы, температураның, қысымның каталитикалық белсенділігіне әсері қандай? |
